LONGREAD - Nu de spanningen tussen China en de VS oplopen in de Zuid-Chinese Zee, is het waarschijnlijk nuttig om ons te buigen over de vraag: kan de opkomst van China (als die zich voortzet) überhaupt vreedzaam verlopen?
Dit vorig jaar toegevoegde hoofdstuk in John Mearsheimers klassieker The Tragedy of Great Power Politics (2001) doet precies dat.
En het antwoord is, kort gezegd: nee.
(met meer dan 17.500 woorden bij uitstek geschikt voor het weekend … )
Reacties (18)
Geen link!
@1: Mensen gaan het toch niet lezen.
Het verleden voorspelt weinig goeds wat dat betreft. China heeft al de nodige militaire conflicten met India, Vietnam en zelfs de Sovjet-Unie gehad om haar territoriale claims kracht bij te zetten.
@2: Goed punt.
@3: Maar nu kijk je specifiek naar het gedrag van China? Naar het gedrag van één afzonderlijk poppetje in de poppenkast?
Dat is wat het stuk juist niet beoogt. (Al komen al die conflicten die je noemt wel aan bod.)
Het stuk hoopt juist de poppenkastspeler achter het gedrag van China (en achter het het gedrag van grootmachten in het algemeen) bloot te leggen – namelijk de structurele logica van het internationale systeem.
De VS, in zijn opmars naar grootmacht, heeft die in zijn regio soms geen territoriale conflicten uitgevochten met militair geweld? En heeft de VS soms geen werk gemaakt van het verdrijven van andere (Europese) grootmachten uit ‘zijn achtertuin’?
Elke grootmacht zal zich op die manier gedragen. Elke grootmacht zal zijn regio willen domineren – niet omdat het booswichten zijn, maar simpelweg omdat ze willen overleven en het domineren van hun regio de beste overlevingsstrategie is – en daartoe zal iedere opkomende grootmacht altijd de status quo uitdagen. En daardoor dus altijd in botsing komen met andere mogendheden die – voor hun overlevingsstrategie – juist belang hebben bij het behoud van die status quo.
Dat is de ’tragedie van grote-mogendhedenpolitiek’ …
@5: Verschil is wel dat China intern zeer fragiele structuren heeft waardoor een kleine burger oorlog het gehele land zomaar kan destabiliseren. Taiwan heeft uiteindelijk haar zin gekregen en zelfs Han-Chinezen zijn de laatste tijd minder bang om hun mening te ventileren. Tegenover buitenlanders, dat wel.
Men voelt zich de laatste jaren belazerd nu er met name een Chineze elite is ontstaan terwijl de rest achterblijft. Ook de nog steeds sterk aanwezige corruptie en bouwschandalen schaden het vertrouwen steeds verder.
@6:
Dit is een discussie die ook woedt inderdaad – Will China Crumble? – en los daarvan is het ook nog maar de vraag of economische groei van China zich überhaupt kan voortzetten … d.w.z., zelfs áls de CCP aan de macht kan blijven.
Dit stuk staat daar wel eventjes bij stil, maar de opzet is meer: stel dát de opkomst van China zich voortzet, wat zou er dan gebeuren? Wat zou dit betekenen in de internationale arena van grootmachten?
Wat je hiermee bedoelt begrijp ik overigens niet helemaal:
Waarin heeft Taiwan zijn zin gekregen? En Han-Chinezen zijn de dominante etnische groep in zowel China als op Taiwan, dus als er één etnische groep is die het minst bang hoeft te zijn, dan is het wel die van de Han-Chinezen.
@7: De Han-chinezen (meer dan 90% van de bevolking) zijn zelfs dusdanig dominant in China, dat andere bevolkingsgroepen geen rol van betekenis spelen. Natuurlijk zijn er Oeigoeren (0,75%) en Tibetanen (0,5%) die af en toe gewelddadig uiting geven aan hun ongenoegen over de onderdrukking, maar afgezien van de olifant die de buitenlandse media daarvan maken, gaat dat toch echt om muggensteken. De Chinezen hebben de tijd en nemen die ook om deze volkeren langzaamaan op te lossen in zeeën van Han.
Waar het Taiwan betreft, heeft niemand nog zijn zin. De regering in Taipeh beschouwt zich nog als de legitieme regering van heel China (en Mongolië en nog flink wat gebieden in bijna alle buurlanden van China) en de regering in Peking beschouwt Taiwan nog steeds als een opstandige provincie. Er is op Taiwan wel discussie over het beëindigen van deze formele situatie ten gunste van een onafhankelijke staat Taiwan, maar onder andere door druk uit Peking komt dat er niet van.
@5: Het gaat hier over China. Wat betreft die overlevingsstrategie: Hoewel de VS en China die volgen, heb ik er mijn twijfels over of het binnenvallen van buurlanden (zeker als die van andere etnische samenstelling zijn) op termijn zo’n gunstige is. Je legt als het ware een kiem voor latere vijandschappen waar je nog veel last van kan gaan hebben (als bijvoorbeeld India op termijn zijn populatievoordeel kan omzetten in een economisch voordeel en daarna ook een militair overwicht, zal het op een gegeven moment toch China confronteren met de onderlinge grensgeschillen die China momenteel militair “oplost”).
Het geweld uit het verleden (door de VS of andere grootmachten) kan niet zomaar geprojecteerd worden op China in de moderne wereld. De huidige wereld is namelijk een veel vreedzamere wereld, waarin oorlogen en verovering een stuk minder acceptabel is als oplossing van problemen. Mearsheimer negeert dat volledig. Bijvoorbeeld:
Veel betekenisvoller is dat dit nu al heel lang ondenkbaar is voor de VS om Canada binnen te vallen.
[q]There was another job to be done to achieve regional hegemony: push the European great powers out of the Western Hemisphere and keep them out. This goal is what the Monroe Doctrine is all about.[q]De Monroe doctrine is onlangs officieel afgeschaft door Obama, voor zover deze nog relevant was. De Latijns Amerikaanse landen bepalen nu zelf hun koers, of de VS deze nu leuk vindt of niet.
Doordat China geen democratie is, zijn de risicofactoren uiteraard wel hoger dan voor de VS nu. Er is altijd een kans dat de opkomst van China gepaard gaat met conflicten, zelfs een grote. Maar onvermijdelijk? Verre van.
Wat ik onderhand begrijp is dat we China met een andere bril moeten bekijken: niet meer als macht in opkomst[/] maar meer in termen van [i]wederopstanding. China als rijk bestaat al met ups n downs ruim 2000 jaar, Het zat in een behoorlijk dip de afgelopen 300 jaar op het moment dat Europa in de lift zat en aan haar deuren klopten (maar waar Europa de rest van de wereld wel heeft kunnen koloniseren, haar stempel heeft kunnen drukken is dat in China op wat kleine lapjes grond na niet gelukt…). Nu is er in mainstream westen toch een algemeen beeld van een China wat altijd onderontwikkeld was en dat nu in opkomst is, en dat beeld klopt toch echt niet volgens mij. Een burger oorlog is nooit uitgesloten maar China heeft een paradoxale 2000 jarige geschiedenis enerzijds bezaaid met interne conflicten en burgeroorlogen maar tegelijkertijd toch een constant besef en wil om als eenheid te bestaan. Vaak was het einde van een burgeroorlog het begin van een nieuwe bloei periode. Het idee dat China uit elkaar valt lijkt mij nogal wat voorbarig.
Maar goed ik geef toe; ik heb ook maar 1 dik boek over China gelezen en denk er nu alles over te weten :)
En voilà:
Jouw eeuwige afzonderlijk poppetje.
@8:
En dan specifiek zoals bekeken door een theorie over het gedrag van grootmachten in het algemeen inderdaad.
Zomaar voor de lol niet nee, maar dat is volgens mij dan ook niet per se wat China (of welk ander land) doet. Als daar strategisch gewin mee valt te halen wordt het natuurlijk echter een ander verhaal, maar dat lijkt me vanzelfsprekend.
Of misschien begrijp ik je gewoon niet helemaal, kan je je verklaren? D.w.z. het conflict noemen waar je op doelt en aangeven welke oorzaken en intenties daar volgens jou achter lagen.
@9:
Je draait de boel om.
Een vreedzame periode noemen we vreedzaam vanwege de afwezigheid van oorlog; het is niet zo dat oorlog uitblijft omdat het een vreedzame periode is.
Wat noem je heel lang?
Het werd pas ondenkbaar tijdens en na WO2, toen Groot-Brittannië geen grootmacht (en Canada dus geen bedreiging) meer was … met andere woorden precies gehoorzamend aan de principes die Mearsheimer hier beschrijft.
En als Canada vandaag door een (puur hypothetische) politieke omwenteling ineens onder invloed zou komen te staan van een andere grootmacht, zeg Rusland of China, dan zou een invasie wel weer denkbaar worden.
Dan zal de VS heus niet denken: ‘Oei, een bedreiging. Maar ja, omdat het zo vreedzame periode is gaan we daar gewoon niet op reageren.’
Over het algemeen kan je zeggen dat je in de val trapt die Mearsheimer hier beschrijft met betrekking tot de retoriek van ‘confuciaans pacifisme’:
De idealistische retoriek is mooi, maar wie het gedrag van staten bekijkt zal zien dat ze zich nog altijd gedragen volgens realistische principes – ook in deze zogenaamd vreedzame periode.
(ik weet dat dat realistische theorie niet universeel geaccepteerd wordt trouwens, maar hetzelfde zou je kunnen zeggen van de evolutietheorie … )
Dat zou ik ook zeggen als ik de VS was, dat kan de relatie met mijn buren immers alleen maar ten goede komen … maar als die buren overgaan op een koers die een bedreiging vormt – of in de toekomst zou kunnen vormen – voor mijn overlevingskansen, dan zou ik daar ondertussen wel gewoon een stokje voor steken.
En dat is ook precies wat we van de VS mogen verwachten.
(het is bovendien wel het minste wat de bevolking van de VS van haar leiders mag verwachten, vind je niet? … )
@7: In het feit dat er toch nog vrij verkozen partijen aanwezig mochten zijn bij verkiezingen, zie de umbrella protests. Althans, zo had ik het begrepen van mijn contact.
@12: Ik noemde als voorbeeld het conflict met India, dat gaat over de exacte ligging van de onderlinge grens en dat van weinig andere waarde is dan een wedstrijdje verplassen of wraak nemen voor een falende bondgenoot (denk bv. aan China’s inmenging in het conflict tussen India en Pakistan over Kashmir).
@12:
En jij snapt het niet. De vreedzame periode is er niet toevallig, en een van de redenen is dat oorlog voeren een stuk onacceptabeler is geworden dan 100 jaar geleden. Je kan dus niet zomaar doen of alles precies zo werkt als in de 19e eeuw.
90 jaar vind ik best lang. En dan nog gaat het hier om een hypothetisch plan als de VS zich bedreigd zou voelen door het Britse Rijk, er werd niet actief aangestuurd op een oorlog. Die is meer dan 200 jaar geleden.
Ten eerste is die kans zeer klein, en dat is niet onafhankelijk van onze meer vreedzame wereld. Canada is een welvarende democratie, het autocratische China en Rusland zijn zeer onaantrekkelijke partners voor Canada.
Ten tweede, zelfs als ze ‘onder invloed’ (wat jij je daar ook bij voorstelt) zouden komen, dan nog is de kans dat de VS een oorlog zou beginnen klein. Er zijn allerlei landen op het westelijk halfrond met goede banden met Rusland en/of China, en die worden niet binnengevallen door de VS. Sterker nog, Obama de-escaleert juist de relatie met die landen (Cuba, Latijns Amerika als geheel).
Het punt is dat ‘reageren’ tegenwoordig niet meer hetzelfde is als ‘oorlog’. Zeker tussen grootmachten onderling is er al sinds 1953 geen oorlog meer geweest.
Dus de opkomst van China als grootmacht leidt ongetwijfeld tot spanningen, maar de kans dat die spanningen leiden tot oorlog is een stuk kleiner geworden. Dat is geen garantie dat er nooit oorlog uitbreekt, wel is het een reden om minder pessimistisch te zijn.
@9:
Je beseft je wel dat in het 239 jaar bestaan van de VS, de VS welgeteld 21 jaar niet in een of andere oorlog is verwikkeld.
Dus mwa, de VS denkt daar dus duidelijk anders over als jou.
@15:
Proxy oorlogen als Vietnam, Iran/Irak, etc etc des te meer.
@15:
Ik snap het heel goed, precies zoals ik zei: jij gelooft dat vreedzame periodes de afwezigheid van oorlog bepalen in plaats van andersom.
En ik begrijp ook wel waar die gedachte vandaan komt, en tot op zekere hoogte ga ik er ook wel in mee. Hoe langer geen (grote) oorlog, hoe kleiner de oorlogsgeest wordt; en hoe kleiner de oorlogsgeest; hoe kleiner de kans op oorlog, en hoe langer de vrede duurt … hoe kleiner de oorlogsgeest wordt; etc., etc., ad inf.
Amirong? Dit is toch wat je gelooft?
Wat je over het hoofd ziet is dat die oorlogsgeest niet uitsluitend uit oorlog zelf voortkomt.
De ene mogendheid kan min of meer spontaan een (militaire) stap zetten om zijn defensieve capaciteiten te vergroten, die stap wordt vervolgens door een andere mogendheid geïnterpreteerd als een stap om de offensieve capaciteiten te vergroten (dit wordt het ‘security dilemma’ genoemd) en zet in reactie daarop een stap om zijn defensieve capaciteiten te vergroten, wat door die eerste staat vervolgens weer wordt gezien als een offensieve stap, waardoor die staat weer een volgende stap zet … wederom: etc., etc., ad inf. … en zo wordt een veiligheidswedloop in gang gezet.
En met die wedloop groeit de oorlogsgeest net zo goed … en daarmee neemt de kans op oorlog weer toe.
Het begin van dit proces, is wat Mearsheimer zegt, ligt in toenemende mate op de loer bij een voortzettende groei van China. (Hij zegt overigens niet dat oorlog “onvermijdelijk” is, re:#9.)
We zouden met de wijsheid van nu eigenlijk kunnen zeggen dat het proces misschien al wel begonnen is. Het is namelijk heel goed mogelijk, zelfs vrij waarschijnlijk, dat China het bouwen van militaire bases op de Spratly’s oprecht als onderdeel van een defensieve strategie tegen de VS ziet. De rest van de regio ervaart dit als bedreigend en ook de VS ervaart het als een offensief, en reageren daar vervolgens op met maatregelen die daarna in China weer als bedreigend voor zijn veiligheid(sstrategie) ervaren worden. Waardoor China ook weer nieuwe stappen zet, die vervolgens door de regio en de VS als nóg weer bedreigender en offensiever ervaren worden … etc., etc., ad kablammo.
De afslag naar oorlog is misschien dus al wel genomen zou je kunnen zeggen.
We zijn gelukkig nog niet heel ver op dat pad, dus we kunnen er nog wel weer van afwijken. Maar wat Mearsheimer dus stelt (nogmaals) is dat bij een voortzettende groei van China een vergissing richting oorlog in toenemende mate makkelijk te maken valt.
En ik denk dat-ie daar gelijk in heeft …
(dus kus je katten maar gedag @ iedereen! … )