Fluitje van een cent

Foto: Trocaire (cc)

‘Als er één conclusie te verbinden is aan de Panama Papers,’ schreef iemand op Twitter, ‘is het dit: belasting wordt alleen nog betaald door sufferds die zich geen dure adviseur kunnen veroorloven.’

Hij sloeg de spijker op zijn kop. Wie belasting wil ontduiken, in het geheim vermogens wil beheren, vies geld wil doorsluizen en corrupte of criminele betalingen wil maskeren, maakt gebruik van de diensten van sjieke juridische adviseurs zoals het Panamese Mossack Fonseca. Geen haan die ernaar kraait: wie rijk is, kan zich met hulp van adviseurs voor alles een vrijbrief kopen. Ook als het om fraude en corruptie gaat.

Zondagavond denderde het nieuws over internet: de interne documenten van Mossack Fonseca, tezamen 2,6 terabyte aan mails, spreadsheets, contracten, notariële aktes en powerpoint presentaties, waren gelekt en zijn in de afgelopen twee jaar door een cohort van journalisten uitgevlooid, aan elkaar geknoopt, verder onderzocht, gelinkt aan elders aanwezige publieke kennis, en uiteindelijk tot samenhangende verhalen geordend.

De eerste tien verhalen die vrijkwamen: onderbouwingen van de corruptie binnen de FIFA (nota bene door een vooraanstaand lid van de ethische commissie van de internationale voetbalbond), corruptie van de Oekraïense president Porosjenko en de IJslandse premier Gunnlaugsson. En oh ja, via talloze, hoofdzakelijk Nederlandse, brievenbusfirma’s heeft de entourage van Poetin een slordige twee miljard verzameld.

Het gemak waarmee immens grote sommen geld blijken te kunnen worden verduisterd, verhuld en onder het toeziend oog van tot controle bestemde instanties worden kwijtgemaakt, is ronduit shockerend. En dan valt Mossack Fonseca nog buiten de top-drie van dergelijke one percent adviseurs: bij de ‘betere’ bedrijven in hun marktsegment moet de spoeling nog aanzienlijk viezer zijn, en de miljarden talrijker.

Zaken doen met mensen die op de terreurlijst staan? Geen probleem voor Mossack Fonseca. Zaken doen met veroordeelde drugdealers? Waarom niet; zelfs in de gevangenis kwam MF desgevraagd bij hun cliënten langs. Premiers en presidenten helpen hun belangen in bedrijven voor het oog van pers en volk te verdonkeremanen? Fluitje van een cent. Omkoopgeld witwassen? Daar had MF een paar leuke ideeën over.

Eerder heb ik betoogd dat onze nadruk op surveillance vooral veroorzaakt dat we ‘misdaad’ gaan herdefiniëren tot wat zichtbaar is: openlijk geweld, straatroverij, publiek wangedrag.

Witteboordencriminaliteit laat zich per definitie niet door straatcamera’s en buurtregisseurs vangen. Juist door de nadruk op de openlijke surveillance van gewone burgers zijn we de focus gaan verleggen en hebben we, bijna achteloos, geherdefinieerd wat criminaliteit behelst.

Klokkenluiders – van Julian Assange en Edward Snowden tot de anonieme lekker van de Panama Papers – zijn onze broodnodige camera’s op de grote, bureaucratische criminelen van nu. Ze zijn onze laatste bescherming tegen de wittenboordencriminelen.

Reacties (15)

#1 Hans Verbeek

De Duitse minister van Financiën Schauble zei over de Panama Papers:

“Even though it’s not surprising, it helps us.”

De Panama Papers helpen dus de belastinginners, de bankiers, de machthebbers, die het contante geld willen afschaffen.

Belastingontwijking is stout. De burgers moeten gewoon alles opgeven: de staat doet immers mooie dingen met het belastinggeld. /*sarc

  • Volgende discussie
#2 mivleeuw

Het valt me op dat kleine landen (Nederland!) hier altijd erg bedreven in zijn. Je zou denken dat je zo’n klein land gemakkelijk kan dwingen om zich te gedragen. De VS hadden Zwitserland onlangs ook snel op de knieën. Het voortduren van dit soort praktijken duidt volgens mij meer op onwil dan machteloosheid.
Gek ook dat we de afgelopen weken veel hebben gehoord over Oekraïne helpen met corruptie bestrijding terwijl Russische en Oekraïense oligarchen een brievenbus op de zuidas hebben. Een bedrijf met niets meer dan een kantoortje of een excel sheet is toch geen bedrijf te noemen? Is dit nou zo moeilijk?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 tigger

Er zou een crowdfundingsactie moeten worden opgezet om een beloning bij elkaar te krijgen voor wie de archieven van andere “one percent adviseurs” online zet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Nietingelogd

@2: “De VS hadden Zwitserland onlangs ook snel op de knieën.” Dat waren zwartspaarders. Het aanpakken van belastingontwijking door grote bedrijven (met een lobby binnen de politiek) lijkt me lastig. Die bedrijven kunnen gewoon de landen tegen elkaar uit spelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 beugwant

Even iets dichter bij huis. De belastingdienst kan geen overzicht verstrekken van de speciale dealtjes die ze met allerlei bedrijven hebben gesloten omdat dat niet centraal wordt bijgehouden.
Wat de dienst dan wel kan doen, is elk bedrijf een andere inspecteur geven die gewoon volgens de regels werkt, want hij hoeft geen weet van de speciale deal te hebben, die toch ongeldig zou moeten zijn. De betreffende bedrijven moeten niet zeuren, dit is ondernemersrisico. Zoals ik niet zal klagen over dat nieuwe gezeik met die modelovereenkomst die de VAR moet opvolgen, en die weer een gevolg is van dat gesjoemel met schijnzelfstandigen bij de posterijen (ik hou niet meer bij hoe die brievenbende nu tegenwoordig heet).

Die paar belastingcenten die ons kikkerlandje nog over heeft, zouden we kunnen gebruiken om zo’n belastingparadijs binnen te vallen en zo deel van het koninkrijk maken, zodat we daar vervolgens òns fiscaal regime kunnen handhaven.
En toen werd ik wakker…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Johanna

De belastingdienst kan geen overzicht verstrekken van de speciale dealtjes die ze met allerlei bedrijven hebben gesloten omdat dat niet centraal wordt bijgehouden.

Kennelijk dient dat geen belang. Van alle burgers wordt in talloze databases tegenwoordig onnoemelijk veel info bijgehouden, maar een centraal register van tax rulings van de grote vissen is kennelijk teveel gevraagd. Lijkt me een van de eerste dingen die het parlement nu zou moeten eisen: dat de Belastingdienst als de wiedeweerga zogt dat dat centraal register er wel komt. Dan weten we tenminste waar we het over hebben.

Alternatief is dat we net als dat Ierse dorp gezamenlijk een bedrijf oprichten dat zich ook vestigt in Panama.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Micowoco

Belastingontwijking voor de rijken en bedrijven. Controle, boetes en omgekeerde bewijslast voor de rest. Is dat nu zo moeilijk?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Karin Spaink

@7: Dat is inderdaad de kern van de zaak, Micowoco…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Henk van S tot S

En net als toen bij de bouwfraude zijn weer een heleboel verbaasde politici:

En dat terwijl iedereen, met normaal verstand, al lang en breed wist wat er speelt/speelde ;-)

Verder:
Voorlopig blijft alles zoals het is, omdat dit “onze” regering wel bevalt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 AnnaS

@2 ‘Je zou denken dat je zo’n klein land gemakkelijk kan dwingen om zich te gedragen. De VS hadden Zwitserland onlangs ook snel op de knieën. Het voortduren van dit soort praktijken duidt volgens mij meer op onwil dan machteloosheid.’

Veel politici hebben denk ik ook geld uitstaan in dit soort constructies, zouden er geld uit hebben willen staan, of worden flink gelobbyd door mensen die er geld hebben uitstaan. Onwil inderdaad.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Gladiool

‘Je zou denken dat je zo’n klein land gemakkelijk kan dwingen om zich te gedragen’

Had je gedacht. Zo’n eilandje is dan bezit van bijvoorbeeld het VK…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Gladiool

Maar inderdaad. Als je het internationale terrorisme wilt bestrijden, kijk dan eens naar al die verhulde geldstromen. De meesten starten vanuit Zwitserland en Luxemburg en dan via Nederland en Ierland hup naar de Kaaimaneilanden of de Maagdeneilanden mbv Panama etc. en weer terug via Hong Kong en de Sychellen naar het Midden-Oosten. Dergelijke faciliteiten bieden zou verboden moeten worden wereldwijd en te beginnen in Nederland. En dus niet alleen maar om belastingtechnische redenen.

p.s. deze route is geheel uit mijn duim gezogen doch er zou zomaar een kern van waarheid in kunnen zitten…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Frank789

Je moet natuurlijk niet verbaasd zijn dat criminelen hun geld willen verbergen en dat louche figuren daar weer geld aan willen verdienen.

Kwalijker is dat mensen en bedrijven profiteren van de rijkdom en maatschappelijke structuren om heel veel geld te verdienen. En daar dan helemaal niets van willen teruggeven aan die maatschappij. Ikke, ikke, ikke.

Zo’n Messie die dankzij belastinggeld van de tv kijker, supporters en productkopers honderden miljoenen verdient en daar niets van terug wil geven aan de maatschappij die het mogelijk maakte die miljoenen te verdienen. Het zijn uitzuigers. Ze willen dood gaan met een miljard op de bank.

Zo’n Apple die eerst op dubieuze wijze zijn spullen laat maken en de winst buiten de US laat om geen belasting te hoeven betalen. Om dat buitenlandse vermogen vervolgens via trucs toch uit te keren aan de aandeelhouders. Het zijn uitzuigers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 frankw

Een vraag die deze week begon op te borrelen was waarom zo weinig Amerikanen voorkomen in de Panama papers. De BBC komt met een geloofwaardig antwoord. Het is vooral vanwege de aanwezigheid van tax havens in de VS zelf:

http://www.bbc.com/news/world-us-canada-35966612

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Frank789

@14: Daarnaast lijkt me de drang van personen om belasting te ontwijken/ontduiken veel lager als je je inkomen met investeringen verdient. Dan betaal je immers maar 13% belasting tegenover minimaal 37% voor loonverdieners.

  • Vorige discussie