ANALYSE - Het basisinkomen wint aan populariteit door het failliet van het huidige sociale systeem.
In de Volkskrant van 19 mei 2015 schrijft hoogleraar aan de VU Raymond Gradus dat het basisinkomen veel te duur en niet solidair zou zijn. Op dit artikel verschenen vervolgens al twee tegenartikelen waarin de voordelen van het basisinkomen worden bezongen, waarin helaas niet op Gradus’ argumenten wordt in te gaan. Dat schiet dus niet op zo met die inhoudelijke discussie. Het lijkt me niet slecht in te gaan op de argumentatie van Gradus zelf. Deze verraadt namelijk mijns inziens vooral dat hij de discussie niet goed heeft gevolgd.
Kosten en aanvullende regelingen
Allereerst Gradus’ analyse van de kosten. Terecht stelt Gradus dat met het basisinkomen een begrotingsgat ontstaat. Het moet ergens van betaald worden. Maar hij gaat in de fout waar hij concludeert dat dit een lastenverzwaring zou betekenen voor iedereen die niet in een uitkering zit. Tegenover die lastenverzwaring staat immers ook weer een lastenverlichting: een basisinkomen. Daarmee is het basisinkomen de facto budgetneutraal.
Over hoe een en ander belast moet worden om het basisinkomen te betalen – via inkomstenbelasting, BTW, belasting op grondstoffen, accijnzen, of een combinatie daarvan – zijn voorstanders van een basisinkomen het allerminst eens. Dit is ook hun zwakke punt in de discussie.
Maar de meeste voorstanders zijn dan ook niet voor een plotselinge invoering van een basisinkomen, maar voor het zetten van concrete stappen in die richting. De vraag hoe het sociale stelsel uiteindelijk vorm krijgt wordt daarbij uitdrukkelijk in het midden wordt gelaten.
En dit brengt mij op de tweede fout die Gradus maakt: hij stelt dat naast een basisinkomen geen enkele specifieke regeling meer zou kunnen bestaan. Maar dat is natuurlijk onzin. Bovenop het basisinkomen zijn wel degelijk aanvullende verzekeringen mogelijk, en de meeste mensen die momenteel serieus nadenken over het basisinkomen sluiten die dan ook zeker niet uit.
Het klopt dat extra regelingen weer administratie met zich meebrengen, en dat daarmee een deel van het voordeel van het basisinkomen verloren gaat. Maar die administratie wordt niet groter dan in de huidige situatie, terwijl aan de onderkant van het sociale stelsel nog steeds grote besparingen blijven lokken. De totale bureaucratie neemt daarmee toch sterk af.
Zwart werk
In zijn artikel richt Gradus zijn pijlen vervolgens op het concrete plan van GroenLinks voor een bijstand zonder (sollicitatie)verplichtingen, met de mogelijkheid tot bijverdienen tot het minimumloon. Dit noemt Gradus onrealistisch, omdat volgens hem ‘een enorme prikkel’ ontstaat om zwart meer te verdienen dan het minimumloon.
Ook hier maakt hij een denkfout. Want juist in de huidige bijstand wordt werken naast de uitkering immers 100% gekort, terwijl in het plan van GroenLinks een deel van de verdiensten mag worden behouden. De prikkel om zwart werk te zoeken wordt in het plan van GroenLinks dus niet groter, maar juist kleiner.
Het klopt dat met het plan van GroenLinks nog steeds controle op zwart werken zal moeten plaatsvinden. Maar er wordt nergens gesteld dat die controle maar afgeschaft zou moeten worden, zoals Gradus aanneemt. Wat afgeschaft wordt, zijn de maatregelen in de bijstand die nu bedoeld zijn om mensen te prikkelen en te controleren bij hun zoektocht naar werk. Daar zit de winst.
Het gaat dan om ongeveer een kwart van het totale budget van de bijstand: bepaald geen kattenpis.
Onvrede
In de rest van zijn artikel verdedigt Gradus vervolgens het uitgangspunt van ons huidige sociale stelsel: het idee van een prikkelende overheid die goed werkgeverschap beloont. Volgens Gradus wordt ’talent verspild’ als dit uitgangspunt wordt verlaten.
Of om het bruut te stellen: als mensen niet door de overheid in hun kraag gepakt worden en aan het werk worden getrapt, zullen zij volgens Gradus hun talent niet ontwikkelen. Werkgevers gedragen zich alleen maar als zij daartoe aangezet worden door boetes en verplichtingen.
Deze stelling is gezien de praktijk echter heel slecht te verdedigen. Uit alle onderzoeken blijkt namelijk dat de pogingen om mensen te activeren op zijn best niets uithalen en op zijn slechtst averechts werken.
En dat is zeker in deze tijd ook niet zo gek. De hoge werkloosheid is bepaald niet aan het gebrek aan gemotiveerde mensen te wijten. Het probleem is dat er te weinig werk is. En dat lost de overheid niet op door het opzetten van prikkeltrajecten. Dat is alleen maar geldverspilling. En er is daarbij geen diepgaand psychologisch inzicht nodig om te beseffen hoe frustrerend het is voor mensen geprikkeld te worden naar banen die er niet zijn.
Het sociale stelsel neemt ondertussen absurde vormen aan. Uitkeringsgerechtigden worden verplicht nutteloos werk te verrichten ‘om werkritme op te doen’, of erger nog onder dwang hun oude werk op te knappen. Tegelijkertijd worden megalomane boetes opgelegd als ze oppassen op de kleinkinderen of hun oude fiets op marktplaats zetten. Wie incidenteel werk vindt wordt permanent gekort op de uitkering, terwijl zelf iets ondernemen genadeloos wordt afgestraft.
Het behouden van een uitkering is daarbij een administratief hoogstandje geworden, waar volgens de ombudsman inmiddels een academisch denkniveau voor nodig is.
De groeiende populariteit van het idee van een basisinkomen is te verklaren uit onvrede met het huidige systeem. Dit systeem maakt geen talent, het verspilt talent en straft ieder eigen initiatief genadeloos af. Dat is het probleem.
Talent
Maar gelukkig komt talent in tegenstelling tot wat Gradus impliciet beweert niet van een betuttelende overheid. Het komt van binnenuit. En de meeste mensen zijn intrinsiek gemotiveerd om een eigen betekenisvolle rol te spelen in de samenleving. Een bemoeizuchtige overheid met duizend controles slaat dat initiatief echter dood.
Voor goed werkgeverschap geldt iets dergelijks: goed werkgeverschap ontstaat uit het besef van de waarde van een gezonde en gemotiveerde werknemer, of eventueel uit angst voor een (financieel) onafhankelijke werknemer. Het ontstaat niet door de regeldiarree van de WIA. De WIA zorgt alleen maar voor dikke dossiers en eindeloze juridische procedures, waar geen werknemer iets aan heeft.
Zelfs goedwillende werkgevers kiezen liever voor flexwerkers uit angst voor de formulierenmaffia die de overheid heeft opgezet rond een vast contract, dát is het effect van onze sociale stelsel van boetes, controle en wantrouwen.
Gradus heeft te lang in zijn ivoren toren rondgehangen. Hij gelooft heilig in de dogma’s waaromheen ons sociale stelsel is vormgegeven en echoot ze geestdriftig na, maar hij heeft geen idee van wat er zich in de werkelijke wereld afspeelt. Ons huidige sociale stelsel is een ramp voor zowel werkzoekenden als werkgevers. Daar moeten alternatieven voor te vinden zijn, alternatieve vormen waarbij initiatief nemen weer wordt beloond, waarin werken altijd wordt beloond. En die zijn te vinden in de discussie over een basisinkomen.
Reacties (47)
“Tegenover die lastenverzwaring staat immers ook weer een lastenverlichting: een basisinkomen. Daarmee is het basisinkomen de facto budgetneutraal.” Als je een lastenverzwaring krijgt, die je terugkrijgt in de vorm van een uitkering, dan ben je nutteloos geld aan het rondpompen. Dat rondpompen kost ook geld aan administratie, controle etc.
Ten 2e komen er veel meer mensen in aanmerking voor een basisuitkering dan voor een bijstandsuitkering; huisvrouwen, studenten plus een hele groep die nu een laag loon en/of minder interessant werk heeft en voor een paar euro minder liever thuis blijf zitten. Dat geld zal ook extra door het werkende deel van de bevolking moeten worden opgehoest, niks budgetneutraal dus maar peperduur.
Denk dat we er niet meer onderuit komen om iedereen een basisinkomen te geven. Wel een inkomen dat mensen fatsoenlijk rond kunnen komen .Beste medicijn tegen werkeloosheid. Moet je eens opletten hoeveel banen er dan gecreëerd gaan worden of dat bedrijven opeens weer zitten te springen om personeel. En met de nieuwe arbeidsmarkt voor de deur is dit de oplossing. Tenslotte wil niet iedereen Java ontwikkelaar worden.
Volgens mij is dit artikel ook minstens twee keer zo lang als dat van Gradus. Wat een beetje neerkwam op “njet! njet! njet!” en dan verwacht je dat een visie volgt, oh nee artikel afgelopen: het gaat prima zo. Dat afkappen van een interessante discussie werkt niet echt.
@1: Rondpompen zeker, maar nutteloos is het zeker niet: het doel is immers een versimpeling van ons sociaal systeem, met als bonus een betere armoedebestrijding. Natuurlijk kost heffen en controleren geld, maar het scheelt in ieder geval administratie aan de uitgavenkant. Het hangt er dus maar vanaf hoe je het heffen van geld inricht.
Huisvrouwen en studenten hebben nu ook een inkomen: via hun partner en via een lening. Mensen met een laag inkomen hebben nu werk. Dat komt allemaal ‘vrij’ als die mensen zoals jij denkt gaan genieten van een basisinkomen. In het geval van een regelvrije bijstand kan je die afsluiten voor mensen die gebruik kunnen maken van andere inkomensvoorzieningen (die je dan weer af kan bouwen waarbij je budget overhevelt).
Als het goed is staat binnen enkele dagen een artikel van mij op de site van de Helling, waarin ik die plichtenvrije bijstand cijfermatig wat meer uitwerk. In het kort: Als iedereen met minimumloon of lager vrijwillig die bijstand in zou duiken en niemand er werk naast zou aannemen, dan zou het bestand verdubbelen en barstte het dus uit zijn voegen. Maar dat is natuurlijk niet waarschijnlijk, want het is heel aantrekkelijk vanuit die bijstand erbij te werken en een deel ervan te kunnen houden. Door besparingen op de uitvoering kan echter het bestand zonder budgettaire gevolgen in totaal met een kwart groeien. Er is dus nogal wat ruimte voor een experiment met het steeds meer loslaten van voorwaarden voor de bijstand. Voorwaarden waarvan het ‘activerend effect’ overigens nooit is aangetoond.
@3: Ik ben juist erg blij met dit soort artikelen, want ze zwengelen de discussie alleen maar aan ;).
Die vlieger gaat uitsluitend op als de verhouding tussen belastinginkomsten uit inkomen en uitgaven aan uitkeringen/basisinkomen ongewijzigd blijft. Vast staat dat dat niet het geval zal zijn. De discussie moet dan ook gaan over in welke mate dat op te vangen is, hoe we het financieren, en wat er verder nog in de samenleving moet veranderen om het voor elkaar te krijgen zonder in de val te trappen waarin de communistische naties van eind vorige eeuw in trapten.
Hele belangrijke vragen daarin gaan over wat een basisinkomen met je concurrentiepositie als land doet en hoe we gaan voorkomen dat een basisinkomen in een zich steeds verder automatiserende samenleving tot een extreme concentratie van productiecapaciteit bij enkele potentiële olichargen zorgt.
Verder wordt ik eerlijk gezegd een beetje misselijk van het alsmaar ophangen van het basisinkomen aan de bijstand. Dat getuigt van een enorm gebrek aan besef van wat een basisinkomen zou moeten zijn. Experimenten met de bijstand onder de noemer van het basisinkomen gaan daarin nog verder; die getuigen niet enkel van een gebrek aan besef van de betekenis en bedoeling van het basisinkomen, ze getuigen bovendien van een gebrek aan besef van de complexiteit van de invoering ervan; een toekomstvaste invoering van een basisinkomen kan nooit bij de bijstand beginnen maar kan enkel en alleen langzaam en voor iedereen tegelijk ingevoerd worden.
Dat laatste ben ik niet met je eens. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden, en een basisinkomen kent vele aspecten. Misschien is de plichtenvrije armoedevoorziening niet het aspect van het basisinkomen wat jij het belangrijkste vindt en vind je het opheffen van de armoedeval belangrijker, maar dat is persoonlijke voorkeur. De mensen die het hebben over bijstand en basisinkomen zien wel degelijk het verschil: ik zelf geef dat in ieder stuk dat ik erover schrijf ook aan, dat het niet hetzelfde is. Maar het is zeker een stap in de richting.
Overigens zijn de meerdere wegen naar een basisinkomen ook simultaan te bewandelen. Een plichtenvrije bijstand staat het stap voor stap ophogen van de heffingskorting en een negatieve heffingskorting uitkeerbaar maken niet in de weg (wat een manier zou zijn om het langzaam in te voeren). Het geeft wel echter veel sneller kennis over wat er gebeurt als mensen meer keuzevrijheid krijgen en de controle wordt losgelaten.
@1: “een hele groep die nu een laag loon en/of minder interessant werk heeft en voor een paar euro minder liever thuis blijf zitten.”
En dat wil jij niet, want dan moet je ze meer betalen om het vuile werk voor jou op te knappen, of je moet het zelf gaan doen. Wat ben je toch een lieve schat.
@1
Een basisinkomen dat wordt gefinancierd door mensen die wel werken gaat nooit werken. Er zijn gelukkig andere manieren; je kunt e.e.a. ook financieren uit (het gebruik van) natuurlijke bronnen en andere productiecapaciteit. Met een combinatie van “Land value tax”, inkomsten uit staatsbedrijven (ik denk aan gas, OV), belasting op het gebruik van atmosfeer (als CO2-dump) en allerlei investeringen (pensioenfondsen?) kun je een heel eind komen. Het risico bestaat wel dat ons landje daar eigenlijk te klein voor is – wellicht moeten we daar iets aan doen.
Een inrichting waarin dat soort zaken expliciet wordt gemaakt en bijvoorbeeld het basisinkomen geheel wordt gefinancierd uit (natuurlijke) rijkdommen, infrastructuur geheel uit kilometerheffing etc. kan daarbij enorm helpen. Het voorkomt dat de hoogte van het basisinkomen onderhevig wordt aan de grillen van de politiek, het voorkomt bovendien scheve ogen van werkenden.
@7 Ik neem aan dat je op @6 reageert. Ik wil ook niet zeggen dat de bijstand niet belangrijk is; in tegendeel. Wat ik enkel wil zeggen is dat de huidige focus op de bijstand en alle niet-representatieve experimenten die in die hoek worden uitgevoerd weinig betekenisvol is.
En dat is nou juist het gevaar; je gaat conclusies trekken over de samenleving als geheel op basis van een zeer niet-representatieve groep. Het boeit niet zoveel wat een bijstandstrekker voor wie toch al geen werk was gaat doen als de bijstandsgestapo wegvalt, het gaat er juist om wat een afgestudeerde voor wie wel degelijk werk is gaat doen als zijn stufi gewoon blijkt door te lopen na zijn studie. De route via de bijstand en de experimenten daarmee leveren helemaal niet “sneller kennis”, ze leveren enkel de illusie van kennis. Sociaal onderzoek onder een select gezelschap kan niet worden geëxtrapoleerd naar een groter gezelschap dat buiten die selectie valt. Daarmee is basisinkomenonderzoek onder bijstandsgerechtigden niet enkel zinloos; het is een gevaar voor het daadwerkelijk invoeren van een basisinkomen. We trekken mogelijk onjuiste conclusies en we prenten bij de bevolking in dat basisinkomen iets is dat sommige meer-rechts georiënteerde mensen die liever een bijstandsgestapo zien tegen de borst stuit terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn.
Nee dat is het niet. De invoering van een basisinkomen beginnen bij de bijstand is een gevaar voor dat basisinkomen. Een gefaseerde aanpak, want dat is het dan, biedt immers geen enkele mogelijkheid om onverwachte gevolgen op te vangen. Bovendien is het maar zeer de vraag of een bijstandsniveau basisinkomen wel de juiste hoogte is of dat we uiteindelijk op een inrichting van onze maatschappij uit moeten komen waarin het minimuminkomen veel lager is terwijl er veel meer gratis basisvoorzieningen (ik denk aan zorg, aan sociale verhuur) zijn. Daarmee is mijn focus op een brede invoer geen “persoonlijke voorkeur”, het is gestoeld op mijn (volgens mij redelijk goed onderbouwde) angst dat de aanpak via de bijstand dusdanig risicovol is dat deze mogelijk tot gevolg zal hebben dat het invoeren van een basisinkomen definitief mislukt. Dit in tegenstelling tot een behoorlijk risicovrije aanpak waarbij we gewoon vanaf 2016 iedere volwassene (ik neig ernaar kinderen ook mee te laten doen, maar goed) een euro per maand geven en dat bedrag gestaag te laten stijgen terwijl andere regelingen worden afgebouwd. Een dergelijke aanpak kan op ieder moment gepauzeerd of bijgesteld worden terwijl er gestaag bronnen van geld (zie @9) veilig gesteld kunnen worden zonder de werkende medemens al teveel voor het hoofd te stoten.
@1
Ja, maar met het verschil met nu dat je gewoon één grote pijp en pomp hebt, in plaats van allemaal verschillende pompjes en slangetjes, die verstopt raken en waarvan je soms niet eens weet waar ze vandaan komen of waar ze in uit komen. Dat is het voordeel: overzichtelijkheid, en niet dat al de grootste moeite gaat naar mannetjes die alle pompjes en slangetjes om de haverklap na moeten lopen, pompen harder en zachter zetten, slangetjes in een ander reservoir stoppen of een verdeelstuk installeren.
Een ander groot gevaar van het basisinkomensysteem is dat het niet wordt ingevoerd door een goedwillende linkse dictator, die het invoert inclusief allerlei lucratieve linkse regelingen, maar dat de uiteindelijke vorm bepaald wordt door de parlementaire democratie. En de meerderheid van die parlementaire democratie bestaat uit hebzuchtige werkenden. En het maakt niet uit waar je het geld vandaan tovert, het systeem zal hoe dan ook duur aanvoelen voor die groep (Door het rondpompen van het geld). Mijn intuïtie zegt dan ook dat het niveau van het basisinkomen zal worden uitgemolken tot het absoluut minimum.
@12 Die situatie is te voorkomen door het basisinkomen los te weken van het huidige uitkeringsstelsel dat uit de grote pot wordt gefinancierd. Beter gooien we wat geld-genererende zaken op een hoop en financieren daarmee het basisinkomen. Basisdividend is dan wellicht een betere naam.
Daarmee geef je het basisinkomen ook een betere onderbouwing dan de “het is zo elegant”-onderbouwing die welbeschouwd nogal oneerlijk is voor werkenden. Je stelt dan immers dat je als inwoner van Nederland een soort natuurlijk recht hebt op bepaalde rijkdommen die ons land biedt. Of je nou werkt of niet, dat is best een te verkopen uitgangspunt.
En, let wel: als je het zo aanvliegt zou je het basisinkomen tot op zekere hoogte als particulier initiatief kunnen aanvliegen. De constructie verschilt immers niet zo heel erg veel van een beleggingsfonds, het basisinkomen verschilt niet heel erg van het dividend. Het enige wat op dit moment ontbreekt is de eerste inleg – die zou de staat kunnen bijdragen zoals in @9 beschreven.
Een basisinkomen vind ik in principe een goed idee. Maar dan wel als vervanging van het huidige stelsel. En ik ben bang dat dat nooit gaat lukken, het zal uiteindelijk gewoon uitlopen op een basisinkomen + het hele huidige stelsel. Want, pietje is zo zielig dus die krijgt wat meer. En waarom heeft jantje zo’n mooie auto en ik niet, daar halen we wat vanaf. Waarom wonen die hippies goedkoop met z’n tienen samen in een gebouw de hele dag te blowen zonder te werken. En ga zo maar door.
Ik zie dat basisinkomen wel zitten. Kan ik lekker met twee miljoen anderen de acteur of de fotograaf uithangen of zo iets hips. Laat een ander maar de hele dag in die duffe kantoren zitten voor de poet he he
@15, precies, daar draait het om. Heel veel kantoorwerk is evenmin productief, en is ook vooral een kwestie van ‘rondpompen van geld’ zonder hogere noodzaak… dus ze kunnen net zo goed een belangrijk deel van de tijd bezig zijn met fotograferen en acteren en andere hobby’s. Ik weet wel wat mi de kwaliteit van leven meer verhoogt.
@Zmoooc: Sorry, ja, het was inderdaad een reactie op jouw bijdrage ;).
Het grootste gevaar voor een basisinkomen is mijns inziens het gebrek aan overeenstemming tussen voorstanders ervan, en de neiging om elkaars richtingen aan te vallen.
Ik ben niet bang voor de gevaren die jij noemt van het nemen van proeven met de bijstand. Ik ben er namelijk van overtuigd, en dat is een educated guess, dat een ontspannen bijstand, zoals we hem maar even zullen noemen, activerender werkt en goedkoper is in de uitvoering. En in dat geval hebben we één belangrijk deel bewezen, namelijk dat het opwerpen van drempels, waar ons systeem in grossiert, niet werkt en ons op kosten jaagt. Dat is een heel belangrijk argument in de discussie voor het nemen van een volgende stap.
Natuurlijk hebben we dan een heel aantal dingen nog niet onderzocht. Maar er zijn zoveel aspecten aan, dat stap voor stap werken niet zo slecht is.
Ik ben het overigens met je eens dat de proeven niet zoveel waard zijn zolang er nog geen ‘vrije instroom’ plaats vindt. Misschien zal je dus wel blij zijn met mijn artikel dat ik schreef voor de Helling waarin ik een proef met een vrije-inloopbijstand voorstel en beargumenteer.
Jouw methode heeft overigens een groot gevaar: het is zo dat met een ‘half basisinkomen’ eigenlijk alle lastige vragen omtrent de financiering al volop spelen, terwijl er eigenlijk nog geen enkel voordeel van een basisinkomen aan het licht komt, want die beginnen pas te spelen als het basisinkomen gelijk is aan de bijstandsnorm. Omdat het stapje voor stapje gaat, moet de politiek dus zeg 20 jaar blijven geloven in de uiteindelijke merites van het basisinkomen, zonder ze al te kunnen plukken. Ik denk dat dit een grotere bedreiging is dan een paar conclusies uit een proef die helemaal niet getrokken kunnen worden.
Jaques: Dat zullen er meer denken. Dat worden dus een hoop acteurs met een inkomen op het bestaansminimum. Ik denk dat dat na een paar jaar wel zal gaan vervelen. Je wil toch ook een keer op vakantie. Ondertussen komt er werk vrij voor mensen die het nu niet hebben, waarmee zij hun inkomen kunnen aanvullen.
Het valt misschien te verwachten dat zogenaamd ‘leuk’ werk minder gaat betalen. Iedereen wil het wel doen! Je hoeft geen durfal meer te zijn om voor jezelf te beginnen als webdesigner of stukjesschrijver. In mijn branche verwacht ik dus nog meer concurrentie en lagere prijzen. Aan de andere kant zal vies en zwaar werk waarschijnlijk meer gaan betalen.
Niet oneerlijk, toch?
Ik hoorde laatst dat bij een proef voor enkele honderden personen, in de dit geval de uitkeringsgerechtigden een bedrag van 1300 euro krijgen maandelijk. Dat is dus de uitkering met alle toeslagen.
Vraag me af hoe het zit met de bijstandsmoeder en de chronisch zieken / gehandicapten. Dat zij hetzelfde als die nutteloze bankzitter krijgen, dat bevalt me niet.
Een alleenstaande bijstandstrekker krijgt een bedrag van rond de 900, met toeslagen huur en zorg komt ie op 1100 euro. Dus die gaat goed vooruit met 200 euro. En dan hoeft ie helemaal niet meer bang te zijn voor controle, nee, als ie nog wat erbij werkt kan die gemakkelijk op 1500 euro komen.
`1500 euro is een leuk bedrag, dat verdien je bijvoorbeeld met licht administratief werk 40 uur in de week.
Nee, ben tegen basisinkomen. De luiwammes wordt nog meer verwend, de harde werker met een minimuminkomen wordt gestraft. De bijstandsmoeder en chronisch zieken krijgen het nog zwaarder.
Dus zeker voor alleenstaanden doe dat basisinkomen maar op 1100 euro. Geen verwennerij.
@18, De bijstandsmoeder en de chronisch zieken kunnen er toch ook voor in aanmerking komen? Probleem opgelost lijkt me.
Verder… ik bespeur zoveel rancune. Alsof je gelukkiger bent als je weet dat een ander het tenminste niet beter heeft dan jij. Liever twee mensen ongelukkig dan 1 die wat meer krijgt dan de ander.
En tegelijk de dubbele standaard. Want wel jaloers op 200 euro in de maand extra maar toch echt nog steeds op een vrij laag inkomensniveau, maar niet op onze moedige ING-directeur met z’n salarisverhogingverlaging.
Ambitieloos, dat is het. Als ik jaloers zou zijn, zou ik op z’n minst jaloers willen zijn op mooie huizen met vrij uitzicht (en zonder geluidsoverlast) en dure jachten, ipv dat te reserveren voor mensen die nog steeds in slechtonderhouden woningbouwwoningen uitkomen.
Klokwerk @4:
Kan je ze daar eens uitleggen wat RSS-feeds zijn en hoe handig dat is?
@15:
Was t maar zo simpel. Maar vrouw en kinderen lynchen mij als ik met 1300 in de maand thuiskom, en terecht.
Wel pijnlijk dat er 2 miljoen losers rondlopen. Beetje lopen nietsen, niets om trots op te zijn. Niets kunnen kopen, geen dromen..
@Joop: Los van dat ik me wel aan kan sluiten bij wat Inca zegt, denk ik ook dat een proef met een regelvrije bijstand los gezien moet worden van de toeslagen, en dat ook de regels van de bijstand voor samenwonen (met of zonder kinderen) voorlopig nog gevolgd moeten worden.
Het blijft immers voorlopig nog wel even zo dat de woonlasten heel erg uit elkaar liggen in dit land en zeker niet goed gespiegeld zijn in woongenot. Voor een kutkamertje kan je een kapitaal betalen, heb je de mazzel in een afbetaald huis te zitten of al vijftien jaar van de woningbouwvereniging te huren dan ben je spekkoper. Daarbij ziet een goed basisinkomen kinderen mijns inziens ook als personen, waarvoor de ouders dan ook een (evt kleiner) basisinkomen ontvangen. Als voor chronisch zieken: wanneer die extra zorglasten hebben zie ik dat niet als iets dat ooit onder een basisinkomen zou moeten vallen. Zorglasten zie ik liever daarnaast verzekerd. Anders moet dat basisinkomen wel heel erg hoog zijn.
Overigens vraag ik mij af of dat toeslagenverhaal wel in die proef meegenomen kán worden, want toeslagen vraag je via het rijk aan. De gemeenten kunnen volgens mij niet voorkomen dat proefpersonen dat alsnog doen. De inhoud van de proeven die worden opgezet loopt overigens nogal uiteen. Op zich heeft dat natuurlijk ook voordelen: het levert meer kennis op.
@12: Mijn intuïtie zegt dan ook dat het niveau van het basisinkomen zal worden uitgemolken tot het absoluut minimum.
En dan *geen* aanvullende regelingen meer voor de schrijnende gevallen: chronisch zieken, gehandicapten, tienermoeders, mishandelde vrouwen met kinderen, mensen in de schuldhulpverlening. Lekker is dat. Ik heb liever 2000 euro p/m wanneer ik het echt nodig heb dan 200 wanneer ik het kan missen.
Mijn intuïtie zegt dan ook dat het niveau van het basisinkomen zal worden uitgemolken tot het absoluut minimum.
Zij hebben hogere kosten dan de alleenstaande bankzitter…
Klokwerk, je laatste zin ben ik met je eens. Iedereen ziet nog wel haken en ogen. Maar zonder ervaring en experiment, zoals een aantal weken geleden al werd geconstateerd, weten we niet hoe het werkt. Laat staan of het werkt.
Het idee voor een basisinkomen zonder enige andere regeling daarnaast zou ik absoluut niet zien zitten. Maar gelukkig de meeste mensen die serieus bezig zijn met het basisinkomen ook niet. Het gevaar van een sociale regeling is daarbij altijd dat het wordt afgebroken, gekaasschaafd, asociaal wordt ingericht, etc. Maar dat is op zich natuurlijk nog geen argument tegen een sociale regeling.
Zonder enige andere regeling – ja, daar zeg je wat, heel de wmo, mantelzorg, jeugd- en ouderenzorg is met de participatiewet allemaal sociaal domein gaan heten. (En daarnaast nog de pgb) Zodat je niet meer alleen naar een uitkeringsgerechtigde kan kijken zonder rekening (dubbele betekenis) te houden met andere arrangementen waar gebruik van wordt gemaakt.
En zoals aangegeven dan heeft de gemeente met de belastingdienst en talloze andere instanties te maken bij de uitvoering. Poeh, ga er maar aan staan.
@25:
Maar dan vallen toch vrijwel alle voordelen van zo’n systeem weg? Het enige wat je dan hebt is dat mensen die geen zin hebben om te werken wel gewoon een inkomen hebben. En daarvoor kun je ook gewoon de bijstand vrijmaken van voorwaarden en een flinke belastingvrije voet maken in de inkomensbelasting. Heb je een vergelijkbare uitkomst maar een stuk makkelijker in te voeren en wellicht nog minder fraudegevoelig ook.
Ik denk eigenlijk dat idealiter naast het sociale stelsel één verzekering zou moeten bestaan voor alle zorgkosten en kosten die te maken hebben met verminderde gezondheid.
Een verzekering net zoals de VVD voorstelde voor werknemers, dat als je ziek wordt, de werkgever niet hoeft op te draaien voor de ziektekosten (plus dan de al gederfde inkomsten uit arbeid).
Het basisinkomen kan je dan ook goed inpassen bij de zelfredzaamheid: hier heb je een zak geld, en zoek het maar lekker zelf uit.
Dat is dus onzin. Want uit onderzoek is gebleken dat 85% van de burgers voor zichzelf kan zorgen, of een partner hebben die dat doet, dan 10% heeft begeleiding nodig (dreigpapieren dat ze als ze dit niet doen, dat gaat gebeuren) en 5% kan heeft intensieve begeleiding nodig. Dus je houdt altijd 15% die als ze niet worden verzorgd, dan gaan ze problemen opleveren.
En dan is de oplossing natuurlijk dat de familie, vrienden en burgen zich over iemand van 15% gaat ontfermen. Alsof we zo graag hebben dat iemand zich met ons bemoeit. Zeker bij blinden, gehandicapten en ouderen met wie ik heb samengewerkt, ze zijn vaak allergisch voor elke vorm van hulp van derden.
Die mensen hebben vaak minder problemen met de overheid in de zin van geld ontvangen, dus zelf problemen oplossng of iemand betaald inschakelen.
@27: Nee hoor, er blijven nog veel voordelen over. Ten eerste kan de hele administratie van iedere inkomensvoorziening tot op bijstandsniveau afgeschaft worden en dat is al een hele industrie. Ten tweede is er geen armoedeval meer, dus werken vanuit een afhankelijke situatie loont ineens weer. Ten derde een grote slag voor de emancipatie van mensen die nu afhankelijk zijn van een kostwinner. Ten vierde een veel betere basis voor mensen om te ondernemen. Ten vijfde een veel betere onderhandelingspositie voor werknemers ten opzichte van werkgevers. Ten zesde veel minder administratieve lasten voor werkgevers (waardoor het ook weer aantrekkelijker wordt mensen in te huren).
Al met al nog genoeg voordelen lijkt mij.
@Joop: Net zoals je werknemers niet kan disciplineren met boetes en procedures, kan dat volgens mij ook met werkgevers niet. Zie de laatste passage in mijn stuk: ik zie juist grote gevaren voor werknemers in die pogingen. Het kost heel veel stress in zo een controle en dwangstelsel je recht te krijgen. Bovendien zijn zelfs de ‘goede’ werkgevers niet snel meer geneigd iemand in vaste dienst te nemen. Het brengt namelijk nogal wat gevaren met zich mee. In het MKB is één zieke werknemer niet zelden reden tot faillissement.
Meer macht voor werknemers ten opzichte van werkgevers zit hem mijns inziens in financiële onafhankelijkheid.
@17
Ik zie geen gevaren met proeven met de bijstand. Afschaffen die controles. Ik zie wel gevaren met het enten van het basisinkomen daarop of de illusie wekken dat het versoepelen van de bijstand een stap richting het basisinkomen zou zijn.
Volgens mij was dat al aangetoond.
Is dat zo? Ik zie dat niet – of gratis geld nou activeert of niet, het gaat uiteindelijk om de macro-economische effecten. En daarbij gaat het er niet om of mensen aan de slag gaan of niet, het gaat erom hoeveel geld er rondgepompt wordt. Bovendien moet je een basisinkomen wat mij betreft niet als uitkering zien; zie het als aandeelhouderschap in de BV Nederland. Dat scheelt een heleboel discussie en is moreel wel te onderbouwen (in tegenstelling tot interen op andermans zuurverdiende geld).
Dat betwijfel ik. Veel studenten komen prima rond met een veel lager inkomen, bovendien zal een flink deel van de effecten zich manifesteren als minder werken. Dat kan ook prima met een lager bedrag. Daarnaast zou ik er niet vanuit gaan dat de bijstandsnorm een haalbaar bedrag is!
Ik ben op vakantie goedkoper uit dan thuis. Reis incluis. Maar dat zal wel aan mij liggen:p
@18
Dat krijgen ze ook niet. Ze krijgen onder andere kinderbijslag. Etc. Enz.
@1: Dat rondpompen gebeurt nu ook, alleen op een veel te ingewikkelde en bureaucratische manier.
En vergeet niet dat veel geldverslindende reintegratie circuits overbodig worden.
@4: Het zou de verhoudingen op de arbeidsmarkt gezonder maken, want een werknemer kan zonder al te veel problemen een onderbetalende of te veeleisende werkgever te kennen geven dat hij het voor gezien houdt.
Zeker, dat is één van de grote winstpunten. Het zou ‘rechts’ moeten aanspreken dat er een écht eerlijke vrije arbeidsmarkt ontstaat. Zonder rare bureaucratische plichten voor werkgevers, maar met gelijke machtsverhoudingen.
@Zmoooc: Het zou toch een hele angel uit de discussie kunnen halen. Het argument dat met een basisinkomen niemand meer iets zou gaan doen zou verdwenen zijn als dat theoretisch al mogelijk is, maar in praktijk niet blijkt te gebeuren, wat ik zou verwachten.
Overigens ben ik op vakantie inderdaad ook altijd goedkoper uit, maar goed, ik bedoelde natuurlijk de luxe dingen die men zich kan veroorloven of niet. Ik eet ook wel eens in een restaurant – ik kook oneindig veel goedkoper, en niet eens slechter. Maar soms is met je geliefde in een restaurantje zitten nu eenmaal leuker…
@34 Ik ga er wel vanuit dat we de ontslagbescherming dan ook afschaffen.
@36 Ik denk niet dat je dat daarmee kunt aantonen. Sterker nog, ik acht de kans groot dat je het tegendeel aantoont. Alleen hoeft dat helemaal geen probleem te zijn; we kunnen een heleboel baantjes missen als kiespijn (overbodige administratie, zinloze IT, irritante callcenters, stomme uitzendbureaus); hun enige nut op dit moment is dat de overheid wat van de bijbehorende geldstroom kan afromen.
@34 Ik ga er wel vanuit dat we de ontslagbescherming dan ook afschaffen.
Dat ook ja, daar had ik inderdaad wat duidelijker over kunnen zijn.
Het zou ‘nog neutraler’ voor het budget zijn als er bij het basisinkomen niet naar de enkeling, maar naar het huishouden wordt gekeken. Dat zou het regelen van veranderingen in de leefomgeving (in de zin van kinderen die uit gaan wonen bij voorbeeld) wat vergemakkelijken en scheve situaties voorkomen.
Het moge duidelijk zijn dat voorzieningen zoals een basisinkomen al met al geen puur economische, maar een politieke kwestie is. Daarom vindt ik het kijken naar de kosten primair niet echt belangrijk. De economische vraag moet tegenwoordig zijn om het niet navraag-verhogend (minder groei van importen tov exporten) op te zetten terwijl de niet-import gerelateerde binnenmarkt wel gestimuleerd kan worden.
http://www.rtlnieuws.nl/economie/home/eerste-nederlander-met-basisinkomen-van-1000-euro-maand
@37: Zolang mensen bereid zijn daarvoor te betalen zijn dat soort baantjes per definitie niet zinloos. Dat jij er de zin niet van inziet, is iets anders.
@41 Nou, dan zijn dat ook niet de zinlose baantjes waar het @37 over ging, denk ik. Ik weet zeker dat je zelf ook een idee hebt over nutteloze baantjes en diensten die jezelf liever kwijt dan rijk wilt? Denk eens gewoon aan de werklozenindustrie.
Dat is een raar criterium: als ervoor betaald wordt is het niet zinloos. Impliciet suggereert het ook dat als er niet voor betaald wordt, het wel zinloos is. Het verzorgen van kinderen, zieke familieleden, vrijwilligerswerk… allemaal zinloos?
Het betaalcriterium lijkt mij in dit licht een behoorlijk zinloos criterium.
Misschien is de volgende vraag beter: als het werk niet meer gedaan wordt, wat gebeurt er dan? Als het effect zal zijn dat de samenleving gewoon doordraait, maar dat hooguit het ene bedrijf wat minder verkoopt en het andere bedrijf wat meer (in het geval van verkopers), dan lijkt het werk mij maatschappelijk gezien niet echt zinvol. Als er iemand sterft met het wegvallen van die arbeid (een kind dat niet gevoed wordt), dan lijkt het mij maatschappelijk zinvol werk.
Je zou kunnen zeggen: werk dat nieuwe zaken creëert is zinvol, werk dat ervoor bedoeld is om werk te verleggen van bedrijf A naar bedrijf B is minder zinvol. Hoewel herverdeling natuurlijk niet slecht hoeft te zijn. En werk dat niet oplevert wat het belooft is natuurlijk ook niet zinvol.
Met een basisinkomen, of met een vrije-inloopbijstand, zal zinloos werk in de zin van verkopers (callcenters) niet wegvallen. En megalomane IT projecten die niet opleveren wat ze beloven zie ik er ook niet mee verdwijnen. Wel zullen controleurs van de sociale dienst aan de kant staan. Maar de stelling is dan ook dat die wel héél zinloos werk doen. Het nut van hun werk is in ieder geval nooit aangetoond (het geloof in het nu van hun werk is dan ook precies dat: een geloof).
Misschien zal bepaald werk trouwens wel verdwijnen: schoonmaakwerk zou bijvoorbeeld zo duur kunnen worden dat mensen besluiten om zelf maar schoon te maken buiten de kantooruren om. Of het zal niet zozeer duurder worden, maar als full-time baan verdwijnen en meer gedaan worden door mensen die even snel iets bij willen verdienen. In beide gevallen denk ik: interessant, en zeker niet meteen ongewenst.
@44: D’accord. Het is een beetje moeilijk omdat er 2 verschillende situaties zijn met betaald werk nu met de hedendaagse situatie voor ogen tegenover een situatie met een basisinkomen aan de andere kant. Nu zijn er wel degelijk werkplekken waar geen echte meerwaarde aan zit waar wel betaald wordt omwille van verschillende redenen. Ik reken wel op aanzienlijke verschuivingen zowel bij vraag als ook bij het aanbod aan werk (in de situatie met basisinkomen).
@39
Of je geeft kinderen ook een basisinkomen en schaft kinderbijslag, stufi, kinderopvangtoeslag en wat dies meer zij af.
@41
Ik zie er het maatschappelijk nut niet van in. Omdat het er niet is. Voor iemand die erin slaagt om middels dit soort baantjes andere mensen zodanig te beïnvloeden dat ze geld die kant op sturen is het vast heel nuttig. Of voor iemand die zijn wantrouwen graag geruststelt middels extra controles is het ook nuttig. Uitzendbureau’s zijn ook heel nuttig voor de eigenaren van uitzendbureau’s. Maar hun maatschappelijk nut is negatief; ze versnipperen de arbeidsmarkt en maken deze ondoorzichtig, puur voor hun eigen gewin. Dat er IEMAND geld mee kan verdienen wil nog niet zeggen dat het ook NUTTIG is.
@46 Het afschaffen van (schijn)subsidies en hedendaagse toeslagen is een pre. Het lijkt mij van belang dat een grondinkomen/basisinkomen goedgekeurd kan worden in het kader van het huidige systeem met kredietverstrekking aan de overheiden. Nederland kan niet zo maar 10 miljard meer uit de buidel halen als de kredietverstrekkers dat niet willen. Daarvoor is het noodzakelijk dat de driehoek uit BBP, schulden en budget gewaarborgd zo niet verbeterd word door een wijziging omtrent het sociale stelsel, ook de lonen moeten verder omlaag of tenminste stabiel blijven. De overheid (en Duitsland ook, btw) zal sneller van gedachte veranderen zodra dit als (Neo-classicaal?) rekenmodel werkend aangetoond kan – misschien zelfs sneller dan nu werdt gedacht.
Hierdoor zal de financiele ruimte per persoon erg beperkt zijn waardoor meer dan echt basis niet kan (Heden. Misschien wel in de toekomst). Door o.a. het kostendeel voor woonruimte hiervan te scheiden en op de huishoudens of gezinnen te verplaatsen ontstaat meer ruimte en de scheve plaat tussen 1 en meerpersoonshuishoudens is wat gladder, anders heb je dat je met 1x BI nauwelijks kan wonen terwijl 3+ huishoudens al van het BI riant kunnen leven (wel slim, maar niet wenselijk).