ANALYSE - DDR-66, Forum voor Demagogie en de Partij van de Allochtonen. De Nederlandse politiek raakt verhit. Steeds meer krijgt men een afkeer van ‘de andere kant’. Hoeveel begrip heeft u als GroenLinks/D66 kiezer voor de standpunten van de PVV/FvD en vice versa?
Polarisatie
In Amerika is duidelijk een tweedeling te zien tussen de Democratische en Republikeinse partij. Beide kampen hebben in de regel niet alleen een hekel aan elkaar, maar ook een verdraaid beeld van de ander.
De polarisatie slaat ook in mindere mate over naar Nederland. Nederland heeft geen tweepartijenstelsel, de kloof ligt eerder tussen ‘establishment’ versus ‘anti-establishment’ of ‘elite’ versus ‘populisme’.
Welstand en opleiding
Parallel aan deze scheiding ligt een gat tussen de hoogopgeleide Nederlanders en laagopgeleiden. Uitzonderingen daargelaten, stemmen hoogopgeleiden op het ‘establishment’ en laagopgeleiden op ‘anti-establishment’.
Enerzijds is dit logisch: een hoge opleiding staat in verband met een (betere) baan en een hoger inkomen. ‘Het systeem’ werkt in hun voordeel. Anderzijds kan men dan weer vraagtekens zetten bij het feit dat laagopgeleiden naast de SP of de PvdA ook op rechts-populistische partijen stemmen. Kennelijk vertroebelen kwesties als migratie de meer voor de hand liggende keuze voor financieel eigenbelang.
Regio
Ik ben geen fan van het scheppen van binaire situaties. Er komt veel meer kijken bij politieke geografie dan simpelweg zeggen ‘de Randstad is progressief en de provincie is conservatief’. Toegegeven, er zit een electorale kern van waarheid in, maar niemand staat te wachten op een parlementaire burgeroorlog tussen ‘west’ en ‘oost’.
Partijdigheid
Nu deze kloof is geconstateerd moet hij zo snel mogelijk verkleind worden. Ander glijdt Nederland af naar iets dat in America ‘hyperpartisanship’ (hyperpartijdigheid) wordt genoemd. Dit houdt in dat een individu zo overtuigd is van zijn/haar eigen gelijk, dat de andere partij per definitie als schadelijk wordt ervaren.
Deze hyperpartijdigheid speelt zich in Nederland niet af tussen partijen als D66 of GroenLinks, want daarvoor zijn de verschillen tussen die partijen te klein. Eerder openbaren die verschillen zich tussen ‘establishmentpartijen’ en ‘anti-establishmentpartijen’. De echokamers van de sociale media helpen hierin niet: ‘de PVV’ers zijn racisten’ en ‘D66 wil alle macht naar de EU’.
Hyperpartijdigheid
Op het dogmatische ‘mijn kant heeft altijd gelijk’ volgt het nog veel schadelijkere ‘de andere kant is altijd fout’. Als eenmaal dit vakje bereikt is, remt de vooruitgang in het land. Het onvermogen compromissen te sluiten leidde in de Verenigde Staten tot een shutdown van de overheid. De felle tweedeling over het migratiepact leidde in België tot het aftreden van de premier.
Ik reken mijzelf tot het kamp ‘elite’, maar dat wil niet zeggen dat het andere kamp altijd ongelijk heeft. Aan de ene kant word ik een beetje moe van de potsierlijke frame dat het establishment de poorten zou openzetten voor zo veel mogelijk migranten. Aan de andere kant heeft Baudet een punt met het woord ‘partijkartel’ waar de gevestigde partijen onderling de baantjes verdelen en gevallen politici moeiteloos aan de bak komen via wat vriendjes in een bestuursfunctie.
Dat er min of meer een cordon sanitaire rond de anti-establishment partijen ligt is waar, maar de schuldvraag ligt in het midden. Het is wel degelijk een ‘partijkartel’ dat de PVV en FvD buitenspel zet; maar dat is ook logisch als zij de andere partijen blijven demoniseren en de parlementaire democratie hekelen.
Bruggen
De oplossing voor hyperpartijdigheid is lastig. Afdrijven van het midden (zoals de VVD-ruk naar rechts) of het zoeken van het midden (á la jaren ’90) vormt waarschijnlijk niet de oplossing. In plaats daarvan moeten de kampen thema’s vinden die voor allebei belangrijk zijn. Bijvoorbeeld meer democratische macht naar de burger.
Zaken als ellelange regeerakkoorden, die ons toch symboolpolitiek, koehandel en dividendbelasting-afschaffingen brengen, kunnen voorkomen worden met een vaste formatietijd van 30 dagen en een regeerakkoord op één A4tje. De trukendoos van Remkes vormt hierbij een mooie aanvulling correctieve referenda en voorkeursstemmen om het ‘partijkartel’ in te dammen.
Ook economische middelen, zoals het optillen van de onderkant van de arbeidsmarkt, neemt de woede van de boze burger deels weg. Dit zou toch iets zijn waar de SP tot en met de D66 zich in kan vinden. En het zal misschien als verrassing komen dat partijen als de Partij voor de Dieren, de PVV en GroenLinks redelijk op één lijn qua dierenrechten zitten.
Een kloof dichten lukt niet van het een op het andere moment, maar moge 2019 bruggen slaan in een verdeeld land.
Reacties (33)
Een ellenlange formatietijd omdat sjoemelaars als Verhagen hun eigen superministerie willen uitbouwen moeten we inderdaad met alle macht tegengaan.
Mij lijkt het daarom nog steeds een goed idee om de formatie pootjebadend in de Hofvijver te laten plaatsvinden. Wie voortijdig op het droge gaat, is af. Ik wed dat we dan altijd binnen een dag een nieuw kabinet hebben. En al zijn ze het maar op twee of drie hoofdpunten eens: dan kunnen daar knopen over worden doorgehakt en als het moet stemmen we een half jaar later weer opnieuw.
“Nederland heeft geen tweepartijenstelsel”
Onjuist, Nederland heeft de Ruling Party, bestaande uit VVDPvdACDAD66GLCUSGP, met als bliksemafleiders PVV, FvD en 50+ voor de boosmensen. Maakt niet uit welke combinatie van deze onderdelen het kabinet vormen, we krijgen toch hetzelfde sociaal-economische beleid, met hooguit wat nuance-verschillen.
Daarnaast is er de oppositie, bestaande uit SP en PvdD. Die een echt ander beleid voor staan. En daarom dus nooit mee mogen doen.
Anderzijds kan men dan weer vraagtekens zetten bij het feit dat laagopgeleiden naast de SP of de PvdA ook op rechts-populistische partijen stemmen. Kennelijk vertroebelen kwesties als migratie de meer voor de hand liggende keuze voor financieel eigenbelang.
Maar een drie modale verdienende stedeling die GroenLinks stemt is volstrekt logisch bezig?
De oplossing voor hyperpartijdigheid is lastig. Afdrijven van het midden (zoals de VVD-ruk naar rechts)
ik zou zeggen dat de VVD juist in het midden is gaan zitten. Van rijkeluispartij in de jaren ’80 en vroege jaren ’90 tot soort van brede volkspartij nu. het midden als geheel is naar “rechts” opgeschoven, dat klopt.
@2
Het lijkt mij een verdraaid beeld wat je hebt van de werkelijkheid.
In werkelijkheid is er weinig verschil tussen PVV en SP. Vissen in dezelfde vijver en beiden eeuwige oppositie. PvdD ook uiteraard.
En ja, de PVV staat ook daadwerkelijk ander beleid voor. Moskeeën plat, moslims er uit en zo.
In de Nederlandse politiek zitten veiligheidsventielen door de veelheid aan partijen. De minieme verschillen tussen GL en D66 maken dat de polarisering zich slechts voordoet op de uiterste flanken. Dat maakt ons politiek systeem ook zo waardevol t.ov. de Angelskasische systemen. Behalve natuurlijk voor de extremisten, dezen bevechten elkaar liever.
@3:
ja
dan is de VVD gewoon zitten gebleven. Qua analyse nogal bullshit
@1
Belgie is kampioen formeren en raad eens? Het land draaide gewoon door. Rutte 2 regeerde ook gewoon door tijdens de formatie. De PvdA noemde zichzelf wel eens uitzendbureau.
Met de versplintering en de weigering van links om te regeren zullen lange formaties eerder regel dan uitzondering worden.
Ik zie het probleem niet zo, het is meer een kwestie van wennen.
@7: “weigering” grijsgedraaide plaat
@6: “blijven zitten” lijkt me ietjes anders dan een “ruk naar rechts” maken niet waar. Tegenwoordig is de VVD op het gebied van belastingen,sociale zekerheid, politie en defensie minder (klassiek) liberaal dan onder Bolkestein of Wiegel.
@3: ”ik zou zeggen dat de VVD juist in het midden is gaan zitten. Van rijkeluispartij in de jaren ’80 en vroege jaren ’90 tot soort van brede volkspartij nu. het midden als geheel is naar “rechts” opgeschoven, dat klopt.”
Qua electoraal aandeel is het een volkspartij van wannabees geworden, maar de VVD bedient nog steeds alleen hetzelfde topje van de markt en zou zo bezien eigenlijk maar drie zetels mogen hebben.
@7: Uitzendbureau ‘De Kameleon’.
@10: oh zo zuur
@9: Kun je dit hard maken. Bijvoorbeeld aan de hand van belastingen.
@2: je bedoelt beige dictatorship. (you read; is good link).
En dat lutine het verschil tussen PVV en SP niet ziet komt omdat-ie meelult met het domrechtse dogma ‘dat de PVV sociaal-economisch links is’. Gelul van de bovenste plank; als-ie de moeite had genomen om naar hun stemgedrag te kijken, dan had-ie gezien dat de PVV meestemt met FvD/SGP/VVD.
Sterker nog: qua stemgedrag zijn PVV en SP zo’n beetje tegenpolen.
@4:
Bekijk dit eens
@12: zeker.
uitkeringen:
Partijprogramma van de VVD uit 1994:
Het hoofdprobleem van de Nederlandse economie is de geringe deelname van de potentiële
beroepsbevolking aan het arbeidsproces. Te weinig mensen zijn actief om bij te dragen aan onze
welvaart. Te veel mensen staan aan de kant en zijn afhankelijk van een uitkering.
Concreet stelt de VVD de volgende beleidswijzigingen voor:
Sociale zekerheid
Op termijn wil de VVD de uitkeringen beperken tot een basisniveau. De VVD bepleit dus de
invoering van een basisstelsel voor de uitkeringen. De uitvoering van het basisstelsel wordt zo
geregeld dat de burger één loket aantreft waarbij eerst wordt nagegaan of er werk is en pas als
dat er niet is wordt een uitkering verstrekt.
Het basisstelsel wordt alleen ingevoerd voor nieuwe gevallen. Bij de hoogte van het basisniveau
voor deze nieuwe gevallen gaat de VVD uit van 60% van het huidige wettelijk minimumloon.
(dit gaat “zelfs” mij te ver, overigens)
http://pubnpp.eldoc.ub.rug.nl/root/verkiezingsprogramma/TK/vvd1994/
verkiezingsprogramma van 2012:
Er zijn in Nederland te veel mensen die niet meedoen aan het arbeidsproces. Alleen voor mensen die
echt niet kunnen werken is er langdurige ondersteuning. In te veel gevallen staan mensen, die wel (deels)
kunnen werken, langs de kant als gevolg van slecht beleid – of omdat zij gemakzuchtig gebruik maken
van sociale regelingen. De VVD wil dat deze groep (weer) aan de slag gaat. De VVD wil uitgaan van wat
mensen wél kunnen in plaats van wat zij níet kunnen. Een uitkering moet er op zijn ingericht dat mensen
zo snel mogelijk weer aan de slag gaan.
(…)
Mensen die buiten hun schuld hun baan verliezen kunnen natuurlijk een beroep doen op de sociale
zekerheid. Maar we willen voorkomen dat zij te lang aan de kant staan. De VVD wil daarom de WW-uitkering de eerste drie maanden verhogen en de duur ervan verkorten. Zo komen mensen die hun baan
verliezen niet onnodig in problemen en zullen ze tegelijkertijd zo snel mogelijk weer aan de slag gaan.
Scholing speelt hierbij een belangrijke rol.
Van minimale uitkering naar “activerende verzorgingsstaat”.
belastingen:
1994:– geleidelijke afschaffing vermogensbelasting en overdrachtsbelasting;
2012: programma zegt niks over vermogensbelastingen. wel over verlagen loonbelasting modale inkomens.
veiligheid:
1994:
Inzet van inactieven
De VVD wil dat de veiligheid van de omgeving wordt verbeterd door een grotere inzet van
hulpagenten en toezichthouders, zoals conducteurs en controleurs. Hiertoe moeten enkele
tienduizenden arbeidsplaatsen worden gecreëerd. Deze kunnen bij voorkeur worden bezet door
werklozen of gedeeltelijk arbeidsongeschikte burgers. De hiermee gepaard gaande kosten kunnen
worden gedekt uit de middelen die worden gebruikt om de nu nog economisch inactieven een
bestaan te verschaffen
tienduizend arbeidsongeschikten en werklozen inzetten als stadswachten.
2012:
Daarom wil de VVD 250 miljoen euro vrijmaken voor extra politieagenten op straat.
tsja. hoeveel agenten krijg je daarvoor? misschien 1 of 2 duizend.
wonen:
1994:
Tot de zorg voor de fysieke infrastructuur rekenen wij ook het beleid op het gebied van de
volkshuisvesting. De VVD vindt dat de overheid zich op dit terrein verder moet terugtrekken. De
objectsubsidies kunnen worden afgeschaft. De individuele huursubsidie wordt een onderdeel van
de bijzondere bijstand en dus beperkt tot degenen die deze ondersteuning echt nodig hebben. Een
marktconform huurbeleid kan bovendien de doorstroming bevorderen. De VVD vindt dat het eigen
woningbezit gestimuleerd moet worden. De aftrekbaarheid van hypotheekrente mag daarom niet
worden aangetast
Afschaffen huursubsidie, aanpassen HRA onbespreekbaar.
2012:
Woningbouwcorporaties moeten hun woningen bovendien gaan verhuren tegen een marktconform tarief. Het kabinet Rutte I heeft
daarvoor de eerste maatregelen genomen. Voor zittende huurders, die in die maatregelen vooralsnog
worden ontzien, stijgt de huur in jaarlijkse stappen van 3 procent huurverhoging bovenop de inflatie.
De inkomensgebonden tegemoetkoming voor de doelgroep met een laag inkomen vindt vervolgens
alleen nog plaats door een huurtoeslag die jaarlijks achteraf wordt vastgesteld op basis van het inkomen.
De opbrengsten uit marktconforme huur en verkoop van woningen kunnen worden afgeroomd en vervolgens aangewend om een passende huurtoeslag voor mensen met een laag inkomen te garanderen.
Van tegen huursubsidie naar voor, zij het doelgerichte, huurtoeslag. En zoals je weet wordt de HRA onder Rutte III afgebouwd.
Zorg:
1994:
De VVD bepleit:
– herstel van de AWBZ als volksverzekering voor de onverzekerbare risico’s. Verder mag een
volksverzekering niet gaan;
– een integratie op termijn van de ziekenfondssector in de particuliere verzekeringssector.
Ziekenfondsen zullen dan als normale verzekeraars gaan functioneren;
2012:
De VVD wil dat onze gezondheidszorg toegankelijk blijft voor ziek en gezond, voor jong en oud en
voor mensen met een hoog en met een laag inkomen. Ook in de toekomst is het belangrijk dat iemand,
die het ongeluk heeft een ernstige ziekte te krijgen ook toegang heeft tot de beste zorg. We moeten dus
ingrijpen om de zorg betaalbaar en solidair te houden.
(weinig concreet maar hier is toon al anders dan “de zorg is een markt)
Iedereen moet zich verzekeren voor het basispakket. Deze verplichting brengt met zich mee dat het
basispakket bestaat uit noodzakelijke medische zorg, die werkzaam is (zinnig) en kosteneffectief (zuinig).
Alles wat daaraan niet voldoet, moet uit het basispakket.
De VVD kiest ervoor om wel medische innovaties toe te laten tot het pakket. Iedereen die een ernstige
ziekte heeft, wil natuurlijk zodra dat kan beschikking hebben over het beste medicijn of de beste
therapie. We investeren daarom ook in onderzoek en ontwikkeling van nieuwe therapieën.
De verzekeraar moet ieder jaar voor 1 november aangeven welke zorgaanbieders hij het volgende jaar in
zijn polis heeft. De verzekerde kan dan in november en december besluiten of hij wil overstappen of niet.
De verzekerde moet beter kunnen zien welke kwaliteit er wordt geleverd.
Ook dure zorg moet toegankelijk blijven voor iedereen die het nodig heeft.
Ik denk dat men niet meer weet hoe rechts de VVD eerder was. Het verbaast mij ook een beetje: inzetten van 10000 werklozen als controleurs, come on.
@11: Wat is er zuur aan? Ik constateer slechts feiten.
“Afdrijven van het midden (zoals de VVD-ruk naar rechts) De VVD heeft helemaal geen ruk naar rechts gemaakt, ze zijn gewoon nooit een linkse partij geweest” Vroeger stonden zij lijnrecht tegenover de PvdA, nu zitten ze probleemloos een kabinet uit. Een kabinet dat in de crisis vooral de minima ontzien heeft en waar in het enige rechtse punt was dat de staatsschuld niet al te veel op is gelopen, nota bene uitgevoerd door een PvdA minister. De VVD heeft nu een miljarden verslindend milieubeleid opgezet en Rutte heeft probleemloos het pact van Marrakesh en voor de Eurozone begroting getekend dat is geen ruk naar rechts, maar eerder een forse ruk naar links.
Wel heeft oud links heeft steeds meer concurrent gekregen van de populisten, die hebben op sommige punten wat conservatieve punten geleend, maar op sociaal economisch gebied net zo links als de oud linkse partijen. Zo was de PVV was koplopers is de strijd tegen het afschaffen van de Dividendbelasting met de PvdA en de SP op de achterbank. Exact hetzelfde zien we bij de buurlanden, waar de populisten ook allemaal gegroeid zijn ten electorale kosten van de sociaal democraten. Wat er meer aan de hand is dat links en ruk naar het elitarisme gemaakt heeft.
Meer democratie hebben we geprobeerd met het referendum, wat een compleet fiasco is geworden. Gewoon uit de ivoren toren komen en op straat met de Gele Hesjes en de Friese boeren gaan praten is de enige oplossing. Dat is helemaal niet zo moeilijk, in de praktijk zijn die namelijk veel aardiger en toegankelijker dan de kwaadaardige personen die de linkse media probeert af te schilderen.
@16: “weinig concreet maar hier is toon al anders dan “de zorg is een markt”
Dat komt omdat het doel al bereikt is, de zorgverzekeringen zijn ruim voor 2012 volledig vermarkt en een paar jaar later gingen ook de eerste ziekenhuizen failliet. Gelijksoortige zaken gelden ook op andere gebieden (de uitkeringen zijn tussen 1994 en 2012 dusdanig uitgekleed dat het doel van 1994 al bereikt is). Kortom, de “rechtse” VVD van 1994 heeft in 2012 al de meeste van haar doelen bereikt.
@19
Precies! En de VVD van nu snapt dat nieuwe rechtse plannen electoraal wel eens ongunstig kunnen zijn. En dus zetten ze die plannen tegenwoordig gewoon niet meer in hun verkiezingsprogramma. Zie de tragikomedie rond de dividendbelasting.
@19: inhoudsloos. Zorgverzekeraars zijn met handen en voeten gebonden. Het zijn niet de normale verzekeraars die de vvd in 1994 voor zich zag.
@19: Ja veel heeft de VVD al bereikt.
Hoogte en duur uitkeringen is behoorlijk gedaald in verg met begin jaren 90. Veel is er vermarkt.
@22: ww, arbeidsongeschikt en bijstand zijn als aparte voorzieningen blijven bestaan er geen ervanzijn op 60% van het minimumloon. Huursubsidie is ook niet afgeschaft. Maar goed doe maar alsof we in een soort Amerika leven waar overal mensen uit de vuilnisbak eten.
Fijn 2019 everybody!
Tja, het is allemaal wel een kwestie van verhoudingen, he.
Maar evengoed voor iedereen een fijn 2019. En dan echt voor iedereen….
@23: Bijstand is echt dicht in de buurt: https://www.judex.nl/rechtsgebied/uitkeringen-sociale-zekerheid/bijstandswet/artikelen/hoe-hoog-is-de-bijstandsuitkering/
Alleenstaande 50% van het netto minimumloon, 668,21 euro per maand, kunnen bijslagen bij komen , maar toch.
En ik heb het niet over vuilnisbakken en Amerika, waarom jij erover begint…….
De VVD had het in 1994 over ” een flankerend beleid (waaronder hetverlenen van bijzondere bijstand in individuele gevallen) tm te voorkomen dat uitkeringsgerechtigden hierdoor
in een sociaal niet acceptabele situatie terechtkomen”
VVD in 1994 ” De individuele huursubsidie wordt een onderdeel van
de bijzondere bijstand en dus beperkt tot degenen die deze ondersteuning echt nodig hebben. ”
Dus ook in 1994 was de VVD NIET voor een compleet verdwijnen van van ondersteuning aan huurders.
Huursubsidie is er niet meer, is huurtoeslag geworden.
En de vermarkting van de zorg heeft zich voltrokken.
@25: in Amsterdam krijgen alleenstaande bijstanders bijna 1000 e per maand. En dan nog de toeslagen vanuit het rijk daarboven op. En sociale huur, kwijtscheldingen van lokale lasten, etc. Het minimale vangnet van Bolkestein is het duidelijk niet.
https://www.amsterdam.nl/veelgevraagd/?caseid=%7B2001977A-0505-4961-8E0E-609647200737%7D
Maar goed. Punt is duidelijk: programma van 1994 is rechtser van toon en inhoud dan dat van 2012. Het lijkt me sterk dat dit komt omdat de rechtse standpunten zijn ingewilligd – electoraal succes matigt partijen niet maar radicaliseert (PvdA in de jaren ’70, Republikeinen in 2010). Waarschijnlijker is dat de partij inhoudelijk naar het midden is gekropen en voor voormalige CDA, D66 en PvdA kiezers acceptabel is geworden.
@25: overigens: er is een groot verschil tussen huursubsidie/toeslag en bijzondere bijstand. Huurtoeslag u’s toegankelijk voor iedereen met het juiste inkomen, bijzondere bijstand voor mensen in de, ja, bijstand. Dezelfde bijstand die de VVD anno 1994 wilde beperken tot de arbeidsongeschikten en analfabeten (nm mensen die echt niet kunnen werken).
@13: Ha, die kende ik al, ik dacht zelfs dat de term Ruling Party van Stross afkomstig was…
@26: De VVD heeft gewoon bereikt wat het in de jaren 80-90 voor ogen had en houdt zich dus logischerwijze meer en meer bezig met het in stand houden van de status quo. Zie ook Rutte die zo zelfvoldaan in een paginagrote advertentie glundert met het mooie “vaasje” dat hij en zijn partij van Nederland gemaakt hebben en dat anderen nu niet mogen gaan breken.
@29:
In dat vaasje zit de as van wat ooit liberaal was in de VVD.
Verder heb ik laten vertellen dat Rutte op deze locatie vaak stiekem gaat wildplassen.
;-)
@26: VVD is het niet eens met al die extra’s :
https://www.vvd.nl/standpunten/bijstand/
Dus VVD streeft nog steeds naar minimale bijstand en Amsterdam is Nederland niet.
VVD is echt niet niet zoveel opgeschoven naar het midden.
En klassiek liberaal btekent helemaal geen vangnet ; hoogstens het werkhuis. Dat is de VDD nooit geweest.
Mooi stuk Joris. Ik word altijd een beetje nederig als ik zie hoe een jonge gast als jij zich zoveel met politiek bezighoudt en met goed doordachte analyses komt. Hoop voor de toekomst! Wel ook een beetje lol maken af en toe hoor.
@0:
Nogal een vertekend beeld waar helemaal geen electorale kern van waarheid in zit.
Als je de politieke kaart van Nederland bekijkt bij de laatste paar tweedekamerverkiezingen, is het eerste dat opvalt dat het Noorden massaal Rood/links kleurt, en dat hoe Zuidelijker je gaat, hoe rechtspopulistischer het wordt. Met als ultieme uitschieter Zuid Limburg als enige regio waar de PVV echt de grootste is.
Bovendien zou, als je beeld klopte, links naar verwachting in de meerderheid zijn, omdat er in de randstad nou eenmaal beduidend meer mensen wonen dan in de rest. We weten allemaal dat links niet in de meerderheid is.
Dus als je het al over een eventuele parlementaire burgeroorlog hebt, dan is dat niet tussen West en Oost, maar eerder tussen Noord en Zuid.