ELDERS - Bij de verkiezingen in Zweden werden de Sociaaldemocraten de grootste partij. Zij zijn aan zet bij de regeringsvorming, maar ze zullen het moeilijk krijgen want Zweden is niet meer zo links als voorheen.
De Zweedse parlementsverkiezingen hebben een beetje winst opgeleverd voor links, verlies voor de centrumrechtse regeringscoalitie en een grote winst voor de extreemrechtse Zweden Democraten. De Sverigedemokraterna zijn nu de derde partij van het land met bijna 13% van de stemmen, meer dan een verdubbeling van hun resultaat in 2010. De leider van de centrum-rechtse regeringscoalitie Fredrik Reinfeldt is afgetreden. Zijn partij (Moderaterne) haalde 23,2% van de stemmen en verloor 23 zetels. De sociaaldemocratische partij is met 31,2% (113 zetels, 1 winst) de grootste geworden en zal nu proberen een centrum-linkse regering te vormen. Een lastige opgave gezien het kleine verschil tussen centrum-links en centrum-rechts, naast de door alle partijen uitgesloten Zweden Democraten. De Sverigedemokraterna stemden in de afgelopen periode vaak mee met de regeringscoalitie en zullen een linkse regering eenvoudig ten val kunnen brengen.
De sociaaldemocratische leider Stefan Löfven kan regeren met de groene Miljöpartiet die een teleurstellend resultaat behaalde (6,8%, 24 zetels, -1) . Ook de linkse Vänstrepartiet (5,7%, 21 zetels, +2) was in beeld, maar deze “Zweedse SP” verschilt programmatisch te veel van de sociaaldemocraten en de groenen. Löfven zal waarschijnlijk ook de kleinere centrumpartijen gaan polsen, maar die tonen zich vooralsnog trouw aan hun oude centrum-rechtse bondgenootschap. De liberalen hebben laten weten dat ze niet bereid zijn Löfven te helpen. De winnaar van de Zweedse verkiezingen heeft volgens The Local alles bijeen genomen minstens zes hoofdpijnpunten.
De sociaaldemocratische partij die Zweden nu moet gaan leiden heeft een aanzienlijk minder sterke positie dan voorheen. De laatste sociaaldemocratische premier Göran Persson kreeg in 2002 nog 40 procent van de stemmen. Nu komt Löfven zelfs met de stemmen van de groenen meegeteld niet verder dan 38%, dat is minder dan de centrum-rechtse alliantie. Maar het belangrijkste teken van de verrechtsing van Zweden is natuurlijk de enorme winst van extreemrechts. De Zweden Democraten worden regelmatig in diskrediet gebracht door het neonazistische verleden van hun aanhangers. Ze zijn de afgelopen jaren meer negatief dan positief in het nieuws geweest. Maar dat heeft hen niet geschaad. De winst van extreemrechts komt vooral van laaggeschoolde mannelijke Zweden op het platteland die gefrustreerd zijn door de teloorgang van de verzorgingsstaat in combinatie met onvrede over het forse aandeel dat Zweden in vergelijking met andere Europese landen heeft in de opvang van asielzoekers, meent Elias Groll in Foreign Policy. Op beide punten zijn de kiezers in regering-Reinfeldt teleurgesteld en het is met name zijn oude aanhang die is overgelopen naar extreemrechts. Reinfeldt heeft heel bewust geen pogingen ondernomen om met anti-immigratiemaatregelen de Sverigedemokraterna de wind uit de zeilen te nemen. Helaas is zijn principiële stellingname hem niet in dank afgenomen. Maar links heeft dus ook niet voldoende geprofiteerd van de gevolgen van zijn ingrepen in de Zweedse verzorgingsstaat die op belangrijke punten (onderwijs, gezondheidszorg) ernstige schade heeft opgelopen. Conform de trend die we in andere Europese landen zien kiezen mensen die zich benadeeld voelen door een neoliberale politiek veel vaker voor rechts dan voor links.
Het Nederlands Dagblad (paywall) schrijft over het verlies van de enige christelijke partij in Zweden, de Kristdemokraterna van de minister van Volksgezondheid Bo Göran Hägglund. Dat hij (weer) geen winst geboekt heeft wijt het opinieblad Fokus aan een generatieconflict. “De ouderen zijn wat linksig, de jongeren verrechtsen en moeten niet veel hebben van de ruime opvattingen van Hägglund”. Als minister tekende hij voor liberalisering van de verkoop van alcohol en tabak en hij verzette zich tegen een strengere abortuswetgeving. Toch opmerkelijk dat je daarmee stemmen van jongeren verliest.
Misschien had links nog versterking kunnen krijgen van de feministische partij. Maar Feministiskt Initiativ! kwam net niet boven de kiesdrempel van 4% uit waardoor alle stemmen verloren gingen. Tobias Billström, minister van Immigratie (Moderaterne), had kennelijk veel moeite zijn verlies te dragen. Hij vergeleek de feministen met de Zweden Democraten. “Deze verkiezingen kennen geen winnaars, behalve bij de extremisten. Zowel Sverigedemokraterna als F! vertegenwoordigen duistere, destructieve krachten die het volk verdelen.”, schreef hij op zijn Facebook-site. Na een geliberaliseerde borrel waarschijnlijk.
Reacties (5)
Opmerkelijk hoeveel dit lijkt op wat in andere Europese landen gebeurt. In Duitsland, Nederland en Frankrijk zie je precies het zelfde, en als GB het zelfde kiesstelsel zou hebben zou je het daar ook zien.
@1: Blijft apart dat verzorgingsstaat afbraak “rechts” een opmars maakt in tijden van crisis.
Op mijn wenken bediend. :)
Overigens heb ik zo mijn bedenkingen bij omschrijving “rechts land”, wat is Nederland dan? ;)
@3: hetzelfde; zie @1
Rechts van Noorwegen?