NIEUWS - De uitspraak van het gerechtshof Den Haag dat de Nederlandse Staat de uitstoot van broeikasgassen vóór het einde van 2020 met tenminste 25 procent moet verminderen ten opzichte van 1990, kan in stand blijven. Dat adviseren plv. procureur-generaal Langemeijer en advocaat-generaal Wissink de Hoge Raad in hun conclusie van vandaag.
Ook zijn de plv. procureur-generaal Langemeijer en advocaat-generaal Wissink het niet eens met het standpunt van de Staat dat het klimaatbeleid typisch een vraagstuk is, waarover beter door de politiek (de wetgever) dan door de burgerlijke rechter kan worden beslist. Het onderwerp heeft dan wel de aandacht van de politiek, toch onderschrijven Langemeijer en Wissink het uitgangspunt van het hof dat de rechter kan bepalen hoe ver de mensenrechtelijke verplichtingen van de Staat reiken. De rechter moet rechtsbescherming bieden, ook in zaken tegen de overheid, en moet daarbij rechtstreeks werkende bepalingen van verdragen waarbij Nederland partij is, toepassen. In het advies aan de Hoge Raad staat dat de beleidsvrijheid van de overheid
overheden niet bevrijdt van hun verplichting “to act in good time, in an appropriate and, above all, consistent manner” (zie alinea 2.64 hiervoor). De klachten berusten op een onjuiste rechtsopvatting, voor zover zij inhouden dat de margin of appreciation-doctrine een (indringende) toetsing door de rechter van het tijdstip en het tempo van de reductiemaatregelen verhindert
Marjan Minnesma, directeur van Urgenda, reageert via Twitter:
Dankbaar en ontroerd. Uitspraak Hoge Raad: 20 december ??
De conclusie van de procureur-generaal is een onafhankelijk advies aan de Hoge Raad, die vrij is dat advies al dan niet te volgen. De definitieve uitspraak van de Hoge Raad volgt op 20 december 2019.
Reacties (13)
Nou, aan dit advies heeft een team van minimaal 10 man gewerkt maar ik blijf het allemaal nogal dun vinden. Men heeft zijn uiterste best gedaan om “aanknopingspunten” te vinden voor de de claim van Urgenda maar ik denk zelf dat er toch echt sprake is van een juridische overstretch. De regelgeving en jurisprudentie waar men dit advies op baseert, is naar mijn mening niet geschreven om dit soort geschillen te beslechten. Men bewandelt daar zelfs zijpaden naar (for gods sake, jurisprudentie uit California). Ik ben het dan ook wel eens met de staat. De wetgevende macht is hier aan zet en niet de rechterlijke
De staat moet nu de poot stijf houden anders worden we voortaan geregeerd door dit soort obscure minderheidsgroepjes via de rechtbank, niet minder dan de democratie staat hier op het spel. De Hoge Raad heeft gewoon de wetten te volgen en deze worden opgesteld door de regering, gekozen door een democratische meerderheid en niet door een handje vol milieu activisten. Al helemaal als de EU, laat staan de rest van de wereld een andere maatstaaf hanteren.
@2: Ga toch een keer buiten spelen joh, blijf van die sharpies af!
De regering heeft zich aan verdragen te houden waar ze voor heeft getekend, en aan Europese richtlijnen. En niet door creatief boekhouden uitsluitend op papier. Van mij mag dit door tot het Europese Hof, ik vermoed dat ze dan pas echt een flinke tik op de vingers krijgt. Want NL doet ’t echt heel slecht, qua fijnstof (meeste astmakindertjes hè!), stikstof, natuurbehoud en ga zo maar door. En omdat we steeds een loopje nemen met de regels, komt nu o.a. de broodnodige woningbouw op de helling.
Het moet echt afgelopen zijn met die onzin, er moeten prioriteiten gesteld worden die hout snijden. Vliegverkeer afbouwen, max. snelheid omlaag, veestapel verkleinen en dan is er weer wat ruimte voor woningbouw en infrastructuur. Want ondanks de goede reputatie die we hebben, is daar ook het nodige te doen, zoals bruggen en spoorwegovergangen veiliger maken.
@2: Regel 1 van de rechtsstaat is dat iedereen zich aan de wet houdt, ook de overheid. Deel van de wet is dat onafhankelijke rechters de wetten uitleggen, en dat vonnissen worden uitgevoerd. De staat heeft dus helemaal geen “poot stijf te houden” als de Hoge Raad dit vonnis laat staan. De democratie zou op het spel staan als de regering het vonnis NIET zou uitvoeren (het is ook stuitend dat men dat tot nu toe niet gedaan heeft).
De rechter heeft niets anders gedaan dan de wet uit te leggen waar de Nederlandse overheid zichzelf aan gecommitteerd heeft bij verdrag (en de staat betwist ook niet dat dat zo is – hoe zou dat ook kunnen?). De “milieu-activisten” doen niets anders dan gebruik maken van het recht dat iedereen heeft, namelijk naar de rechter stappen om uitvoering van de wet af te dwingen. Hoezo zou dat niet mogen?
Tenslotte wat betreft de inhoud van de zaak: in principe gaat het om een uitbreiding van het begrip “onrechtmatige daad”, dat al meer dan 100 jaar gebruikt wordt. Door zijn (niet) handelen brengt de staat de burgers schade toe en/of in gevaar: dat mag niet. Juridisch helemaal niet zo revolutionair. Wat het interessant maakt is de verstrekkendheid van de uitspraak.
@3: Kleine correctie: de stikstofzaak is natuurlijk zeer vergelijkbaar, maar de Urgenda-zaak gaat over CO2-uitstoot, nu bij de Hoge Raad.
In de stikstof-zaak heeft de Raad van State advies gevraagd aan het Europese Hof, en zo’n advies is dan gelijk bindend, er is geen beroep meer mogelijk (dit zeg ik op gezag van NRC, zie podcast over het onderwerp op hun website).
Overigens juich ik het stikstof-vonnis van de Raad van State van harte toe. Mooi dat eindelijk, eindelijk een verbod komt op die vervuiling.
De uitstoot in NL is nu 2% lager dan vorig jaar. We staan nu op 15% t.o.v. 1990. Ik ben best benieuwd hoe in een jaar tijd we 10% gaan reduceren.
@5: Dat weet ik, ik voeg slechts wat andere voorbeelden toe waar onze verheven leiders een loopje nemen met de afspraken.
Ik word doodmoe van mensen die het steeds maar weer hebben over NL als “beste jongetje van de klas”. Het enige terrein waarop dat geldt, is onze begrotingsdiscipline. En dat heeft alleen maar geleid tot een schokkende afbraak van zo’n beetje alles wat belangrijk is voor de samenleving. Dat schijnt langzamerhand door te dringen tot de dames en heren op ’t pluche. Het repareren daarvan gaat jaren duren en veel geld kosten. Penny wise, pound foolish noemen we dat.
Als we diezelfde weg nu weer volgen, zijn we over een paar decennia helemaal de pineut. God wat heb ik een bloedhekel aan simpelrechts.
@6;
Met een set noodmaatregelen en creatief boekhouden plus de nodige beloften om het voortaan beter te doen. Overigens is er niet zo heel veel werk voor de Wetgever in Nederland. Er is heel veel werk voor de uitvoerende macht door concrete maatregelen te nemen en te handhaven. Dat is toch steeds weer het probleem in Nederland. De overheid ziet zich nog altijd te veel als een facilitair bedrijf richting ondernemers en niet als handhaver.
@6: Hoe? Urgenda heeft een lijst van 40 ‘makkelijk’ en snel uitvoerbare maatregelen opgesteld (zie website). Twee voorbeelden van dingen die je vandaag zou kunnen doen: maximumsnelheid naar 100 km/h en lichtreclame uit tussen 22 en 7 uur. Scheelt allebei ordegrootte 1 miljoen ton (van de 9 miljoen ton die de staat nog moet doen in 2020).
@9: Uh ja, die lijst heb ik gezien. ik denk niet dat dit 10% reductie in een jaar oplevert. Een aantal zaken zijn al in werking, en groot aantal zaken zijn praktisch geheel niet op korte termijn te realiseren. Kies maar eens een punt en werk dat eens uit. Hoe ga je dat punt implementeren, monitoren en controleren. Hoeveel tijd heb je nodig voordat dit in meetbaar effect resulteert?
@10: Ik vind die bezwaren niet erg wezenlijk: dat geldt toch voor iedere regel die we invoeren?
En wat betreft “al bezig”: hoezo? Het zelfbenoemde “groenste kabinet ooit” blinkt vooral uit in maken van goede voornemens, en niets doen.
En de twee dingen die ik noem kun je op 1 oktober invoeren als je wilt.
@11: Je noemt twee dingen die je op korte termijn kan invoeren. Laat ik er eentje uitpikken: Verlaging naar 100 km/h.
1. Wie gaat het voorstel doen in de kamer?
2. Wat is de kans dat het wordt aangenomen?
3. Hoeveel tijd denk je dat Rijkswaterstaat nodig heeft om te implementeren? Vergis je niet….
Indien alles mee zit kan dit net binnen een jaar. Maar….
Nu is de maximum snelheid 130 km/uur. Dat wordt gemiddeld lang niet gehaald. Op alle snelwegen ligt dat zo ongeveer op 105 km/uur. Wat zal verlaging van de maximum snelheid doen op het gemiddelde? En over de snelheid van vrachtverkeer hebben we het niet gehad.
Ja, we zij “al bezig” Maar dat “bezig” zijn schiet niet al te hard op…. We geven voorlichting over bandenspanning, maar denk je dat er een wet komt die zegt: “gij zult altijd de juiste bandenspanning hebben?” En denk je dat we aan bandenspanningspolitie gaan beginnen?
Zullen we nog een punt van de lijst van 40 onder de loep nemen?
@12.
Prachtige inhoudelijke reactie! Complimenten, daarvoor kijk ik graag op Sargasso.