Big Gooseberry Season

De derde week van augustus. Hoewel de zomer ook qua weer op zijn laatste benen loopt, is de uitgesproken landerigheid van deze reces- en vakantiemaand verre van uitgewerkt. Niet alleen uit de Haagse kaasstolp komt nauwelijks nieuws, ook op televisie zie je vooral herhalingen. Kortom het is nog steeds komkommertijd.

In de krant en in de actualiteitenrubrieken worden, bij gebrek aan hard nieuws, de markantste komkommers dus nog maar eens glimmend gepoetst en op hun allervoordeeligst uitgestald. Maar hoezo komkommers? Historisch gezien lag de rest van de maatschappij in de zomer weliswaar amechtig op zijn gat, maar voor de komkommerkwekers was dit van oudsher de drukste tijd. In de periode vóór de glastuinbouw wel te verstaan. Bij gebrek aan echte berichten was de kolossale komkommer van teler Bertus Bolderbast natuurlijk een niet te versmaden nieuwtje.

Of deze verklaring nu een voorbeeld is van creatieve volksetymologie of niet: in het Nederlands wordt de term komkommertijd al gebezigd sinds de 19e eeuw, onder meer door Multatuli.

De oorsprong is evenwel onduidelijk. Cucumber time (ook wel taylor’s holiday), afkomstig uit Britse kleermakerskringen, zou aan de basis hebben gelegen van deze benaming. ‘Taylers Holiday, when they have leave to Play, and Cucumbers are in Season’.

Ook kleermakers hadden in de zomer minder werk wanneer de Engelse adel en masse vertrok naar hun buitenhuizen. Problematisch aan deze verklaring is dat cucumber time in het Engels nooit wortel heeft geschoten en vandaag de dag niemand deze term nog gebruikt. In de meeste Germaanse talen echter komen we wel allerlei varanten van de de komkommer tegen. Zo spreken Duitsers over de Sauregurkenzeit (zurebommentijd), de Denen over agurketid en de Noren over agurknytt (komkommernieuws).

De augurk is inderdaad verwant aan de komkommer, maar wel een ander ras. In menige taal wordt een woord dat lijkt op augurk juist gebruikt voor onze hollandsche komkommer. De Duitse Gurke, Zweedse gurka en de Deense en Noorse agurk zijn namelijk komkommers. In het Duits noemt men een augurk een Gewürzgurken. De Engelse naam is gherkin, waarschijnlijk een leenwoord uit het Nederlands. Maar dit is natuurliijk allemaal oud nieuws, terug naar het komkommernieuws.

In het Engels gebruikt men voor de schaarste aan echt nieuws ook wel de benaming Silly Season. Fransen, Duitsers en Zweden benadrukken ook het gebrek aan nieuws wanneer ze respectievelijk spreken over la morte-saison, Sommerloch of nyhetstorka (‘nieuwsdroogte’). De Spanjaarden hebben dan weer een hele andere associatie, en spreken van serpiente de verano, ofwel de zomerslang. Nieuws dus in de vorm van een ontsnapte slang. Of toch een verwijzing naar de elke zomer opnieuw opduikende Schotse zeeslang Nessie? Dat fenomeen kennen wij ook in Nederland: in de zomer van 2005 was er een enorme hype rond de zogenaamde Veluwepoema.

In Canada en de Verenigde Staten zijn het geen augurken, zure bommen of komkommers die aankondigen dat de jaarlijkse zomergezapigheid zijn hoogtepunt nadert. Daar spreekt men van big gooseberry season, ofwel de kruisbessentijd. Laat die waterachtige komkommers voor wat ze zijn en trek eropuit met je mandje! Lekker kruisbessen plukken, bijvoorbeeld op Big Gooseberry Island, voor de kust van Nova Scotia.

Heb je zelf nog een leuke nominatie voor de komkommer van de zomer van 2010, drop dan even een reactie!