“Denk het onmogelijke”, zo hield ik in deel 1 onder dit kopje onze ministersploeg van Rutte voor. En vooral: daag de politieke partijen uit over hun schaduw heen te springen. Want het zal toch niet waar zijn dat de politiek de ontwikkelingen belemmert. Ik beloofde toen dat ik over buurtzorg ook beelden en gedachten had, die misschien vernieuwend mogen worden genoemd en dat ik niet snap waarom de kansen niet worden gegrepen. Dat kan rechts misschien wel beter dan links.
In mijn vorige blog schreef ik hoe de huisvesting en de woningmarkt nu al jaren effectief worden gefrusteerd, door stokpaarden en angst: hypotheekrente, huurbeleid, huursubsidie, ‘rijkdom’ woningcorporaties. Oplossing: ruilen! VVD en CDA moeten de aftrek van de hypotheekrente laten vallen, de PvdA het verzet tegen de liberalisering van de huren. En wat komt er dan te voorschijn? Een systeem van woningcorporaties, waarin vrijere huurprijzen gelden, waar de huurtoeslag een wettelijke recht is waaraan door woningcorporaties inhoud wordt gegeven, een sociale huisvesting waarop woningcorporaties aanspreekbaar zijn.
Nu dan: de zorg in de buurten. Het regeerakkoord heeft een paar geinspireerde passages, die gaan over ouderen in de buurten en de nabijheid van de zorg. Maar ook hier ontbreken de routekaarten. Dat suggereert een kans: de regering wil kennelijk iets fundamenteels wijzigen in de buurten. Wat zou dat kunnen zijn?
Het praktische probleem is dat mensen elkaar niet kunnen vinden: ouderen hebben soms behoefte aan kleine klussen, soms aan intensieve hulp in de huishouding. In het dieventaaltje van economen: er is een grote vraag naar een zeer gevarieerde dienstverlening, maar de markt is ondoorzichtig en de kennis gebrekkig.
De Wet Maatschappelijke ondersteuning is op dit probleem ten dele een antwoord; de wet stelt lokaal middelen beschikbaar waarmee iedereen in zekere mate voorzieningen kan treffen om zijn leven leefbaar te houden. Waar het geld te kort schiet, kan aanvulling ontstaan door ruilen van diensten en door vrijwillige inzet.
Alleen, de markt is nog steeds niet transparant. Aan de aanbodzijde ontstaan grote organisaties, die verpleging, huishoudelijke hulp en andere diensten aanbieden. De regels over het aanbesteden van zorg, werken ook in het voordeel van grote aanbieders. Zo groeit een merkwaardige zorgpraktijk, waarin instituten de macht grijpen.
Natuurlijk kan dat anders. Een markt, die volledig transparant is, laat transacties ontstaan tussen vrager en aanbieder. Daar hoeft en daar hoort geen instelling tussen. Het is voldoende als er professioneel contact en kwaliteitszorg is tussen collega’s.
Die transparantie kan ontstaan door gebruik van ICT, internet en de computer. Het idee word al toegepast, door Marktplaats.nl. Alleen, ik zie veel in een lokale marktplaats: tenslotte moet de bejaarde, die is gevallen, snel bereikbaar zijn. Diensten zijn ook goedkoper en efficienter te organiseren, wanneer zij kunnen worden verricht door iemand die twee straten verder woont.
Het idee is: de penetratie van internet is over de 80%. Iedereen kan via het net zijn weg vinden naar een lokale Marktplaats voor buurtdiensten. ( Het bezwaar dat nu net de ouderen daaraan niet meedoen is betrekkelijk; ook zij hebben een handige kleinzoon of buurman.) Op die buurtmarktplaats vinden de vrager en de aanbieder elkaar.
Elke markt heeft behoefte aan regelingen, een marktmeester: er moet dus een aantal afspraken worden gemaakt over kwaliteit, over prijs en afrekenen, over toezicht. Het toezicht kan bescheiden, want het oordeel van de klant wordt gevraagd en gepubliceerd. Door deze “rating” te ontwikkelen, laat de aanbieder het wel uit zijn hoofd ontevreden vragers achter te laten. De computer kan worden gevonden bij de woningcorporatie, misschien ook op het gemeentehuis of in een stadsdeelraad.
Welke diensten worden gevraagd en aangeboden? Het lijkt slim voorzichtig te beginnen, b.v. met huishoudelijke zorg. Daarvoor zijn middelen en standaarden.
Als dat werkt, is te verwachten dat aanbieders uit de buurt zelf, hun taken het effectiefst en plezierigst vervullen. Zo ontstaat een lokale markt voor werkzoekenden: denk aan moeders met schoolgaande kinderen.
Uitbreiding bij succes kan met verpleegdiensten, met e-health experimenten en met vrijwilligerswerk, burenhulp en wat men maar wil of vraagt.
Dit is een ruwe schets van een idee. Het is nieuw, al zijn kleinere vormen en varianten al eerder bedacht en beschreven. De meeste zijn door gebrek aan massa ook weer verdwenen. Er is geen revolutionaire gedachte in te ontwaren. Tegelijk is het toch verschrikkelijk nieuw, bedreigend en gevaarlijk, zo blijkt uit de pogingen, die wij al hebben gedaan, om dit idee in de praktijk te beproeven. Het bestaande reageert uitermate beleefd, terughoudend, of ronduit vijandig op het nieuwe.
De Tweede Kamer praat binnenkort over innovatie in de zorg. Het zou leuk zijn als het over meer zou gaan dan mooie woorden en tot iets zou leiden. Hoe innoveren wij eigenlijk? Wij zijn gretig als het gaat om mooie woorden, we stimuleren het liefst bedrijven van enige omvang met subsidie voor experimenten… Maar een echte poging tot innoveren kan het bestaande maar ontregelen, dus dat doen we liever niet? Het zou goed zijn als het liberale radicalisme van deze coalitie die koudwatervrees doorbrak. En de combinatie met de politieke tegestander zocht…
Reacties (6)
Woningcorporaties zijn niet meer van deze tijd. Als je huren wilt subsidiëren, moet je dat op de persoon doen, niet op het gebouw. Als je het op het gebouw doet, krijg je scheefwonen.
Oplossing “Ruilen”
Helaas de vorige keer dat dat links en recht samen een coalitie vormden (CDA-PVDA-CU), kwam men na weken onderhandelen tot de conclusie om beide niet te doen.
Iedereen kan bedenken dan beide (HRA afschaffen en huurliberalisatie) het beste is. Maar compromis is al 30 jaar, om vooral beide niet te doen. Status Quo te handhaven.
Be welcome in de coalitie democratie. Net verliezen is het motto!
Natuurlijk kan dat anders. Een markt, die volledig transparant is, laat transacties ontstaan tussen vrager en aanbieder. Daar hoeft en daar hoort geen instelling tussen. Het is voldoende als er professioneel contact en kwaliteitszorg is tussen collega’s.
Die gedachte is enigszins losgelaten bij nummertje bellen, nummertje trekken, nummertje maken.
Verder een sympathiek stuk. Maar b.v. de ontwikkelingen en navolgende crisis bij de kinderopvang, inclusief het criminaliseren van opvangmoeders die een centje bijverdienen, laten zien dat de stroom nog steeds heel anders verloopt.
@KJ: het is een beetje gemakkelijk om corporaties bij het grofvuil te zetten, als de wereld met enige jaloezie naar onze sociale huisvesting kijkt. Maar je hebt gelijk: daarom pleit ik ook voor een nieuwe vorm van liberale huurprijsvorming en een wettelijke opdracht voor corporaties om armen te huisvesten.
@Meester: ook welkom. Het CDA wordt hard afgerekend door de kiezer en als de PvdA niks verzint… Dus als je niet gelooft dat verstand zal zegevieren, is elke bemoeienis met de publieke zaak vruchteloos.
@3Knelistonie: de stomste manier van alloceren is een nummertje trekken en een wachtrij. Ik herhaal mijn aansporing: “denk het onmogelijke!”
@KJ; je hebt zelf de ontwikkelingen van de laatste twintig jaar schijnbaar gemist, voordat je het opheffen van woningcorporaties bepleit zou ik me eerst verdiepen in de materie, voordat je gaat meehuilen met de wolven in het bos.
Woningcorporaties voeren geen inkomenspolitiek (experimenten als Huur op Maat daargelaten) en in principe wordt de marktprijs gevraagd voor sociale huurwoningen. Die marktprijs is lager dan van koopwoningen of particliere huurwoningen, maar wat wil je als ‘de markt’ wachttijden van 8 jaar oplevert, de woningen goeddeels op de minst courante locaties staan en het onderhouds- en uitrustingsniveau vaak wel erg ‘sober en doelmatig’ is. Ook institutionele beleggers vragen vaak trouwens een marktprijs die fors lager is dan de ‘marktprijs’ gebaseerd op WWS (gemiddeld zo’n 20% lager), ik hoor niet vaak het verwijt dat zij een te lage huur vragen…
Dat de woningmarkt als geheel een kapotgesubsidieerd monster is zal je met me eens zijn. Eenzijdig corporaties daarvan de schuld geven is echt kortzichtig.
Dat de woningmarkt op alle fronten vastloopt ligt in mijn ogen niet aan de corporaties. Ik zoek het meer in de op angst en verdeeldheid gebaseerde keuzes van de overheid (of juist het gebrek aan keuzes); grondbeleid, het overdreven dichtgetimmerde huurrecht, inflatievolgend huurbeleid, het zwaar verouderde woningwaarderingsstelsel, niet aanpakken hypotheekrenteaftrek, etc.
En over die scheefwoners; dat er wat scheefwoners zijn die in een naar hun inkomen relatief goedkope woning wonen is in een aantal opzichten niet wenselijk. Maar bedenk je ook wat grote aanpak van het scheefwonen zou betekenen; extra druk op de overheidsbegroting door meer hypotheekrente-aftrek, verdergaande segregatie in achterstandsbuurten en eventueel verstoring van een prettige woonsituatie voor de scheefwoners en hun buren.
@Tom van Doormaal;
Ik heb weinig vertrouwen in dit plan. Een platform als buurtlink, dat raakt aan dit idee, trekt vooral dorpsidioten en onzinnigheden.
Sommige dingen (zoals zorg, huisvesting mensen met een laag inkomen, mobiliteit) kan je wat mij betreft niet overlaten aan de markt.
Wat betreft niet-medische zorg hoop ik dat Cameron in Engeland een goed voorbeeld gaat stellen met zijn Big Society, leg de verantwoordelijkheid niet bij grote (semi-) publieke instellingen, maar bij lokale gemeenschappen. Dat empowert lokaal en haalt een grote post weg van de overheidsbegroting.