Overzicht

Kyra

63 Artikelen
5 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Een veenmol op zolder

, door

Ik stel me voor dat de bergen het niet fijn vinden om zo dicht bij elkaar te staan. Elke berg droomt ervan dat hij op zijn eentje oprijst midden in de wijde steppe. Daarom  hoeft hij zich nog niet eenzaam te voelen. Soms komt er een adelaar aangevlogen die een beetje aarde en gras van een andere berg in zijn klauwen meebrengt. Aan die vertrouwdheid heeft een grote berg genoeg en het verwamt  zijn stenen hart. Het zou fijn zijn om een berg te zijn, maar ik ben geen berg, ik ben altijd maar die gekrenkte en verbaasde veenmol.

Leven in afzondering, zo weinig mogelijk verkeren met andere mensen, dat is de rode draad in het oeuvre van Marlen Haushofer. Bijna altijd zijn haar hoofdpersonages vrouwen van middelbare leeftijd die zich vastklampen aan de strakke routines van het huishouden. En vaak is hun grootste liefhebberij het observeren van de tuin vanachter hun woonkamerraam.

Het belangrijkste thema in De mansarde is de moeilijkheid om tot vanzelfsprekende relaties te komen als je zonder broertjes en zusjes op bent gegroeid en het ook nog heb moeten stellen zonder de aandacht van je ouders. Als kind was ik erg hongerig naar liefde, ik streelde toen elke hond en elke kat, en als die niet in de buurt waren, kuste ik zelfs bomen en stenen. De vrouw in De Mansarde stelt al haar relaties ter discussie.
Waarom zou je een oudere dame regelmatig bezoeken? Alleen omdat ze je ooit een kamer verhuurde? En waarom zou je een zogenaamde vriendin voor de middagthee ontvangen? Alleen omdat je ooit samen op de kraamafdeling lag?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zomerserie | De gelukkige onderwijzer

, door

Sargasso duikt deze zomer in de letteren en bezoekt kleine literaire musea in Nederland en daarbuiten. Vandaag de aftrap: het Theo Thijssenmuseum in De Jordaan.

Op de stoep van het museum heb ik nog hoop. Op de ramen staat de belangrijkste zin uit Kees de jongen:

‘De zwembadpas was voor Kees een geluk voor het leven’

Eenmaal binnen zie ik in één oogopslag dat dit geen echt schrijversmuseum kan zijn. De vrijwilligster aan de balie legt uit dat het geboortehuis van Theo Thijssen ook dienst doet als buurtmuseum. Momenteel is er een expositie gaande over de buurtwinkels in de Jordaan. De herinneringen aan de schrijver zijn opgeruimd of aan de kant geschoven om ruimte te maken voor de winkelspulletjes die door de buurtbewoners van zolder zijn gehaald.

Eerlijk waar: hoe bescheiden ook, het is een interessante tentoonstelling, die de ontwikkeling van de kleine middenstand vanaf de tijd van Theo Thijsen (1879-1943) uitbeeldt. Je krijgt een indruk van hoe de buurt er in de tijd van schrijver uitzag en functioneerde. Zijn vader was schoenmaker en zijn moeder had later een kruidenierswinkel. In die tijd was het bittere armoede in de Jordaan, de zorgeloze gezelligheid van Tante Leen en haar Johnny moest nog komen. Liefhebbers van Kees de Jongen, maar ook fans van de televisieserie ‘t Vrije Schaap kunnen met deze tijdelijke expositie een leuk halfuurtje beleven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vassar College

, door

Er was een kant aan Sloan…die ze wantrouwde, een kant die ze kon samenvatten door te zeggen dat hij een republikein was.

De retro-roman voor deze zomer is zonder twijfel De groep. De komende maanden zullen we dit boek overal aantreffen: op het strand, op de camping, in het park. Daar zullen we de lezers zien zitten met deze boeiende roman in hun handen. En dat komt niet alleen door de televisieserie Mad Men waarin Betty Draper regelmatig aantreffen met The group. En het komt ook niet door het voorwoord door Candace Bushnell, de schrijfster van Sex and the city. De populariteit van The group is vooral toe te schrijven aan de schrijverskwaliteiten van Mary McCarthy. Na het verschijnen van het boek werd betwijfeld of deze roman wel tot de literatuur kan worden gerekend. Voor mij staat dat buiten kijf. Mary McCarthy neemt alle ruimte die ze nodig heeft om de dilemma’s voor het voetlicht te brengen en ze weet een complex tijdperk samenhangend te beschrijven. Tijdens het lezen voelde ik dezelfde sensatie als bij Tolstoj, en dat is misschien niet toevallig, want de schrijfster stond bekend als trotskist.

The group verscheen voor het eerst in 1963 in de Verenigde Staten. Het werd een bestseller, ondanks de negatieve kritiek op de expliciete seksfragmenten. In de roman wordt het wel en wee gevolgd van een groep afgestudeerde jonge vrouwen, ze zijn net klaar met hun opleiding aan Vassar College en ze zijn van plan om belangrijke posities in te gaan nemen in de maatschappij. In het eerste hoofdstuk moet je even wennen aan het groot aantal personages dat aan de lezers voorgesteld wordt. In New York is een bruiloft gaande en Kay heeft al haar vriendinnen van Vassar uitgenodigd. In de volgende hoofdstukken worden de beslommeringen van de hoofdpersonen gedetailleerd beschreven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oproep: wie wil schrijven over kleine literaire musea?

, door

Ken je een leuk literair museum bij jou in de buurt? Ga je dit jaar op vakantie naar plek waar je een klein museumpje zult aantreffen van een lokale schrijver? Of ga je juist het museum bezoeken dat gewijd is aan die belangrijke schrijver?En wil je hierover schrijven op Sargasso (ongeveer 500 woorden)?

We willen in de zomervakantie graag een serie maken over kleine literaire musea. Inmiddels hebben we een aantal reacties binnen en een aantal leuke musea uitgekozen. We willen er graag nog een paar behandelen. Het mag om bekende en onbekende schrijvers gaan. De eerste inzending is al binnen: Theodor Stormhaus in Husum (D). Het Theo Thijssen Museum in Amsterdam is in voorbereiding.Wij denken daarnaast aan het Multatuli Museum in Amsterdam, het Betje Wolff Museum in Middenbeemster en het Simon Vestdijk Museum in Harlingen, maar er is ongetwijfeld meer. Graag ook voorstellen uit de uithoeken van ons land of de rest van de wereld.

Stuur een mail met voorstel of tip naar info at sargasso punt nl, ovv musea.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oproep: wie wil schrijven over kleine literaire musea?

, door

Ken je een leuk literair museum bij jou in de buurt? Ga je dit jaar op vakantie naar plek waar je een klein museumpje zult aantreffen van een lokale schrijver? Of ga je juist het museum bezoeken dat gewijd is aan die belangrijke schrijver?En wil je hierover schrijven op Sargasso (ongeveer 500 woorden)?

We willen in de zomervakantie graag een serie maken over kleine literaire musea. Het mag om bekende en onbekende schrijvers gaan. De eerste inzending is al binnen: Theodor Stormhaus in Husum (D). Het Theo Thijssen Museum in Amsterdam is in voorbereiding.Wij denken daarnaast aan het  Multatuli Museum in Amsterdam, het Betje Wolff Museum in Middenbeemster en het Simon Vestdijk Museum in Harlingen, maar er is ongetwijfeld meer. Graag ook voorstellen uit de uithoeken van ons land of de rest van de wereld.

Stuur een mail met voorstel of tip naar info at sargasso punt nl, ovv musea.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Op Rome zullen geen bommen vallen

, door

Sinds ze twaalf was had de Führer het Duitse Rijk van de ene triomf naar de andere geleid, zolang ze zich kon herinneren was er altijd alleen maar gewonnen, veroverd, gejubeld, voor de politieke en militaire successen werd ook in de kerkdiensten met gebeden gedankt en alleen als er gewonnen werd kon haar man gauw terugkomen…

Het is 1942. Een jonge Duitse vrouw wandelt alleen door Rome. Ze is ver van huis en hoogzwanger. Ze is haar man achterna gereisd, die beroepen is als predikant bij een Duitse protestante kerk, maar enkele dagen na haar aankomst is hij als soldaat doorgestuurd naar Tunis. Ze woont in afwachting van zijn terugkomst en ter voorbereiding van komende bevalling in het diaconessenhuis. Deze vrouw, die nergens met naam wordt genoemd, maar waarschijnlijk Margarete zal heten, omdat

…ze de brug bereikte die haar naam droeg, zoals Gert had gezegd, Ponte Margherita, dat was een koningin geweest en dat was ze niet vergeten, koninginnen vergeet je niet, vooral niet als ze dezelfde naam hebben en als je eigen man je met een verliefde verwijzing gelijkstelt met een koningin, en dat hoog boven de beroemde Tiber……

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De vreugde der plicht

, door

‘Hij had genoeg gemerkt, zei de schilder, hij had althans ervaren wat voor een ziekte dat was, plicht, en wat hij daartegen kon doen, dat zou hij ook doen; de slachtoffers verwachtten dat, de slachtoffers van de plicht.’

Wie kent het gevoel van ‘de vreugde der plicht?’ En moet je altijd je plichten vervullen? Of is overmatig plichtsbesef eigenlijk een ziekte? ‘Plicht’ is een belangrijk thema in de roman ‘Duitse les’ van Siegfried Lenz. Deze schrijver is in Nederland niet zo bekend, maar qua importantie kan hij zonder meer gelijkgesteld worden aan Heinrich Böll en Günther Grass.

In ‘Duitse les’ vertelt Siggi Jespen het verhaal over zijn jeugd in Schleswig-Holstein ten tijde van het Derde rijk. Hij is de zoon van de posthuiscommandant van Rugbüll en zijn echtgenote, zoals hij zijn ouders aanduidt. Siggi’s vader is een plichtsgetrouwe veldwachter die alle orders uit Berlijn strikt opvolgt, te strikt volgens sommige dorpsbewoners. Op een dag ontvangt vader het bevel om er op toe te zien dat zijn vriend en buurman Max Ludwig Nansen stopt met schilderen. De schilderijen zijn ‘entarted’ en alle werken van de laatste twee jaar moeten in beslag worden genomen. Ook al heeft de kunstschilder ooit het leven van Siggi’s vader gered, de posthuiscommandant ziet geen enkele reden om een oogje dicht te knijpen wat het schilderverbod betreft. Voor hem is er geen grotere vreugde als het doen van je plicht.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ru

, door

In de jaren zeventig vertrok Kim Thúy met haar ouders en andere familieleden uit Vietnam. Ze werden bootvluchtelingen. Via Maleisië kwamen ze in Canada terecht. Tegenwoordig is Kim Thúy advocaat en moeder van twee zonen. In Ru kijkt ze terug haar leven in Vietnam, de gevaarlijke overtocht en haar leven in Quebec.

Hadden ze redenen om te vluchten? Ja, in Vietnam maakten ze deel uit van de bezittende klasse, ze waren bang voor de communisten. Haar moeder was gewend aan een extravagant leven en daarom kon ze hoge verwachtingen van haar kinderen hebben: ze zouden later musici, wetenschappers, politici, topsporters, kunstenaars, polyglotten worden. Met de komst van de communisten werd de helft van hun huis veranderd in een politiepost. De familie van Kim was de zwakke partij geworden. Een jaar later wordt hun woongedeelte leeggehaald, ze mochten niet meer dan het hoogstnoodzakelijke houden.

De tocht over de golf van Siam was gevaarlijk, ze namen grote risico’s al relativeerden ze die zelf: ‘Mijn moeder had mijn oma gevraagd om te kiezen tussen het risico dat ze haar zoon op zee verloor of dat hij uiteengereten werd in een mijnenveld tijdens de vervulling van zijn dienstplicht in Cambodja’.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het leven gaat verder

, door

‘Welbeschouwd kon je bijna niets meer met een goed geweten aanbevelen dat nog wel kansen bood, alles liep langzaam maar zeker dood, de meesten zaten al aan de grond’.

Sinds enkele maanden is uitgeverij Van Gennep bezig met de uitgave van het werk van de 101-jarige schrijver Hans Keilson. De romans Komedie in mineur en In de ban van de tegenstander werden al besproken op Sargasso en ook zijn herinneringen in Daar staat mijn huis kwamen aan bod. Nu is ook het debuut van Keilson in een Nederlandse vertaling verschenen. Das Leben geht weiter verscheen voor het eerst in 1933, het was het laatste boek van een Joodse schrijver dat door Fischer Verlag in die tijd in Duitsland werd uitgegeven. Nog geen jaar later werd het boek verboden door de nazi’s.

Het verhaal speelt zich af ten tijde van de Weimarrepubliek in het oosten van Duitsland. Albrecht, een middelbare scholier, moet toezien hoe het voor zijn ouders steeds moeilijker wordt om het hoofd boven water te houden. Ze hebben een winkel met stoffen en kleding, maar door de gruwelijke inflatie wordt het voor de klanten steeds moeilijker om de rekeningen te betalen. Iedereen laat opschrijven, maar weinigen komen afbetalen. Het is voor vader Seldersen nauwelijks mogelijk om de rekeningen aan zijn leveranciers te voldoen. Aanvankelijk wil de vader zijn zoon niets vertellen over zijn problemen. Op een zondagochtend hoort Albrecht zijn ouders ruziën. ‘Maar de jongen houden we erbuiten’, hoort hij zijn vader zeggen. Niet veel later vertelt vader het zijn zoon toch: ‘Ik red het echt niet meer’……..’hopelijk kan ik het nog volhouden tot jij je school hebt afgemaakt.’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Je bent wat je weet

, door

Anil Ramdas: Badal, De Bezige Bij, 411 p.

‘De white trash was misschien onherkenbaar geworden, dankzij uiterlijkheden als kleding, huizen, spullen, auto’s, vakantiereisjes; maar de culturele onbeschaafdheid was blijven bestaan, was toegenomen, en durfde zich nu te manifesteren, in al haar stupide parmantigheid.’

Harry Badal is een journalist van Surinaams-Hindoestaanse afkomst. Ooit was hij beroemd en veelgevraagd, in zijn topdagen verdiende hij wel een gulden per woord. Nu moet hij een nieuwe start maken. Zijn huwelijk is over, hij moet stoppen met drinken en het allerbelangrijkste: hij moet een nieuw onderwerp vinden om over te schrijven. Hij ziet in dat hij het over een andere boeg moet gooien: Badal neemt zich voor om een stevig essay te schrijven over white trash, de blanke massa zonder inhoud en gebrekkige moraal. Hij vestigt zich in Zandvoort om het probleem beter te kunnen onderzoeken. En om nog dichter bij de problematiek te komen maakt hij een uitstapje naar Venlo om een optreden bij te wonen van Caro Emerald.

Tot zover een korte samenvatting van de eerste roman van Anil Ramdas. Ik heb uitgekeken naar dit boek. Ik had tien jaar niets meer van hem gelezen en dat terwijl ik veel aan deze schrijver te danken heb. Toen ik in de jaren negentig naar Curaçao verhuisde was Ramdas mijn gids. Ik las al zijn boeken en ik volgde zijn leestips op. Alle wetenswaardigheden die hij wist te integreren in zijn teksten vond ik interessant, ook als ze niet direct te maken hadden met het hoofdonderwerp. Ja, hij kreeg me zelfs aan ‘A house for Mr. Biswas’ van V.S. Naipaul en ook de ‘De wijde Sargasso zee’ moet ik door hem kennen. Vooraf was ik best zenuwachtig, stel je voor dat Badal tegenvalt, op welk moment stop je dan? Maar het viel niet tegen, geen moment heb ik gedacht: ik stop.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

In de ban van de tegenstander

, door

‘Een volwassen vijandschap moet rijpen, net als de mooiste vriendschap’.

Afgelopen zondagmiddag werd Hans Keilson geïnterviewd door de filmmaker Frans Weisz in het Joods Historisch Museum. Een hele eer vond de interviewer, ooit was hij als klein kind bij dr. Keilson op consult geweest en nu mocht hij zomaar naast hem zitten, zijn arm om hem heen slaan en hem van alles vragen. Nog voor het vraaggesprek goed op gang kwam sprak Frans Weisz de hoop uit om binnen afzienbare tijd ‘Komedie in mineur’ te gaan verfilmen. Het was nog niet helemaal zeker, maar een geheim was het blijkbaar ook niet. Dit is natuurlijk goed nieuws, het zou prachtig zijn als de essentie van de boeken van Hans Keilson ook niet-lezers zouden kunnen bereiken.‘Komedie in mineur’ is een spannend boek, het zal een mooie Nederlandse film opleveren, daarvan ben ik zeker.

‘Waarom zou Frans Weisz niet gekozen hebben voor het belangrijkste boek van Hans Keilson?’ vroeg ik mij af. Ik had die zondagochtend net ‘In de ban van de tegenstander’ uitgelezen. Ook dat boek heeft een spannende verhaallijn, al is het een vrij abstract boek. Het gaat over de ontwikkeling van gedachten over vijandschap en angst. Verfilmbaar is de roman zeker, al zal lastig worden om de lange en complexe dialogen te verwerken. Want dialogen spelen een belangrijke rol in ‘In de ban van de tegenstander.’ Ze worden niet alleen gebruikt om de sfeer te schilderen, maar ze hebben vooral als doel om de ontwikkeling van de ideeën over vijandschap te onderzoeken. De hoofdpersoon voert verschillende gesprekken over vijand: met zijn ouders, met vrienden en vage bekenden. Aanvankelijk denkt de hoofdpersoon nog dat hij zijn tegenstander de baas zal kunnen worden:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekrecensie | Daar staat mijn huis

, door

‘Pas in de jaren van1948 tot 1951 werd ik me bewust van de tragedie van mannen die niet in staat zijn om de controle over hun leven te behouden en de veiligheid van hun kinderen te waarborgen’.

Vlak voor de boekenweek verscheen er een dun boekje van Hans Keilson (1909). Het bevat herinneringen die hij in de jaren negentig opschreef en dicteerde. Ze werden onlangs teruggevonden in zijn archief. Deze Nederlandse vertaling van ‘Da steht mein Haus’ is een wereldprimeur. De oorspronkelijke Duitse editie zal later dit jaar bij Fischer Verlag verschijnen

In ‘Daar staat mijn huis’ gaat Hans Keilson terug naar zijn jeugd. Hij beschrijft hoe het was om als Joods kind op te groeien een klein stadje in het oosten van Duitsland en hoe de weerzin tegen de kleine Joodse gemeenschap in Freienwalde (Oder) langzaam aan voelbaar werd. Aanvankelijk merkte hij weinig van het antisemitisme, maar op het gymnasium kreeg hij te maken met hatelijke uitvallen van zijn klasgenoten.

Een van de mooiste hoofdstukjes gaat over de bekoorlijke omgeving van Freienwalde, het Bronnendal en de beboste heuvels. Hij haalt herinneringen op aan het schaatsen op de meren. Hans schaatste niet gewoon baantjes, nee, hij deed het wild, alsof hij trainde voor een kampioenschap. Hij scheurde op zijn ijzers dwars door de slome massa recreatierijders heen. O, wat wilde Hans graag gezien worden: ‘Er was menig meisje aan wie ik graag mijn kunsten getoond had. Maar toen begon meteen al het probleem van het kiezen. Er waren in onze gemeente geen Joodse meisjes in de geschikte leeftijdscategorie. En bij andere meisjes waren al de eerste tekenen van terughoudendheid merkbaar.’

Vorige Volgende