RECENSIE - In het allereerste fragment dat Eva Crutzen liet zien tijdens Zomergasten stonden mensen op een tien meter hoge duikplank zich in allerlei bochten te wringen voordat ze wel of niet besloten te springen. Volgens Crutzen keken we hier naar angst die overwonnen werd. Volgens presentatrice Griet op de Beeck zagen we twijfel.
Eigenlijk vroeg ik me dat steeds af tijdens het kijken naar deze uitzending: is Eva Crutzen bang om te zeggen wat ze wil of is ze een aartstwijfelaar die nooit zeker weet wat ze denkt? In mijn lange, zeer gerespecteerde Zomergastenkijkcarrière heb ik niet vaak iemand gezien die zo moest worstelen om de juiste woorden te vinden. Meer dan eens moest ze een antwoord schuldig blijven en vroeg ze Op de Beeck wat zij vond.
Ergens aan het begin van de avond, toen ze haar gedachten niet op een rij kreeg, richtte ze zich ineens tot een paar mensen buiten beeld. ‘Kunnen jullie stoppen met praten, want ik word er enorm door afgeleid’, zei ze. Waarna ze zich hernam. Nu was het mijn beurt afgeleid te zijn, de zomergastenillusie was immers achteloos verbroken: er zitten kennelijk meer mensen in de zomergastenstudio. Mensen die net als ik moeite hadden om hun aandacht erbij te houden. Maar die anders dan ik besloten hadden om er maar gewoon doorheen te gaan praten. Daarna leek het even wat beter te gaan en wist Crutzen zowaar wat coherente zinnen te produceren, maar al snel verviel ze in het kenmerkende gehakkel.
Zomergasten als traumaverwerking
Ervaringsdeskundige Griet op de Beeck deed haar best om haar gast van de duikplank af te duwen, waarbij ze soms al te gretig de gedachten van Crutzen invulde. Ze hoefde niet heel veel moeite te doen om door een pantser heen te breken. Integendeel, Crutzen leek te hebben besloten om Zomergasten als een soort traumaverwerking te gebruiken en Op de Beeck als haar psychiater. Ze bleek alleen de helderheid te missen om haar diepste zijn (om met Crutzens collega Diederik Ebbinge te spreken) te verwoorden op een manier waar ze tevreden over was.
Dat trauma was dit: toen ze elf jaar oud was, verloor ze haar moeder aan een ziekte die verder niet bij name genoemd werd. Onlangs was ze zelf moeder geworden, op de leeftijd dat haar eigen moeder te horen kreeg dat ze zou gaan sterven. Ze sprak over de eenzaamheid die ze ervoer in haar moederloze puberjaren. En over het schuldgevoel nu een zorgeloos bestaan te leiden op een leeftijd dat haar moeder haar doodvonnis had gekregen. Ze gaf toe dat dit haar talent voor leven zo nu en dan overschaduwde. Maar dat had Op de Beeck haar wel moeten voorkauwen.
Tussen hoofd- en bijzaken
Bijna alle fragmenten die ze liet zien, bleken aanleiding om dieper op het gemis van haar moeder in te zoomen. Een fragment met de Maastrichtse zangeres Beppie Kraft, een documentaire over een kunstenares wier ouders het ontstaan en de eerste jaren van hun dochter hadden gefilmd (inclusief de verwekking), de serie Hoofdzaken waarin een kapper met kinderen praat over hun kopzorgen en de Deense documentaire Echo of You over weduwen en weduwnaars: er waren meestal niet veel gedachtesprongen nodig om het gesprek weer op het gemis van haar moeder terug te brengen.
Heel soms ging het over haar werk. Bijvoorbeeld nadat we naar een scène uit een veel gelauwerde aflevering van Atlanta hadden gekeken, waarin multitalent Donald Glover een gemaskerde creep speelt die een zachtgekookt struisvogelei gaat eten in de aanwezigheid van iemand die zijn piano wil kopen. In Atlanta speelt Glover met genres en verwachtingspatronen op een manier die volgens Crutzen veel vaker zou moeten gebeuren. Leek mij een mooi moment om eens een boom op te zetten over Promenade, naar mijn bescheiden mening het grappigste Nederlandse programma van deze eeuw (en eveneens naar mijn bescheiden mening het beste wat multitalent Crutzen heeft gemaakt). Maar nee, wanneer Crutzen en Van de Beeck over Eva’s werkleven praatten, ging het over de door haar geschreven, geregisseerde en gehoofdrolde Bodem, dat over rouw en verlies gaat, zodat haar trauma ook hier weer op een natuurlijke manier in het gesprek kon worden geweven.
Weer heel gemaakt worden
Inmiddels is ze bezig om een documentaire over haar moeder te maken. Ze gaat alles verzamelen wat ze van haar kan vinden. Zodat ze straks weer weet: zo rook ze, zo praatte ze, zo danste ze, zo lachte ze, zo was ze. ‘Nu had ik een moeder, strak heb ik een moeder’, zei ze. Vervolgens liet ze een fragment zien uit de film The Worst Person In The World, waarin een man en een vrouw de grenzen van het vreemdgaan onderzoeken. Is iemand bijten een vorm van vreemdgaan? Is iemands oksel ruiken een vorm van vreemdgaan? Dat fragment ging over sexualiteit en intimiteit, maar vooral ook over lichamelijkheid. Over fysieke aanwezigheid en aantrekkingskracht. Daarop aansluitend zagen we een ijsbeer uit haar winterslaap kruipen om een sneeuwberg af te glijden. ‘Perhaps to clean her fur, perhaps for sheer joy’, zei David Attenborough. De ijsbeer werd gevolgd door twee jonkies die op hun moeder klommen om melk te drinken. Crutzen had dit fragment gezien toen ze voor het eerst XTC op had en was verrukt geweest. Puur lichamelijk moedergeluk. Ik zal hier niet de huis-tuin-en-keukenpsycholoog gaan uithangen, u vult het zelf maar in.
Het mooiste fragment kwam wat mij betreft uit de documentaire over Young@Heart, een koor dat uit louter bejaarden bestaat. Die week waren er twee van hun leden overleden. Om hen te eren hadden ze een oud-zanger van stal gehaald. Zwaarlijvig en met een zuurstoftankje in zijn hand, nam hij plaats op het podium. Om met een diep menselijke stem, bijgestaan door het bejaardenkoor, Fix You van Coldplay te zingen. In de oorspronkelijke versie doet dit lied mij niks, maar dit ging rechtstreeks naar en nestelde zich blijvend in mijn hart. ‘Tears stream down your face’, zong hij, ‘and I will try to fix you.’ Volgens mij verwoordde hij letterlijk waarnaar Eva Crutzen sinds de dood van haar moeder op zoek was: iemand die haar heel kan maken.
Reacties (45)
Bewust niet gekeken omdat ik Crutzen helemaal niets aan vind. Ik heb niet veel gemist zo te lezen.
Heel treffend en goed verwoord. Was inderdaad rommelig en hard werken voor op de Beeck. Jammer!
ja ook deze marjolein is her met de recensent eens
mooie fragmenten en ergerlijk hakkelend eendimensionaal over rouw
Heel mooie fragmenten, goede keuzes van Eva. Inderdaad jammer dat deze moedige vrouw zo twijfelachtig was.
Ik vind Eva een hele aangename vrouw , ze had de moed om daar drie uur te gaan zitten, ze gaf van te voren al aan dat het voor haar moeilijk zou worden.
Ik heb het helaas niet kunnen volhouden haar gesprek kwam niet op gang maar ik moet eerlijk zeggen dat ik de interviewster veel te aanwezig (sturend) vond waardoor er een vreemde dynamiek ontstond.
Eva Crutzen , leuke vrouw maar wellicht niet de goede keuze voor dit format.
Als je scherp recenseert, is het wel handig dat je je facts op orde hebt. Zomergasten was al een tijdje op dreef toen Crutzen vroeg of de anderen aanwezigen stil konden zijn, omdat ze daardoor werd afgeleid. De ziekte van haar moeder bleef niet onbekend, ze had kanker, vertelde Crutzen. En haar kind is inmiddels 4, geboren toen Crutzen net 34 was, een aantal jaar jonger dan haar moeder, die op haar 37e te horen kreeg dat ze ongeneeslijk ziek was.
Thanks. Ik schrijf mijn recensie altijd direct na de uitzending en ik doe het met wat ik tijdens de uitzending aan informatie krijg en wat er al in mijn hoofd zit. Heel soms verifieer ik iets, maar dit keer niet.
Wellicht komt het doordat ik het een lange zit vond, maar voor mijn gevoel zat het vragen om stilte echt in het eerste deel van de uitzending. Dat haar ziekte benoemd werd, heb ik kennelijk gemist: mijn excuses. Dat haar kind inmiddels vier jaar oud is, had ik inderdaad niet door, maar 34 of 37 vind ik nu ook weer niet zo’n groot verschil.
Maar goed, je hebt gelijk, ik zal de volgende keer iets scherper zijn wanneer ik iemands leven samenvat.
Hele goede recensie!!!
Dit vind ik een nogal flauw argument voor een spot-on recensie. Ben je het er niet mee eens, dan ga je op de komma’s en de punten letten. Max is een perfecte recensent, en ik ben net als hij een adept van het programma vanaf het eerste uur (Van Ingen) i.t.t. tot de meesten hier vrees ik. Als je de lange reeks overziet, was deze gast zeer problematisch m.i., en dat lag niet aan Griet, die de twijfels van Eva maar in vredesnaam maar zelf ging benoemen. Een hele sterke recensie. En ik hoop dat het niveau van de reacties wat omhoog mag i.p.v. te gaan miezemuizen op niet essentiële details. Overigens ben ik ook tegen het eind afgehaakt; het doet pijn om iemand zo te zion worstelen. Ik was bijna in mijn auto gestapt om haar te helpen. Maar Griet deed het als “therapeut” best goed; ze probeerde Eva in alle opzichten te sparen en in haar waarde te laten. Als je dat soort zaken niet ziet in Zomergasten, wat doe je hier dan eigenlijk bij Sargasso.
Ik vond de aflevering zeer de moeite waard.. dat soms de twijfel toesloeg maakte het eerlijk en oprecht. Er werd niets gepresenteerd maar gereflecteerd. Ik heb een eerlijk, oprecht, dapper en liefdevol mens aan het woord gezien. En ik heb genoten van de fragmenten die zijn uitgekozen..
Griet op de beek gaf een mooie samenvatting aan het einde wat vertederend was om te zien.
Zo genoten van deze aflevering, dit is waarom ik Zomergasten kijk: de twijfels en worsteling van een mens uitgesproken in woorden, die soms moeizaam kwamen. Begrijpelijk en herkenbaar. En Griet op haar best: haar therapeutische kennis/ervaring uitgesproken in mooie, rake woorden, die Eva hielpen tijdens haar zoeken naar. Soms reageerde Griet te snel en onderbrak ze Eva op een verkeerd moment, maar het is haar vergeven: er was een goede klik voelbaar tussen haar en Eva! Genoten dus gisteravond: pure TV kijken in deze “schone” vorm!
Dit was de saaiste zomergasten-avond die ik heb meegemaakt ! Wat mij betreft mogen ze de oude uitzendingen met Peter van Ingen herhalen.
Zo onbegrijpelijk deze reactie: ik heb genoten, zo op het puntje van mijn stoel! Zo zie je maar weer hoe mensen verschillen….
Ik had bewondering voor de gasten,die het allemaal moeilijk vond om haar roerselen in woorden te vatten.Dat valt ook niet mee bij Griet.Die speelt een rol als therapeut waar ik een beetje onpasselijk van word.Ze onderbreekt en vult in..met overal dat superieure lachje.
Heb weggekeken bij sommige onderdelen….dit jaar vind ik een misser!!!
Zo niet mee eens: de openheid en gulle lach van Griet had ik in de uitzending met Eus moeite mee, maar vind dat ze steeds beter uit de verf komt. Er was duidelijk een click tussen haar en Eva, wat zich voor mij liet zien als een boeiende ontmoeting!
Vaak blijken de Zomergasten mensen die uitzonderlijk goed zijn in hun vak, minder geschikt om geïnterviewd te worden. Kijkers 3 uur lang weten te boeien is niet alleen een verdienste van de interviewer maar zeker ook van de Zomergast zelf. Daarbij is de gave van het woord onontbeerlijk. Griet Op de Beeck beschikt vooral over die gave als schrijver, Eva Crutzen moet het hebben van haar werk als actrice, regisseur en programmamaker. Hoezeer zelf benoemd psycholoog Griet ook haar best deed om Eva te doorgronden, zelden kwam het tot een boeiend besprek en spraakmakende tv. Waar het vorige week een avond lang smullen was van Simon Kuper, duurde de avond met Eva – laten we het voorzichtig zeggen – erg lang. Ik heb het einde niet gehaald.
Jammer, juist de diepgang van deze uitzending heeft mij tot het eind geboeid! Een gast met twijfels over hoe zij zich voelt en hoe dit te verwoorden tegenover een presentatrice met therapeutische achtergrond, die daardoor meer diepte geeft aan het gesprek door haar goede vragen en rake woorden af en toe. Ik heb genoten van dit schouwspel!
Om 21.40 zette ik de tv uit. Ik kon het steeds opnieuw beginnen (van Eva C), met een zin (zoals, dat, dat eh, dat) en dan eindelijk de zin afmaken, en dit bijna bij elke zin, niet langer aanhoren.
Verder leek de uitzending, op een sessie bij de psycholoog.
IK WEET HET EIGENLIJK NIET
deze uitspraak van Crutzen is blijkbaar haar levensmotto geworden en stond, ondanks de positieve inspanningen pseudo-psychologe Chriet, helaas een interessant gesprek niet toe.
Ik vind Griet niet geschikt als interviewster.
En dat bepaalt alle gesprekken tot nu toe.
Geen succes en daardoor geen behoefte om te kijken.
Waar ik moeite mee heb.
Het meest van de tijd versta ik Griet niet.
Nu geloof ik niet dat ik daar veel aan mis.
Voor de rest struikelden de twee door avond heen.
Met Eva die werkelijk geen zin fatsoenlijk kon afmaken.
Ook een talent misschien ?
Een goede samenvatting en observatie van Max. Alleen Eva faalde niet in het onder woorden brengen van ……, door haar twifels over,…….. het was Greet die hopeloos faalde als interviewer en zelfbenoemd therapeut. Immers het is de taak van Greet als interviewer een en ander te “stroomlijnen”. Ik ben voor dit seizoen klaar met kijken. Wat een mispeer.
Kort samen gevat : maar wat kan ze mooie programma’s maken !
Opvallend, ik heb de avond precies zo ervaren als beschreven door de recensent.
Ik had van Eva Crutzen, die gezien wordt als misschien wel de belangrijkste cabaretière van deze generatie, meer vaardigheid verwacht in het reflecteren op zichzelf en haar leven. Maar vaardigheid in het maken van goed theater blijkt een andere vaardigheid te zijn dan daar duidelijk en helder afstand van te nemen en op terug te kunnen kijken. Griet Op de Beeck beschikt in elk geval wel over de vaardigheid om boeiende verhalen te schrijven en de vaardigheid om te reflecteren op zichzelf en hielp Eva Crutzen gedurende de avond regelmatig uit de brand
Ik heb een andere Greet gezien.
Ziekte werd wel genoemd: kanker.
Veder eens: mevrouw kon geen twee coherente zinnen achtereen uitspreken, en enkel “echt”en “echt wel” uitbrengen. Over de psychiater van dienst leze men dit:
https://www.sjamadriaan.nl/p/de-vpro-legitimeert-pseudowetenschap
Dank voor de link. Griet op de Beeck is per saldo een charlatan, een bedriegster. Schande dat de VPRO haar koos. En voor degenen die deze kanttekening misplaatst vinden: lees het artikel onder de link. Zoals elders geconstateerd: voor dit jaar ben ik klaar met Zomergasten.
Ik vind de kritiek, buiten het wetenschappelijke, vrij niet-substantieel. Dat je 10.000 euro kwijt bent aan een complete opleiding is logisch en niet buitenproportioneel. En 150 dollar per jaar voor een registratie is ook niet gek.
Er valt een boel af te dingen op de wetenschappelijke basis, maar tegelijk kan je niet zeggen dat het feit dat ze geen psychologie heeft gestudeerd echt relevant is. Ook 7-daagse retreats voor 2500 (en inmiddels 1200) euro kúnnen het waard zijn, als ze bijvoorbeeld worden ondersteund door 1 op 1-sessies met therapeuten.
Het toontje suggereert hier en daar dat ze een oplichter is, waar ik weinig aanleiding toe zie.
Het verwijt is kwakzalverij. Ze biedt zich aan als behandelaar, maar gebruikt een wetenschappelijk onbewezen methode. Er lijkt me weinig tegenin te brengen dat dat inderdaad kwakzalverij is.
Natuurlijk kun je er wel over discussiëren of dat haar ongeschikt maakt als interviewer.
Ik weet niet of een onbewezen methode per definitie direct onder kwakzalverij gehangen kan worden, én vind ik het nogal een verschil maken als iemand te goeder of kwader trouw handelt.
Maar inderdaad weinig bewijs, maar ik trigger hier vooral op allerlei redenen die erbij worden gehaald waarom het ‘fout’ is, maar vooral een mening zijn
Of iemand te goeder of kwader trouw handelt vind ik juist niet zo relevant, als het over kwakzalverij gaat. Waarschijnlijk geloven heel veel kwakzalvers (van homeopaten tot aan godsdienstwaanzinnige gebedsgenezers) oprecht in hun werkwijze. Dat neemt niet weg dat ze een heleboel schade aan kunnen richten, zeker als ze mensen met ernstige ziektes of stoornissen gaan behandelen. En dat is wat Op de Beeck doet, als ik het goed begrijp.
Bovendien kun je nooit met zekerheid vaststellen of ze wel of niet gelooft in die werkwijze. Je kunt wel vaststellen dat ze meermaals is gewezen op het gebrek aan wetenschappelijk bewijs. Als ze dat structureel negeert, wordt dat op zeker moment verwijtbaar.
Gekwalificeerde therapeuten bakken er regelmatig/vaak ook niks van. Het is gewoon heel erg moeilijk om aan oud zeer een nieuwe draai te geven.
Maar Griet kan het niet. Ze komt over alsof ze aan psychologie van de koude grond doet. Ze vult in. Maakt zinnen (verkeerd) af. Van zo’n therapeut kan je echt verslechteren. En blut geraken.
Therapie is wat anders dan empathie.
Een van de vaardigheden die elke therapeut moet hebben is een gesprek in goede banen leiden. Als je dat doet vanuit een niet valide methode. met dat als bagage, ben je wat mij betreft, zonder discussie: ongeschikt.
Prachtige uitzending met Simon Kuper!!
Bij de andere uitzendingen ging de TV uit.
Mooie filmfragmenten, vooral het koor!
Maar dat moeizaam gedoe, ik ik ik ik ik ik.en dat dat dat dat dat.
IJzersterke recensie, Max! Het interview is precies verlopen zoals ik had verwacht.
Dat iemand een multi-talent is, is geen garantie voor een interessant interview.
Want als de geïnterviewde 0,0 interesse heeft in zaken die niet hoogst persoonlijk zijn dan vallen er al ontzettend veel onderwerpen af.
Stel je bijvoorbeeld voor dat het wel (even) over het klimaat zou gaan!
Als daarbij komt dat de geïnterviewde niet in staat is om haar gedachten & gevoelens ‘ofzo’ coherent onder woorden te brengen dan houdt het op.
Gelukkig maakten de door haar gekozen schitterende fragmenten veel goed!
Evenals haar innemende persoonlijkheid.
Na drie lange avonden met Griet Op de Beeck weet ik het heel zeker. Géén goede keus van de Vpro. Allereerst is ze lastig te verstaan, te snel, boem pats. De eerste twee zomergasten waren zonder meer een makkie. Daar kon ze weinig aan mispeuteren. Maar dat therapeuterige van gisteren deed voor mij de deur dicht. Ze hielp Eva helemal niet, maar maakte het haar extra moeilijk door haar gewroet. Eva had besloten zich kwetsbaar op te stellen. Maak daar geen misbruik van.
Griet was alleen maar bezig met haar eigen onverwerkte trauma’s te projecteren op Eva.
Je merkte aan Eva dat ze eigenlijk niet teveel daarover wilde doorzanikken, maar Griet bleef volharden.
Eva is een vrouw met een enorm gevoel voor humor, iets wat Griet volledig ontbeert.
Dank!
Ik had me erg verheugd op deze aflevering, maar haakte toch op enig moment teleurgesteld af. Mijn ergernis over het aanhoudend gehakkel van Eva (had ik absoluut niet verwacht) kreeg de overhand. En interessant wilde het maar niet worden. Intieme onderwerpen werden vlak besproken. Draaide Eva om zaken heen (omdat ze zich niet wilde of durfde blootgeven)…? Of omdat het innerlijke gehuld is in mist en duisternis..?
Wat mij betreft een spot on recensie. Ik zag wederom Griet op de Beeck zinnen afmaken. Bij mij rijst de vraag op “Hoe nieuwsgierig is ze?” Ze lijkt telkens haar zienswijze uit te willen spreken of bevestigd te zien, vermoeiend, irritant en doodzonde voor het verloop van het gesprek. De avond leek inderdaad op een therapiesessie, niks mis mee, maar niet tijdens dit programma. Interviewen is een vak waarin bepaalde kwaliteiten nodig zijn, daar schiet G od B duidelijk in te kort.
Praten is iets anders dan scheppen en maken. In je makersrol uitleg geven, is anders dan proberen uit te leggen wat je bedoelt vanuit gedachten. Gevoel omschrijven is soms heel lastig, vooral als je makkelijker verwoordt in gedachten dan tijdens een gesprek. Ik herken dat. Het is alsof iets in je brein langzamer gaat in een rechtstreeks gesprek dan wanneer je het op papier zet.
Aan de ene kant vond ik het verfrissend dat Eva zichzelf toestemming gaf om dit te doen, live op tv. Het was een verademing. Het was jammer dat ze, doordat de woorden niet vloeiend kwamen, niet goed kon uitleggen waarom die fragmenten zo belangrijk voor haar waren. Het kwam vaak niet verder dan ‘mooi’ of ‘grappig’.
Spreken is inderdaad een kunst, vooral als je geen script voor je neus hebt liggen.
Eva Crutzen en Griet Op De Beeck waren allercharmantst voor elkaar, maar hier botsten twee werelden. Griet zou het liefst de ervaren werkelijkheid in de mooiste volzinnen willen verpakken, zelfs willen temmen, terwijl Eva, al dan niet bewust, het (door)voelen op de voorgrond wilde plaatsen. “Kijk nu maar eerst, daarna gaan we wel praten.” Waarschijnlijk met de nagedachte: niet dat dat praten er veel toe doet. Maar daar wilde Griet niet aan. Temmen zullen we, vooraf en achteraf. Want we moeten er woorden aan geven, ook als die woorden ons verder afbrengen van het daadwerkelijke voelen.
Eva Crutzen verdiende al met al een betere interviewer. Maar wat ben ik blij dat zij een zomergast was. Eindelijk eens weg van het cerebrale en analytische. Vóél nou eens een keer, afgestompte, uitgebluste, alles gezien hebbende, dood analyserende kijker. Vóél!
Wat prachtig verwoord, dank je wel! En wat er in me opkomt is hoe welkom de vertraging was geweest om Eva haar woorden omhoog te laten borrelen.
Goede knappe recensie van Max Molovich. Steun zijn inhoud. Kon het zelf niet meer opbrengen om hele uitzending van Eva Crutzen af te kijken door haar vermoeide wijze van woorden, en zinnen zoeken.