Jona Lendering

628 Artikelen
15 Waanlinks
322 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Studeerde geschiedenis en vertelt er graag over. Scepticus, recensent, fietser, webmaster (LiviusOrg), Don Quichot, blogger (Mainzer Beobachter) en beheerder van GrondslagenNet. Reist regelmatig in het Midden-Oosten, schreef een paar boeken, gruwt van de zelfmoord van de geesteswetenschappen en droomt van een eigen huis in Downtown Beiroet.
Foto: De grote piramide in Giza copyright ok. Gecheckt 18-10-2022

Von Däniken

OPINIE - Sommige artikelen zou je zelf geschreven willen hebben, zoals het stuk van Martijn van Calmthout in De Volkskrant van afgelopen zaterdag over Erich von Däniken. Terwijl Van Calmthout enerzijds duidelijk maakt hoe pseudowetenschappelijk Von Dänikens idee is dat de aarde ooit is aangedaan door buitenaardse bezoekers, schetst hij een uiteindelijk sympathiek portret.

Daar is niets mis mee, maar door dit accent is er geen aandacht voor de negatieve impact van Von Dänikens gefantaseer. Die is echter onverminderd actueel.

Eén probleem is makkelijk te benoemen. Von Däniken heeft een charmante belangstelling voor het erfgoed van exotische culturen, waar hij verbaasd naar kijkt. Die piramiden, zoiets indrukwekkends kunnen die Egyptenaren natuurlijk nooit zélf hebben gebouwd. Die wereldkaart van de Ottomaanse admiraal Piri Reis is zó nauwkeurig dat een Turk het niet kan hebben vervaardigd. Je zou haast denken dat Von Däniken een eurocentrist is die de niet-Europese culturen elke creativiteit ontzegt.

Alleen: het is nog erger. Hij meent namelijk ook dat voor de bouw van Stonehenge technieken nodig waren die de Europeanen in de prehistorie nog niet bezaten. Von Däniken ontzegt dus álle culturen creativiteit. Ik las nooit een auteur met zo’n negatief mensbeeld.

Closing Time | Amii Stewart

“Knock on wood” was in de jaren zestig een hit geweest van Eddie Floyd, en Amii Stewart maakte er dertien jaar later, in 1979, een dijk van een disco-single van. Hierboven het officiële clipje, dat de jaren zeventig toont op hun allerergst.

Hieronder nog eens. Zelfs de pretentie tot playbacken is opgegeven maar je kunt ook zien dat Stewart beter kon dansen dan de begeleidende balletgroep.

Closing Time | Multatuli

U mag de Havelaar gerust ongelezen laten,* als u van Multatuli de Woutertje Pieterse maar leest: het onvoltooid gebleven maar prachtige verhaal over een sensitieve jongen die opgroeit in het negentiende-eeuwse Amsterdam. Een van de voorvallen is dat de tienjarige Wouter, begeesterd door een roman over een roofridder, een roverslied schrijft dat zijn leermeester, Meester Pennewip, bijkans een hartverzakking bezorgt.

Fay Lovsky zette Multatuli’s tekst (hieronder) op muziek (hierboven). Als u de roman wil lezen: er zijn verschillende versies, waaronder een hertaling door Ivo de Wijs (die er een overtuigend einde aan toevoegde), een versie met mooie tekeningen van Jan Kruis, of de online-versie van de DBNL.

Closing Time | The Supremes

The Supremes behoeven geen toelichting:  Florence Ballard, Diana Ross en Mary Wilson vormden een van de meest succesvolle Amerikaanse popgroepen uit de jaren zestig en waren een van de bekendste Motown-bands. “The Happening” uit 1967, met een tekst die even schrijnend is als de muziek vrolijk klinkt,  is het laatste nummer waarop Ballard is te horen: een paar weken later werd ze ontslagen.

Closing Time | Barking Aunts

Het weinige dat singer-songwriter Rudy Brinkman loslaat over zichzelf, is dat Barking Aunts een studioproject is waarbij hij soms wordt bijgestaan door zijn vrienden en dochters. De stad die hij in “Down in the city” bezingt, is onmiskenbaar Groningen. Het ontspannen nummer heeft iets prettig repetitiefs, tegen het hypnotiserende aan.

Closing Time | Aram Khachaturian

Ik overnachtte onlangs in Yerevan, de vriendelijke hoofdstad van Armenië, in een hotel met uitzicht op het als museum in gebruik genomen huis van de componist Aram Khachaturian (1903-1978). Dat is eigenlijk de enige reden waarom u vandaag wordt getrakteerd op de opzwepende Sabeldans uit het ballet Gayane (1942).

De Sabeldans  is niet de enige compositie van Khachaturian die wereldberoemd werd. Ook deze golvende melodie staat, vermoedelijk, in het collectieve geheugen gegrift.

Foto: Een van de gestolen kleitabletten (© U.S. Attorney's Office for the Eastern District of New York) copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

Een boete voor de Green Collection

Het is nieuws in de marge, een berichtje dat maar een enkeling iets zegt, maar dat daarom nog niet minder belangrijk is: de Green Collection gaat oudheden teruggeven en betaalt een boete. Wat is de Green Collection, wat is er gebeurd, wat was er verkeerd en wat betekent dit voor de toekomst?

Wat is de Green Collection?

De Green Collection is de oudheidkundige verzameling van de Amerikaanse familie Green, eigenaars van een groot winkelbedrijf én oprichters van een conservatief-christelijk bijbels museum in Washington. Het verbluffende is dat de verzameling er zo maar in een keer was en ook meteen buitengewoon groot was. Nog verbluffender was dat niemand had gemerkt dat de Greens op enorme schaal oudheden hadden aangekocht. Bona fide handelaren horen zoiets te merken en dat was niet het geval.

Dat riep de verdenking op dat de collectie was aangekocht op de zwarte markt en die verdachtmaking was na de Arabische Lente, toen enkele musea en niet-bewaakte grafvelden in Egypte werden geplunderd, bepaald niet ongeloofwaardig. (Overigens schrikken bewakers plunderaars niet af: de universiteit van Leuven heeft nog onlangs de pensioenen aangevuld van de bewakers die bij de Leuvense opgraving Dayr al-Barsha zijn vermoord.) Na de erfgoedcrisis in Egypte begrepen ook de zogenaamd Islamitische Staat en de Syrische regering dat je heel veel geld kon verdienen op de markt in illegale oudheden. De verdenkingen tegen het Mesopotamische deel van de Green Collection waren voor de FBI voldoende om een onderzoek te beginnen.

Closing Time | Brian Wilson

Brian Wilson behoeft geen introductie: het artistieke brein achter de Beach Boys, die zijn leven lang al worstelt met een haperend gehoor en daardoor ongebruikelijke muzikale keuzes heeft gemaakt, die steeds weer goed uitpakten. Een man die tevens worstelt met mentale problemen en enkele jaren niet in staat was tot een normaal sociaal leven, eindeloos verblijvend in zijn bed.

Dat weerhield hem er niet van de draak met zichzelf te steken. In het filmpje van Surfin’ U.S.A. dat u hierboven aantreft, wordt hij letterlijk van het bed gelicht en de rest moet u zelf maar zien, zoals u ook zelf het aantal verwijzingen naar Wilsons liedjes maar moet tellen.

Foto: Zomergasten 2016 (VPRO) - Mark Rutte

Rutte, onze nationale Trump

OPINIE - Minister-president Mark Rutte, zo lees ik, roept op om het aanzien van het leraarschap te herstellen en te verbeteren.

Eens. Helemaal mee eens. En het is fijn dat Rutte het zegt. Die verzorgt zelf nog weleens een les aan een school in Den Haag en hij is voormalig staatssecretaris van Onderwijs. Iemand die weet waarover hij het heeft. Denk je dan.

Het probleem is: hij zegt dit soort dingen wel vaker. Zes jaar en een week geleden (op 7 juni 2011) bijvoorbeeld riep hij onderwijs uit tot zijn persoonlijke prioriteit. Van iemand die weet waar ’ie het over heeft, verwacht je dan ook wat. Maar na vijf maanden, na een jaar hadden we nog niks gehoord. En ook inmiddels, zes jaar en een week later, is ’ie nog niet verder gekomen dan mooie woorden.

Je hebt twee soorten mensen die de waarheid niet spreken. Je hebt er die expliciet liegen maar wel weten dat wat ze zeggen niet waar is. En je hebt er die domweg niet geven om de waarheid en roepen wat ze het beste uitkomt. Dat type gedijt in sommige bestuurlijke functies, waar het niet zaak is problemen op te lossen maar ze af te schuiven. Donald Trump is daarvan het bekendste voorbeeld.

Closing Time | Drs. P.

Drs. P. behoeft geen introductie, maar toch. Hij was de man die met zijn feestelijk gezang de Nederlanders toonde dat poëzie gewoon leuk kon zijn. Hij was een knappe ambachtsman (“overwogen taalgebruik verrijkt het leven”). Hij was de inspirator van de Nederlandse hiphop. En hij was – ik hoop niet dat u mij verwijt dat ik vrijmoedig spreek – een buitengewoon aardige vent. Mocht u de afgelopen halve eeuw op een andere planeet hebben gewoond, dan leest u hier de necrologie die ik ooit aan hem wijdde.

Foto: Zo kan het ook. copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Stilte

COLUMN - Terwijl ik dit schrijf zijn in de achtertuin van de achterburen twee tuiniers bezig. Een ervan heeft een motorzeis die voldoende lawaai maakt om de muziek in mijn kamer te overstemmen. Ik kan mijn koptelefoon opzetten, die het geluid wat dempt, maar dat is de oplossing niet. Het probleem met geluidsoverlast zit namelijk niet in de decibellen.

Het zijn, als ik het wel heb, twee problemen tegelijk. Eén ervan is dat je er geen invloed op hebt. Ik kan niets doen aan de tuiniers. Evenmin kan ik verhinderen dat Schiphol op regenachtige dagen vliegtuigen over Amsterdam laat binnenkomen. Ook kan ik niets uitrichten tegen gesprekken in de trein. Mensen aanspreken in de stiltecoupé is theoretisch mogelijk, maar het levert je meestal een gesprek op met een welbewust onbeschoft persoon. Mensen die in de stiltecoupé zitten te praten, weten namelijk doorgaans heel erg goed waar ze zijn en “elkaar aanspreken” – zoals de Nederlandse Spoorwegen ons adviseren – haalt niks uit. Dat beschavingsoffensief is mislukt.

Het tweede probleem ligt in het verlengde van het vorige. Het geluid waar je geen vat op hebt, is niet alleen niet af te zetten, het kan ook een confrontatie zijn met informatie die je niet wil hebben. Maandag in de trein moest ik meeluisteren naar een gesprek over de verlenging van een contract.

Foto: Pieter Bruegel the Elder - The Tower of Babel via Wikipedia

Opgeruimd staat netjes

OPINIE - Praten over cultuur is moeilijk. Ik heb het nu niet over cultuur in de algemene zin (“al het menselijke gedrag voor zover het niet is aangeboren”) maar in de beperkte zin van cultuur-met-een-hoofdletter-c: de podiumkunsten, de beeldende kunsten, de letteren, wetenschap, de humaniora. Het probleem daarmee is: je geniet méér als je begrijpt wat er gebeurt, maar dit veronderstelt voorkennis en wie voorkennis uitlegt, komt al snel pedant over. Het lijkt dan een reeks vormpjes om de vormpjes.

Dat is wat ik tegen heb op het Groot Dictee. Het heeft helemaal niets, maar dan ook werkelijk he-le-maal niets, te maken met cultuur. Het stelt de vormpjes, de rare regeltjes centraal en pretendeert dat díe iets zeggen over taal en cultuur. Maar het gaat om de grote ideeën. In de cultuur van Noordwest-Europa gaat het bijvoorbeeld om vrijheid, waarheidsliefde, Verlichting en gemeenschapszin. Voor Nederland mag je er botte onbevangenheid aan toevoegen en voor Vlaanderen hoffelijke onoprechtheid. Ik weet niet meteen of die generaliseringen kloppen, maar de culturele discussie zou dáár over moeten gaan. En niet over het minutieus gekalligrafeerde epistel dat de witteboordencrimineel coûte que coûte moest schrijven over kasuarissen.

Het Groot Dictee is net zoiets als mensen uitleggen wat de Dorische, Ionische en Korinthische bouwordes zijn en ze een Griekse tragedie laten zien, en vervolgens claimen dat dat een klassieke vorming is. Maar daar gaat het natuurlijk niet om. Een klassieke vorming is het inzicht dat anderen, die eerder leefden, op een bepaalde manier groter waren. Het is een denkwijze waarin je eigen onwetendheid centraal staat. Het is in laatste instantie karaktervorming. Ook over de geldigheid van de in de voorgaande zinnen gegeven generaliseringen valt  te discussiëren maar dát is dan een discussie van een beter kaliber dan het kinderachtige geneuzel over het kinderachtige potjeslatijn van de kinderachtige Thierry Baudet.

Vorige Volgende