Jona Lendering

628 Artikelen
15 Waanlinks
322 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Studeerde geschiedenis en vertelt er graag over. Scepticus, recensent, fietser, webmaster (LiviusOrg), Don Quichot, blogger (Mainzer Beobachter) en beheerder van GrondslagenNet. Reist regelmatig in het Midden-Oosten, schreef een paar boeken, gruwt van de zelfmoord van de geesteswetenschappen en droomt van een eigen huis in Downtown Beiroet.
Foto: Mike (cc)

Nice

Het is, zoals u weet, een grote puinhoop in het Midden-Oosten en het geweld blijft niet beperkt tot die regio. Om het draagvlak onder de Amerikaanse burgerij voor het buitenlands beleid te peilen, hielden een half jaar geleden twee onderzoeksbureaus enquêtes over de crisis in het sultanaat Agrabah. Werd het niet eens tijd dat de Amerikanen gingen bombarderen? Van de republikeinen meende een derde dat dat een goed idee was. Maar hoe dan met de vluchtelingen? Van de democraten meende ruim twee vijfde dat de VS genereus asiel moesten verlenen.

Duidelijke cijfers over de attitudes – u leest er hier meer over – en nog veelzeggender omdat het sultanaat Agrabah uitsluitend bestaat in de Disney-film Aladdin. De ondervraagden hadden dus hun mening al klaar voordat ze de feiten kenden.

Gelukkig zal er ook wel een groep zijn geweest die Agrabah herkende voor wat het was en moest lachen om de vragen. Er zal ook een groep zijn geweest die eerlijk “weet niet / geen mening” antwoordde. Ik neem aan dat er nog wel meer groepen zijn geweest die zich niet lieten verleiden tot onbezonnen uitspraken.

Het probleem is echter dat die rustige middengroepen worden geflankeerd door twee groepen die steeds groter worden of in elk geval in de media meer aandacht krijgen. De ene groep bestaat uit mensen die zó erg hechten aan hun veiligheid dat ze bereid zijn tot grof geweld, zelfs zonder te weten tegen wie, en aan de andere kant zijn er mensen die zó hechten aan menselijkheid dat ze bereid zijn tot grote solidariteit, zelfs zonder te weten met wie. Anders gezegd: het is enerzijds “veiligheid voor alles”, desnoods ten koste van onschuldige mensen, en anderzijds “solidariteit voor alles”, desnoods met het risico dat er misbruik van wordt gemaakt.

https://www.youtube.com/watch?v=h_8O57J8Hyg[/embed

Closing Time | Modena City Ramblers

]

Op 19 juli 1943 bombardeerden Amerikaanse B17s de buurt rond de San Lorenzo in Rome. Voort het eerst tijdens de Tweede Wereldoorlog begreep men in de hoofdstad van Italië dat de oorlog niet vér was, maar dat de verwoestingen heel dichtbij waren. Zes dagen later was Mussolini ontslagen en had een nieuwe, niet-fascistische regering onderhandelingen aangeknoopt met de Geallieerden. De Duitse troepen die al in Italië waren, veranderden zo ineens van bondgenoot in bezetter en Italië werd verscheurd door een burgeroorlog tussen pro-Geallieerde partizanen en pro-Duitse fascisten. De scheidslijnen liepen dwars door de families: ooit zag ik een monumentje voor vier gesneuvelde broers die in een vuurgevecht elkaar hadden gedood.

https://www.youtube.com/watch?v=Kp7jX9EJCfo[/embed

Closing Time | Alex Sparrow

]

Vorig jaar was ik voor mijn werk in Oezbekistan. Het land heeft zijn communistische verleden achter zich gelaten, soms op bijna gênante wijze, zoals wanneer je ziet dat men een monument voor de gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog maar laat instorten. De Russen zijn daarentegen nog volop aanwezig – nergens dronk ik zo veel zulke lekkere wodka als in de door Russen geëxploiteerde restaurants.

En in elk café, elk restaurant hoorde ik het bovenstaande liedje van de Russische zanger Alex Sparrow, soms in het Russisch en soms in Engels. Het zal nooit meer zijn dan een voetnoot in de annalen der muziek, maar het is vrolijk, het clipje is grappig en het had evengoed in West-Europa een dijk van een zomerhit kunnen zijn.

https://www.youtube.com/watch?v=br01VDo2Ypg[/embed

Closing Time | 883

]

“883” is een model Harley-Davidson, zo’n motor waarop je uren kunt toeren over de eindeloze Po-vlakte: de definitie van geluk van zanger Max Pezzali uit Pavia. Hij noemde zijn bandje naar zijn motor en ging, toen hij eenmaal zijn schaapjes op het droge had, Harleys verkopen in zijn geboortestad.

Aan het begin van de jaren negentig had 883 een paar geweldige hits, zoals “Hanno ucciso l’Uomo Ragno”. De laatste twee woorden zijn de Italiaanse naam van de held die wij kennen als Spiderman en de songtekst is, ondanks het vrolijke melodietje, een stuk melancholieker dan je zou denken.

https://www.youtube.com/watch?v=mIWOhisqrP8[/embed

Closing Time | Housemartins

]

Weinig mensen hebben zo’n goede pen, zo’n goed oor voor melodie en zo’n scherpe blik op de samenleving als Paul Heaton, die de liedjes schreef voor de Housemartins en The Beautiful South. Dat hij een onversneden marxistische boodschap heeft, belette niet dat David Cameron het debuutalbum van de Housemartins prees – waarop Heaton de vraag rondtwitterde welk deel van zijn aanval op het conservatieve beleid en Camerons rijke vriendjes de minister-president het geslaagdst had gevonden.

https://www.youtube.com/watch?v=MPYcLSJIu90[/embed

Closing Time | Inno di Garibaldi

]

Heldendom heeft de nare eigenschap dat het slijt: wat ooit doorging voor bewonderenswaardig zal na verloop van tijd, als de waarden van een cultuur zijn veranderd, minder bewonderenswaardig zijn. Meestal is er dan al informatie opgedoken waaruit blijkt dat de held enkele minder prettige kanten had. Eigenlijk is Garibaldi een van de weinigen wiens reputatie na ruim een eeuw nog onaangetast is.

Eh, Garibaldi – wie was dat ook alweer? Zijn carrière begon als marine-officier in het koninkrijk Piëmont maar kwam ten einde toen hij deelnam aan een nationalistische opstand, waarop hij in ballingschap moest. Zo belandde hij in Latijns-Amerika, waar hij streed in diverse oorlogen en de aandacht trok door ongebruikelijk netjes om te gaan met krijgsgevangenen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Kunst op Zondag | Wetenschappelijke illustraties

Een tijdje geleden ging een bericht “viral” dat iemand een bril in een museum had laten liggen en dat die prompt was aangezien voor een kunstwerk. Eerlijk gezegd leek het me in scène gezet, maar de anekdote brengt een simpele waarheid tot uitdrukking: kunst is niet kunst omdat het van zichzelf kunst is, kunst is kunst omdat wij dat erin herkennen.  Neem deze foto:

saturnus_rhea

Dit had, als het een schilderij was in een museum van eigentijdse kunst, makkelijk kunnen doorgaan voor een abstracte compositie, maar het is een NASA-foto van Saturnus en het maantje Rhea. Wetenschappelijke illustraties kunnen wel vaker doorgaan voor kunstwerken – hier zijn nog zeven voorbeelden.

kuroshio_current

Opnieuw beeldmateriaal van de NASA: de golfstromen in het noordelijk deel van de Stille Zuidzee.

solar_spectrum

Een zonnespectrum.

tokamak

Een dwarsdoorsnede van een fusie-reactor.

elastic_fibers

Een foto van superdunne plastic draden uit een elektronenmicroscoop.

petersburg

Een overzicht van de verschillende verkeersstromen op een verkeersknooppunt – in dit geval bij Petersburg (meer voorbeelden hier).

algeria

De trillingen van een aardschok in Algerije, geregistreerd door een seismograaf in Genua, maar het had ook een balpentekening van Fabre kunnen zijn.

Foto: Het Alexandermozaïek uit Pompeii (Nationaal Archeologisch Museum, Napels), via Wikipedia. copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Kunst op Zaterdag | Alexander de Grote

Vandaag is het 2338 jaar geleden dat in Babylon Alexander de Grote overleed, de jonge koning van Macedonië die het machtige Perzische Rijk had onderworpen: door wat nu Turkije heet was hij opgerukt naar Syrië en Egypte, en daarvandaan dwars door Irak, Iran en Afghanistan tot in Oezbekistan en Pakistan. Hoewel er een publieksbeeld bestaat van een ridderlijke heerser die streefde naar de eenheid van de mensheid, is het echte verhaal dat van een campagne die uitsluitend kan worden getypeerd als volstrekt genocidaal.

Desondanks gold hij voor latere antieke heersers als rolmodel. Of het nu de Ptolemaïsche koningen in Egypte waren of de Romeinse keizers, steeds weer waren er vorsten die probeerden op Alexander te lijken. Eén gevolg was dat zijn portret overal te zien was en hij een van de bekendste gezichten heeft uit de oude wereld. Meestal zijn die portretten geïdealiseerd, zoals deze buste in de Ny Carlsberg Glyptotek in Kopenhagen. De standaardelementen: ietwat zachte (zo u wil vrouwelijke) trekken, woest golvend haar en een rechte neus.

Geïdealiseerd portret van Alexander (Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhagen)

Geïdealiseerd portret van Alexander (Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhagen)

Er is één werkelijk realistisch portret: de Azara-herme in het Louvre in Parijs. Dat is een goede kopie van een beeld dat is gemaakt door de beeldhouwer Lysippos, die er een fortuin voor kreeg.

Foto: biblioteekje (cc)

“Open access” is onvoldoende

COLUMN - Artikel 1.3.1. van de Wet op het Hoger Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek is wat aan de lange kant maar het staat er duidelijk: universiteiten dragen kennis over ten behoeve van de maatschappij. Er staat dus niet: universiteiten verkopen kennis. Er staat ook niet dat universiteiten kennis overdragen aan commerciële uitgeverijen die haar mag verkopen.

Dat betekent dus dat de betaalmuren waarachter wetenschappelijke informatie ligt, er niet mogen zijn. Via de belasting heeft u er al voor betaald en het gaat niet aan dat u een tweede keer moet betalen als u belang stelt in de wetenschap. Dat is niet goed voor het vertrouwen van de burger in het wetenschappelijk bestel. Het is bovendien niet goed voor de maatschappelijke discussie als betrouwbare informatie achter betaalmuren ligt en onbetrouwbare informatie overal te vinden is.

Het is dus een kwestie van welbegrepen eigenbelang én zorg voor het maatschappelijk debat dat de VSNU concludeerde dat betaalmuren principieel onjuist zijn. Het is even terecht dat ze de laatste jaren heeft geijverd voor open access. En nu is het dan zo ver. De Volkskrant meldt:

Vrijdag hebben de Europese ministers van onderzoek en innovatie besloten dat dergelijke ‘open access’ vanaf 2020 de standaard moet zijn. Het besluit maakt een einde aan de huidige betaalmuren bij veel wetenschappelijke uitgevers.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Historische continuïteiten

Wilhelm I uitgeroepen tot keizer in Duitsland in Versailles (schilderij van Anton von Werner)

Wilhelm I uitgeroepen tot keizer in Duitsland (schilderij van Anton von Werner)

ACHTERGROND - Tussen 1862 en 1870 werd Duitsland een eenheid. Het werd beklonken met bloed en ijzer. Daarna waren er jaren met een steeds vergeefsere politiek om Frankrijk geïsoleerd te houden, de opbouw van sociale voorzieningen om de socialisten buitenspel te houden, een reeks crises op de Balkan, een Eerste Wereldoorlog, een gepolariseerde Weimarrepubliek, een Derde Rijk en een in tweeën gesplitst Duitsland. Vraag: is er continuïteit in de Duitse geschiedenis of niet?

Dit is boeiende materie! Er zijn historici die het Derde Rijk zien als een hoofdstuk in een continue geschiedenis, terwijl er ook zijn die de tirannie zien als een discontinuïteit. Voor de eersten loopt de Weimarrepubliek verder in het nationaalsocialisme; voor de laatsten is juist de Bondsrepubliek een voortzetting van Weimar en is het Derde Rijk een Fremdkörper in de Duitse geschiedenis. De twee posities leiden tot een ander antwoord op de vraag hoe Duitsers met het verleden moeten omgaan. En dat heeft weer politieke consequenties. Kortom, dit gáát ergens over.

Laat ik eens een mogelijk antwoord noemen. Er bestond in het verenigde Duitsland een behoudende elite die vooral de eigen positie wilde veiligstellen, en daarmee decennium na decennium is doorgegaan, totdat deze elite in het laatste oorlogsjaar ten onder ging. (Denk aan de bijltjesdag onder de adel na de mislukte Von Stauffenberg-coup.) Als je de gebeurtenissen zo leest, is er continuïteit in de Duitse geschiedenis van 1862 tot 1945, en is die continuïteit gewaarborgd doordat steeds dezelfde bestuurlijke klasse bestond die steeds dezelfde belangen had.

https://www.youtube.com/watch?v=cBojbjoMttI[/embed

Closing Time | Sex Pistols

]

Het zou beledigend zijn als ik u ging uitleggen wie The Sex Pistols waren. Dus dat doe ik niet. Ik zeg u alleen dat het filmmuseum in Amsterdam, Eye, het feit dat veertig jaar geleden de punk doorbrak (of werd gehypet), heeft aangegrepen voor een filmprogramma FURY! Punk Culture.

Verder is er een expositie met de topstukken uit de verzameling van Bert Broodje. Behoorlijk zeldzaam spul, dus tentoongesteld achter glas. Wie had dat gedacht, dat punk ooit zou worden gepresenteerd als museumstuk?

https://www.youtube.com/watch?v=9JT-xxcD9_w[/embed

Closing Time | Die Wacht am Rhein

]

Dit is geen poging mij te maken tot de meest gehate medewerker van Sargasso, al is die verdenking gerechtvaardigd nu ik u met deze versie van "Die Wacht am Rhein" trakteer op (a) Heino en (b) een nationalistisch lied dat het goed heeft gedaan in het Derde Rijk. Aan beide kan het lied niets doen: de tekst is geschreven in 1840 door <a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Max_Schneckenburger">Max Schneckenburger</a> en de muziek is een compositie van <a title="Carl Wilhelm (Chorleiter)" href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carl_Wilhelm_%28Chorleiter%29">Carl Wilhelm</a> uit 1854. Lang voor het Derde Rijk, lang voor Heino.

<!–more–>

De achtergrond is de Rijncrisis van 1840, toen de Franse regering territoriale aanspraken deed gelden op gebied ten westen van de Rijn, die de natuurlijke grens zou zijn tussen het koninkrijk Frankrijk en de Duitse confederatie. Een enorme verontwaardiging verenigde het destijds normaliter hopeloos verdeelde Duitsland, dat zijn grensforten begon te versterken, onder andere in Mainz. De crisis waaide over doordat er in Frankrijk een kabinetswisseling was, maar in Duitsland hadden al verschillende dichters de hand in de lier geslagen, en lang niet alles is weerzinwekkend. Als Heino "Die Wacht am Rhein" zingt, heeft het wel iets vrolijks.

Meer Wacht am Rhein: de <a href="https://www.youtube.com/watch?v=c8JoWC5LWgo">klassieke scène</a> uit <em>Casablanca</em>. En hieronder nog wat <del>Heino</del> Daan.

https://www.youtube.com/watch?v=EauI15wM31s

Vorige Volgende