RECENSIE - Ongelijkheid, achterstelling, discriminatie en vernedering zijn al eeuwenlang centrale drijfveren van emancipatiebewegingen. Het draait eigenlijk steeds om macht. De onderdrukte en achtergestelde betwist de macht van de onderdrukker. Die moet macht delen, op z’n minst, of geheel afstaan ten gunste van degenen die al eeuwenlang zijn vernederd, klein gehouden en niet konden delen in alle rijkdommen op aarde. We kennen uit de vorige eeuw socialisten, feministen, antikoloniale bewegingen, bewegingen voor gelijke burgerrechten en voor de emancipatie van homoseksuelen. In de nieuwe eeuw is daar vanuit de Angelsaksische wereld een allesomvattende beweging voor sociale rechtvaardigheid bijgekomen die met scherpe en principiële standpunten oproept alert te zijn voor alle vormen van sociale onrechtvaardigheid tegelijk.
Ontwaakt!
Een beweging kun je het eigenlijk niet noemen, schrijft de socioloog Walter Weyns in Wie Wat Woke. Er is geen sprake van een organisatie met leiders, noch van een gemeenschappelijk programma of zelfs een gemeenschappelijke ideologie. Afgaand op de beschikbare literatuur en de uitingen in de media noemt Weyns de woke cultuur een rommeltje met vele paradoxen. Toch probeert hij welwillend, soms ironisch, maar vooral kritisch grip te krijgen op de achtergronden en denkbeelden van die nieuwe emancipatiestromingen die het ‘Ontwaakt verworpenen der aarde…’ een 21e eeuwse inhoud proberen te geven. En hij is daar wat mij betreft zeker in geslaagd. Wie op een afstand de uitingen van de woke cultuur heeft gevolgd en moe is van de oppervlakkigheid en polarisatie in het debat krijgt van Weyns de nodige uitleg om een standpunt te kunnen bepalen.
Het hedendaagse ‘Ontwaakt..’ is beslist een radicaal geluid. De verkondigers van het ‘woke geloof’ nemen geen genoegen met compromissen. In de Black Lives Matter beweging sluiten ze eerder aan bij de radicale ideeën van Stokely Carmichael dan bij de burgerrechtenbeweging van Martin Luther King. Die radicaliteit van BLM wordt overgenomen in alle strijdperken tegen alle onrechtvaardigheid jegens welke minderheidsgroep dan ook. Een veelkleurige strijd die geconcentreerd wordt op ‘de witte man’, ‘niet door de witte huid of de mannelijkheid op zich’, schrijft Weyns, ‘maar door zijn destructieve macht’. Hij maakt de vergelijking met een prisma: veel kleuren die samenkomen in het wit. ‘De macht van de witte man kan enkel worden gebroken als er een grote coalitie wordt gesloten [van] allen [die] te lijden hebben gehad onder de bekrompenheid en imperialistische heerszucht van de witte man (…) Racisme, seksisme, dierenleed en homohaat zijn heel verschillende zaken, en altijd ligt het gevaar op de loer dat een slachtoffergroep enkel zijn eigen wonden likt, of erger: dat de slachtoffergroepen zich tegen elkaar keren. Daar is niemand mee gebaat, behalve de witte man die een lange ervaring heeft in verdelen en heersen.’ Want, hoewel aan de onderdrukte kant van de maatschappelijke machtsbalans allerlei groepen staan bevindt zich aan de machtige kant steeds dezelfde groep: de witte heteroman.
Cultuur
Om die witte heteroman een toontje lager te laten zingen zet de woke beweging vooral culturele instrumenten in: taal, kunst, geschiedschrijving. In de cultuur verbergt zich de macht die gebroken moet worden. De machtsverhoudingen zijn sociaal geconstrueerd en worden van generatie op generatie gereproduceerd (Michel Foucault). Daarom moet er gewerkt worden aan een nieuw bewustzijn, de ‘witte man’ en iedereen die zijn macht heeft geïnternaliseerd moet als het ware ontgift worden, heropgevoed. De schaamte van de achtergestelden moet worden omgesmolten, eerst in woede, daarna in trots. Daarmee zijn we beland in een therapeutische, moralistische beweging, een ‘bourgeoisbeweging’, volgens de Britse linkse criticus van woke Andrew Doyle, zonder enige interesse voor de klassieke, maar nog steeds bestaande klassentegenstellingen. De onrechtvaardigheden die daaruit voortkomen krijgen in deze nieuwe 21e eeuwse beweging tegen onrecht opvallend weinig aandacht. ‘De gele hesjes waren niet het slachtoffer van witheid’, schrijft Weyns. Economische ongelijkheid lijkt minder van belang te zijn dan psychische kwetsuren: gevoelens van vernedering en minderwaardigheid, daar liggen de triggers voor een opstand. Het is waar dat voor deze aspecten van ongelijkheid binnen de oude arbeidersbeweging weinig aandacht was. Maar nu lijkt in de nieuwe beweging tegen onrechtvaardigheid het omgekeerde te gebeuren.
Taal
In de heropvoeding van de ‘witte man’ is de taal cruciaal. De taal is het instrument voor de sociale constructie van de werkelijkheid. ‘Hoe kun je de wereld veranderen? Door op een andere manier te praten.’ Alle taal wordt daarmee ‘performatief’ gemaakt, alle woorden hebben een directe consequentie voor je handelen. ‘Zelfs als ik iets beschrijf stel ik niet zomaar vast wat er is. Ook beschrijven is performatief. Ik maak immers een keuze om het zo en niet anders te zeggen. Eigenlijk maak ik de werkelijkheid waarover ik spreek.’ Je moet dus goed op je woorden letten, want het risico is groot dat je bijdraagt aan een werkelijkheid waarin ongelijkheid, achterstelling en vernedering worden gehandhaafd. Met taal kunnen op deze manier dus ook sociale constructies als machtsverhoudingen worden gereproduceerd – of onderuit gehaald. Het is duidelijk dat met dit inzicht de aanval kan worden ingezet op de uitingsvrijheid die in de afgelopen eeuwen zo zwaar bevochten is en nog steeds onder druk staat. Maar dat moet dan maar, zo interpreteert Weyns de Code Diversiteit & Inclusie voor de Nederlandse culturele instellingen. ‘Eeuwenlang was de witte heteroman het centrum van waaruit werd gesproken, geschreven, geschilderd, gecomponeerd, gedirigeerd, gemaakt, gewerkt en gekeken’. Hij concludeert dan: ‘In naam van de sociale rechtvaardigheid moet de taal dus binnenstebuiten worden gekeerd, gereinigd en waar nodig hervormd’. Beetje overdreven misschien, maar toch. Het misverstand zit wat mij betreft in het ongeduld dat de woke beweging ten toon spreidt ten aanzien van het tempo waarin sociale en culturele veranderingen, mentale aanpassingen van mensen en veranderingen in het taalgebruik kunnen plaatsvinden. Spelen de gepolariseerde politieke verhoudingen in de Verenigde Staten, de bron van woke, hier misschien een rol? Niet alle ‘common sense’ kan worden weggezet als bewijs van ‘white supremacy’. En met een alerte kritische reactie valt meer te bereiken dan met de delete-knop of het ‘cancelen’ van omstreden sprekers.
Kennis
Zowel in het taalgebruik als in de waardering van wetenschap van woke-auteurs ziet Weyns sporen van het post-modernisme. Zoals van de Franse filosoof Lyotard die kennis en waarheid ziet als resultaat van een taalspel. Alle kennis is relatief en belangengeboden. Objectiviteit en universaliteit van kennis worden ingewisseld voor particularisme en subjectivisme. De waarheid is identiteitsgebonden. Ook in hun kennis en wijze van kennisvergaring zijn bepaalde groepen onderdrukt door de dominante stroming van westerse, witte, heteroseksuele wetenschapsbeoefening. Met enige verbazing noteert Weyns de beginselen van de woke wiskunde, ontdaan van witte invloeden. Anderzijds is er de terechte dekolonisatie van de geschiedenis. ‘Misschien was de dekolonisatie staatsrechtelijk een feit, maar economisch, cultureel en vooral psychisch moest er nog een hele weg worden afgelegd. Ook en vooral door de voormalige kolonisatoren, die in hun hoofd nog altijd de heersers van de wereld waren gebleven. Zo werd dekolonisatie een toekomstproject in plaats van een omgedraaide bladzijde uit het verleden.’
Wie Wat Woke is een inzichtelijk boek over de wending die de strijd voor emancipatie van onderdrukte groepen aan het begin van deze eeuw heeft genomen. Het is bovendien een heel vlot geschreven en goed leesbaar boek. Walter Weyns is kritisch en neemt sommige absurde consequenties van het woke denken met veel ironie op de hak. Maar hij neemt de strijd tegen ongelijkheid en onrechtvaardige maatschappelijke verhoudingen uiteindelijk wel volledig serieus. En dat kun je niet van alle woke-critici zeggen.
Is de link naar het boek hierboven niet zichtbaar? Klik dan hier om het boek te bestellen
Reacties (64)
Dat lijkt me wel zeker. Overigens is “gepolariseerde politieke verhoudingen” wel een hele voorzichtige omschrijving van het feit dat een van de twee grote partijen in de afgelopen 25, 30 jaar steeds verder is opgeschoven naar antidemocratisch extreemrechts, en inmiddels vrijwel helemaal gecontroleerd wordt door fascisten en religieuze fanatici. Dat speelt op twee manieren mee bij de opkomst van woke.
Ten eerste spreekt het voor zich dat de opkomst van extreemrechts en de steeds verder toenemende tolerantie voor intolerantie een reactie oproept. Dat vooral degenen die niet aan de norm voldoen die extreemrechts aan iedereen op wil leggen fel reageren lijkt me ook logisch.
Maar extreemrechtse propagandakanalen spelen ook een rol. Die zijn steeds op zoek naar incidentjes, naar voorbeelden van doorgeslagen wokeness. En natuurlijk zijn die best te vinden. Door daar maximaal de aandacht op te richten proberen ze, terwijl extreemrechts zelf druk bezig is met het slopen van de democratische rechtsstaat, de indruk te wekken dat de bedreiging van elders komt. Dat lijkt nog te werken ook. De extreme variant van woke is, qua omvang en invloed, marginaal vergeleken met extreemrechts. Dat gegeven blijft vrijwel altijd onbenoemd.
Goed dat jij het dan doet :)
“een allesomvattende beweging voor sociale rechtvaardigheid”
Ja prima, alleen jammer dat dat soort high-end sociale rechtvaardigheid uit de wokecanon, in het westen obsessief op de eigen groep wordt betrokken en niet op deelgroepen in de wereldgemeenschap, die in veel emancipatieprocessen achterlopen of er nog aan moeten beginnen. Eigen volk eerst dus. Wij hebben het even veel te druk met onze eigen dekolonisatie, genderneutrale wc’s en vrouwenquota’s. Uw tekort aan democratie, schone lucht, energie en vrouwen- of homorechten kan nog even wachten. Ik kom er aan.
Ik vind het toch wel een heel Amerikaanse discussie allemaal. Eigenlijk een vorm van cultural appropriation om je ermee te bemoeien.
Ken je de term reverse racism? Je weet wel, als je iets tegen een over de eeuwen geaccumuleerd onrecht probeert te doen, bijvoorbeeld door positieve discriminatie. Dan zijn er mensen zat die maar wat graag en snel het racisme-argument van stal halen om de achtergestelde groep mee te slaan. Totale onzin natuurlijk, het bestaat niet en is slechts een manier om het onrecht in stand te houden.
En daarvan in het verlengde: nee, dit is geen cultural appropriation.
De vraag hoe je dat onrecht in het verleden meet. En hoe je de maatregelen in het hier en nu meet. En hoe je die twee vervolgens in de weegschaal legt. En dat is nog los van de hele ‘sins of the father’ discussie. Volgens mij waren wij het concept van erfzonde voorbij.
Het blijft zo mooi dat we het niet mogen hebben over de erfzonde, dingen die onze voorouders hebben gedaan die tot op de dag van vandaag negatief doorwerken. Dat we zelfs niets mogen doen om dat te corrigeren (discriminasie!), maar dat dezelfde mensen het niet meer dan logisch vinden dat we wel gebruik maken van de ‘erfwinst’ die voor een groot deel behaald is door uitbuiting. Want ja he, dat was normaal in die tijd.
Of dat wij niet verantwoordelijk zijn voor onze voorouders, dus dat we ons daar niet voor hoeven te schamen, maar dat dezelfde mensen als het gaat om voorouders dwepen met wat dezelfde verre voorouders allemaal voor ‘goeds’ hebben gedaan.
Make up your fucking mind.
En waarom mogen we niet met de bril van *deze* tijd kijken naar de verschillen die in *deze* tijd bestaan door de dingen die onze voorouders hebben gedaan?
Dat geframe van erfzonde slaat nergens op als de gevolgen ervan in het heden nog een rol spelen. Het is een stoplap om maar niets te hoeven doen, want daarmee gaat het *altijd* samen. Je kan prima vinden dat dit soort dingen in het verleden nou eenmaal gewoon waren, én dat dat nu niet meer het geval is en dat schade die er *nu* door bestaat zo snel mogelijk moet worden hersteld.
@Joost: Positieve is net zoals gewone (negatieve) discriminatie in strijd met artikel 1 van de Grondwet.
Daar was laatst in Eindhoven een rechtszaak over mannen die gediscrimineerd dreigden te worden. Uitspraak was: dat mocht niet.
“Bij beursgenoteerde bedrijven in Nederland zijn er meer ceo’s die Peter heten dan dat er vrouwelijke ceo’s zijn”.
De meeste mannelijke bestuurders zien wel in dat dat vandaag de dag geen recht doet aan die talloze vrouwen met “gelijke geschiktheid”.
https://nos.nl/artikel/2414408-vrouwen-heten-deze-week-peter-op-linkedin-iedereen-snapt-waar-het-over-gaat
Het simplisme van niet verder dan je neus lang is kijken. Dus als je constateert dat 10% van je personeelsbestand door discriminatie vrouw is en 90% man dan mag je niet tijdelijk meer vrouwen aannemen om die discriminatie versneld op te heffen. Want dan is het voor simpelton-rechts discriminatie. Dus je blijft onder het mom van gelijkheid vrouwen bewust nog decennia achterstellen. De logica hierachter is stuitend dom.
En de Eindhovense uitspraak zei slechts dat het op die manier niet mocht.
Die 10/90 % verhouding die je noemt, is blijkbaar alleen “errug” in high-end beroepen als hoogleraren, volksvertegenwoorders, regeringsleden en functies in het hogere bestuur van grote bedrijven.
Merkwaardig blijft, dat je dat soort bizarre cijferfetish en geconstrueerde verontwaardiging niet aantreft bij stratemakers, rioolmonteurs, loodgieters en medewerkers van de reinigingsdienst. Ik heb dat nog nooit iemand geloofwaardig uit horen leggen.
Fijn dat je de doelpaaltjes verzet en totaal niet op het punt ingaat.
“en totaal niet op het punt ingaat”
Nee allicht; Vrouwenquota als probleem is een ingebeelde ziekte of misschien wel een obsessie in hoofden van hoogopgeleide, gepriviligeerde, wereldvreemde elites met een grote muil, die instituties, massamedia en nieuwsoutlets beheersen. Het is blijkbaar onmogelijk om vrouwenquota’s te veralgemeniseren naar andere beroepsgroepen als stratenmakers en dokwerkers. Ook van jou krijgen we daar geen verantwoording over waarom dat zo is. Dat zegt genoeg.
Je ‘veralgemenisering van vrouwenquota’ gaat volledig voorbij aan het probleem waar het hier om gaat: verschil in macht. Daarom zijn vrouwenquota aan de top wel degelijk van belang. En zijn ze van minder belang voor stratemakers en dokwerkers.
Dat verschil in macht zal wel, alleen ik heb nooit begrepen welk meetbaar voordeel zo’n geobsedeerde machtsverdeling van 50/50 oplevert.
En als het inderdaad voordeel oplevert, waarom hebben lager gekwalificeerde beroepsgroepen daar minder recht
op ? En waarom wordt die 50/50 verdeling ook niet aangemoedigd in beroepsterreinen waar vrouwen dominant zijn (cultuur, zorg, welzijn en onderwijs) ?
[ welk meetbaar voordeel zo’n .. machtsverdeling van 50/50 oplevert ]
Jammer dat we nooit in een omgekeerde wereld zijn geweest waar vrouwen 95% van de politici en hoge bestuurders in bedrijven en instituten uitmaakten. Dat mannen dan gingen klagen dat vrouwen voor zichzelf prima menstruatiedagen en zwangerschapsverlof hadden geregeld, maar dat mannen geen vrije tijd kregen om zich te scheren. /s
Nee dus. Dit heet linguïstisch determinisme en was populair in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw, maar deze theorie wordt inmiddels in brede kring niet meer aangehangen.
Dit is wel een redelijk fundamentele nagel in de doodskist in de argumentatie van al deze ‘emancipatie’ bewegingen, volgens mij. Want als ik er iets van heb meegekregen, dan is het wel dat er niets belangrijker is dan dat ik – wij allemaal – anders moeten gaan praten,
Voor zover ik het begrijp ligt de waarheid in het midden. Linguïstisch determinisme is in zoverre achterhaald, dat duidelijk is dat taal niet allesbepalend is. Maar dat betekent ook weer niet dat taal helemaal geen invloed heeft. Met andere woorden: je verandert de wereld niet door alleen maar anders te praten, maar het kan best een beetje helpen. Het is ook niet voor niks dat spindoctors zoveel bezig zijn met taal.
Spindoctors:
Hoofddoekjesbelasting of kopvoddentax?
Een toenemend aantal migranten of een tsunami van buitenlanders?
Die politicus geeft teveel geld uit of Sinterklaas bestaat, daar zit hij?
Hoezo, mevrouwtje Mozzarella? Hoe is het trouwens met dat collegaatje van u, die secretaresse?
Of moet ik zeggen: Hoezo mijnheer Mozzarella? Hoe is het trouwens met die collega van u, die secretaris?
Frank789,
Al die verschillende woorden veranderen het onderliggende concept niet, dat van de vreemdeling en van de baas/assistent. Uiteindelijk geven die hun betekenis weer terug aan de woorden, waardoor het effect uitdooft. Dat is ook de reden waarom er geregeld weer een nieuw woord voor de vreemdeling moet worden uitgevonden.
Op bovenstaand artikel afgaande, lijkt Walter Weyns te denken dat je de werkelijkheid kunt construeren met taal en dat is echt een brug te ver.
Met het citaat dat je aanhaalt laat Weyns zien hoe er in sommige kringen over het belang van taal wordt gedacht. Het is niet zijn eigen standpunt.
Ah, ik snap het. Dat geldt mijn kritiek dus voor die kringen.
‘Witte hete roman’
Ah, ik weet er een: Turks Fruit, ik heb hier nog dat fragment waarin Erik en Olga….
Uh, nee, dat wordt niet bedoeld.
Ah ja, sorry, witte heteroman, nu zie ik het ook,
‘Met enige verbazing noteert Weyns de beginselen van de woke wiskunde, ontdaan van witte invloeden.’
Lolwut.
Ook dat is niet nieuw. In de jaren 70, de hoogtijdagen van het studentenactivisme (in ieder geval als je kijkt hoeveel actie er gevoerd werd en hoe lang de bezettingen duurden) werden gebouwen maandenlang bezet om het aannemen van socialistische docenten af te dwingen. Ook bij de opleiding – je raadt het al – wiskunde.
Heel leuk allemaal, die woke wiskunde, en ik zie overal artikelen dat het heel gevaarlijk is enzo. Ik moet alleen het eerste artikel nog vinden dat er op een normale manier aandacht aan besteedt. Alles wat ik zie is een soort van paniekerige pavlov-reflex.
Als ik op de term google, dan staan er op de eerste pagina alleen maar alarmistische stukken. Dat doet vermoeden dat het alleen maar een ding is bij rechts en dat dit weer een van die ‘discussies’ is die dat helemaal niet zijn. Of dat er wel een discussie is, maar dat die eigenlijk ergens anders om gaat.
Het zal niet de eerste keer zijn dat een inclusief initiatief dat op zichzelf niet zo schokkend is van alle nuance wordt ontdaan en vervolgens wordt afgefakkeld.
Het is zeker niet persoonlijk, maar ik heb een zekere affiniteit met wiskunde, en dit is zeer frustrerend; ik zit hier echt virtueel met mijn kop tegen de muur te bonken: GEEF EENS EEN VOORBEELD DAN?! Roep ik tegen die muur. Wat is er in godvredesnaam ‘wit’ aan wiskunde? Sinds wanneer hebben getallen een kleur?
Maak je niet zo druk joh. Witte wiskunde is ook maar maar een constructie in iemands hoofd of een vermoeden of misschien gewoon een racistisch vooroordeel. Het is immers ongewenst en onbeschaafd om een individu of een bepaalde groep negatief weg te zetten, enkel op basis van een zijnde dat niet kan worden veranderd. Verder is het nog maar de vraag of wiskunde een feestje is van witte mannen. Gelet op de oorsprong en herkomst in ieder geval niet.
Zucht. Er zijn zat dingen die mogelijk “wit” zijn aan wiskunde. We hebben in het verleden nogal eens de neiging gehad om concepten die door niet-witte mensen zijn bedacht aan een wit iemand toe te schrijven. Ik kan me zo voorstellen dat dat hier deels ook het geval is. Maar nogmaals, ik weet niet war het over gaat, want ik zie alleen maar schreeuwartikelen over hoe slecht het is en ik vind geen enkel artikel dat ingaat op wat het daadwerkelijk is.
Jouw reactie spreekt ook weer boekdelen. Je doet *precies* wat ik de laatstee alinea van mijn reactie beschrijf. Kan jij een artikel vinden in een beetje een betrouwbare bron die uitlegt wat ‘witte wiskunde’ is en waarom het problematisch is? Heb je überhaupt zo’n stuk gelezen? Of fakkel je alleen maar de stropoppen af die een ander voor je heeft neergezet?
Zo lang heb ik niet moeten zoeken om een niet-alarmistisch artikel te vinden.
Uiteraard is er de vraag, net als bij vrouwen, hoeveel excellente wiskundigen en hun ideeën hebben we gemist of schrijven we aan blanken toe.
Maar dit artikel gaat vooral over stereotypen, de Aziaten zijn goed in wiskunde, dus die krijgen sneller de mogelijkheid (in het US systeem?) om moeilijkere stof te krijgen. Afro Amerikanen zijn niet goed in wiskunde dus die krijgen minder kansen. Zoals bij ons allochtonen vaak een lager schooladvies krijgen.
Misschien zijn er nog andere opvattingen die niet in dit artikel stonden.
https://www.theatlantic.com/education/archive/2017/04/racist-math-education/524199/
‘By definition, she said, whiteness and anti-blackness might appear to mean the same thing.’
Yup. Ik heb al weer gegeten en gedronken.
Dus je hebt het hele artikel tot het bittere eind lopen doorspitten om één zinnetje in de voorlaatste alinea te vinden en dat zodanig te interpreteren dat je denkt te kunnen zeggen “Yup. Ik heb al weer gegeten en gedronken”?
Joh, het gaat dus om iets heel anders waar het hier om gaat? Quelle surprise!
Zoals? Ramanujan? We schijnen nogal eens te vergeten dat we pas een paar decennia lang met redelijk gemak internationaal kunnen vliegen. Sterker nog, we verwijten het onze voorouders, dat ze niet met nog meer graagte veelbelovende mensen uit allerlei delen van de wereld naar de westerse hebben verscheept. Je weet wel, daar waar gepubliceerd werd, het concept van een universiteit bestond. Ramanujan is het bewijs dat *ondanks dat* mensen in het verleden (witte mannen) bereid waren om enorme investeringen te doen om talent rond de wereld te laten reizen.
schrijft Michiel
https://nl.wikipedia.org/wiki/Synesthesie_(zintuig)
En welk getal of welke dag van de week dan welke kleur heeft, is een strikt persoonlijke beleving.
Woke wiskunde lijkt me een heel goed voorbeeld van wat ik in #1 omschreef: propaganda van extreemrechts om de aandacht af te leiden van de eigen anti-democratische neiging. Het gaat om initiatieven van onderaf die vast niet altijd even verstandig zijn. Maar dat krijg je, als je scholen vrijheid geeft. Het zijn juist de Republikeinen die al jaren in verschillende staten proberen om van bovenaf hun ideologie op te leggen aan het onderwijs.
Ik heb het even opgezocht. Weyns vindt de redenatie van de Indiase wiskundige Chandra Kant Raju dat de formele wiskunde een slavenmentaliteit genereert een voorbeeld van hoe snel en grotesk er wordt geredeneerd over de dekolonisatie van de wiskunde. Hij ziet wel het probleem dat in de wiskundelokalen weinig kinderen van minderheden zitten, en als ze er al zijn niet aangemoedigd worden.Dan citeert hij de Zuid-Afrikaanse wiskundige Karin Brodie: ‘Het is niet vanzelfsprekend hoe wiskunde gedekoloniseerd kan worden op het vlak van de inhoud. Maar er zijn andere aspecten: het curriculum,de pedagogie en de kwestie van de identiteit.’ Hoe zien leerlingen zichzelf als leerlingen wiskunde? Veel leerlingen zien wiskunde als iets voor anderen, voor mensen met talent. Dat raakt aan waar het steeds over gaat: geïnternaliseerde gevoelens van onmacht en minderwaardigheid.
Dan is de omschrijving “wiskunde, ontdaan van witte invloeden” toch echt een ontzettende karikatuur van waar de discussie werkelijk over gaat. Hoe je er verder ook over denkt.
Wat heeft het aannemen van een ‘socialistische’ docent is godvredesnaam te maken met het ontdoen van ‘witte invloeden’ van de wiskunde?
Het lijkt erop dat dit de aanleiding is voor de extreemrechtse propaganda-campagne hierover. Een plan voor een (niet-bindende) hervorming van het wiskunde-onderwijs in Californië. Met als bedoeling om ervoor te zorgen dat minder leerlingen voortijdig afhaken.
Ik heb het boek van Weyns niet gelezen, maar als hij het over “wiskunde, ontdaan van witte invloeden” heeft, heeft hij zich mogelijk ook op het verkeerde been laten zetten door stroom desinformatie, afkomstig van allerlei propagandakanalen.
De mensen van CRT en social justice vinden wel degelijk dat ook de wiskunde gedekoloniseerd moet worden. Een deel van hen vindt dat echt:
https://bij1.org/dekolonisatie-van-het-wiskundeonderwijs
Uiteraard wordt dit vaak als voorbeeld aangehaald als mensen woke belachelijk willen maken, maar het is dus niet door de tegenstanders verzonnen.
zie ook deze:
https://thewire.in/history/to-decolonise-maths-stand-up-to-its-false-history
Fucking hell. Heb je het stuk überhaupt gelezen? Wat voor een schokkends staat er in dat stuk van Bij1? Volgens mij dat we niet het wiskunde-onderwijs moeten aanpassen, wat constant geroepen wordt, maar de positie van wiskunde in het grotere geheel een meer inclusieve plek moeten geven.
Je kan hiervan vinden wat je wil, maar wat is er zo verdomde verkeerd om daar eens naar te kijken? Waarom moet daar moord en brand om geschreeuwd worden door rechtse sneeuwvlokjes? Alsof het ons wezen aanraakt als we vermelden dat Afrikaanse wetenschappers sommige concepten eerder bedacht hebben dan wij? Het is niet alsof we in de wiskunde straks opeens niet meer mogen discrimineren. En ja, die laatste grap is vast ook gemaakt door een rechtse lul, maar dan om het geheel in het belachelijke te trekken, waar jij nu ook aan meedoet.
https://bij1.org/dekolonisatie-van-het-wiskundeonderwijs/
Ik ben blij de link te zien, want nu weet ik eindelijk wat Sylvana Simons met de dekolonisatie van de wiskunde bedoelde.
Ik had het artikel al gelezen op Joop.nl, maar ik wist destijds niet of het artikel het standpunt van Bij1 weergaf.
In historisch opzicht is het wel interessant te weten dat de stelling van Pythagoras ook bij de oude Egyptenaren bekend was, en ik denk ook in China en zuid-amerika.
Maar ik vind het betoog hier erg warrig worden:
Het is soms uitstekend om dingen te onderwijzen die op ervaringsfeiten gebaseerd zijn (alle natuurwetenschap, en alle sociale wetenschappen zijn op ervaringsfeiten gebaseerd).
En het is een filosofische vraag of menselijke hersens een wiskunde kunnen bedenken die niet op ervaring gebaseerd is.
Maar de auteur suggereert dat andere culturen geen concepten hebben verzonnen, die niet op ervaring gebaseerd zijn.
Dan is de moderne wiskunde blijkbaar een westerse uitvinding.
(dat is overigens geen schande voor andere culturen: de Vikingen hebben niet het schrift uitgevonden. Maar dat betekent niet dat hun nakomelingen dommer zijn dan de nakomelingen van de Romeinen)
En hier wordt betoogd dat het wiskunde-onderwijs juist al heel universeel is:
[ nu weet ik eindelijk wat Sylvana Simons met de dekolonisatie van de wiskunde bedoelde ]
Het grootste deel van het artikel gaat helemaal niet over wiskunde maar over onderwijs in het algemeen waar geschiedenis en kennis moet worden aangevuld met die van andere culturen.
Het warrige stukje dat wél over wiskunde gaat doet mij herinneren aan de enorme zwevert die Sylvana Simons is met haar geloof in paranormale zaken. En dat proef ik in de tekst die er op lijkt te doelen dat gevoel en afwijkende kennis ook een plekje moeten krijgen ook als ze voor geen meter te bewijzen of te beredeneren zijn.
Ja, dat warrige gezweef hoeft van mij ook niet. Maar het is ook weer niet zo uitzonderlijk. We hebben twee partijen in de regering – waarvan de naam begint met de letter c – die ook vinden dat er naast wetenschappelijke kennis nog andere grote waarheden bestaan. En die partijen gaan daar nog een stuk verder in dan dat verhaal van Bij1. Want ze houden niet alleen rekening met de mogelijkheid van onwetenschappelijke waarheden, maar ze denken ook nog eens precies te weten in welk boek die waarheden staan.
Ja, daar heb je gelijk in.
Maar ik meen dat slechts een beperkt deel van de gelovigen bezwaren heeft, en dan eigenlijk alleen t.o.v. de evolutie en de ontstaansgeschiedenis.
En dat is misschien ons geluk, dat die boeken niet veel zeggen over specifiek wis- en natuurkunde. Ik kan me wel een wonderbaarlijke vermenigvuldiging herinneren en een brandende braamstruik. Maar ja, dat zijn “wonderen” en daar staat de bijbel dan weer vol mee. Maar geen van allen is reproduceerbaar, anders zou het gewoon wetenschap zijn.
Er is een verschil tussen wetenschapsontkenning (creationisme of zo) en de bewering dat er naast wetenschappelijke kennis nog andere waarheden zijn of kunnen zijn. Echte ontkenning zie ik niet in dat stuk van Bij1, maar vanwege de wat warrige formuleringen wekt het soms wel die indruk.
Wat mij betreft hadden ze het gezweef beter weg kunnen laten in een stuk over wetenschap. Maar het is wel weer positief dat ze duidelijk zeggen hoe ze erover denken. Terwijl de rabiate wetenschapsontkenners aan het andere uiteinde ook hun ontkenning ontkennen.
“grote waarheden”
Je hebt ook postmoderne mensen, die sommige wetenschappelijke waarheden als “grote waarheden” opvatten (the science is settled) en gepresenteerd worden in een onzekerheidsspectrum, dat niet afhankelijk is van weerlegging, maar van het aantal positieve reacties (97%).
Dat soort absolute waarheden staan niet open voor discussie. Diegenen die dat wel doen, dienen daarvoor konsekwenties te aanvaarden of in een kwaad daglicht gesteld te worden, wat naar analogie neigt met politieke- of religieuze waarheden.
In de werkelijkheid is wetenschap juist in toenemende mate geen leverancier meer van absolute waarheden, maar grossiert in veelvuldige, onbestemde en betrekkelijke waarheden, die maatschappelijke chaos en onbestemdheid van gedachten veroorzaken (zie coronacrisis).
En dat is het ding met ‘moderne’ (nou ja, modern – in het Westen sinds de 17e eeuw) getaltheorie: het vereist vaak een concept van oneindigheid. Dat wil zeggen: bijvoorbeeld pi (de lengte van de helft van de omtrek van een cirkel met straal 1), kan meetkundig prima worden omschreven (dat heb ik zojuist gedaan) maar algebraisch niet anders worden omschreven (benaderd) dan door een oneindige serie van (immer kleiner wordende) getallen bij elkaar op te tellen.
https://en.wikipedia.org/wiki/Approximations_of_%CF%80
(Waar je ergens zo’n grote Sigma met een klein Lemniscaatje ziet, daar is sprak van een infinite series).
Deze infinite series komen overal in de getaltheorie terug. Maar ook in 2022 zijn er (gestudeerde) mathematici die ze verwerpen, omdat ze een concept van oneindigheid veronderstellen (dat wij mensen ons niet voor kunnen stellen, dat, met andere woorden, niet hoort tot onze ervaring). Dat noemen ze dan ‘metafysische’ wiskunde. Overigens is het concept van infinite series wel degelijk ook op andere plaatsen in de wereld (en eerder dan de Westerse) ontdekt. Zie:
https://homepage.univie.ac.at/martin.potschka/papersISSEI1996/Ghevergh.htm
Wat het extra ironisch maakt dat de Indiase meneer ergens anders in dit draadje in feite dit concept als ‘Westers’ verwerpt. (En ook zegt hij dat mensen calculus, dat is de theorie van derivaten en integralen, in vijf dagen geleerd kan worden. Wat ook ironisch is, als je bedenkt dat ook calculus niet kan bestaan zonder een concept van oneindig kleine ruimtes, maar enfin).
Waar de Westerse wereld ‘de rest’ ging achter laten, is met complexe getal systemen. Zie:
https://www.quora.com/History-of-Mathematics-On-what-basis-have-some-mathematicians-rejected-the-concept-of-complex-numbers-in-the-past
Ik ken geen niet-Westerse culturen die dat uit zichzelf zouden hebben ontwikkeld. En ook hier zie je (nog steeds) weerstand (ook in het Westen) van mathematici die metafysische wiskunde verwerpen (complexe getalsystemen kunnen niet bestaan zonder pi). Overigens kan de moderne natuurkunde inmiddels ook niet meer bestaan zonder complexe getalsystemen (een soort goddelijke u-turn; hiermee worden de infinite series opeens weer onderdeel van onze ervaring – zij het van de ervaring van de mensen bij CERN etc).
https://aapt.scitation.org/doi/10.1119/10.0000258
Ik link alleen maar naar stukken, zodat Hans Custers ziet dat het niet alleen maar gaat om extreem-rechtse propaganda. Ik zie niet hoe ik daarmee iets belachelijk kan maken.
Dat gezegd hebbende, ik weet niet of ik mee ga in jouw framing dat het alleen maar gaat om het benadrukken van de multiculturele achtergronden van de wiskunde:
Dat hoef jij mij niet uit te leggen. Dat heb ik in #1 namelijk zelf al gezegd.
Ga eens een cursus lettertjes lezen volgen, of zo. Misschien lukt het je dan om te begrijpen wat een ander schrijft. Het zou je zelf ook een hoop gedoe schelen.
Ik reageer op #6.13, niet op #1.
In 6.13 heb je het over “extreemrechtse propaganda-campagne” en over “stroom desinformatie, afkomstig van allerlei propagandakanalen”
Daar reageer ik op door je 2 links te geven van authentiek gedachtegoed dat dekolonisatie van de wiskunde bepleit, zonder filter van enige rechtste propaganda.
Hiermee toon ik aan dat het idee wel wat breder verspreid is dan alleen een voorgestelde curriculumhervorming in Californië. Kan de discussie van daaruit weer verder, zoals ook gebeurt.
Ik heb nergens beweerd dat het alleen een extreemrechtse propagandacampagne was, of dat het alleen om die hervorming in Californië ging. En ik verbond een conclusie aan mijn constatering dat er zo’n campagne is.
Volgens mij staat die conclusie nog steeds. Ik sluit niet uit dat er ooit ergens iemand een domme opmerking heeft gemaakt over wiskunde ontdoen van witte invloeden, maar het is absoluut niet waar het in die discussie om draait. Het lijkt me een prima voorbeeld van hoe extreemrechtse propaganda een karikatuur maakt van wat er werkelijk wordt gezegd en hoe dat een discussie beïnvloedt.
Dat punt negeer je tot nu toe. Je blijft liever mijn woorden verdraaien. Zoals gebruikelijk.
Dat Bij1 ‘artikel’ zal ik maar laten voor wat het is. Iets met sop en kool.
Voor wat betreft dat andere artikel: je kunt niet volhouden dat wiskunde exact is en belangrijk, EN dat de meeste vroegere bewijzen uit Afrika en India stamden (wat ze vaak deden, geen enkele wiskundige heeft daar problemen mee) EN dat het ook allemaal niet relevant is (Russell). Als je niet begrijpt waar het werk van Russell et al (principia) om gaat, dan moet je je mond houden over wiskunde (en ook onmiddellijk ophouden met je bankpas te gebruiken, by the way).
Echt, ik ken geen tak van academische sport die zo ontzettend bereid is om credit te geven waar die due is (oude vetes tussen Newton en Leibnitz daar gelaten, allicht).
PS. Na herlezing van het tweede artikel ben ik opeens benieuwd naar de mening van de ‘calculus can be taught in five days’ meneer over complexe getalsystemen. Ik heb het vermoeden dat hij die ook verwerpt. Da’s mooi. Dan verwerpt hij ook de huidige cosmologie (en het meeste van de huidige natuurkunde).
Kijken jullie nooit naar John McWhorter? Geeft dat geen ander perspectief?
https://youtu.be/O3POpubeoIc
Als iemand anderen een spiegel voorhoud is daar op zich niks mis mee. Maar het is bijzonder triest en schaamteloos dat racisten en fascisten dat gebruiken als excuus voor hun eigen benepenheid, vooroordelen of wangedrag.
@Hans: Ik vind jou best heftig in je afkeuring richting mij. Doet toch iets met me.
Extreemrechtse overtuigingen en overgevoeligheid voor afkeuring door anderen vormen een nogal ongelukkige combinatie. Maar dat is jouw probleem. Niet het mijne.
Misschien nog wat context (for the uninitiated): er is een groep mensen die ook wiskunde onderwijs heeft gehad (en sommige daarvan hebben het op een heel hoog niveau gehad en geven ook wiskunde onderwijs) en die verwerpen een aantal zaken in de moderne wiskunde als ‘metafysisch’. Sommigen betrekken dat op complexe getalsystemen, andere op irrationele getalsystemen (en de oneindige series die deze produceren). Deze groep mensen komen echt van over de hele wereld, maar worden toch wel een beetje gezien als de wappies van de wiskunde. En sommige kiezen er dus voor om daar ook nog weer een anti-koloniaal verhaal overheen te gieten. Tja.
Dit is een voorbeeld van een Westerse academische wiskundige, die het ook allemaal niet meer gelooft:
https://www.youtube.com/watch?v=U75S_ZvnWNk
Vervang ‘witte heteroseksuele man’ door ‘Jood’ en de beschrijving is die van het Nationaal Socialisme. Ik weet genoeg.