Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Foto: steve p2008 (cc)

Alle helpers weg!

22 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

COLUMN - De oorlog in Syrië duurt al meer dan tien jaar. Meer dan een half miljoen mensen zijn omgekomen. Bijna zeven miljoen mensen zijn het land uit gevlucht, het merendeel naar Turkije in een poging naar Europa te komen. Ongeveer 1,5 miljoen Syrische vluchtelingen verblijven nu in Libanon. Een kwart van de Libanese bevolking bestaat nu uit Syrische vluchtelingen. In totaal is de ongeveer helft van de Syrische bevolking ontheemd geraakt.

Het heet een burgeroorlog te zijn. Maar Russen bombarderen steden en dorpen die nog niet door het regime Assad zijn heroverd. Amerikanen en Israëliërs bombarderen stellingen van aan Iran gelieerde gevechtsgroepen in het oosten van het land. Turkije schiet er op los in Koerdische gebieden langs de noordgrens.

Onderzoeksjournalisten van Declassified UK vonden documenten waaruit blijkt dat de Britten net als de Nederlandse regering heimelijk materiële steun hebben geleverd aan de rebellen in de provincie Idlib. De Britse regering heeft daarvoor ten minste 350 miljoen pond uitgegeven. Het paste allemaal in een geheim programma voor regime change waarin de Britse regering samenwerkte met de VS, Turkije en de Golfstaten. Die van het oliegeld bulkende Golfstaten hebben net als Saoedi-Arabië hun rijkdom besteed aan wapens voor soennitisch vechtjassen die strijden tegen Assad en zijn behulpzame, door Iran gesteunde, sjiitische vechtjassen.

Foto: Christer (cc)

Laat het vlees maar weg

21 september 2021 , 12:00 , door Jos van Dijk

COLUMN - Nog een ideetje voor de algemene beschouwingen. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft een oproep om minder vlees te eten geschrapt uit een campagne om burgers klimaatbewuster te doen leven. Dat gebeurde in ruggespraak met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Volgens de ministeries ligt het onderwerp minder vlees eten te “politiek gevoelig”.

Dit onthulde ‘Wakker Dier’ nadat de organisatie via een WOB-procedure documenten over de campagne in handen had gekregen. De campagne wilde burgers duidelijk maken wat iedereen zelf kan doen aan het terugdringen van de CO2 uitstoot. Het weglaten van aandacht voor de vleesconsumptie is duidelijk een gemiste kans. De consumptie van dierlijke eiwitten levert een grote bijdrage aan de klimaatopwarming en er kan dus flinke winst behaald kan worden in de strijd tegen de klimaatopwarming. Milieucentraal, oorspronkelijk ook een overheidsinitiatief om onafhankelijke voorlichting te geven over wat mensen zelf kunnen doen aan een beter milieu, laat wel duidelijk de schadelijke kanten van de productie van vlees zien. Minder vlees eten helpt. En zo moeilijk is het niet.

Het ministerie van EZK liet dit heel bewust achterwege. Het argument dat vlees eten ‘politiek gevoelig’ ligt is niet onjuist, maar verhult de belangrijkste reden van die gevoeligheid: de belangen van de agribusiness die nog altijd van grote invloed zijn op het regeringsbeleid. Dat LNV vlees uit de campagne van EZK geschrapt wilde hebben zal zeker ook te maken hebben met de nog steeds invloedrijke lobby van boerenorganisaties en de industrie daaromheen. Beide ministeries laten opnieuw zien dat ze het algemeen belang achterstellen bij de belangen van handel en industrie. Koudwatervrees, anders kun je ’t niet noemen.

Waan van de dag

Vier dode migranten aan de grens

20 september 2021 , 10:24 , door Jos van Dijk

Aan de grens tussen Polen en Wit-Rusland zijn vier dode migranten aangetroffen.

Er zijn “duidelijke aanwijzingen” dat het lichaam van de Iraakse vrouw van Polen naar Wit-Rusland is “gesleept”, zei een Wit-Russische grenswachtvertegenwoordiger volgens het staatspersbureau Belta. Naast de ontdekking van nog drie andere lichamen, meldde de Poolse grenswacht ook de redding van acht migranten uit een moerasgebied nabij de grens met Wit-Rusland.

Foto: Republic of Korea (cc)

Het verwoestende effect van het regime-Duterte

18 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

ONDERZOEK - De Filippijnen hebben nogal eens te maken met natuurrampen die grote delen van land in puin kunnen veranderen en duizenden mensen dakloos maken. De verwoesting die Rodrigo Duterte in het land heeft aangericht sinds zijn aantreden als president vijf jaar geleden is, zeker als het om mensenrechten gaat, desastreus. Duterte baarde bij zijn aantreden opzien vanwege de aankondiging dat hij iedereen die betrokken was bij de drugshandel zonder pardon of proces zou (laten) neerknallen. Inmiddels heeft zijn war on drugs tot minstens 8.663 buitengerechtelijke moorden geleid, volgens een rapport van het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten van vorig jaar juni. Sommige schattingen gaan tot het drievoudige aantal. Het VN-Mensenrechtenbureau heeft ook gedocumenteerd dat tussen 2015 en 2019 ten minste 248 mensenrechtenverdedigers, juridische professionals, journalisten en vakbondsleden zijn vermoord in verband met hun werk. De moordenaaars worden zelden of niet vervolgd. De rechtsstaat faalt aan alle kanten. Als het gaat om de bescherming van mensenrechten zijn de Filippijnen onder Duterte afgezakt naar een van de slechtste plaatsen om te wonen.

Armoede

Investigate PH , een onafhankelijke organisatie van vooral uit de kerken afkomstige mensenrechtenverdedigers en juristen, heeft drie nieuwe onderzoeken gedaan naar de situatie in de Filippijnen. Het doel was meer onderbouwing te leveren voor de conclusies van het VN-bureau. Het onderzoek, dat deze week is aangeboden aan de UNHCR bij de opening van de 48e reguliere zitting van de VN-Mensenrechtenraad laat zien dat Duterte naast zijn bijzondere manier van bestrijding van de drugshandel nog meer oorlogen voert tegen zijn eigen bevolking. En als er geen sprake is van drugsgebruik kan ’terrorisme’ ook nog als excuus dienen voor uitsluiting, gewelddadig optreden van politie en militairen en moord. Het laatste rapport van Investigate PH spreekt ook over grootschalige armoede: ‘Landhervorming is tot stilstand gekomen, reële lonen zijn gedaald, arbeidsexport gaat door door gebrek aan banen in de binnenlandse economie, sloop van stedelijke armen gemeenschappen versnellen, de ongelijkheid neemt toe. Minstens 50 procent van de Filippino’s leeft in armoede.’ Met als gevolg dat zij over de hele wereld uitzwermen om werk te vinden, niet zelden onder omstandigheden die aan slavernij doen denken.

Foto: Richard Ash (cc)

Britse regering weigert nog steeds Brexit-akkoord uit te voeren

17 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

Wie dacht dit jaar eindelijk verlost te zijn van de continuing story van de Brexit moet ik helaas teleurstellen. De laatste losse eindjes van het handelsakkoord dat officieel per 1 januari is ingegaan blijven voorlopig hangen. In maart kwam er al een kink in de kabel toen Brandon Lewis, de Britse secretaris voor Noord-Ierland de maatregelen voor controle van het vrachtverkeer tussen Engeland en Noord-Ierland eenzijdig uitstelde tot 1 oktober. In juni werd een crisis over de import van vlees voor even afgewend. Dinsdag kondigde de Britse Brexit-minister David Frost aan dat volledige douaneaangiften en -controles nu pas op 1 januari 2022 zullen worden ingevoerd. De verplichting om veiligheidsverklaringen te overleggen gaat pas in op 1 juli volgend jaar. Het bedrijfsleven reageerde verontwaardigd op de late aankondiging van deze plannen. ‘Bedrijven hebben heel veel tijd en geld geïnvesteerd in de voorbereiding op het nieuwe importregime op 1 oktober 2021.’ Dat is dus voor niets geweest. De commentator van The Guardian vond het, met verwijzing naar de naam van de minister, tijd worden voor ‘dooi in plaats van vorst’ in de Britse diplomatie. ‘De regering moet stoppen oude gevechten met Brussel opnieuw op te voeren en zich in plaats daarvan concentreren op het opbouwen van nieuwe relaties.’

Waan van de dag

Centrum-links wint in Noorwegen

14 september 2021 , 10:53 , door Jos van Dijk

Na acht jaar lijkt er weer een sociaal-democraat aan het roer te komen in Noorwegen.

De verkiezingen van gisteren leverden winst op voor de agrarische Centrumpartij, de Linkse Socialisten, Rood en de Groenen.

De sociaaldemocratische Arbeiderspartij zou kunnen gaan regeren met de Centrumpartij en de Linkse Socialisten. De laatste wil stoppen met olieboringen vanwege de impact die deze hebben op klimaatverandering, terwijl de Centrum Partij en de Arbeiderspartij daar de komende decennia mee willen doorgaan omdat het geld uit de oliesector nodig zou zijn om de vergroening elders in het land te kunnen betalen. Zie ook Noren strijden om hun olie.

Foto: Deutsche Bundesbank (cc)

Scholz is nog geen bondskanselier

14 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

COLUMN - Het tweede Duitse verkiezings’triell’ (een ‘duel’ met drie combattanten) gaf na afloop onverminderd steun te zien voor Olaf Scholz, de kandidaat-premier van de Sociaal Democratische Partij (SPD). Nog krap twee weken en dan moet blijken of zijn populariteit onder de kiezers even groot is als onder de kijkers. Want dat Scholz populair is bij degenen die het debat volgden is nog geen garantie voor zijn succes op 26 september. Niet minder dan 41% van alle ondervraagden is nog niet zeker waar dan het kruisje wordt gezet. De CDU zet in de laatste weken de nog altijd populaire Angela Merkel zelf in als steun voor Laschet in de campagne. Voorlopig houden de polls het er nog op dat de SPD de grootste wordt met 25% tegen 21% voor de CDU/CSU, 16% voor de Groenen, 12% voor de liberale FDP, 11% voor de extreemrechtse AfD en 6% voor Die Linke. De rest komt er vanwege de 5% kiesdrempel niet aan te pas en het is voor Die Linke te hopen dat ze daar ook geen last van krijgen. Dit voorjaar stonden ze nog op een veilige 8%.

Laschet in de aanval

Scholz had het in deze tweede confrontatie van de drie hoogst geplaatste kandidaat-premiers niet al te moeilijk met zijn voornaamste uitdager, de CDU-premier van NoordRijn-Westfalen Armin Laschet. Die had twee aanvalslinies: Scholz, de huidige minister van Financiën, koppelen aan twee financiële schandalen en de dreiging met een extreem-links kabinet als de SPD met de Groenen én Die Linke in zee zou gaan, een onheilspellend perspectief voor de gematigde Duitsers die niets moeten hebben van die voormalige communisten. Scholz presenteert zich echter als een zeer gematigd man die ook best past in de traditie van vertrekkende bondskanselier Angela Merkel. Hij wist zijn publiek ervan te overtuigen dat hij goed op de centjes kan passen en schandalen weet aan te pakken. En wat Die Linke betreft wees hij er op dat die partij afscheid wil nemen van de NAVO, iets wat voor de SPD onbespreekbaar is. Het is duidelijk dat hij de deur voor Die Linke alleen open wil houden om andere partijen bij de onderhandelingen over de regeringsvorming onder druk te kunnen zetten, mocht blijken dat Rood-Rood-Groen ook op een meerderheid kan rekenen. Maar het is de vraag of hij zelf verwacht dat Die Linke in zijn richting zal willen bewegen. Na het debat werd Spitzenkandidat Janine Wissler geïnterviewd. Zij ging niet in op het NAVO-standpunt van de partij maar zei wel dat er flink gesnoeid zou moeten worden in de bewapeningsuitgaven. Ook dat standpunt zal de SPD niet erg welkom zijn.

Foto: Mitya Aleshkovsky (cc)

Navalny leeft nog

11 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

RECENSIE - Ruim een jaar geleden, op 20 augustus 2020, werd Aleksej Navalny (1976), de oprichter van het Fonds ter bestrijding van Corruptie (FBK) in Rusland op een vlucht van Tomsk naar Moskou onwel. Hij bleek vergiftigd te zijn bij zijn bezoek aan Tomsk in het kader van de regionale verkiezingen. Het vliegtuig maakte een noodlanding in Omsk waar hij werd opgenomen op de intensive care afdeling. Na twee dagen werd hij overgebracht naar een ziekenhuis in Berlijn waar hij langzaam herstelde. Ardy Beld schreef een kroniek van de gebeurtenissen van de zomer van 2020 tot het voorjaar van 2021. Hij vulde het verhaal aan met enkele interviews met aanhangers van Navalny en medewerkers van het FBK.

De geschiedenis van de moordaanslag op Navalny, zijn wonderbaarlijke genezing en zijn terugkeer naar Rusland waar hij vervolgens gevangen werd genomen is uitgebreid in de westerse media beschreven. Vrijheid voor Navalny is een boek waarin vooral Russische stemmen klinken. Inclusief die van de hoofdpersoon zelf, die nog tot augustus 2023 vastzit in strafkolonie nr. 2 in Pokrov. Na zijn hongerstaking dit voorjaar die hij eind april op advies van zijn dokter afbrak klinkt hij bewonderenswaardig opgewekt:

‘In feite is de gevangenis een ideale plek om een geluksgevoel te krijgen. Op korte termijn, maar toch. Je moet gewoon in staat zijn om jezelf een feestje te geven (…) Ik had besloten de zondag te vieren. Ik maak er gewoon een feestdag van. Het zit zo, ik houd echt van brood (…) En brood is belangrijk in de gevangenis, zonder brood raak je niet verzadigd. Dus ik heb extra de hele week geen brood genomen. Maar op zondagmorgen nam ik een heel brood, smeerde boter op een snee, zette koffie en genoot zo’n goddelijk, feestelijk ontbijt zoals ik het in vrijheid nog nooit had beleefd.’

Quote du Jour

Quote du Jour | Een zwak democratisch besef

10 september 2021 , 10:31 , door Jos van Dijk

Herman Tjeenk Willink (79), voormalig raadsadviseur van de minister-president, regeringscommissaris, hoogleraar, voorzitter van de Eerste Kamer, en jarenlang vice-president van de Raad van State, wil het nog een keer zeggen in de heruitgave van zijn boek Kan de overheid crises aan?

Zijn antwoord op deze vraag is negatief en klinkt nogal bitter:

….omdat de politiek niet bij machte is om op eigen kracht te veranderen (…) De politiek komt steeds tot dezelfde conclusie over overheidsfalen, maar herinnert zich dat niet. En geeft daardoor geen richting aan hoe het wél moet.

Wat volgens Tjeenk Willink ontbreekt is een diep gevoeld besef dat democratie meer is dan alleen de vertegenwoordigende democratie van parlement en gemeenteraden: het zijn ook burgers die zelf initiatieven nemen, het algemeen belang willen dienen, de maatschappij vorm willen geven. Representatieve democratie kan niet zonder maatschappelijke democratie, waarschuwt hij al jaren: dan wordt de democratische rechtsorde uitgehold (…) Nederland heeft altijd een zwak democratisch besef gehad. We vertrouwen erop dat we het door redelijkheid wel opvangen, ondanks een aantal inherente zwaktes in de democratie

Foto: Chambre des Députés (cc)

Babiš contra Babiš

10 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

Een maand voor de parlementsverkiezingen in de Tsjechische Republiek ontrolt zich een familiedrama voor de veelgeplaagde premier Andrej Babiš. ‘Ik wens je veel succes met je campagne om de Tsjechische natie voor de gek te houden,’ zei zijn zoon en naamgenoot Andrej Babiš jr. vorige week donderdag tegenover de pers op een campagnebijeenkomst van zijn vader. Hij verklaarde ook te willen optreden als getuige in de nog steeds lopende fraudezaak tegen zijn vader. Volgens Andrej jr. heeft zijn vader hem in 2017 tegen zijn wil naar De Krim laten brengen om te voorkomen dat hij zou getuigen over vermeende fraude met EU-subsidie door zijn vader. Babiš Sr. wordt er van beschuldigd EU-subsidies te hebben gebruikt voor zijn eigen bedrijf, onder andere voor de bouw van een conferentiecentrum, het Ooievaarsnest. Het centrum was voor het innen van de subsidie even op naam van zijn vrouw en kinderen gezet. Een voormalige manager getuigde donderdag dat Babiš zich bij geregelde bezoeken gewoon als eigenaar gedroeg. De premier wijst alle beschuldigingen van de hand. Hij zegt dat zijn zoon, die in Zwitserland woont, psychisch ziek is. Gisteren zou Andrej jr. door de Tsjechische politie worden verhoord over zijn ‘ontvoering’ naar De Krim.

De kwestie Babiš en zijn bedrijf Agrofert speelt al jaren, schrijft Trouw. Agrofert ontvangt allerlei EU-subsidies. Babiš zei in eerste instantie dat hij met de firma niets te maken had, maar nu is vastgesteld dat dit niet waar is. Dit voorjaar publiceerde de Europese Commissie een rapport waaruit bleek dat hij het niet alleen nog altijd voor het zeggen heeft bij Agrofert, maar ook dat hij daarmee zowel de Tsjechische als de Europese wet heeft overtreden.

Quote du Jour

Quote du Jour | Hoe links in Oost-Europa de massa verloor

9 september 2021 , 10:57 , door Jos van Dijk

Na de val van het communisme groeide in Oost-Europese landen de sociale ongelijkheid. Linkse partijen volgden westerse neoliberale economische recepten en verloren zo een belangrijk deel van hun potentiële aanhang aan populistisch rechts.

Op basis van een recent boek van Kristen Ghodsee en Mitchell Orenstein, Taking Stock of Shock; social consequences of the 1989 revolutions, stelt Sheri Berman op Social Europe dat de steun voor de PiS in Polen en Fidesz in Hongarije het gevolg is van een kritiekloos overnemen van neoliberalisme in de jaren negentig met economische gevolgen die vergelijkbaar zijn met de Great Depression.

Foto: Can Pac Swire (cc)

Spaanse regering daagt de platformeconomie uit

3 september 2021 , 08:00 , door Jos van Dijk

De Spaanse regering van Pedro Sanchez werd onlangs de ’toortsdrager’ van het socialisme genoemd. Niet helemaal juist. Ook in Portugal regeren op dit moment socialisten. Finland heeft sinds december 2019 met de sociaaldemocrate Sanna Marin de jongste premier in Europa. In Zweden zijn de sociaaldemocraten ondanks de crisis deze zomer nog steeds aan de macht, wat premier Stefan Löfven overigens niet heeft afgebracht van zijn voornemen binnenkort zijn functie ter beschikking te stellen. En in Duitsland staat Olav Scholz van de SPD, een van de oudste socialistische partijen, nu nog minister van Financiën, zo goed in de peilingen dat hij wel eens de nieuwe bondskanselier kan worden.

Dat neemt niet weg dat Sanchez, zoals de Amerikaanse pofessor Jacob Soll op Politico schreef, een voorbeeld kan zijn voor een herstel van de klassieke sociaaldemocratie, de beweging die stem geeft aan de werkende bevolking. De regering-Sanchez heeft de bestrijding van de armoede en de sociale ongelijkheid hoog op de agenda gezet. Na een recente wijziging in zijn kabinet kondigde Sanchez deze week aan de minimumlonen onmiddellijk te gaan verhogen. Een belangrijke testcase wordt de dit voorjaar aangenomen wet die bepaalt dat digitale platforms zoals Uber personeel in dienst moeten nemen.