VERSLAG - In de jaren vijftig van de vorige eeuw waren alle inspanningen van de geheime dienst gericht op de bestrijding van het communisme. Onderzoek daarnaar wordt nog steeds belemmerd door de ‘geheimhoudingsreflex’ van de AIVD.
Ondanks dat transparantie vrijwel elke politicus tegenwoordig in de mond bestorven ligt heeft de overheid nog steeds vele geheimen. Gevoelige dossiers blijken keer op keer extra gevoelig omdat er informatie is achtergehouden die pas na volhardend speurwerk van journalisten boven tafel komt. De geheimhouding raakt niet zelden de integriteit en reputatie van huidige diensten, diensthoofden en zittende politici. Verklaarbaar, al deugt het in de meeste gevallen niet en is het strijdig met die veelgeroemde openheid die de overheid tegenwoordig nastreeft. Als die geheimhouding echter ook gehanteerd wordt voor het overheidsbeleid van meer dan zestig jaar geleden lijkt alle redelijkheid zoek. Zoals bij de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en de militaire inlichtingendienst MIVD, waar, zoals Prof. Dr. Hans Blom, emeritus hoogleraar geschiedenis, het formuleerde ‘per saldo de geheimhoudingsreflex overheerst’.
Zullen we ooit kunnen achterhalen wat de geheime dienst in het verleden ter bescherming van onze democratie allemaal heeft uitgespookt? Van de naoorlogse archieven is nog slechts een fractie overgedragen aan het Nationaal Archief, dat de taak heeft alle overheidsarchieven openbaar toegankelijk te maken. De Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten geeft burgers onder zeer strikte condities toegang tot de archieven die nog bij de AIVD en de MIVD liggen. Ze kunnen, als ze vermoeden dat de dienst gegevens over hen bewaart, een persoonlijk dossier opvragen. Historici kunnen inzage vragen in ‘bestuurlijke aangelegenheden’ van de AIVD en voorgangers. In beide gevallen zijn de resultaten van dergelijke inzageverzoeken teleurstellend. Veel gegevens worden eenvoudig geweigerd en kopieën van archiefstukken die wel worden verstrekt bevatten veel weggelakte delen.
Ien Dales
Even leek er een opening te komen, eind vorige eeuw. De Vereniging Voorkom Vernietiging (VVV) wist na een lange juridische procedure tot en met het Europese Hof voor de Mensenrechten in Straatsburg inzage in persoonlijke dossiers af te dwingen. Onder Ien Dales, de helaas te vroeg gestorven minister van Binnenlandse Zaken die de integriteit van ambtenaren hoog in het vaandel had staan, en toenmalig diensthoofd Arthur Docters van Leeuwen (foto) kon BVD-huishistoricus Dick Engelen promoveren op een omvangrijke Geschiedenis van de BVD. Hij kreeg toegang tot alle stukken die hij voor zijn onderzoek nodig had en zijn begeleidingscommissie, onder leiding van Prof. Dr. Hans Blom, mocht dit onderzoek onder voorwaarden controleren. Helemaal open was het natuurlijk niet, maar het boek dat hij in 1995 met toestemming van de dienst publiceerde biedt voldoende aanknopingspunten voor verder onderzoek. Ware het niet dat de opvolgers van Docters van Leeuwen er veel striktere opvattingen op na bleken te houden over de toegankelijkheid van het verleden van de dienst.
De meeste archiefstukken liggen nog steeds achter slot en grendel. De prioriteit die de overheid aan het opschonen van haar archieven geeft is over het algemeen laag en dat geldt zeker voor de geheime diensten. In de afgelopen decennia zijn er verschillende operaties en projecten in gang gezet om te voldoen aan wat wettelijk is voorgeschreven. De voortschrijdende digitalisering maakte dat extra lastig. Voor de overdracht van archieven naar het Nationaal Archief moeten diensten eerst een selectielijst maken. Voor de inlichtingendiensten zijn deze lijsten na een zeer langdurige en weinig inzichtelijke procedure vastgesteld. Veel valt er ook niet uit te halen. Het is bijvoorbeeld nog steeds niet duidelijk hoe de archieven geordend zijn en welke soorten informatie de dienst in de loop der jaren verzameld heeft. Maar nu de nieuwe WIV sinds kort van kracht is kunnen de diensten aan de slag met het selecteren van over te dragen c.q. te vernietigen materiaal. Wat precies vernietigd wordt (of al vernietigd is) zullen we echter nooit te weten komen.
Operatie Phoenix
Als vervolg op mijn boek over de geschiedenis van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog, ‘Ondanks hun dappere rol in het verzet…’, heb ik een aanvrage gedaan voor inzage van stukken in het BVD-archief uit de periode rond 1958, meer in het bijzonder over de operaties Toekomst en Phoenix. Deze operaties zijn beschreven in het boek van Engelen. Ze hadden tot doel de ontregeling van CPN, in het geval van Phoenix door de oprichting van een alternatieve communistische partij. Iets dergelijks zou ook in omringende landen moeten gebeuren om zo een revisionistisch netwerk tegen de invloed van ‘Moskou’ te ontwikkelen. De CIA zag er wel wat in en verleende financiële steun. Behalve in Nederland heeft een dergelijke operatie ook in Denemarken succes gehad. Engelen verwijst in zijn beschrijving van deze projecten naar met name genoemde archiefstukken. Die heb ik opgevraagd om meer te weten te komen over de rol van de BVD bij het isolement van communisten in deze periode van de Koude Oorlog.
Het resultaat van dit inzageverzoek is een doos vol kopieën van archiefstukken. Vergaderverslagen, beleidsoverzichten, een beleidsnota, een enkel politierapport. Een aantal stukken ontbreekt. De stukken die ik wel kreeg zijn ‘bewerkt’. Dat wil zeggen dat grote delen zijn weggelakt, en dan niet alleen namen van personen, maar hele passages. In sommige gevallen zijn de pagina’s helemaal leeg op de datum van de vergadering na. De AIVD heeft dit uiteindelijk gemotiveerd door de weigeringsgronden te noemen: bronnen die beschermd moeten worden, het feit dat er derde personen genoemd worden en inzicht in de werkwijze, die nog steeds actueel is en daarom geheim moet blijven. Dat van die bronnen is nog voorstelbaar. De dienst riskeert het verlies van informanten als er te gemakkelijk met namen wordt omgesprongen. De onthulling van derde personen zou toch na zestig jaar geen problemen moeten geven. En wat de werkwijze betreft: moeten we er van uit gaan dat onze geheime dienst nu nog schade kan oplopen als de werkwijze van zestig jaar geleden in de openbaarheid komt?
De witkwast over het beleid
De AIVD mag deze weigeringsgronden volgens de wet misschien wel hanteren, ook al is het allemaal lang geleden. Maar je hebt de wet en de interpretatie daarvan. De interpretatie van de wet is bij de huidige dienst naar mijn mening uitermate en onnodig restrictief. In mijn geval blijkt dat ook nog uit de vergelijking die ik heb gemaakt tussen de gegevens die Engelen in zijn boek op grond van archiefstukken heeft geopenbaard en de bewerking van dezelfde stukken door de AIVD voor mijn inzageverzoek. In Engelen’s boek staan minstens drie passages die in de stukken die ik gekregen heb zijn weggelakt. Deze passages betreffen steeds het beleid van de BVD, de eigen initiatieven van de dienst ter ontregeling van de CPN. Een passage citeert het toenmalige hoofd van de BVD Einthoven die zegt dat de Kamer beter niet geïnformeerd kan worden over deze operaties, want dan krijgt de dienst het verwijt ‘aan politiek te doen.’ Een andere passage die bij mij is weggelakt, maar ook wel door Engelen wordt geciteerd, betreft de tevredenheid van de dienst over zijn inspanningen bij de verkiezingen van 1959 om de CPN via de SWP, de alternatieve communistische partij, een slag toe te dienen. Het zijn interessante passages voor het onderzoek dat ik verricht. Maar dit wist ik dus al uit het boek van Engelen. De vraag rijst wel: als deze passages mij eigenlijk niet onder ogen hadden mogen komen, wat mis ik dan nog meer door dat buitensporig omvangrijke weglakken door de AIVD in al die andere stukken die ik heb gekregen?
Het leidend beginsel bij het hanteren van de witkwast lijkt vooral het verdonkeremanen van het eigen beleid van de BVD te zijn, van acties die werden beraamd in de weldadige beslotenheid van een dienst die zich altijd tegenover iedereen, ook parlementsleden, kan beroepen op de noodzaak van geheimhouding. Onder de archiefstukken die ik heb aangevraagd zit bijvoorbeeld een aantal ‘beleidsoverzichten’ over het ‘operationele beleid’ inzake SWP en EVC (de communistische vakbond waar met hulp van de BVD een conflict werd uitgevochten). Precies daar was ik naar op zoek. Wat ik uiteindelijk kreeg waren stukken met gedetailleerde informatie over de (reeds bekende) interne situatie bij de SWP en de EVC met daartussen door grote delen weggelakte passages, waar kennelijk het beleid van de dienst zelf in was beschreven. In mijn kopieën is daarvan althans geen spoor te vinden.
De AIVD schaadt de democratie
Ook na zestig jaar mogen we over het handelen van de geheime dienst niet meer weten dan wat de huishistoricus bij hoge uitzondering mocht opschrijven toen er bij de dienst mensen aan het roer stonden die nog enig respect konden opbrengen voor openheid van de overheid. Sindsdien is de AIVD kennelijk teruggevallen op een militair geheimhoudingsregime waarin men bij voorkeur helemaal niets weggeeft, tenzij men door de wet wordt gedwongen om inzage te geven. Maar dan wel zo weinig mogelijk! Dat lijkt de opdracht te zijn aan de ambtenaren die de stukken moeten leveren. Deze houding schaadt het historisch onderzoek enorm en leidt er toe dat ons informatie over het handelen van de overheid wordt onthouden waar we als burgers recht op hebben. En daarmee schaadt de AIVD de democratie die de dienst volgens zijn opdracht zou moeten beschermen.
[eerder gepubliceerd op Free Flow of Information]
Reacties (69)
Hulde dat je dit onderzoek doet. Veel succes met het bovenkrijgen van de waarheid.
Met een bepaald soort vrienden (beschermers), heb geen vijanden meer nodig om je het leven zuur te maken.
;-)
Hoe dan ook, succes.
Altijd interessant iemand de behoefte voelt om de stalinisten van 70 jaar geleden – want dat was de CPN in de jaren ’50 van de vorig eeuw – te verdedigen.
@3: Mijn interesse gaat uit naar wat de geheime diensten deden. Waaruit concludeer je dat ik de behoefte heb het stalinisme te verdedigen?
@1: @2: Dank!
@4: Omdat het tegenwerken van de CPN het enige voorbeeld is waarmee je komt (hier heb je trouwens ook eerder over geklaagd in verleden blogposts). Dat gegeven verraadt wel enige sympathie voor de oude CPN aan jouw kant.
Ik vind het niet gek dat tijdens de Koude Oorlog met communistisch Rusland de geheime dienst de pro-Russische CPN tegenwerkte. Net zoals ik het niet gek zou vinden dat de AIVD nu hetzelfde doet met islamisten en extreem-rechtse door het buitenland gefinancieerde bewegingen.
Als het tegenwerken van de CPN het ergste is wat de BVD heeft gedaan lig ik er niet wakker van.
@5: Helder. Over de CPN valt natuurlijk wel meer te vertellen dan dat het in de jaren vijftig een stalinistische partij was. Ik heb geen enkele behoefte dat stalinisme te verdedigen. Wel heb ik in mijn boek geprobeerd een meer genuanceerd beeld te geven van de inzet en de rol van Nederlandse communisten. Je kunt hun geschiedenis niet eenzijdig verklaren uit de relaties van de partij met de Sovjet-Unie. Het anticommunisme in de Koude Oorlog was vooral ook een binnenlands politieke aangelegenheid. En daarin speelde de BVD, naast de vakbeweging, politieke partijen en de kerk, een belangrijke rol.
De discussie roept beelden op, herinneringen aan werkgroepen in mijn studietijd, o.l.v. Ger Harmsen. Hij wees ons op een lid van de groep van Amerikaanse komaf, die later ineens verdween: een CIA agent?
We gingen op bezoek bij de Rode Jeugd, bij de maten van Harmsen in het verzet. Die kwamen in de CPN vaak in de marge terecht, want het waren natuurlijk onafhankelijke geesten.
Het is een boeiend thema. Ik ben benieuwd naar je onderzoek.
@3: Wat een rare opmerking. Het moge uit bovenstaande wel duidelijk zijn dat het helemaal niet gaat om het verdedigen van stalinisten, maar het openbaar maken van de werkwijze van fascisten (de Einthoven die in #0 genoemd wordt als hoofd van de BVD is dezelfde die in de Tweede Wereldoorlog in het bestuur zat van de Nederlandsche Unie en die duidelijk zijn fascistische streken nog niet verleerd was tijdens zijn BVD-tijd). De vraag is of de wind bij de BVD nog steeds uit die hoek waait, of dat men zich schaamt voor dat fascistische verleden en het daarom probeert te verhullen.
In de huidige tijd is er een opmerkelijke paralel met de hoogtijdagen van de CPN. Toen was er de CPN welke als een 5e colonne voor Moskou fungeerde, nu zijn er de populistische bewegingen welke als 5e colonne fungeren. Hoe het met de CPN en het communisme is afgelopen weten we. Wellicht heeft men succesvolle methodes gebruikt? Dat weet ik uiteraard ook niet en het is ook niet van belang meer. De democratie is afdoende beschermt tegen een communistische overname. Dat vind ik persoonlijk het belangrijkste.
Maar waarom zou je je in je kaarten moeten laten kijken nu we in een ongeveer vergelijkbare toestand zitten? Al die transparantie kan de democratie ook kwetsbaar maken. Moskou luistert altijd mee. Het is goed zo.
@9.
In Frankrijk en Italië was het veel gekker met de communisten. Massapartijen. Hier in NL is de invloed altijd zeer marginaal geweest. Behalve finsterwolde, en wethouders in Amsterdam en Groningen.
@10
Klopt. Maar je moet ook een beetje de tijdsgeest in acht nemen. Er was de gedachte dat als Italië en Frankrijk zouden vallen wij ook aan de beurt zouden kunnen komen. Ook de herinnering aan de communistische bezetting van midden Europa was nog vers. Tijdens de Duitse bezetting was er al animositeit tussen het communistische verzet en het gewone (Oranje gezinde) verzet.
Er zullen ongetwijfeld fouten zijn gemaakt in de strijd tegen de CPN, andere linkse fracties/bewegingen en het communisme in het algemeen. Maar het belangrijkste wapenfeit blijft overeind staan en dat is dat we het er redelijk ongeschonden vanaf hebben gebracht. Dan dien je het verleden te laten rusten. (Zoiets speelt dan ook alleen op Sargasso)
@8: De vraag is of de wind bij de BVD nog steeds uit die hoek waait,
heet vandaag toch de AIVD?
overigens moet je wel een doorgewinterde stalinist zijn om het anti-communisme van de BVD gelijk te stellen aan fascisme. Zoals #6 terecht opmerkt was anti-communisme in het Nederland van de jaren ’50 en ’60 breed gedragen, van de PvdA tot de SGP.
@11:
Tijdens de Duitse bezetting was er al animositeit tussen het communistische verzet en het gewone (Oranje gezinde) verzet.
sterker nog, in eerste instantie was er geen communistisch verzet en riep de communistische partij op tot gehoorzaamheid onder de Duitser bezetter. Het non-agressie pact tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie heeft daar ongetwijfeld mee te maken gehad.
Dan dien je het verleden te laten rusten. (Zoiets speelt dan ook alleen op Sargasso)
van mij mag de onderste steen best naar boven maar ik hoor graag iets meer schokkend dan “gemeen zijn tegen stalinisten”.
@10: In de Hoofdstad zijn ze (weer) de grootste. ;-)
@6: Je kunt hun geschiedenis niet eenzijdig verklaren uit de relaties van de partij met de Sovjet-Unie. Het anticommunisme in de Koude Oorlog was vooral ook een binnenlands politieke aangelegenheid. En daarin speelde de BVD, naast de vakbeweging, politieke partijen en de kerk, een belangrijke rol.
Nou ja, was de CPN na de oorlog niet populair, mede door de rol van de communisten in het Verzet? In Amsterdam was de CPN op een gegeven moment de grootste in de gemeenteraad. Ik had altijd het idee dat de publieke opinie zich pas tegen de CPN begon te keren na de Hongaarse Opstand van 1956 (een buitenlandse aangelegenheid). Of zie ik het verkeerd?
Wat een onzin in de reacties hier. De vraag die je kan stellen is in hoeverre de geheime dienst zich aan het inmengen was in de democratie en of dat legitiem is en of een geheime dienst zich zou moeten bemoeien met de uitslag van verkiezingen.
Beroepsverboden, geheime lijsten met op te pakken mensen, oprichten van politieke partijen. Lijkt mij allemaal voer voor onderzoek. Je kan je afvragen of menige aanslag uberhaupt gepleegd kan zijn door geheim agenten, of opgehitst door de ‘dienst’.
Als je de democratie in het algemeen een warm hart toedraagt moet je erop toezien dat deze gecontroleerd kan worden, anders ben je er namelijk geen.
En van het verleden moet geleerd kunnen worden. Als die zo nodig ‘met rust gelaten’ moet worden kunnen we beter stoppen met elke herdenking en geschiedenis als vak opheffen. Lijkt mij niet verstandig.
@12
Sowieso had het verzet een paar jaar nodig om op stoom te komen en toen was Operatie Barbarossa al in gang gezet. Dit (De Duitse inval in de USSR) zal ongetwijfeld het communistisch verzet hebben getriggerd. In de tweede helft van de Duitse bezetting was het verzet dan ook al gepolariseerd. (Communistisch verzet vs Oranjegezind verzet) Deze polarisatie is na de oorlog voortgezet.
Ironisch genoeg vind deze polarisatie ook plaats in deze discussie.
Als naoorlogse generatie denken we in goed en slecht. De nazi’s waren slecht en dus is alle oppositie tegen de nazi’s automatisch goed. Dat is een té simpele gedachtengang en alleen gebaseerd op officiële geschiedschrijving.
Je kan stellen dat met Operatie Barbarossa het startsein voor de koude oorlog is gegeven. Alleen omdat de communisten tijdelijk aan democratische kant mee vochten kwam hen wat credits toe.
Onderste stenen sneeuwen onder in de polarisatie. Het heeft geen enkele zin om om een oud vuur op te rakelen. Het westen heeft zich verweerd tegen een communistische overheersing, heeft daar ongetwijfeld fouten bij gemaakt, maar die communistische overheersing is gesmoord in de lethargie welke het communisme kenmerkte in haar nadagen. Ironisch genoeg werd men in het westen militanter (sinds 68), toen in het oosten het communisme in slaap viel. Niemand had in de gaten hoe het “Rijk van het Kwaad’ (Reagan meen ik) van binnen uit collapste.
Stoor je dus nooit aan de betweters die de huidige tijd menen te kunnen duidden, zij zijn onderdeel van het spel en dus niet bevoegd.
@13
Ik zie de knipoog , maar het is voor mij altijd een raadsel gebleven waarom GL de CPN in haar gelederen heeft opgenomen. Immers, de CPN was al zo goed als ter ziele ten tijde van het ontstaan van GL. De enige verklaring welke ik kan bedenken is dat de CPN zo rond de val van de muur in linkse kringen nog steeds salonfähig was. En vermoedelijk nog steeds.
Iets om bij stil te staan. In wezen verschilt de toenmalige CPN weinig van de huidige PVV. Het zijn/waren partijen welke niks op hebben/hadden met de westerse democratie.
@17.
Er is trouwens een NCPN in een aantal gemeenten actief. Prachtig voor de diversiteit op het politieke kleurenpallet.
Met sympathie voor de socialisten op Cuba en in Venezuela, voor de Servische ex-leider ondanks oorlogsmisdaden, want NAVO bombardeerde. Etc.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Nieuwe_Communistische_Partij-NCPN
@12:
Dit is onjuist. Communisten waren de eersten die ondergronds gingen en lokaal illegale krantjes uitbrachten. De Waarheid is van 23 november 1940. Communisten waren na de overname van het NVV de voornaamse leiders van stakingen in de werkverschaffing, tegen de duurte en tegen het verplichte werk in Duitsland. De Februaristaking (1941) tegen de Jodenvervolging was een initiatief van communisten.
Dat communisten pas in actie kwamen nadat Duitsland de oorlog tegen Rusland was begonnen is een hardnekkige mythe. De veelgeciteerde oproep van Paul de Groot van juni 1940 om een ‘correcte houding’ aan te nemen was ingegeven door de hoop ook bovengronds nog iets te kunnen betekenen. Maar de illegale leiding was al in mei gevormd. Sterker nog, communisten zaten met hun hulp aan vluchtelingen uit nazi-Duitsland al sinds halverwege de jaren dertig in het verzet. Die hulp moest heimelijk worden georganiseerd, want de Nederlandse autoriteiten werkten samen met de Duitsers en stuurden asielzoekers weer terug naar Duitsland.
Voor een beter beeld van het communistisch verzet kan ik je aanraden de bijzondere tentoonstelling te bezoeken die dit jaar wordt gehouden in het Bevrijdingsmuseum in Groesbeek.
@19.
Genoeg verhalen gehoord hoe de communisten gevlucht uit Duitsland moesten onderduiken. En tijdens de oorlog alsnog gepakt werden. In Groningen is daar enige jaren geleden een boek over verschenen van Ruud Weijdenveld. Over het communistisch verzet, alleen begint het boek al ver voor 1940.
@14: Het anticommunisme is al van ver voor de oorlog. Na de oorlog is de sympathie voor de Sovjet-Unie als geallieerde bevrijdingsmacht snel verdampt onder invloed van de Koude Oorlog, in elk geval sinds 1948 (de machtswisseling in Praag). In Nederland kwamen daar nog enkele binnenlandse factoren bij: het verzet van de CPN tegen de oorlog in Indonesië, de afstand die PvdA en NVV wilden bewaren tot CPN en EVC om de rooms-rode coalitie niet in gevaar te brengen, en de angst in kerkelijke kringen (vooral RK) voor secularisatie onder de werkende bevolking. En verder natuurlijk nog het optreden van de BVD als (geheime) bestrijder van het communisme. Ook dat begin al voor de oorlog.
@17: Zou je voordat je zo’n valse vergelijking maakt de partijprogramma’s en de ideologie van beide partijen eerst eens met elkaar willen vergelijken?
@21
De vergelijking welke ik maak tussen PVV en CPN gaan niet over partijprogramma of ideologie, maar over het anti-democratische karakter van beide partijen. Maar vermoedelijk zie jij met terugwerkende kracht in de CPN een voorbeeldige, democratische partij. Ironisch is dat de BVD beschikte over indicaties dat de voormalige Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) tot in de jaren tachtig incidenteel geld overmaakte naar de Communistische Partij Nederland (CPN).
https://www.nrc.nl/nieuws/1992/03/04/bvd-moskou-was-financier-van-de-cpn-7135151-a95340
Het fijne zullen we er nooit van weten, maar dat Nederland weet om te gaan met partijen en bewegingen welke de democratie ondermijnen is mij duidelijk. En dat jij je als beschermheer opwerpt is je goed recht uiteraard. Zoals ik al schreef, ik vermoed dat de CPN in bepaalde kringen nog altijd salonfähig is. Dat is verder niet zo van belang, het communisme is dood en we hebben momenteel wel wat anders aan ons hoofd.
@18 De NCPN is leuke folklore. Als het niet al bestond zou je het moeten stimuleren ter lering en vermaak. Ik lees wel eens stukjes proza van één van hen. Maar laten we de bloederige geschiedenis van het communisme niet vergeten. Ideologie is samen met religie de gesel der mensheid. Met Venezuela als het meest recente voorbeeld. Mensen die de waarheid claimen, daar moet je voor uit kijken. Zeker als ze hun krant zo noemen.
@21: Het anticommunisme is al van ver voor de oorlog. Na de oorlog is de sympathie voor de Sovjet-Unie als geallieerde bevrijdingsmacht snel verdampt
verwar je nu niet anti-communisme met anti-sovjet unie? je doet nu alsof er in Nederland er een anti-communistische beweging a la “the committee of unamerican acitivities”, Joseph McCarthy, zwarte lijsten en de snelle executie van de Rosenbergs was. Dat gaat mij te ver.
Bijvoorbeeld de PvdA: nogal wiedes dat de sociaal-democraten de afstand wilden behouden van de (sovjet)-communisten. In Rusland gingen de mensejwiekse sociaal-democraten al snel het kamp (!).
De sovjet-unie was geen gezellige “alle menschen werden bruder” groenlinks club maar een moordadig totalitair regime (al tijdens de begin dagen onder Lenin). Dat niet-communistisch links daar afstand van nam lijkt mij niet het beste voorbeeld van diep Nederlands anti-communisme.
@24: het anticommunisme heeft altijd ook binnenlands politieke motieven gehad, dat is wat ik stel; het totalitaire regime van de Sovjet-Unie is in de propaganda gebruikt om de sociale strijd waar communisten hier in Nederland aan deelnamen te verzwakken.
@25: volgens mij was in Nederland voldoende ruimte voor een communistische maar niet pro-Sovjet PSP. Hoe verklaar je dat dan?
@26: Kan je niet helemaal volgen. De PSP was geen communistische partij, kwam voort uit de Derde Weg beweging en ijverde vooral voor ontwapening. Op sociaal gebied speelde de partij in vergelijking met de CPN nauwelijks een rol.
@27: Nou de PSP was nota bene opgericht door communisten die ontevreden waren met de stalinistische koers van de CPN.
Daarnaast waren de standpunten, zeker in de begin jaren “communistisch” te noemen, het verschil zat hem in de orientatie op de Sovjet-Unie. Mijn punt is: is deze beweging tegengewerkt door de BVD? Ik vind dat je het onderscheid tussen anti-sovjet en anti-communist scherper mag maken.
Want: waarom zou een liberale burgerlijke samenleving en politiek uberhaupt een pro-sovjet beweging accepteren?
Wat een giller; de CPN die Sovjet oorlogsmisdaden verdoezelde en iedereen die daarover sprak kaltstelde, diezelfde Sovjets die meer dan 2 jaar zij aan zij met de nazi’s vochten en samen WWII en de jodenjacht begonnen als grote slachtoffer van de BVD
@29
De massale verkrachtingen van het rode leger zijn altijd al een heet hangijzer geweest. Eens kijken wat een onverdachte bron er over schrijft.
https://retro.nrc.nl/W2/Columns/Etty/980214.html
Enfin, altijd interessant om te lezen hoe een Elsbeth Etty zich er uit tracht te kletsen. Prins was bij de bevrijding van Ravensbrück niet aanwezig is het argument. Uiteraard hebben we het over een delicate kwestie. Zelfs Elsbeth Etty is zich bewust van het misdadige karakter van het rode leger (Noch Bolkestein, noch Brouwer weet zeker of bij de bevrijding van Ravensbrück door het Rode Leger vrouwen zijn verkracht, al ligt dit natuurlijk voor de hand.).
Ik ben mijn hele leven me al bewust van de putlucht rond de CPN en aanverwante extreemlinkse bewegingen of mensen. Uiteraard zullen er ook wel goede mensen zich hebben bevonden in extreemlinkse kringen, de nuttige idioten zogezegd. Voor het grote ideaal werden de misdaden verdoezelt. Dan mogen we nog blij zijn dat er geheime diensten waren die dit gespuis in de gaten hield. Het “Ich habe es nicht gewusst” gaat niet op, we wisten het allemaal in de jaren 70. (Eerder was ik er niet bij)
@30: Er zijn ook zulke verhalen over verkrachtingen en andere zaken van andere bevrijders geweest. Daar mocht ook niet over bericht worden.
@31: Whataboutism.
@32: Lutine haalt er verkrachtingen van het rode leger bij. Dat heeft niets te maken met de geheimen van de voormalige BVD. Mijn reactie erop is dat die beschuldiging van verkrachting niet eenzijdig te leggen is bij het rode leger. Dus dat het wegkijken van het CPN wederom ook niets te maken heeft met de geheimen van de voormalige BVD. Kortom, als jij mijn reactie er uit pikt en er een labeltje op plakt, had je dat bij eerdere reacties ook al kunnen doen.
@33:
Lutine reageert op mijn @29 over hoe de CPN massa verkrachtingen van het rode leger wegmoffelde; ik haalde die verkrachtingen er dus bij, niet Lutine.
@31
We hebben het hier over een ideologie welke verkrachtingen, genocide, uithongering, moordpartijen enzovoorts hebben voortgebracht. En hoe een partij -CPN- wegkeek, ontkende enzovoorts.
Dat er meer verkrachtende legers zijn geweest is mij bekend, maar off topic in dit geval.
@34: Okee, dan bied ik mijn excuses aan daarvoor.
@35: We hebben het hier niet over een ideologie, want we hebben het over de BVD. Het offtopic begint dus al eerder.
@33
Dat heeft er wel degelijk mee te maken. Na de oorlog moest de samenleving zien uit te vinden hoe ze om moesten gaan met een partij welke een totalitaire ideologie voorstond waaruit aantoonbaar veel ellende was voortgekomen. De NSB verbieden was eenvoudig vanwege de Duitse bezetting. Met de CPN lag het niet zo eenvoudig omdat de communisten in WO2 ogenschijnlijk een positieve rol hadden gespeeld. (In Nederland) Met de wijsheid achteraf kunnen we vaststellen dat de CPN op ordelijke wijze is ontmantelt. Welke rol de geheime diensten daarin hebben gespeeld blijft gissen, maar het resultaat is naar tevredenheid.
De massale verkrachtingen van het rode leger was uiteraard maar een fractie van alle misdaden. En voor zover het Duitse vrouwen betrof bevredigde het het rancuneuze gevoel wat heerste jegens de Duitsers. Vrouwen welke in kampen opgesloten zaten was natuurlijk wat anders. Het spreekt voor zich dat deze misdaden onbestraft en liefst onbesproken bleven.
@38:
Dat is nu juist het hele punt van @0: We kunnen niet vaststellen of die op ordelijke wijze is gedaan. Dus weten wij ook niet of het resultaat naar tevredenheid is.
Het heeft er niet mee te maken, want ook aan de “goede” kant waren er moorden, verkrachtingen e.d. Dat is dus niet ideologisch te verklaren. Ook aan de “goede” kant werden dit soort misdaden weggemoffeld. Dat is dus ook al niet ideologisch te verklaren.
@39: @37: Hoe kan het offtopic zijn als @0 zelf komt met het tegenwerken van de CPN als voorbeeld, waar @0 ook nog een keer lid is van het bestuur dat de CPN archieven beheerd?
@38:
Vraagjes:
Waren de verkrachtende militairen in Nederlands-Indië ook communisten?
Welk leger verkrachtte niet?
Hoe verwerpelijk dergelijk gedrag ook is, het met zoveel nadruk toeschrijven aan Communisten/Bolsjewieken is wat te simplistisch.
@40: In dit verslag gaat het inderdaad alleen over een onderzoek naar pogingen van de BVD om de CPN te ontregelen. Over alle andere vormen van anticommunisme en de achtergronden daarvan in de Koude Oorlog heb ik elders geschreven (met dank voor de link!).
@38: Dat de CPN op ‘op ordelijke wijze’ is ontmanteld mag jou misschien wel tevreden stellen, maar het is een vraag die, zoals @39 opmerkt, nog niet goed beantwoord kan worden. Meer in het algemeen zou je de vraag kunnen stellen in hoeverre de staat zich mag bemoeien met de interne zaken van een politieke partij. Daarover verschillen de meningen nogal (soms afhankelijk van de -oneigenlijke- vraag om welke partij het gaat). Ik zou nu juist graag meer over de behandeling van de CPN door de BVD willen weten om een bijdrage aan die discussie te kunnen leveren.
@42: Tja dat de BVD een poging deed de CPN te ontregelen mag zelfs voor jou niet vreemd zijn bij een partij die oa:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Communistische_Partij_van_Nederland
@39
Met ordelijk bedoel ik dat de CPN en alles wat er om heen hangt is verdwenen zonder maatschappelijke onrust.
@41
Dat heb ik al beantwoord in @35 Je tracht de doelpalen te verzetten naar het kolonialisme van Nederland. Waardoor de misdaden van het communisme dan relatief minder erg worden? Wat beoog je er eigenlijk mee?
@42
In mijn optiek mag een staat als Nederland er alles aan doen om niet-democratische partijen het leven moeilijk te maken of in ieder geval goed in de gaten te houden.
@44: goed punt. Geen RAF aanslagen hier. De communisten zijn relatief geruisloos opgegaan in de burgermaatschappij. Bijvoorbeeld als fractievoorzitter van een “links-liberale” partij in Amsterdam of revisionische HBO-docent.
@45
Dat is ook de reden dat ik tevreden ben. Linksom of rechtsom hebben we de CPN gepacificeerd. Niet door verbieden of geweld, maar werkende weg weggewerkt. Dat is in mijn optiek een Nederlands trekje waar we best trots op mogen zijn en die we mogen uitdragen. Ik zie hier ook een paralel in met de recente Europese geschiedenis. De opkomst van Syriza in Griekenland is ook gepacificeerd door Brussel. De meest extremistische elementen (Varoufakis met wat kornuiten) is handig weggespeeld en wat overblijft is een romp partij welke gematigder is.
In het verleden zou Griekenland ten prooi zijn gevallen aan extremisten van beide zijden van het politieke spectrum. Dat is nu niet het geval. Er wordt wel degelijk geleerd van de geschiedenis. Extremistische fracties dien je -op welke wijze dan ook- te pacificeren. Polariseren ten opzichte van extremisten is nooit verstandig, dat is de les van het interbellum.
@43: Je viel er wat laat in, maar dat eerste onderwerp was al afgekaart in @19 .
@47: Spin, spin:
De bezetting plaatste de CPN voor een moeilijk parket. Wat moest de partij doen nu Nederland was bezet door het land waarmee de Sovjet-Unie, ‘het vaderland van de arbeiders’, een niet-aanvalsverdrag had gesloten? De CPN had sinds augustus 1939 het pact van Stalin met Hitler verdedigd; dat ging gepaard met revolutionaire leuzen tegen de imperialistische oorlog, waaraan de schuld voornamelijk werd toegeschreven aan Engeland en Frankrijk. In april 1940 schreef Paul de Groot, secretaris van de partij, in het CPN-blad ‘Politiek en Cultuur’:
Volledige klaarheid over de opstelling van de CPN in de eerste bezettingsmaanden bestaat er nog altijd niet; desondanks valt het volgende te zeggen. Hoewel men rekening hield met een overgang naar de illegaliteit probeerde met name de stroming rond Paul de Groot een legaal voortbestaan van de partij te verzekeren. Men deed geen afstand van plaatsen in vertegenwoordigende lichamen; besprekingen met de autoriteiten werden aangeknoopt, het ‘Volksdagblad’ en ‘Politiek en Cultuur’ werden elk éénmaal legaal uitgebracht. Daarvoor moesten wel politieke concessies worden gedaan, hetgeen een absoluut dieptepunt bereikte in het terecht berucht geworden artikel in ‘Politiek en Cultuur’ van juni 1940. Hierin stond dat het in het belang van de Nederlandse bevolking was dat:
Gewoon collaboratie dus!
https://www.marxists.org/nederlands/bot/1983/fascism/3.htm
@48: Het pact heeft zeker voor verwarring gezorgd in communistische kringen. Naast de tekst van die verklaring waarmee De Groot probeerde te voorkomen dat de hele partij meteen werd opgerold moet je ook kijken naar wat gewone partijleden daadwerkelijk deden.
Nederlandse communisten hielpen sinds de machtsovername door de nazi’s Duitse kameraden en Joodse vluchtelingen uit de handen van de Nederlandse politie te blijven, die samenwerkte met de Gestapo om zoveel mogelijk asielzoekers weer naar nazi-Duitsland terug te sturen (over collaboratie gesproken). Met deze ervaringen waren zij als geen andere groepering volledig voorbereid op de illegaliteit.
@49: Dat de CPN sinds augustus 1939 het pact van Stalin met Hitler verdedigd; dat ging gepaard met revolutionaire leuzen tegen de imperialistische oorlog, waaraan de schuld voornamelijk werd toegeschreven aan Engeland en Frankrijk was dus omdat De Groot probeerde te voorkomen dat de hele partij meteen werd opgerold? Geloof je het zelf?
Dat de politie collaboreerde weet ik ook maar daar waren ook individuen die wat anders deden. Mijn opa heeft in ’40 samen met de grote boze imperialist prins Bernard in de Haagse duinen gevochten, heeft daarbij 50 moffen naar de andere wereld geholpen, gaf later schietles aan het verzet, deed wat met droppings waar mijn oma op de fiets stenguns rond bracht. Zij werden door een agent toch gewaarschuwd dat ze de volgende dag opgepakt zouden worden.
De collaboratie van de CPN was niet alleen met de Nazi’s maar vooral met de Sovjets; 100 miljoen doden. Echt vreemd natuurlijk dat ze daarom door de BVD in de gaten werden gehouden.
@50:
Fantast!
@51: Zou toch best kunnen…
@52: Bernhard zou enkel schoten gelost hebben vanaf het Paleis. Naar verluidt.
Door het communisme hebben we de verzorgingsstaat. Bismarck via tweede wereldoorlog naar val van de muur. Want kapitalisten bang voor het volk. Bang voor instabiliteit en gemor. Communisme verslagen, afbouwen de boel. Al hoewel dat al begon met hun kabinet Van Agt den Uyl.
@54
We hebben veel te danken aan het communisme. Dankzij het hebben van een gezamenlijke vijand ben ik opgegroeid in een heerlijk vreedzaam stukje van de wereld. Inderdaad was het grootkapitaal ook tam. Niks geen privatiseringen of andere ellende welke direct na de val van de muur over ons werd uitgestort. Geen bankencrisis. Geen rare presidenten in de VS die hun vijand tot beste vriend maakten en hun vrienden (wij dus) tot vijand. (Niet dat Nixon nou alles was, maar het blijkt nog erger te kunnen)
Je kan wel stellen dat wij leefden in een gespiegelde wereld van hen die achter het gordijn verbleven. Ik vroeg me wel eens af waar ik dat aan verdiend had. Aan mijn voorouders die zelden te porren waren voor revolutie?
@51: Mijn opa heeft in de Haagse duinen parachutisten uit de lucht lopen knallen en toen de kogels op waren opgevangen met een bajonet, daar is niks fantast aan, hij heeft er later een flinke tik aan overgehouden. Bernard schijnt daar volgens de overlevering ook gevochten te hebben.
@56: Het ging mij dan ook om dat “de grote boze imperialist prins Bernard (sic)” want dat laatste lijkt weer eens een grote overdrijving te zijn van Bernhard.
@57: Ik gebruikte het vaderlandslievende frame van de CPN.
@58: And how did that work out for you?
Volgens mij de angst voor het communisme was mede oorzaak verzorgingsstaat, de angst hedentendage voor populisten al dan niet rechts zorgt dus ook weer ergens voor. Lekker die politiek, gewoon meewaaien met de tijdsgeest.
Op een andere locatie werd deze link gegeven: https://off-guardian.org/2018/07/20/democratic-institutions-10-lessons-from-history-that-will-destroy-your-trust-in-the-cia/
Volgens mij is dat hier net zo relevant
@61: Ja ook geschreven door een communist.
@62: Ik werd enige tijd geleden beschuldigd van “Ad Hominem”. Uiteindelijk doe jij hetzelfde.
@63: allicht maar dat is niet wat ik bedoel. een artikel dat de chaos in Venezuela wijt aan Amerikaanse sancties? come on… ik vind het jammer
@61: Wat dacht je; laat ik maar ff wat Putinistische propaganda neerkwakken?
https://wikispooks.com/wiki/OffGuardian
@64: Zo bedoel je het. Nu snap ik het.
@65: Ik meen dat ik dit linkje van ergens anders op Sargasso heb gekopieerd.
Ondanks de twijfelachtige reputatie lijken mij bepaalde argumenten wel hier aanwendbaar.
@66: Misschien voor kritiekloze meemarcherende roodbruine zombies.
@67: Tsja, dat jij iedereen die niet jouw mening onderschrijft een zombie noemt is nou niet bepaald een criterium.
@68: Tja, dat doe ik ook niet, wie ik wel zo noem kan je lezen in het drieluiklinkje van @67