Jos van Dijk, auteur op Sargasso

Waan van de dag

Demonstranten in Minsk tegen de oorlog

28 februari 2022 , 10:32 , door Jos van Dijk

Ook in Belarus gingen mensen de straat op om te protesteren tegen de oorlog in Oekraïne.

Zij willen niet medeverantwoordelijk zijn voor de invasie van Rusland in hun buurland. ‘Our people don’t want to be aggressors‘.

“Vandaag lanceren de Wit-Russen een campagne van vreedzame ongehoorzaamheid en verzet. We zullen protesteren tegen de oorlog en het gebruik van ons leger om Oekraïners aan te vallen”, zei Svetlana Tikhanovskaya die vanuit Litouwen de oppositie leidt.

Foto: Evgeniy Isaev (cc)

Hoeveel Russen steunen Poetins oorlog?

25 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

OPINIE - Vlak voor de aanval van Rusland op Oekraïne, gisteren, publiceerde CNN de resultaten van een opinieonderzoek onder de bevolking van Rusland en Oekraïne over het steeds hoger oplopende conflict. De helft van de Russische respondenten vond begin van deze maand dat hun land Oekraïne met militaire middelen mag dwingen om af te zien van een NATO-lidmaatschap. De helft. Dat is veel te veel natuurlijk, maar zou Poetin daar tevreden mee zijn? Ik betwijfel het. Zijn regime is van het type dat geen enkel afwijkend standpunt kan accepteren. En zeker niet van de helft van de bevolking.

Volgens het CNN onderzoek is een kwart van de ondervraagden tegen militair ingrijpen, een kwart twijfelt. Een deel er van zal dezer dagen nog worden overgehaald naar het regeringsstandpunt door het gebruikelijke mediabombardement dat onderdeel is van elke oorlog. Maar hoe gaat de Russiche bevolking reageren op de lijkenzakken die straks terugkomen uit Oekraïne? Hoe groot blijft de steun voor de oorlogszuchtige kliek van Poetin’s Verenigd Rusland als westerse sancties grote gevolgen blijken te hebben voor grote delen van de bevolking? Rusland is niet langer een normaal land, zei een bondgenoot van de gevangen oppositieleider Navalny gisteren. Poetin is gek geworden, las de NOS-correspondent Iris de Graaf op een van de Youtubekanalen van zijn tegenstanders die nog niet uit de lucht zijn gehaald. In meer dan 52 steden gingen gisteren dappere Russen de straat op. Honderden zijn gearresteerd en hen wachten volgens de autoriteiten zware straffen.

Waan van de dag

EU-onderzoekers lopen over naar Big Tech

21 februari 2022 , 10:00 , door Jos van Dijk

EU moet de aanpak van Big Tech opvoeren zonder drie toponderzoekers op het gebied van antitrust

De Europese Commissie begint de volgende ronde van haar intensievere confrontatie met Big Tech met een handicap: drie topfunctionarissen op het gebied van concurrentiewetgeving, die hielpen bij onderzoeken naar Google, Amazon, Apple en Facebook, zijn het afgelopen jaar vertrokken naar advocatenkantoren die optreden voor de techreuzen.

Foto: Lucien Schilling (cc)

De rechterflank van de EU

18 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De kogel is door de kerk. Het Europese Hof van Justitie (foto) oordeelde woensdag dat EU-landen mogen worden gekort als bijvoorbeeld rechters er niet onafhankelijk hun werk kunnen doen of als er sprake is van corruptie. Dat betekent dat de Europese Commissie eindelijk gehoor kan geven aan de aandrang vanuit het Europese Parlement om Polen en Hongarije voor hun tekortkomingen op rechtsstatelijk gebied te straffen door EU-geld niet uit te keren. De Commissie aarzelt nog, naar verluidt in afwachting van de verkiezingen in Hongarije in april. Hoopt men op een voor de EU gunstige uitslag? De Commissie houdt intussen wel het geld uit het coronafonds voor Hongarije achter. Het plan dat door de regering-Orbán voor de besteding ervan werd ingediend, in mei 2021, is niet goedgekeurd.

De bekering van Orbán

Viktor Orbán is niet alleen vanwege zijn binnenlandse politiek een gevaar voor de eenheid binnen de EU. De Hongaarse premier heeft ten opzichte van de overgrote meerderheid van zijn Europese collega’s ook een afwijkend standpunt inzake de relaties met Rusland. En dat is als we naar de geschiedenis van zijn politieke carrière kijken best opvallend, schrijft Edit Inotai op BalkanInsight. Na de ontmanteling van het Sovjetblok profileerde Orbán zich jarenlang als tegenstander van nieuwe banden met Rusland. Hij bestreed zo’n twintig jaar geleden de toenadering tot Poetin ten tijde van de regering van zijn voorganger Gyurcsany. Die toenadering had in het land dat zelf niet over energiebronnen beschikt alles te maken met de afhankelijkheid van Russische gas. Maar Orbán moest niets van Poetin hebben in die dagen: ‘We willen niet de gelukkigste kazerne van Gazprom zijn’ , zei hij in 2007.

Waan van de dag

Zwitserland verwerpt proefdierenverbod

13 februari 2022 , 18:29 , door Jos van Dijk

Bijna 80% van de Zwitserse kiezers heeft zich vandaag in een referendum uitgesproken tegen een algeheel verbod op dierproeven.

De Zwitsers konden zich verder nog uitspreken over twee andere onderwerpen. Een meerderheid steunde het initiatief om tabaksreclame te verbieden ter bescherming van kinderen. Een wet die financiële steun voor de media mogelijk maakt is met kleine meerderheid afgewezen. De initiatiefnemers zien liever uitsluitend steun aan kleine mediabedrijven.

Zie ook hier.

Quote du Jour

Quote du Jour | Europa en de Amerikaanse democratie

11 februari 2022 , 13:43 , door Jos van Dijk

Europa moet er rekening mee houden dat het niet alleen in het oosten maar ook in het westen te maken zal krijgen met illiberale regimes, schrijft de politicoloog Bo Rothstein uit Göteborg vandaag op Social Europe.

Rothstein noemt enkele verontrustende ontwikkelingen in de Amerikaanse democratie, zoals de voortdurende weigering van 70% van de Republikeinen om de uitslag van de presidentsverkiezingen te erkennen en het gevaar dat de Republikeinse Partij de controle over de verkiezingsadministratie begint over te nemen en te politiseren. Hij citeert een verklaring van een groep politicologen die in een Statement of Concern onder meer schrijven dat verschillende staten niet meer aan de minimumvereisten voldoen om verkiezingen als ‘vrij en eerlijk’ te betitelen. ‘Men moet zich onderhand afvragen of de Verenigde Staten een democratie zal blijven.’ Sommigen speculeren openlijk op nieuwe gewelddadige confrontaties als het Trumpisme tot de volgende presidentsverkiezingen levend blijft.

Foto: UK Government (cc)

Noord-Ierland nog niet verlost van Brexit

11 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Voor het eerst sinds juni vorig jaar zal het gezamenlijke VK-EU comité dat de Brexit moet afhandelen binnenkort weer bijeen komen, meldt Politico. Mogelijk wordt er een voorlopige deal gesloten over een van de losse eindjes in het akkoord over de handel met Noord-Ierland. Dat zou dan gaan over medicijnen. De overige conflictpunten worden naar verwachting in de ijskast gezet tot na de parlementsverkiezingen in Noord-Ierland op 5 mei. Onderhandelingen tussen EU-commissaris Šefčovič en de conservatieve minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss (foto) hebben tot nu toe nog weinig opgeleverd. In Londen zijn ze nog even met andere zaken bezig. Zoals gewoonlijk.

Unionisten kappen er mee

Vorige week diende de Noord-Ierse premier Paul Givan van de protestantse DUP (Democratic Unionist Party) zijn ontslag in uit protest tegen het handelsprotocol. De DUP is van mening dat het hele akkoord van tafel moet. Nu dreigt de handel met Ierland voor de Noord-Ieren makkelijker te worden dan de handel met Engeland en dat is de Unionisten een doorn in het oog. Ze vrezen dat dit op den duur zal leiden tot eenheid op het Ierse eiland, een nachtmerrie voor de protestanten die onderdeel willen blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk. Noord-Ierland moet volgens de DUP volledige medezeggenschap krijgen over het handelsakkoord. Nu gaat het in feite om een overeenkomst over de uittrede van het VK uit de EU die gesloten wordt tussen Londen en Brussel. Dit is volgens Givan in strijd met het vredesakkoord tussen katholieken en protestanten uit 1998.

Foto: Prachatai (cc)

SLAPP: een klap in het gezicht van de persvrijheid

10 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

ACHTERGROND - Een SLAPP is een Strategic Lawsuit Against Public Participation. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord. Tot ik stuitte op CASE, de Coalition against SLAPPs in Europe. Dat is een breed samenwerkingsverband van organisaties van journalisten en merendeels internationale NGO’s op het gebied van persvrijheid,vrijheid van meningsuiting, bescherming van klokkenluiders en mensenrechten. De coalitie is opgericht om de strijd aan te binden met grote bedrijven die proberen politieke activisten de mond te snoeren via merendeels civiele procedures. Vaak met smaad als aanklacht.

Vanwaar de term ‘strategisch’? In veel gevallen gaat het de bedrijven er niet direct om een proces te winnen. Dat ze weinig kans maken kan op voorhand wel duidelijk zijn als de klacht bijvoorbeeld met een beroep op de vrijheid van meningsuiting eenvoudig weerlegd kan worden. Voor het bedrijf is het verlies van een zaak geen probleem. Ook al is er flink geïnvesteerd in dure verdedigers. Het gaat er om met eisen van torenhoge boetes de milieuactivisten of mensenrechtenactivisten en de media te dwingen af te zien van ruchtbaarheid over laakbaar gedrag.

Dergelijke juridische praktijken stammen uit de VS. Maar in verschillende Europese landen zien we nu ook steeds vaker processen tegen media en activisten. Een bekend voorbeeld is de Maltese journalist Daphne Caruana Galizia (foto) die 47 aanklachten aan haar broek kreeg en later in koelen bloede is vermoord. In Duitsland, bijvoorbeeld, heeft kolenreus RWE een 24-jarige klimaatactivist aangeklaagd voor het aanmoedigen van daden van burgerlijke ongehoorzaamheid als reactie op de klimaatcrisis. In Frankrijk, is bouwbedrijf VINCI een zaak begonnen tegen een NGO die een dochteronderneming van het bedrijf beschuldigde van dwangarbeid in Qatar bij de bouw van een voetbalstadion. In Polen heeft de staatsomroep TVP professor Wojciech Sadurski aangeklaagd voor kritiek op Twitter. Dit zijn voorbeelden uit een rapport van Greenpeace uit 2020 onder de titel ‘Sued to silence; how the rich and powerful use legal tactics to shut critics up’. In 2019 demonstreerden honderden journalisten in Zagreb tegen dit soort praktijken. Zij beweerden dat er in Kroatië op dat moment al 1100 van dit soort rechtszaken. Amnesty noemt een zaak in Kosovo die goed afliep. Het Oostenrijkse bedrijf Kelkos Energy trok zijn ongefundeerde rechtszaken vanwege smaad tegen de Kosovaarse milieuactivisten Shpresa Loshaj en Adriatik Gacaferi in. De activisten spraken hun zorgen uit over de milieu-impact van de waterkrachtcentrales van het bedrijf in een beschermd natuurgebied.

Foto: Patrick Müller (cc)

Geen woning voor autobezitters

4 februari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

Woningen aan de Wylerfeldstrasse in het Zwitserse Bern worden alleen verhuurd aan mensen zonder auto. Niet zozeer om het autobezit te ontmoedigen, maar om economische redenen. Verhuurders die op eigen terrein geen ruimte aan alle auto’s van de bewoners kunnen bieden moeten betalen voor het gebruik van parkeerplaatsen in de openbare ruimte. Dat kan flink in de papieren lopen. Aangezien een ondergrondse garage ook onvoldoende zou opbrengen heeft de eigenaar van dit complex met nieuwe woningen er voor gekozen alleen huurders zonder auto te accepteren. Met als gevolg ophef onder automobiele woningzoekenden: ‘de socialisten in de Gemeenteraad willen de arbeiders de stad uitjagen.’ Maar de Gemeente blijkt hier slechts zijdelings betrokken. Bouwondernemer Franziska Iseli benadert de omstreden ‘discriminatie’ liever positief: ‘Waar kun je anders nog autovrij wonen?’

Autoloze of auto-arme wooncomplexen zijn niet helemaal nieuw in Zwitserland. In 2010 werd het eerste gebouwd in Bümpliz, een buitenwijk van Bern. Sindsdien heeft de Gemeente meer vergunningen verstrekt voor de bouw van auto-arme complexen onder de voorwaarde dat de bouwer een mobiliteitsplan opstelde. De Gemeente Bern bezit volgens Dagmar Boss, afdelingshoofd Vastgoed, circa 2350 woningen. Die beschikken in totaal over zo’n 450 parkeerplaatsen. Dat is dus slechts 0,2 parkeerplaats voor één woning. Boss ziet geen probleem in het geval van de Wylerfeldstrasse. ‘Scholen, winkels en recreatievoorzieningen bevinden zich op loopafstand.’ Er is openbaar vervoer en er zijn huurauto’s en huurfietsen in de buurt. Maar tegenstanders vinden dat gezinnen met kleine kinderen de dupe worden van dit beleid.

Waan van de dag

Amnesty: ‘Dit is apartheid’

2 februari 2022 , 10:52 , door Jos van Dijk

Na de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem en Human Right Watch komt Amnesty International ook tot de conclusie dat Israël zich schuldig maakt aan apartheidspolitiek.

‘The events of May 2021 in Sheikh Jarrah were emblematic of the oppression which Palestinians have faced every day, for decades. The discrimination, the dispossession, the repression of dissent, the killings and injuries – all are part of a system which is designed to privilege Jewish Israelis at the expense of Palestinians.

Waan van de dag

Socialisten blijven aan de macht in Portugal

31 januari 2022 , 10:38 , door Jos van Dijk

António Costa heeft met zijn Postugese Socialistische Partij een grote overwinning behaald bij de parlementsverkiezingen.

In tegenstelling tot de voorspellingen van een nek-aan-nek-race tussen de PS en de centrum-rechtse PSD heeft Costa ruim gewonnen (van 36 naar 41 zetels, goed voor 117 zetels). Hij stevent nu volgens de laatste uitslagen op naar een absolute meerderheid en is niet meer afhankelijk van de beide andere linkse partijen, het Linkse Blok en de communisten, die zijn minderheidsregering afgelopen najaar bij de begrotingsbehandeling lieten vallen. Het Linkse Blok is gehalveerd, de coalitie van de communisten verloor ook, evenals PAN, de Partij voor Mensen, Dieren en Natuur. Aangenomen mag worden dat veel aanhangers van deze partijen nu voor de socialisten hebben gekozen om te verhunderen dat een centrum-rechtse regering met gedoogsteun van de extreem-rechtse Chega! aan de macht zou komen. Chega! won fors en stijgt van 1 naar 12 zetels. De PSD bleef gelijk.

Foto: EU2017EE Estonian Presidency (cc)

Machtswisseling in Portugal?

28 januari 2022 , 08:00 , door Jos van Dijk

De linkse gedoogpartijen van de socialistische minderheidsregering in Portugal hebben vorig najaar een groot risico genomen. Ze verwierpen de begroting van premier António Costa (foto) met als gevolg dat nieuwe verkiezingen noodzakelijk werden om de politieke stabiliteit in het land te herstellen. Zondag a.s. mogen de Portugezen weer hun stem uitbrengen. De socialisten leken aanvankelijk nog op een meerderheid te kunnen rekenen. Maar in een recente peiling neemt hun voornaamste concurrent, de centrum-rechtse PSD de leiding over. Dat zou tevens de weg kunnen openen voor een andere waarschijnlijke winnaar, de rechtsextremistische Chega! (Genoeg). Partijleider André Ventura is er vast van overtuigd dat hij met een flinke winst straks aan de regering kan deelnemen.

Ressentiment

Portugal is jarenlang verschoond gebleven van populistische rechts van het type Wilders-Le Pen. Drie jaar geleden brak Chega! door met 1 % van de stemmen, goed voor één zetel in het nieuwe parlement. Lokale verkiezingen vorig jaar lieten al zien dat de partij met 4% in de lift zat. Bij de presidentsverkiezingen kreeg Ventura bijna 12% van de stemmen. Nu staat Chega! op 7 à 8% in de peilingen voor de verkiezingen van zondag. Ook in Portugal groeit het ressentiment tegen de grote partijen. Sinds de Anjerrevolutie in 1974, toen een einde kwam aan het fascistische bewind van Salazar, domineren twee politieke partijen de Portugese politiek: de socialistische PS en de centrum-rechtse PSD (die alleen in naam sociaaldemocratisch is). Ventura’s populariteit stijgt door zijn scherpe aanvallen op het huidige regeringsbeleid die -anders dan in het verleden- veel aandacht krijgen in de media. Hij kon een punt maken bij het proces tegen een corrupte ex-minister. En hij valt de socialisten aan op hun steun voor minderheidsgroepen (zoals Roma). De kritiek op het coronabeleid van de regering heeft hem ook wind in de zeilen gegeven. Zijn economisch program is rechts: minder staatsinterventie, vermindering van de uitkeringen van degenen “die niet willen werken en afhankelijk zijn van sociale uitkeringen”. Verder is Chega! voor levenslange gevangenisstraf voor moorden en chemische castratie voor kindermisbruikers en tegen abortus en euthanasie.