Na Brexit zijn er veel Bregretters

COLUMN - Sinds het resultaat van het Britse ja/nee-referendum bekend is gemaakt, is het Verenigd Koninkrijk in shock. Er is hier in Engeland niets of vrijwel niets te merken van een overwinningsstemming. Ja, Nigel Farage juichte heel even. Maar dat was snel voorbij.

Op vrijdag gingen de belangrijkste beloftes van de Brexit-campagne al in rook op. De claim dat er na een Brexit 350 miljoen pond per week naar de National Health Service zou gaan, klopt niet, zo gaf Farage toe. Ook kan de immigratie niet zomaar worden gestopt na uittreding uit de EU, want toegang tot de EU-binnenmarkt is gekoppeld aan het vrije personenverkeer. Het derde argument, de grote toestroom van Turken na de verwachte snelle toetreding van Turkije tot de EU, blijkt eveneens onjuist te zijn. Turkije heeft voorlopig nog geen uitzicht op EU-lidmaatschap, als dit ooit al gebeurt.

Net voor het einde van de campagne wist het Brexit-kamp veel media-aandacht te krijgen met de vissers. De EU had de visserijbranche kapot gemaakt, zo was de boodschap. Dat niet de EU maar de Britse regering tweederde van de visserijquota over slechts drie grote visserijbedrijven had verdeeld, werd niet verteld. En ook niet dat vissers na een Brexit niet meer mogen gaan vissen, maar zich ook buiten de EU aan internationale afspraken moeten houden. Vissers gaan er eerder op achteruit, nu de EU-subsidies wegvallen.

De gevolgen van de uitslag zijn snel voelbaar. De pond is geduikeld tot het laagste niveau in meer dan 30 jaar, de aandelenmarkt heeft een grote klap gehad, en het Verenigd Koninkrijk heeft de AAA-status van kredietwaardigheid verloren. Je zou zeggen, alle economische seinen staan op rood, zoals de remainers, minachtend het ‘Project Fear’ genoemd, hebben voorspeld.

Ook politiek is het een chaos. David Cameron heeft zijn aftreden aangekondigd, de strijd om zijn opvolging verdeelt de Conservatieve partij, en de oppositionele Labour-partij valt uit elkaar. Daarbij dreigen de Engelsen nóg een unie te verliezen: Schotland wil in de EU blijven, net als Noord-Ierland en Gibraltar. De Schotse premier Nicola Sturgeon heeft al aangekondigd dat het Schotse parlement geen goedkeuring zal geven aan een uittreedverzoek, en dat een nieuw referendum over Schotse onafhankelijkheid tot de mogelijkheden behoort. De kans dat de Schotten hierin voor onafhankelijkheid kiezen, is groot.

Het land is verscheurd, er zijn overal breuklijnen: tussen oud en jong, tussen ouders en kinderen, tussen platteland en stad, tussen arm en rijk, tussen Engeland en Schotland. Geen wonder dat alle politici steeds weer beginnen over het bouwen van bruggen, over het helen van wonden, over gezamenlijk optreden.

Maar het meest opvallende is dat niemand een plan heeft. Het remain-kamp dacht dat het leave-kamp dit zou hebben, terwijl het leave-kamp nooit heeft geloofd dat het zou winnen. Een plan was dus niet nodig. Ook de EU heeft geen plan en had het huiswerk niet gedaan. Dat blijkt wel uit de oproep van de voorzitter van het Europese Parlement Schultz dat Cameron dinsdag al artikel 50 van het Verdrag van Lissabon – dat het uittreedproces in werking zet – moest activeren. En anders… ? Ja, wat anders, zo lang de Britten geen verzoek om uittreding indienen, zijn ze gewoon lid, ook al heeft de Britse Eurocommissaris Jonathan Hill in de consternatie aangekondigd op te stappen. In deze economische en politieke chaos kan de EU hoog en laag springen, de Britten doen voorlopig niets.

Het referendum was een blunder, aldus Cameron. De argumenten om niet uit te treden waren veel sterker dan de leugens van de leave-campagne. Maar veel mensen wilden niet luisteren, zij wilden geloven dat hun problemen door het uittreden uit de EU zouden worden opgelost. Waarschuwingen werden afgedaan als bangmakerij, en feiten werden niet gecheckt. Direct na de uitslag zag Google een grote toename van het aantal Britse zoekopdrachten ‘What is the EU?’. Dat hadden de Britse kiezers beter voor het referendum kunnen opzoeken. Nu zijn velen van hen Bregretters.