De VVD is bezig met een nieuw beginselprogramma. In een reeks gastbijdragen gaat Ad van der Stok nader in op deze belangrijke stap voor die partij.
Mark Rutte zoekt naar ‘nieuwe woorden voor bekende waarden‘. Dat deed hij in de Rode Hoed, in een artikel in het NRC, dat in andere vorm op de VVD-site te lezen is en met het nieuwe concept-beginselprogramma, dat op 15 november aan het congres wordt voorgelegd. Rutte zoekt, maar vindt hij iets? En wat valt daarvan te vinden?
Als een echte VVD-er vindt de Rutte van de concept-beginselverklaring dat de staat klein moet zijn. De Rutte uit het NRC is tegen de neomoralistische nanny state en vraagt zich iets af: “Kunnen we onszelf wel met goed recht liberaal noemen als wij de nieuwe, bemoeizuchtige beleidsagenda gaan overnemen?”
Toch niet helemaal de goede vraag, want bemoeizucht stond en staat ook op de VVD agenda. De vraag zou moeten zijn: Als we echt een liberaal programma willen, waar bemoeien we ons dan niet meer mee?
Rutte over de staat
Rutte beschrijft de afgelopen dertig jaar denken over de staat. Hij beschrijft het maakbaarheidsdenken dat in de jaren zeventig op de grenzen van de werkelijkheid stuitte. De nieuwe machthebbers Thatcher en Reagan veranderde de koers. “De overheid, zo legde Reagan uit in zijn eerste inaugurele rede, was niet het antwoord op onze problemen; de overheid was het probleem“. Dus moest de overheid terugtreden. Steeds minder werd van de overheid verwacht dat ze de samenleving kon maken. Deze veranderde verwachting bepaalde mede de rol die de overheid in de jaren negentig aannam. Volgens het New Labour van Tony Blair moest maakbaarheid aan de mensen zelf overgelaten worden. De staat moest faciliterend zijn, dus zorgen voor goed onderwijs en een op herintreding op de arbeidsmarkt gerichte sociale zekerheid.
Volgens Rutte wordt met dit nieuwe staatsdenken die terughoudendheid weer losgelaten: “Het behelst wat met een Engelse term wel de ‘nanny state’ wordt genoemd, de bemoeizuchtige staat die alle aspecten van ons dagelijks leven die enigszins improductief of risicovol zouden zijn voor ons probeert weg te reguleren. Volgens deze staatsopvatting is de belangrijkste taak van de staat toegang tot geluk te garanderen door alle vormen van hinderlijk of ongezond gedrag te verbieden.”
Vervolgens is Rutte openhartig over zijn VVD. Hij vertelt dat bij die eerdere veranderende staatsopvattingen de VVD die inzichten in de eigen agenda heeft overgenomen. “Moeten wij dat bij deze derde omwenteling opnieuw doen?” Vraagt hij zich echter openlijk af, waarop hij vervolgens zelf het antwoord geeft: “Ik ben geneigd te zeggen van niet.” Een liberale stelling met consequenties voor de VVD zelf, want ook zij mag zich soms graag tegen zaken aan bemoeien.
Liberale bemoeizucht
Een eerste voorbeeld is natuurlijk het rookverbod, welke in de eerste lezing afkomstig was van VVD-minister Hoogervorst. Dit ‘improductieve of risicovolle gedrag‘ is dankzij hem mooi weggereguleerd. Wel een beetje bemoeizuchtig, maar in dit geval mag dat volgens de VVD-site wel. “De VVD hanteert het basisprincipe dat de vrijheid van de één wordt beperkt door de vrijheid van de ander. Dit principe doet opgeld in het debat over roken. Meeroken is voor veel niet-rokers op z’n minst hinderlijk. Daarbij is het ook ongezond.” Toch wel heel letterlijk hè: ‘hinderlijk en ongezond’. Een liberaal die tegen de nanny state is zou het verbieden van roken toch niet tot de verantwoordelijkheid van de staat rekenen. Misschien moet Rutte, deze vast door Hoogervorst geschreven paragraaf, eens onder handen nemen.
Een ander voorbeeld is te vinden op Politix.nl. U weet het misschien niet meer, maar half juni 2007 werd er in de kamer gestemd over het volgende voorstel: “Afschaffing van de flitsscheiding en introductie van verplicht ouderschapsplan voor gehuwden met kinderen die gaan scheiden.” Tegen stemden twee partijen die je best liberaal kunt noemen: GroenLinks en D66. Misschien stemden ze wel tegen omdat ze vinden dat het niet aan de politiek is, zich zo vergaand met het persoonlijke leven van mensen te bemoeien. Want het door vadertje staat verplichte ouderschapsplan, heeft wel iets betuttelends. De VVD stemde voor.
Dan Fred Teeven, gezien zijn fatsoensvoorkeuren toch een beetje het oppasmeisje van de kleine VVD-staat. Als woordvoerder Fatsoen/Hufterigheid introduceert Teeven de ‘Aso-bon’, die de burgemeester voor kleine vergrijpen moet uitdelen. Een zatte kroegloper plast wild en voor hij het weet hoort hij de burgemeestersketting rinkelend op zich afstappen. “Kijkt u hier eens, een aso-bon voor meneer.” Overigens wordt niet duidelijk of je de bon ook al krijgt als je alleen maar een aso bent.
Tot slot een punt dat de VVD als enige partij op zijn agenda heeft staan. Zelfs bij de partij van de minister van Jeugd en Gezin kwam ik het niet tegen, noch ter linkerzijde waar de staat toch bij veel problemen wordt aangekeken. De VVD heeft een officieel standpunt over pesten. Dat wat kinderen op scholen doen zeg maar. “De VVD vindt het tegengaan van pesten belangrijk“, maar gelukkig gaan ze daar wel liberaal mee om. Want “de overheid moet niet opleggen hoe een school pesters moet aanpakken. Nee, een school kan dat heel goed zelf.”
Maar wilt u toch weten hoe de VVD vindt dat je met pesten moet omgaan? Nou vooruit: “De VVD is er voorstander van dat scholen bijvoorbeeld bij het begin van het schooljaar aan hun leerlingen vertellen dat pesten absoluut niet mag.” En als dat niet helpt, dan vindt de VVD dat de school, natuurlijk binnen haar eigen verantwoordelijkheid, de ouders erbij moet betrekken. Anders zou de school ook nog kunnen vertellen dat kinderen naar een vertrouwenspersoon kunnen. En de VVD wil zich nergens mee bemoeien hoor, maar om dit probleem goed aan te pakken kunnens scholen hierover ook een themaweek opzetten. Daar hebben ze gelukkig ook al een titel voor bedacht: “Pesten is stom“.
Lekker op dreef die Rutte met z’n nanny state, of was hij daar nu tegen?
Reacties (16)
Interessant. De liberale beginselen van de VVD worden onderuit gehaald en niemand vindt dat opmerkelijk.
Als het aan Rutte ligt, bemoeit de staat zich met hoofddoekjes. Over betutteling gesproken.
Het onderuit halen gebeurt toch voor de derde keer? Rutte zit weer eens achter het net te vissen en de hypocrisie is too obvious to overlook. ‘Het liberale gedachtengoed van de VVD’, na 30 jaar regeren met anti-liberale maatregelen. De schrijver geeft zelf zo’n goed voorbeeld van het anti-roken vs. anti-nannystate
Als liberaal stemmer is de VVD niet meer interessant sinds 1998. De Bolk had in ieder geval nog kaliber en zette mij, nog als snotneus, aan het denken.
In ieder geval bevatte het artikel niet echt wat nieuws onder de zon, hoewel het wel vermakelijk was om te lezen.
De VVD stemt al jaren niet meer liberaal, netjes toch dat ze het nu gewoon toegeven en hun beginselprogramma aanpassen.
Hoewel ik het met het punt eens ben, vind ik de voorbeelden niet echt kloppen.
Het standpunt is blijkbaar: Iedereen is vrij te doen en te laten wat ie wil, tenzij het de vrijheid van iemand anders onevenredig inperkt.
Dus dat je roken verbiedt omdat het schadelijk is voor anderen zou dan een acceptabel punt zijn. Dat het schadelijk voor jezelf is, is dan geen goed punt meer. De flitsscheiding vind ik wel weer een goed voorbeeld. Als twee mensen willen scheiden, dan zouden ze dit volgens liberale beginselen gewoon moeten kunnen doen.
Volgens mij zijn er veel sterkere voorbeelden te vinden: bijvoorbeeld de hypotheekaftrek, defensie, hoofddoekjes en de beperking van vrijheid i.v.m. veiligheid.
@5: Ik vind dat rookverbod ook heel prima in de liberale beginselen passen. Volgens die zou de staat immers als enige functie hebben om het private eigendom van iedereen te beschermen tegen inbreuk daarop door anderen. Daar valt het beschermen van de gezondheid en van de kleding van de meeroker en het vermijden van overlast door de roker prima onder. Op dezelfde wijze zal een liberaal ook geluidsoverlast willen reguleren.
Hetzelfde geldt voor pesten. Pesten belemmert namelijk gewoonlijk de vrijheid van degene die gepest wordt. Hij wordt tegen de grond gewerkt, vastgehouden of -gebonden, zijn stem wordt overschreeuwd en vaak wordt hij mishandeld. Dat moet je als overheid tegengaan, ook volgens liberale principes.
Tenslotte geldt hetzelfde voor de aso-bon. Kleine vergrijpen zijn vaak ook vergrijpen waarbij andermans bezit aangetast wordt (de wildplasser staat bijvoorbeeld tegen iemands muur te plassen, die daarop een stuk minder fraai ruikt).
Welja, Rutte citeert zojuist GeenStijl in zijn speech in de tweede kamer.
Na de 7 commentaren gelezen te hebben (7 vind ik overigens nog behoorlijk veel, gezien de erbarmelijke kwaliteiten op literair gebied van de gastschrijver), kan ik concluderen dat de 7 reageerders alsvolgt denken: “liberalisme zou moeten zijn: het accepteren van hufterigheid van anderen”.
Daaruit kan ik een volgende conclusie trekken: niet-liberalen (ofwel: ‘de rooie rakkers’) hebben geen enkele kennis van omgangsvormen en hebben nergens geleerd (of het is niet blijven hangen) dat het handig kan zijn rekening met elkaar te houden.
Voor degenen die nu een rode waas voor ogen krijgen, zal ik proberen dit met een simpel voorbeeld uit te leggen: door rood rijden is verboden. Zou het liberaal zijn deze regel maar af te schaffen? Want: iedereen mag toch zeker zelf wel weten of ie het leven van zowel zichzelf als dat van een ander in de waagschaal mag stellen… (door rood rijden = hufterig; dit even voor de duidelijkheid).
Dat is dus volgens mij ook mijn redenering Helen.
@5 en 6: natuurlijk kun je bijvoorbeeld het huidige rookbeleid liberaal noemen, met de argumentatie dat de vrijheid van de een wordt begrensd door de vrijheid van de ander. Maar als je, zoals Rutte, de nanny state met haar bemoeizucht afkeurt, dan moet je ook bij dat rookbeleid vraagtekens zetten.
prohibitionism (Ab Klink) != liberalisme (Henry Mencken).
och heeleentje komt even een liberaal clicheetje afkluiven..
feit is dat een kleine schreeuwerige minderheid (die zelf bijna nooit in de kroeg komt)het roken daar voor de overgrote meerderheid onmogelijk heeft gemaakt. Ongeacht de wensen van het personeel dat in die kroegen werkt..
over hufterig en niet-liberaal gedrag gesproken dus.. als je zo liberaal bent Heleen, laat je roken of niet roken in de kroeg aan de markt over.. dan merk je vanzelf of er behoefte is aan niet-rook kroegen
heleen, kom d’r maar in: ach laat ook maar. Je kleren gaan zo stinken in de kroeg he? en rutte is een groot visionair…
Huh Sikcock: jank je nu nog over dat roken in de HORECA? Liberaal, zucht hou toch op met die verschimmelde hokje. Die zijn zeau 19e eeuw.
Niemand is tegen Vrijheid. Vijvoorbeeld om je geloof te beleiden of om je te kleden zeauals je wilt. Jij wel?
Rutter jankte gister ook al. hij dacht dat Femke wat voor haar voelde maar dat viel tegen. Hij bloosde en was de kluts kwijt. Waarom wil nou niet de eerste de beste hockeymuts ff op Marky gaan zitten? Een ontmaagde Marky is vast beter voor zijn vrinden. En de hockeymutsjes schijnen niet op een neukstaaf meer of minder te kijken.
GS+Fok < lolletjes.