Mijn stelling over isoleren en imiteren wordt betwist door Kees Alders. Alders stelt dat ik “wat langer” naar bepaalde cijfers had moeten kijken. Maar ik heb lang genoeg naar die cijfers gekeken, en ook naar andere. Alders’ argumentatie over isoleren en imiteren klopt helaas niet.
Een strategie van isoleren en imiteren leidt tot gemiddeld minder stemmen voor een uitdager. Dat is mijn stelling. Hierover gaat mijn boek, dat ik al eerder aankondigde. Daarin ontvouw ik mijn theorie over waarom deze strategie dat effect heeft. Vervolgens meet ik met experimentele en non-experimentele methoden in hoeverre er in 15 landen sinds 1944 empirisch bewijs is voor de stelling.
Alders beweert dat de Duitse verkiezingsuitslag die stelling onderuit zou halen. Onzin. Ten eerste omdat die uitslag slechts een illustratie was – en één datapunt, terwijl ik honderden datapunten uit 15 landen sinds 1944 bestudeerd heb, naast gegevens uit een experiment, en uit 21 kiezersenquêtes. Ten tweede omdat die uitslag juist een prima illustratie van mijn stelling biedt, ook in historisch opzicht.
Als bewijs tegen mijn stelling voert Alders 2 uitslagen van CDU-CSU aan (2 van de 18 sinds 1949), waarbij de partij bijna net zo slecht scoorde als nu. Maar mijn theorie gaat om de uitdager, niet om de gevestigde partij. De uitdager, in dit geval Alternative für Deutschland (AfD), werd ruim tweeënhalf keer zo groot. Sinds 1949 haalde geen enkele rechtse uitdager de 5%. En nu scoort AfD liefst 13%.
Ontevreden
Mijn stelling impliceert dat bondskanselier Angela Merkel, door isoleren zonder imiteren, een kans liet liggen op een negatief effect op AfD. Dat haar partij zelf daardoor stemmen verloor is theoretisch gezien niet noodzakelijk, maar er zijn wel aanwijzingen voor. Ze verloor 21% van haar kiezers. In de electoraal relatief stabiele Duitse context is dat fors. Het slechtste resultaat van CDU-CSU sinds 1949.
Waarom deed CDU-CSU het zo slecht? Een belangrijk verschil tussen degenen die CDU-CSU trouw bleven enerzijds en weglopers anderzijds was ontevredenheid over Merkels immigratiepolitiek: onder blijvers is 34% daarover ontevreden; onder de weglopers 71%. Van de blijvers vindt 33% dat CDU-CSU bij immigratiepolitiek “de zorgen van de mensen negeert”; onder de weglopers ligt dit op 67%.
CDU-CSU verloor het meest aan FDP en AfD. Onder FDP-kiezers steunt 66% de recente hardere immigratiekoers van hun partij; onder AfD-kiezers wil 92% vooral minder immigratie. Kortom, alles wijst erop dat Merkel vooral verloor vanwege haar immigratiebeleid. Maar wat concludeert Alders? “Dat oprechtheid wint,” want ze won er “het vertrouwen van één derde van de Duitse kiezers mee.”
Vergelijkingen
Alders ziet in dit historische dieptepunt een mooie score. En denkt dat Merkel wint met de huidige strategie. Maar het is een suïcide-strategie. Sla er maar een politicologisch handboek op na: als je op een beleidsterrein linksaf slaat waar je achterban veelal rechtsaf wil, en veel van die kiezers vinden dit terrein belangrijk genoeg om hun stem op te baseren, dan is dat electoraal gesproken pure zelfmoord.
Alders negeert dit punt, en maakt twee vergelijkingen die mank gaan. Immers, vergelijkingen tussen stemaandeel van VVD en CDU-CSU (“waar Rutte slechts van kan dromen,” aldus Alders) en tussen PVV en AfD (“precies even groot”) slaan de plank mis: mijn stelling gaat niet over stemmenaandeel, maar om verandering – en niet om vergelijking tussen landen maar om verandering binnen een land.
Want dat er verschillen bestaan tussen Duitsland en Nederland zal niemand ontkennen. Dat CDU-CSU groter is dan de VVD (altijd geweest trouwens) is geen argument tegen mijn stelling. Dat AfD niet groter is geworden dan de PVV (nooit geweest trouwens) ook niet. Dat AfD even groot is als een partij in een ander land wil immers niet zeggen dat AfD het slecht deed – AfD verdriedubbelde bijna.
Zorgen
Intussen weerlegt Alders geen van mijn argumenten: dat CDU-CSU in peilingen nooit meer zo hoog scoorde als vóór “Wir schaffen das,” dat AfD daarna nooit meer zo laag scoorde, dat 21 tot 29% in 2014 zeer kritisch was over immigranten, dat 44% van de kiezers ‘vluchtelingen en integratie’ één van de twee belangrijkste thema’s vond, of dat ruim een miljoen kiezers CDU-CSU verruilde voor AfD.
Zo zijn er meer cijfers: 57% van de kiezers maakt zich “zorgen dat de invloed van de Islam steeds sterker wordt” in Duitsland. En over Merkels immigratiebeleid is 55% ontevreden. Toch voorspelt Alders: “Als Merkel standvastig is en haar werk afmaakt, dan wordt dat volk bovendien uiteindelijk vanzelf wel weer stil.” Ik zie niet in waarom. Ik zie wel in hoe ze AfD wellicht alsnog kan aanpakken.
Dat brengt ons terug bij de stelling. Die is overigens probabilistisch, niet deterministisch. Gemiddeld genomen, over een groot aantal verkiezingen gemeten, en gecontroleerd voor andere invloeden, heeft isoleren plus imiteren effect. Die strategie leidt dus niet automatisch tot verlies. Er zijn immers veel factoren die de electorale score van een partij beïnvloeden. Dat maakt het effect zo lastig te illustreren.
Niettemin illustreerde CDU-CSU prima mijn stelling doordat ze stopte met isoleren en imiteren, waarna prompt een uitdager in de Bondsdag kwam. Toch zou de stelling incorrect kunnen zijn. Valide tegenargumenten hoor ik graag; die brengen ons wellicht verder. Ik nodig dan ook iedereen van harte uit om over mijn boek, dat vandaag verschijnt, te schrijven – en om lang naar de cijfers te kijken.
Want dit onderwerp lijkt me belangrijk genoeg.
Voor de cijfers die toegevoegd zijn ten opzichte van mijn vorige column, zie wahl.tagesschau.de/ .
Reacties (14)
Dag Joost, leuk dat je alsnog reageert. Maar… je vat wel mijn stuk verkeerd samen.
Ik stelde niet dat de Duitse verkiezingsuitslag jouw conclusie onderuit haalde, ik stelde dat het er maar een slecht bewijs voor vormde.
Verder zeg je nu dat je de cijfers bekijkt vanuit het perspectief van of extreemrechts klein gehouden wordt ja of nee, en of Merkel daarin geslaagd is. Dat kan zo zijn, maar dat is niet wat je in je stuk waar ik op reageerde stelde. Je stelde dat Merkel haar politiek “regelrechte zelfmoord” zou zijn geweest: daarmee benaderde je het misschien niet in je boek, maar in ieder geval wel in je stuk vanuit het belang van Merkel zelf.
Overigens zou dat ook een nuttigere insteek zijn, want het doel van de CDU/CSU is niet natuurlijk extreemrechts klein houden, maar haar eigen macht te consolideren.
En het één staat niet automatisch gelijk aan het ander. Het is zeer de vraag of dat laatste met de door jou aangeraden tactiek zoveel beter gelukt was, zoals je, ondanks dat je aan het begin van dit artikel de focus een beetje verlegt, nu wel weer opnieuw stelt.
Ook blijf ik erbij dat je gezien de ontwikkeling door alle jaren heen het verlies van CDU/CSU grovelijk overdrijft. Daar ben je niet enig in, ik reageerde eigenlijk op de toon in alle media. Ja, ze hadden de slechtste score sinds 1949 en een groot verlies, maar het leek me wel even nuttig een keer vermeld te hebben dat in de laatste 10 jaar CDU/CSU het echt niet veel beter deed, met een uitschieter van de vorige verkiezingen. Dat geeft echt een ander perspectief, en dat mag ook belicht worden. Vooral omdat er maar weinig mensen zijn die dat zo belichten.
Had Merkel het zoveel beter gedaan als ze jouw raad had opgevolgd? Misschien had ze wat zetels van extreemrechts behouden ja. Die kans negeer ik helemaal niet. Mijn kritiek is echter dat jij de kans negeert dat ze daar aan de andere kant weer evenveel mee verloren had.
Er zijn namelijk meer kanten waar Merkel rekening mee moet houden dan alleen extreemrechts. Dat de helft van de burgers volgens jou niet tevreden is met Merkel haar immigratiebeleid (ik zelf zou overigens ook geen tevredenheid hebben aangegeven: ik vind die Turkijedeal maar niks), neemt niet weg dat een even groot deel dat beleid kennelijk heel erg prima vindt. En dat is eerlijk gezegd meer dan ik verwacht had, want zoveel succes heeft het nog niet opgeleverd.
Ik negeer verder helemaal niet dat de CDU/CSU na het ‘wir schaffen das’ niet meer zo hoog stond als daarvoor. Ik plaats het alleen in een breder perspectief: ze stonden daarna nooit meer zo hoog als vóór de vluchtelingencrisis. Een crisis is altijd nadelig voor zittend bestuur.
Maar dat bewijst niet dat dit verlies minder zou zijn als het bestuur besluit die crisis niet aan te pakken maar in plaats daarvan met een deel van het electoraal gaat meeklagen over hoe erg het allemaal wel niet is en onrealistische voorstellen doet die ze vervolgens niet waar kan maken.
En dat is mijn andere punt: veel mensen geloven die meewaaiende en strategische politici voor geen moer. Als een politicus de ene keer het een en de andere keer het ander beweert, om puur voor electoraal gewin ‘ergens in het midden’ te blijven zitten, dan kiezen veel mensen OF voor “the real thing” op extreemrechts (die ondertussen maar mooi van de zittende politici half gelijk heeft gekregen), of voor degene die tenminste zijn eigen standpunt behield, die linkse gek die als enige nog weet wat mensenrechten zijn.
Ik had het ook niet voor niets over de effecten op de lange termijn. Want uiteindelijk gaat het niet om woorden, maar om resultaat. Een beetje mooi met extreemrechts meepraten en vooral niets proberen te “schaffen”, dat zelfs niet durven suggereren, dat mag dan in bepaalde kringen populair zijn, het zorgt er uiteindelijk vooral voor dat het paniekgevoel alleen maar toeneemt, want er wordt niets opgelost. En dat speelt extreemrechts uiteindelijk echt weer in de kaart.
Dat is wat ik het meest miste aan jouw analyse is dat ze alleen gaat over tactiek, maar helaas volledig voorbij aan het feit dat politici niet alleen maar stemmen moeten halen, en ook af en toe iets moeten doen, opleveren. Zeker als regeringspartij. Ik begrijp wel dat dit breder gaat dan jouw onderzoek, maar ik reageerde niet alleen op jouw onderzoek, maar op de conclusies daarvan die je presenteert in een opiniestuk (en dat is wat anders).
Als zittende politici alleen maar leunen op tactiek, en het beleid daarvoor verwaarlozen, dan zullen ze het uiteindelijk altijd afleggen tegen de oppositie. Want van de zijlijn roepen is altijd makkelijker. Dan heb je om te beginnen namelijk al iemand om het tegen te roepen.
Op termijn lijkt jouw recept mij dus echt een doodlopende weg. Want met elkaar om het hardst klagen over hoe erg het is met de vluchtelingen is leuk, als er niet een keer oplossingen voor gevonden worden, in de vorm van opvang, een ander grensbeleid (grenzen dicht roepen lijkt alleen maar anders maar is het niet), en wellicht een ander buitenlandbeleid en energiebeleid dan blijft alles wat het was en wint uiteindelijk degene die het hardst klaagt, en neemt het geklaag bovendien alleen maar in volume toe, en nog terecht ook, omdat er niemand is die écht iets doet.
Dat is mijn stelling. Helaas zal het wanneer we dát cijfermatig kunnen aantonen al te laat zijn om er nog iets van te kunnen leren ;).
Veel succes met je boekpresentatie! Ik zet het deze maand denk ik op mijn ereader, dan gaat het deze winter mee op vakantie :).
Wat ik mis in het originele verhaal van @0 is de algemene politieke context. Er is al jaren overal in de westerse wereld een trend waarbij radicaal rechts een forse politieke opmars maakt. Ik denk dat je het success of falen van Merkel zeker ook moet afzetten tegen die trend. En in die zin lijkt het mij dat ze het helemaal niet zo beroerd gedaan heeft als vaak gesuggereerd wordt.
Verder, wat @1 zegt, met name hier:
Ikzelf word met name kostmisselijk van die zo-de-politieke-wind-waait-waait-mijn-jasje-politici. Die zitten er namelijk niet voor de verwezelijking van hun idealen, maar puur om macht te consolideren. Zo’n politicus is inherent onbetrouwbaar, immers, standpunten blijken niets waard te zijn als de politieke wind ineens anders gaat waaien. “Meebuigen en kopieren” van rabiaat domrechtse standpunten om politieke val te voorkomen valt daar wat mij betreft zeker onder.
Ik zie het liefst een politicus die zegt “dit zijn mijn ideeen, en als de bevolking daar niets in ziet, stemmen ze maar niet op mij”.
Over cijfers kun je lang twisten. Cijfers zeggen nog niets over hoe mensen werkelijk denken. Voor het vaststellen, vergelijken en interpreteren van motieven van kiezers heb je meer nodig dan verkiezingsuitslagen. En het is des te lastiger geworden nu een groot deel van het electoraat zweeft en wisselt van partij.
Zoals Klokwerk zegt had Merkel ook aan de linkerkant veel stemmen kunnen verliezen als ze de AfD meer geïmiteerd had in de geest van Joost’s these.
En dan het Nederlandse voorbeeld. Ondanks de beschamend diepe buigingen die Buma en Rutte voor Wilders hebben gemaakt heeft de PVV óók gewonnen. Wat moet je daar dan uit concluderen?
Er waaien rechtse winden door Europa. Meer kan ik er niet van maken.
@3: De CDU/CSU heeft een hoger percentage van de stemmen gehaald dan de VVD en de AfD een lager dan de PVV. Hier wordt gewoon rechtgeluld wat krom is.
Dat was niet beschamend, dat was opportunistisch. En het heeft gewerkt als ik de peilingen voor de verkiezingen mag geloven. Buma en Rutte hebben misschien 4-8 zetels teruggehaald bij Wilders door te kopiëren. (ik wil over het aantal niet twisten)
Hiermee haalde Buma en Rutte nét een meerderheid om het nieuwe kabinet samen te stellen. Het resultaat is in ieder geval dat Wilders weer 4 jaar aan de zijkant staat te janken.
Nee, geen schoonheidsprijs. Maar alles beter dan dat de PVV de grootste partij was geworden. In Duitsland zal Merkel ook handig moeten opereren om de AfD klein te houden. Dat kan niet anders betekenen dan de koers wat naar rechts verleggen. Als die Grünen dat toestaan uiteraard. In de politiek moet je soms niet doen zoals je het het liefst zou willen, maar doen waar er ruimte ligt.
Daarom heb ik ook niks met “die linkse gek die als enige nog weet wat mensenrechten zijn”. Met die ideologisch verdwaasden komen we er niet. Zie bij ons, waar Klaver weer zijn oppositie kleren heeft aangetrokken om gemakkelijke commentaren te kunnen leveren. De mythe van de Gutmensch is niet helemaal onwaar.
In dat licht gezien dient Merkel zich verre te houden van de Gutmensch. Ik wens haar daar succes mee. Het zal niet mee vallen.
Ik snap hier niets van. De VVD verliest 8 zetels, de PVV wint er 5. Wie heeft waar zetels teruggehaald?
@6
Het zal je toch niet ontgaan zijn dat de rechtse partijen in dezelfde vijver vissen? Rutte en Buma hebben wat kiezers weggehaald bij de PVV als ik op de toenmalige opiniepeilingen af ga.
Maar ik schreef al dat ik er niet over wilde twisten….
@5 Buma en Rutte hebben helemaal geen stemmen weggehaald bij de PVV, kijk maar naar de zetelverschuiving. Dat lukt ze ook niet, de meeste PVV’ers komen oorspronkelijk uit een links, lager opgeleid, nest en zie de vooral VVD als “Neoliberale” elitaire kapitalisten, waar ze van hun leven niet op zullen stemmen.
je zal zien dat de PVV de komende kabinetsperiode nog meer lijnrecht tegenover VVD en CDA komt te staan. De PVV was de afgelopen kabinetsperiode al vrij consequent 1 populistisch blok met SP, 50plus en PvdD, daar is nu PvdA met een nieuwe populistische koers bijgekomen, soms zelfs GroenLinks:
http://jalta.nl/politiek/goedkope-populisme-groenlinks/
De laatste rechtse kiezers die nog bij de PVV zaten gaan nu naar FvD, Wilders kan alleen nog maar zijn best doen om de kiezers die hij bij SP en PvdA heeft weggekaapt te behouden, zijn enige overlevingskans is defensief op links.
Ook partijen als de AfD en Front National halen, als je de verschuivingen in zetels bekijkt, de stemmers vooral van voormalig links, ook al doet oud links wanhopige pogingen om voor dat feit de kop in het zand te steken. Henk en Ingrid weten wel beter, die zijn in de steek gelaten door de oude linkse elite en voelen zich meer thuis bij de Neosocialisten van de PVV en co, hoe onrealistisch hun programma’s ook mogen zijn.
Dus als je realistische oplossingen zoekt binnen de internationale spelregels ben je ideologisch verdwaasd, en als je vol bombarie mensen wegwenst en beleid voorstelt als nieuw dat al decennialang wordt geprobeerd en niet werkt ben je realistisch? Als je rechtse kiezers wil binden dan ben je slim, wil je linkse kiezers niet verliezen dan ben je gek?
Zo ver zijn we dus al…
Misschien is de politicologie toe aan een n-dimensionale theorie zoals de snaartheorie in de natuurkunde ;-)
@9
Ik heb er begrip voor dat je nog in de ontkenningsfase zit, maar links is failliet op dit moment. En dan heb ik het over Duitsland, Nederland, Frankrijk enzovoorts. En dat heeft alles te maken met de immigratie agenda. Prioriteit is dat partijen als AfD, FN, FvD enzovoorts geen macht krijgen. Maar dat besef leeft niet op links in hun verdwazing. Dus dienen we onze kaarten te zetten op leiders als Macron en Merkel. Die laatste kan er niet van verdacht worden ideologisch verdwaasd te zijn (en ook niet links), maar die gaf in 2015 wél leiding. En kreeg bakken met kritiek. CDU is niet mijn ding, maar wel respect voor mevr Merkel. In dit moeilijke debat hebben we pragmatische, nuchtere leiders nodig. Géén Klavers, hoe sympathiek ik hem ook vind.
Noch jij, noch ik kunnen er om heen dat ca een kwart van de west Europese bevolking fel anti-immigratie is. Dat kan niet genegeerd worden.
Bullshit. Klaver heeft nog altijd 14 zetels, won er tien deze verkiezingen, en vertegenwoordigt ook een geluid. Merkel haar succes is deels te verklaren dat ze met de Energiewende de agenda van de Grünen overnam. Die noodzaak is er niet als er geen Grünen zijn.
Links haalt in NL bij elkaar nog altijd meer dan 40 zetels, op haar absolute dieptepunt dus. Dat is meer dan Wilders ooit in een peiling heeft van mogen dromen, en meer dan 2x zoveel als hij er heeft. De verhoudingen in Duitsland zijn hetzelfde. Als links “failliet” is, is extreemrechts non-existent, en hoef je er echt geen aandacht aan te besteden.
En verder gaat politiek zoals ik eerder al stelde niet alleen over strategie en mensen naar de mond lullen, maar over reële oplossingen zoeken en voorstellen in het debat, en zo mogelijk ook helpen implementeren. Raar dat mensen dat telkens lijken te vergeten.
@4: Dat klopt. Er zijn mensen die kennelijk alles uit de kast halen om hun appeasement-strategie maar goed te praten.
@5:
Het was zeker opportunistisch, EN beschamend.
Het is niet alleen beschamend omdat VVD en CDA stemmen wilden winnen ten koste van vluchtelingen, maar ook omdat blijkt dat ze hun standpunten in de vuilnisbak gooien zodra ze denken dat het voordeel oplevert.
De volgende keer verlaten ze hun standpunt over euthanasie, gezondheidszorg of de woningmarkt.
En dan wordt de hardwerkende nederlander het slachtoffer. O wacht…