Blijkbaar toch iemand met visie in het kabinet. Nou heeft Ernst Hirsch Ballin best een visie op de politiestaat en André Rouvout op de achter-de-voordeurstaat, maar los daarvan lijken de laatste twee jaar van Balkenende IV net zo grijs te worden als Geenstijl ze al vanaf het begin betitelde. Proberen het hoofd boven water te houden zolang de crisis duurt. Misschien met uitzondering van de AOW-leeftijd geen grote hervormingen of plannen die nog uitgewerkt moeten worden. Behalve Ronald Plasterk. Hij pleit onverwacht voor een opheffing van het huidige stelsel van hoger onderwijs. Hulde voor de mediagenieke man-met-de- hoed.
Als op een universiteit vijfhonderd studenten per jaar beginnen aan een studie psychologie, kan je echt niet meer spreken van universitair onderwijs as we know it. Tegelijkertijd kun je niet doorgaan met ingewikkelde halve promoties op HBO-scholen. Promoties onder lectoren die geen hoogleraar mogen heten omdat de weledelgestrenge heren op de Alma Maters anders op hun pik getrapt worden. Het voorgestelde onderzoek van Plasterk is dan ook een prima plan. Anno 2009 zijn universiteiten niet meer uitsluitend de plekken waar excellent onderwijs gegeven wordt, gericht op serieuze academische verdieping en onderzoeksvaardigheden. Niet dat dat ooit echt zo geweest is, maar dat is wat anders.
De door Plasterk voorgestelde diversificatie is niet alleen nodig om studenten de juiste plek te bieden, zoals hij zelf zegt. Het is ook nodig om de universiteiten en hogescholen beter te maken. Universiteiten moeten op de eerste plaats veel en veel kleiner worden. Schrap allerlei HBO-studierichtingen van het universitaire curriculum en biedt studenten een wezenlijk academische opleiding aan. Die is niet per se beter dan een HBO-opleiding. Dat idee moet er dan wel uit natuurlijk. Wel is die opleiding veeleisender en vooral anders. Tegelijkertijd kun je sommige HBO-opleidingen moeilijker maken. Wat nu academische vaardigheden heten, kun je prima onderwijzen zonder de vaak geforceerde combinatie van onderzoek en onderwijs.
Plasterk moet in z’n vernieuwingsdrang wel enkele belangrijke aanpassingen doen. Als er een diffuus model komt in het hoger onderwijs, met allerlei verschillende opleidingen, moet de accreditatie nog beter. Belangrijker nog: Universiteiten die kleiner worden, kunnen niet meer betaald worden aan de hand van simpele studentenaantallen. HBO-scholen die heel groot worden, moeten gesplitst worden, om zo wantoestanden als op te grote middelbare scholen te voorkomen. En natuurlijk moet de studiefinanciering aangepast worden. Als je stapelen van studies echt mogelijk wil maken, moet er weer geld beschikbaar komen voor een tweede master. Tenslotte moet ook de toelating anders geregeld worden. Ofwel het VWO moet veel moeilijker gemaakt worden, ofwel je moet (eindelijk) beginnen met selectie aan de poort van de onderzoeksuniversiteiten.
Waarschijnlijk zullen de meeste hogescholen wel iets zien in deze plannen. Op universiteiten zal het lastiger worden. De meeste wetenschappelijk medewerkers en beleidsmakers op universiteiten hebben het waanidee dat er nu al uitsluitend hoogwaardig onderwijs en onderzoek wordt uitgevoerd op hun universiteit. Ze zullen allemaal staan te dringen om een ‘echte’ onderzoeksuniversiteit te worden aangezien ze nog met de oude hiërarchie in hun kop zitten. Zeker de bij uitstek niet academische opleidingen als Geneeskunde, Tandheelkunde en Rechten gaan enorm steigeren. Maar Plasterk heeft wel gelijk. De hiërarchie móet veranderd worden, een herijking is nodig. Want meer kwaliteit is nodig in de enorme kwantiteit aan studenten en opleidingen.
Reacties (9)
Als op een universiteit vijfhonderd studenten per jaar beginnen aan een studie psychologie, kan je echt niet meer spreken van universitair onderwijs as we know it.
Waarom niet?
Promoties onder lectoren die geen hoogleraar mogen heten omdat de weledelgestrenge heren op de Alma Maters anders op hun pik getrapt worden.
Een hoogleraar is een hooggeleerde heer, niet een weledelgestrenge heer. Als je dan perse wilt sneren naar titulatuur, doe het dan goed. Meneer.
Ik ben het met Plasterk eens dat het onderscheid tussen HBO en universiteit vaak nogal vaag is (en dat er veel universitaire studies zijn die misschien beter op een HBO zouden passen, of andersom), maar ik vind de conclusie dat je dus het maar allemaal op 1 hoop moet gooien wat voorbarig.
Ik ben er voor mezelf nog niet uit of dit plan nu goed is of niet, maar er komen wel wat vragen bij me op:
1) Men stelt dat “studenten behoefte hebben aan een meer divers systeem”. Is dat zo, d.w.z. vragen die studenten daar zelf om?
2) Het kan een enorme motivatie, misschien zelfs een eye-opener zijn om met hele goede studenten college te volgen. Daardoor kunnen mensen geënthousiasmeerd worden om meer uit zichzelf te halen. Als je op meer niveaus indeelt, valt dat weg.
3) Net zo kan het onderwijs krijgen van toponderzoekers enorm aansprekend zijn. In mijn vakgebied (natuurkunde) kunnen zij vaak de diepe inzichten echt beter overbrengen.
4) Vandaag in De Pers: “Goede docenten moeten hun contact met wetenschappelijk onderzoek niet verliezen, zeker — maar dat is iets anders dan toponderzoek uitvoeren”. Hoe ziet men dit voor zich? Komt er geld beschikbaar voor middelmatig onderzoek?
5) De huidige wildgroei aan Masters maakt het er niet overzichtelijker op, niemand weet meer wat een opleiding inhoudt. Ik kan me niet voorstellen dat dat gaat verbeteren met zo’n nieuw systeem.
@1: ik vind het wel naar elkaar toe gegroeid. Opleiden voor wetenschappelijk onderzoek is op universiteiten steeds meer vervangen door opleidingen, waar het bedrijfsleven op zit te wachten. Imho zou het verschil juist groter moeten worden, i.p.v. HBO en universiteit nog meer aan elkaar gelijk schakelen. Een diffuus model maakt de zaak alleen maar onduidelijker.
@2: ad 2: voor minder goede studenten kan het een eye-opener zijn. Voor de betere studenten zijn die minder goede studenten alleen maar een blok aan het been.
ad 4: Ik had de zin ook liever andersom gezien: goede onderzoekers moeten het contact me het les geven niet verliezen. Andersom lijkt me minder voor de hand te liggen: een goede docent is niet per definitie ook een goede onderzoeker.
ad 5: eens.
Ik ben wat sceptisch maar het idee dat het niveau van het VWO aardig opgekrikt mag worden deel ik volledig. We broeden op deze manier wel erg veel academici terwijl er, vermoed ik, veel meer behoefte is aan degelijk opgeleide HBO’ers en MBO’ers die gewoon een vak geleerd zijn.
@Jay
Alles op een hoop gooien stelt Plasterk niet voor, maar hij stelt voor om meerdere tussenvormen te maken, wat met het tot stand komen van universitaire studies met selectie (university colleges) eigenlijk deels al gebeurd, maar nu is die selectie nog voor een groot deel op financiële gronden. De belangrijkste vraag is of een stelselherziening noodzakelijk is om meer tussenvormen te creëren. Een grote opleiding in een selectieve en niet-selectieve varriant vormgeven kan nu ook al. Grote angst is alleen dat de hooggeleerde heren alleen voor de selectieve variant onderwijs willen geven (betere en daarmee leukere studenten).
Ik vind het wat vreemd dat iemand kan denken dat HBO’s opleidingen op het niveau van universiteiten kunnen geven. Laten we toegeven, ja het universitaire onderwijs is verwaterd door de sterk gegroeide instroom, maar het zelfde is op het HBO gebeurd. Daar is links en rechts sprake van abominabele toestanden (het nieuws over misstanden bij HBO’s van een paar jaar terug is blijkbaar al heel snel vergeten).
Daarnaast lijken de verschillen tussen HBO en universiteit vaag (vooral voor aankomende studenten en dan weer vooral door de bachelortitulatuur die iedereen nu krijgt), maar ze zijn er toch echt nog wel. Zij-instromers van HBO’s die op de universiteit een master komen halen moeten, ondanks dat ze al een jaar meer onderwijs gehad hebben, vrijwel zonder uitzondering nog bijspijkeren om het startniveau van een simpele éénjarige master te halen (laat staan dat van een onderzoeksmaster).
Ik ben het met sommige van de andere posters eens dat er op de universiteiten veel opleidingen gegeven worden, die eigenlijk eerder op een HBO thuishoren (en best op een lager niveau gegeven kunnen worden), maar dat probleem heeft de regering zelf mede gecreëerd, met de beloning voor hoge instroom/uitstroom. Vooral daardoor is ook de nodige druk komen te liggen op de kwaliteit van de opleidingen en daarmee het niveau van de uitstroom.
Het probleem is dan ook niet dat er op een universiteit 500 studenten per jaar beginnen aan psychologie, maar dat er daarvan met geluk twee dozijn ooit terecht komen in het wetenschappelijk onderzoek.
Een beetje geven universiteiten het (impliciet) in hun daden wel weer: Je ziet zogenaamde researchmasters met selectie ontstaan, waar nog geen 10% van de afgestudeerde bachelorstudenten van de betreffende faculteit naar doorstroomt. Die masters vormen dan de basis voor een verdere carrière in het wetenschappelijk onderzoek. Dat zegt eigenlijk al genoeg over hoe efficiënt de universiteiten zijn in het opleiden van (toekomstige) wetenschappers.
Mijn eigen ervaring is dat er tussen het HLO en de universitaire studie scheikunde een gigantische kloof gaapt. Maar goed, scheikunde trekt dan ook maar iets van 40 of 50 eerstejaars van wie de helft na één jaar is afgehaakt.
En daar gaan we weeeeeer!
De zoveelste keer dat er weer eens een onderwijshervorming op de agenda staat. En of je het leuk vind of niet, dat maakt allemaal niets uit want er is maar 1 partij (juist) die in de minister zijn plannen wat ziet.
Over een jaar ofzo is het idee onherkenbaar aangepast een vormloos compromis geworden. En volstrekt onuitvoerbaar in het hoger onderwijs.
Zoals een zeer gewaardeerd neo-liberaal hervormer altijd zei: je hebt wat tijd nodig voordat de verandering haar vruchten afwerpt, dat is soms pas na zes jaar met een matig begin. En dat is precies waar we het over hebben: onderwijs, want daar kan men niet wachten tot resultaten, zodat men altijd aan het hervormen is.