ACHTERGROND - Geld speelt een centrale rol in onze samenleving. Zonder geld lijkt deze niet te kunnen functioneren. Hoe moeten we omgaan met de problemen die geld met zich meebrengt, zoals banken die ondoorzichtig zijn en speculeren en overheden die (te) veel invloed hebben op de waardebepaling?
Alternatieven voor traditioneel geld zijn in opkomst, zo kun je in sommige cafés in Nederland al betalen met bitcoins. Staat de toekomst van ons huidige geld op het spel door nieuwe alternatieven zoals de bitcoin? Prof. Dr. Joost Jonker legt uit dat de bitcoin écht geld nog niet kan vervangen.
Alles kan geld zijn
Volgens Jonker heeft geld drie belangrijke doelen. Allereerst moet geld een rekeneenheid zijn, een waardemeter. Als een brood bijvoorbeeld één euro is en kaas twee euro, dan kan je de waarde van die twee producten vergelijken. Wanneer geld een waardemeter is, kun je het bovendien gebruiken als ruilmiddel. In plaats van met een kruiwagen vol ruilgoederen te gaan winkelen, is een klein portemonneetje genoeg. Dit is gelijk het tweede doel. Ten derde is geld een spaarmiddel: het bederft en vergaat niet, en je kan het later ook gebruiken.
Niet alleen munten kunnen deze doelen beantwoorden. Alles kan geld zijn, aldus Jonker: ‘Als we met z’n allen afspreken dat we ruilen in schoenveters, dan zijn schoenveters het nieuwe geld.’ Maar, geld moet wel aan twee eisen voldoen: het moet een een stabiele waarde hebben en relatief schaars zijn. Stel dat schoenveters niet schaars zijn en dat we er zelf thuis zoveel van kunnen produceren als we willen. Dan daalt de waarde van één schoenveter steeds verder, naarmate we er meer produceren. Het gevolg is inflatie, of zelfs hyperinflatie. Schoenveters zijn in het verleden nooit gebruikt als geld, maar schelpen, sigaretten en kralen, wel.
Geef het vertrouwen aan de overheid
Het ruilen van schelpen of munten ging tot de vijftiende eeuw direct van persoon tot persoon, maar daarna vond een grote vernieuwing in de monetaire wereld plaats: de overheid komt centraal te staan. De opkomst van wisselbanken en bankgeld zorgde ervoor dat geld zijn vaste waarde gemakkelijker kon behouden. Men ging langzaamaan over naar fiduciair geld: geld dat op zichzelf geen waarde heeft, maar waarvan we afspreken dat het representatief is voor een bepaalde waarde. Die waarde werd gekoppeld aan goud.
Een bankbiljet zelf is dus niks waard, maar het werkt doordat je vertrouwt in de vaste relatie tussen het bankbiljet en goud. In 1971 werd de nauwe band tussen goud en geld echter verbroken en kennen we alleen nog maar ‘fiat geld’: de waarde van geld wordt gewaarborgd door de overheid.
Het gevolg van fiat geld is dat overheden de monetaire economie kunnen stimuleren door meer geld te creëren en zo de economie een impuls te geven. Dit werd in de jaren zeventig met volle overtuiging gedaan wat leidde tot een inflatie van 12%. Een als oplossing bedoelde ingreep van de overheid zorgt ook voor nieuwe problemen. Dan komt in 2009 iemand op het idee om bitcoins te introduceren, een valuta die vrij is van autoriteit, waarvan de waarde niet centraal geregeld wordt.
Bitcoins zonder banken
De bitcoin is wereldwijd te gebruiken en kent een vrije circulatie: banken en overheden mengen zich niet in het betalingsverkeer. Hierdoor kunnen beide partijen geen invloed uitoefenen op de waardevastheid van de bitcoin. Bovendien kunnen banken niet speculeren met jouw geld, dat maakt de transacties goedkoper.
Dit is tegelijkertijd het grote mankement van de bitcoin. Eén van de eisen waar een goede valuta aan moet voldoen: de waarde van de bitcoin schommelt nog steeds aanzienlijk en er is geen centrale bank of overheid die kan inspringen. Om een hele gemeenschap te laten overstappen op de bitcoin, moet deze munteenheid eerst waardevast worden. Maar dat is lastig, want waarom de waarde van de bitcoin zo fluctueert is onduidelijk.
Heeft de bitcoin een toekomst?
En is dit mogelijk? Kan de bitcoin waardevast worden en zal dit uitgroeien tot onze nieuwe munteenheid? Volgens Jonker niet. Een valuta die niet geregeld wordt door een centrale instelling, en zonder controlemechanisme is volgens Jonker te idealistisch. Het veronderstelt een te groot vertrouwen in de mens. ‘Ik durf te zeggen dat ik geen fan ben van banken, maar ook dat ik nog niet het vertrouwen heb in de losse bitcoingemeenschap. Zoiets teers als geld kunnen we niet volledig in handen leggen van de gemeenschap.’
Voorlopig bestel je nog gewoon je kopje koffie met de euro.
Kijk hier de lezing ‘Biljetten en bitcoins’ terug.
Reacties (32)
De waarde van ons moderne geld is misschien niet gebaseerd op vertrouwen, maar op belasting.
Voor het voldoen van de belasting-aanslag heeft de burger de nationale valuta nodig.
Alle andere uitgaven kan hij in dollars, yen enz. doen.
(goed, als de burger geen nationale valuta heeft, kan hij de belastingaanslag in natura of in andere valuta voldoen, doordat de overheid beslag legt op zijn bezittingen, maar bij betaling in de nationale valuta is de wisselkoers gunstiger).
Omdat geen enkele overheid belastingen in Bitcoins int, wordt de waarde van de Bitcoin alleen bepaald door “vertrouwen” oftewel de verwachte waarde in de toekomst.
Natuurlijk gold dit ook voor kralen, schelpen, sigaretten en gouden munten, maar de omloopsnelheid daarvan was veel geringer, dus schommelingen in de waarde waren langzamer.
Je zou kunnen zeggen dat de waarde van 1 bitcoin gelijk zou moeten staan aan de hoeveelheid werk die nodig is om 1 bitcoin te produceren.
In het verleden was dat heel weinig, nu vergt het veel computertijd.
In dat geval neemt de waarde van de bitcoin alleen maar toe.
Overigens denk ik dat het niet al te moeilijk is een alternatieve bitcoin te lanceren.
Oftewel: de software installeren, en beginnen met de productie van bitcoins.
Zodra je iemand zo gek krijgt de nieuwe bitcoins als betaalmiddel te accepteren, hebben ze dezelfde status als oude bitcoins, denk ik.
Er zijn meerdere redenen waarom de waarde van de bitcoin fluctueert, maar waarom is helemaal niet zo onduidelijk.
Speculatie bijvoorbeeld. Maar een andere, veel fundamentelere reden dat de bitcoin nooit een vaste waarde zal kunnen krijgen is dat de het aantal bitcoins niet variabel is. Om principiële redenen: het aantal bitcoins is namelijk vast (als ik even alle nog te virtueel te delven munten mee tel). Dit betekent dat als de economie groeit er (relatief) minder munten beschikbaar zijn. Dit heeft deflatie tot gevolg, wat funest is voor de economie, althans een economie die draait op bitcoins.
Opmerkelijk dat nou juist dat punt niet genoemd wordt.
Ten eerste: voorspellingen zijn altijd onbetrouwbaar, ook die van de heer Jonker.
Verder vraag ik me af of de heer Jonker weet hoe het bitcoin-mechanisme werkt. Hij noemt twee vereisten voor het succesvol worden van gangbaar geld:
– Het middel moet relatief schaars zijn.
– Het moet relatief stabiel zijn.
De schaarste van bitcoins is geregeld doordat er steeds meer rekenkracht nodig is om nieuwe bitcoins te delven. En inmiddels is de bitcoin na een onstuimig begin (net zoals de dollar overigens) redelijk stabiel aan het worden.
Er zijn landen waar het gangbare betaalmiddel veel instabieler is dan de bitcoin.
En dan de grap van de maand: “Geef het vertrouwen aan de overheid”. Jah, want de overheid vertrouwen we allemaal…
Veel mensen kijken er niet eens meer van op dat je met bitcoins kan betalen. Dus in mijn ogen is het al een gangbaar betaalmiddel.
@4: Je opmerking snap ik niet helemaal. Wanneer er niet meer bitcoins bij komen (zoals wanneer al het goud op aarde bedelft zou zijn) wordt de waarde van de eenheid juist hoger want er treed schaarste op.
Ook het delven van bitcoins wordt in de loop van de tijd steeds moeilijker waardoor de waarde toe zal nemen. In theorie is het zelfs mogelijk dat de laatste bitcoin nooit gedelft wordt omdat het te veel rekenkracht zal kosten (de schatting is 2140).
geld dat op zichzelf geen waarde heeft, maar waarvan we afspreken dat het representatief is voor een bepaalde waarde. Die waarde werd gekoppeld aan goud.
Maar wie garandeert dan de waarde van goud?
@6: Met stabiliteit bedoel ik niet alleen dat de waarde nooit sterk zal dalen, maar ook dat hij niet te hard omhoog zal gaan. Jij laat zelf zien dat dat laatste in de munt is ingebouwd.
@5:
Ja, en handelaren die het voorzien hebben op mijn geld vertrouw ik nog meer … jah
@6
“wordt de waarde van de eenheid juist hoger”
Precies. Deflatie dus. Funest voor de economie.
@10: De huidige economie lijkt gebaseerd te zijn op inflatie.
Als een keer de economie een jaar minder hard groeit, heeft de regering meteen een begrotingsprobleem.
Maar de groei moet natuurlijk een keer ophouden.
Inflatie stimuleert consumptie, en investeringen.
In een situatie van deflatie zal nog steeds het essentiële geconsumeerd worden (voedsel, gas, medicijnen) en kunnen we ons richten op investeringen die op lange termijn rendabel blijven.
@11 Daar ben ik het mee eens. Niemand heeft mij tot nu toe kunnen overtuigen van de noodzakelijkheid van inflatie om de economie draaiende te houden. Waarom zou men gedwongen moeten worden geld uit te geven, is het niet genoeg dat je er goederen en diensten voor terug krijgt? Blijkbaar niet. Geld kun je niet eten. In geld kun je niet wonen. Als inflatie noodzakelijk is, dan is blijkbaar de waarde van wat je met je geld kunt kopen, lager dan het geld zelf. Denk daar eens over na: het getalletje op je bankrekening is je meer waard dan de fysieke spullen die je ervan kunt kopen. Dan hebben we dus een heel ander probleem: de rommel die wij produceren, is overgewaardeerd. Wij dwingen mensen die rommel te kopen, want anders infleert je geld weg en heb je zelfs die rommel niet. Dáár draait de economie op? Dat is een bubbel!
Ik stel het nu allemaal wat gechargeerd, vergeef me. Toch wil ik serieus weten: waarvoor is inflatie precies noodzakelijk?
Ik vermoed dat inflatie slechts nodig is voor economische groei. Of dat nu echte welzijnsgroei is of meer lucht in de ‘bubbel’.
Alle geldsystemen zijn in wezen gebouwd op vertrouwen, op onderlinge afspraken.
En door veel geld te verwerven kun je macht scheppen, je zelf toe-eigenen.
Dat is in alle systemen dé perverse prikkel.
Er is daarom geen ideaal geldsysteem.
Toch heb je een geldsysteem nodig of is het op zijn minst wel handig.
Wil je uitwassen bestrijden dan zijn daarover afspraken en mogelijkheden te sanctioneren nodig.
De ideologie van de vrije markt is het gezwel dat de perverse prikkels vrij baan geeft.
@11:
“Lijkt” is het juiste woord, want inflatie is een monetair verschijnsel. Het is wel zo dat een beetje inflatie goed is en dat deflatie heel slecht is voor groei. Teveel inflatie is ook slecht.
@12 De problemen die jij schetst worden onderkend door economen, daarom wordt onderscheid gemaakt tussen ‘nominaal’ (de getalletjes) en reëel (een absolute waarde, waar het inflatie/deflatie effect is verwijderd)
Een redelijke inflatieniveau (2 tot 4% denk ik onder normale omstandigheden) is goed voor mensen die schulden maken. Als er geen mensen zijn die schulden maken (bijvoorbeeld om een huis te kopen, om een machines te kopen een productielijn efficiënter te maken, om weg aan te leggen) zou dat ook heel slecht zijn voor de economie.
Je hebt ook consumptie nodig maar dat is minder gevoelig voor inflatie/deflatie.
Inflatie maakt afbetalen van schulden makkelijker: de reële waarde van je leenbedrag wordt dan geleidelijk aan vanzelf minder (de crediteur vraagt daarom een rente om dat te compenseren + een toeslag voor het risico, dat is zijn winst).
Deflatie maakt afbetalen van schuld juist moeilijk: als je niet van de hoofdsom aflost wordt de reële waarde van het geleende bedrag groter. Als er echt behoorlijke deflatie is kun je als eigenaar van kapitaal je geld beter beleggen in staatsschulden in plaats van het uit te lenen aan bedrijven en particulieren.
In een economie die echt op bitcoins draait zou er dus niet meer geinvesteerd en geconsumeerd worden omdat het geld deflatoir is by design. Dat is dus de dood in de pot, oh wacht, bitcoins in de virtuele pot… en die kun je niet eten inderdaad.
@14 Je onderbouwt de ene aanname met de andere… Zijn schulden wel zo noodzakelijk als wordt beweerd? Zelfs als dat zo is, gaat men toch nog steeds schulden aan als die niet langzaam weginfleren? De rente is doorgaans hoger dan de inflatie, dus dan is er toch nu al sprake van deflatie op je schulden?
@0:
Er wordt door schrijver zowel als prof dr. Joost Jonker geen argument gegeven waarom Bitcoin geen geld zou kunnen zijn. Het argument dat de koers fluctueert is geen argument. De fluctuatie zegt alleen maar dat de markt voor bitcoins niet voldoende liquide is. Dit is verandert vanzelf als de marktkapitalisatie stijgt (de bitcoin meer waard wordt).
@3: Dat kan dus niet. Je kunt wel een eigen munst beginnen maar die kun je niet integreren in de bitcoin. Er zijn vele alternatieven zoals de Litecoin, dogecoin, Canyecoin. Google maar eens op cryptocurrency.
@10:
Deflatie is niet funest voor de economie. De overheid is funest voor de economie. Ik heb nog nooit iemand gehoord die het vervelend vindt dat geld meer waarde wordt, of producten goedkoper. De enige die het vervelend vinden zijn politici omdat zij dan moeilijker schulden kunnen maken en dus op de uitgaven moeten letten.
Niemand heeft mij tot nu toe kunnen overtuigen van de noodzakelijkheid van inflatie om de economie draaiende te houden.
Geld is complex spul. En geld en schulden zijn redelijk onlosmakelijk met elkaar verbonden; schulden zijn ‘geld wat van de toekomst naar het nu is gehaald’. Rente was in eerste instantie bedoeld om te dienen als ‘vergoeding voor het ter beschikking stellen van geld uit de toekomst naar nu’. Je kunt eerst sparen en als je bejaard bent een huis kopen (wat de hanzen verbeek zouden doen), of je kunt een lening aangaan, en genieten van het huis terwijl je 35 bent.
Als je uitgaat van een vaste geldhoeveelheid, dan kom je in de problemen met een groeiende bevolking. Want dan moet je hetzelfde geld ‘delen’ met meer mensen. Dat zet de prijzen van geld met een lange looptijd (zoals huizen) onder druk, want mensen kunnen het geld daar niet voor krijgen, terwijl de vraagkant wel hun oorspronkelijke ingelegde geld wil hebben. Dus wil je een flexibele geldhoeveelheid hebben. Maar wat is dan de ideale geldhoeveelheid?
Met een krimpende bevolking krijg je precies het tegenovergestelde effect; aan de andere kant, als de bevolking van een land echt krimpt, ga je ook zien dat allerlei voorzieningen opeens niet meer nodig zijn en ‘waardeloos’ zijn geworden (kijk maar eens in franse bergdorpjes).
Tip: lees ook eens iets over Chartalism (of de moderne variant, ‘MMT, die helaas wat onleesbaarder is).
De overheid is funest voor de economie.
Ik hoor nog wel van je als je aangifte wilt doen bij het libertarische politiebureau.
Natuurlijk wel het juiste alarmnummer gebruiken.
@15:
Ja. Als er geen mensen bereid zijn om schulden te maken kun je ook niet sparen. Het heeft geen zin om geld op te potten als Dagobert Duck in een ‘geldpakhuis’. Als je geld over hebt dat je kan sparen dan zet je het op de bank. De bank leent het vervolgens uit aan mensen die een huis willen kopen, een productielijn willen uitbreiden, een weg willen aanleggen … die het geld gebruiken om het te investeren. Dat zorgt weer voor werk en mensen die geld verdienen. Een draaiende economie dus.
Sparen = Schulden maken = Investeren = Draaiende economie.
En je hebt natuurlijk consumptie nodig voor een draaiende economie.
Schulden maken om te consumeren is minder verstandig uiteraard, maar dan praat je op individueel niveau.
En verder sluit ik me aan op wat Gronk zegt @17
@18: Prachtig!
Als je geld over hebt dat je kan sparen dan zet je het op de bank. De bank leent het vervolgens uit aan mensen die een huis willen kopen, een productielijn willen uitbreiden, een weg willen aanleggen … die het geld gebruiken om het te investeren
Da’s het klassieke beeld van geld wat past bij een economie met een vaste geldhoeveelheid. Maar in de tegenwoordige economie krijg je een hypotheek, op basis van een taxatie van de waarde van het huis. De taxateur *creert of vernietigt op dat moment geld*, als hij voor de waarde van dat huis een hoger of lager bedrag aangeeft dan de waarde die de oorspronkelijke koper ervoor betaald had.
Daar heb je geen overheid voor nodig. Het enige wat de overheid doet is eisen -op macroniveau- stellen aan de hoeveelheid & kwaliteit onderpand die een bank mag hebben. Wat IMO ook prima verklaart waarom banken eindeloos lopen te teuten over het verstrekken van hypotheken (dat proces duurt *weken*, terwijl zoiets net zo makkelijk in een dag kan): als je een macro-target hebt van ‘max 500 miljoen aan nieuwe hypotheken’, dan komt dat neer op ‘500 miljoen / 200k (typische huizenprijs) =2600 hypotheken per jaar. Die wil je niet meteen in het begin van het jaar wegzetten, dus wat doe je? Je vertraagt dat hele proces.
@16:
Je luistert selectief, namelijk alleen naar mensen die sparen. Mensen die schulden maken (a.k. investeerders, ondernemers) zullen je wat anders vertellen.
@21: Niet de taxateur, maar de bank is de geld creërende instantie – maar dat is niet zo interessant.
Mijn verhaal is natuurlijk noodzakelijkerwijs wat vereenvoudigd, maar het maakt niet uit in mijn verhaal waar het geld gemaakt wordt: in de banken of bij de centrale bank – de staat dus.
(Terzijde: Ik denk niet dat het principe van onderpand afbreuk doet aan mijn verhaal.)
Het “klassieke verhaal” gaat ook helemaal niet uit van een vaste geldhoeveelheid. Maar misschien bedoel je monetarisme? Bij het monetarisme wordt er van uit gegaan dat de hoeveelheid geld in verhouding met de omvang van de economie bepalend is voor de inflatie. De laatste jaren is voor iedereen duidelijk geworden dat die relatie niet klopt: ondanks het geldverruimingsbeleid van de centrale banken (a.k. QE) is de inflatie nog steeds heel laag.
Waarom banken zo treuzelen bij het verstrekken van kredieten weet ik niet. Dat kun je beter aan Mark Dijkstra vragen. Heb net over zijn onderzoek daarover gelezen in de NRC.
@Michel Wat betreft sommige dingen wel een beetje kort door de bocht (volgens mij, maar zo erg is dat nou ook weer niet). Dat sparen hetzelfde is als schulden maken (of daar noodzakelijkerwijs toe leidt), is niet per definitie zo. Inderdaad, je kunt wel alles in een geldpakhuis doen, alleen heeft niemand er op dat specifieke moment er wat aan, maar het is een reële keuze. Zodanig geld ‘hamsteren’ kan een extreme vorm van een appel voor de dorst zijn (wanneer risico’s voor toekomstige broodwinning groot zijn), maar is het dat meestal niet. Een ander ziet in dat opgepotte geld een kans om investeringen te doen, en tegen die klap geld-in-1-keer staat de mogelijkheid om terugbetalingen met regelmaat te doen, met rente.
Deflatie zou slecht zijn, omdat mensen aankopen uitstellen (totdat het product relatief goedkoper zou zijn). De grap is ten eerste dat dit natuurlijk niet geldt voor direct levensonderhoud, eten moet je toch. Grote aankopen worden dan voornamelijk uitgesteld, maar ook daar zit de grap dat het bij lange perioden van deflatie niet uitmaakt. Het product is altijd goedkoper in de toekomst, dus waarom zou je je aankoop uitstellen als je het per se nu wilt/nodig hebt? In het ‘ergste’ geval gaan mensen alleen dingen kopen die ze nodig hebben, in plaats van ook nog dingen die ze willen. En op ecologische manier zou ik dat niet eens zo erg vinden. ‘We’ vinden het erg dat er geen inflatie, of juist deflatie is, omdat de economie in elkaar zakt, mensen anderen niet meer aannemen, om dingen te maken, en diensten te verlenen… die niet nodig zijn. Idealiter, zou ik zeggen, dat inflatie meegroeit (of -krimpt!) met wat het totaal aan mensen nodig heeft
Deflatie zou ook erg zijn voor iemand die geld leent. Ook dat lijkt me op lange termijn een beetje onzin. In tijden van inflatie komt er een rentepercentage op, evenredig met de inflatie (anders krijgen uitleners ‘minder’ geld terug), en een rentepercentage om het risico af te dekken (als 1 op de 20 leners hun geld niet terug kan betalen, wil de uitlener dat geld wel ergens vandaan zien komen: van de andere 19, zo wordt het risico voor de bank afgedekt), er zit een stuk rente in, waarin de kosten van de lening worden afgedekt (dienstverlening, administratiekosten) en er zit een stuk rente in waar de uitlener winst op maakt. Ik zie niet in waarom in een lange periode van deflatie uitleners niet zelfs een negatieve rente kunnen rekenen. Stel, de deflatie is 5%, het risico op niet terugbetalen is 2%, en de ‘bankkosten’ zijn 1%. Dan kan de uitlener alsnog een lening uitkeren met een negatieve rente van (-/-)1%, en er nog steeds op vooruitgaan (1%). Bankrentes op zichzelf zeggen niks. Wat oudere ondernemers kunnen misschien klagen over de jaren ’70, toen ze leningen aan moesten gaan met dubbele cijfers (10-20%), maar ze vergeten erbij te melden dat de inflatie toen ook in de dubbele cijfers zat (8-11%).
Mensen willen meer hebben dan vroeger (wie wil nou niet dat zijn kind het beter heeft dan zij?) en dat is een voorname reden voor inflatie: omdat het dan goedkoper is om die dingen nu te kopen, dan later. Dat zit vast in de mindset van mensen. (Slechts de enige monetaire reden die ik kan bedenken voor inflatie, is vanwege tijdelijke schaarste op de geldmarkt, doordat er een vertraging zit door een ‘reactietijd’ tussen vraag en aanbod) Mensen kunnen ook prima leven met continue deflatie, maar zullen dan minder duurdere (en imo ‘onnodigere’) aankopen doen. Het is vooral op de grens van inflatie/deflatie dat gevaarlijke effecten optreden. Van inflatie naar deflatie gaan mensen en masse geld oppotten met de reden dat er weer een tijd aankomt waarin aankopen nu wel meer opleveren dan aankopen straks (Hierdoor treedt een groeiende deflatie en een verdieping van een recessie op: omdat iedereen het doet bij steeds meer en meer (soorten) uitgaven); van deflatie naar inflatie gaan ze opeens allemaal geld uitgeven, met de redenering dat ze het geld beter nu dan later uit kunnen geven. Mijns inziens kan dit tot gevaarlijke golfeffecten leiden. Er is een tijd van deflatie, mensen potten geld op; er is inflatie, mensen geven het allemaal uit, het productievermogen trekt aan, maar mensen hebben niet genoeg geld over na hun shopping spree om nog uit te geven; vervolgens is er door afgenomen vraag weer een tijd van deflatie. De mogelijkheid tot kortlopende leningen kan de tijd en diepte van deflatie verkorten, of juist doen omslaan. Maar dan moet dat wel gebeuren.
@24:
Als je dat doet onttrek je het geld aan de roulatie. Het doet niets meer. De hoeveelheid geld die in omloop is wordt dan een beetje minder. (Bij bitcoins kan dat veel uitmaken overigens, want daar zijn er niet zo veel van)
Ik ben het eens met je relativering van het effect op consumptie – je moet op een gegeven moment wel dingen kopen. Maar of groei goed of slecht is voor het milieu heeft er niets mee te maken. Wat de gevolgen van groei voor het milieu zijn hangt er helemaal van af hoe je groeit. Houdt groei in dat iedereen tweede auto kan kopen, een dure vliegvakantie kan nemen en drie iPhones? Of houdt groei in dat mensen die nu werkloos zijn een baan vinden? Het zal duidelijk zijn waar ik voor kies.
Het in de loop van de tijd door deflatie groter worden van de leensom (als niet wordt afgelost) lijkt me een ernstig probleem op zich. Negatieve rente zou een uitkomst kunnen bieden maar wie wil dat betalen? Centrale banken kunnen banken dwingen om negatieve rente te betalen over hun tegoeden (die ze moeten stallen bij de centrale bank), maar kan dat ook in kapitaalmarkt? Mensen zullen hun geld eerder in echt ‘geldpakhuis’ stallen dan.
Maar er is nog een ander probleem: deflatie is eigenlijk een gevolg van iets: daling van lonen, waardoor de prijzen dalen. Als lonen dalen, (nominaal dus) dan krijgen mensen minder geld in handen wat tot gevolg heeft dat men minder gaat uitgeven – men zal overcompenseren, om zich zelf in te dekken voor toekomstige loondaling. Dit heeft desastreuze gevolgen voor de economie: kijk maar naar wat er is gebeurd in Spanje, Portugal, Ierland en Griekenland die dat moesten doen om dat hun lonen te hoog waren geworden ten opzichte van Duitsland. “Internal devaluation” heet dat eufemistisch.
Dit lijk me dus onjuist. Het omgekeerde kan wel: mensen kunnen leven met (matige) inflatie, zo lang het maar constant is, enigszins voorspelbaar. Ook voor ondernemers is dat belangrijk: die moeten kunnen inschatten of investeren zin heeft. In een deflatoire wereld wil niemand investeren.
De diverse commentaren tonen aan dat het draait om wat je met z’n allen gelooft, om waar je op vertrouwt.
Geld is een construct.
Economie op zijn best niet beter dan de weersvoorspellingen.
@ meerdere: ik ken de huidige denkwijze in de economie wel, het gaat mij er juist om buiten die kaders te denken.
Ik heb verstand van wiskunde. Op school wordt weleens gezegd dat iets wiskundig niet kan, terwijl het wel kan. Delen door nul, bijvoorbeeld, is geen probleem. Dat kun je best opschrijven. Je kunt er een definitie aan geven en dan is dat de uitkomst van een deling door nul. Elke zinnige definitie is alleen niet consistent met andere aannames (in het geval van delen door nul is je ‘getallenlijn’ geen lichaam meer). Dat gaat op de middelbare school te ver, dus doen ze net alsof wiskundige aannames een soort natuurwetten zijn. Dat is niet zo. Het is een construct.
Zo zie ik het ook in de economie. Er is een verzameling aannames die met elkaar consistent is. Blijkbaar, maar ook daar ben ik nog niet 100% van overtuigd, is deflatie daarmee inconsistent. Dat kan best zijn, maar de aannames worden niet ter discussie gesteld.
Met welke aanname is deflatie in conflict? Vraag twee is: waar komt die aanname vandaan? Vraag drie is: stel, wij verwerpen die aanname en nemen zijn tegenovergestelde aan. Waarmee is dat in conflict? En zo verder. Dan moet je al heel snel op een aanname komen waar je het in alle redelijkheid wel mee eens móet zijn. Daar ben ik wel benieuwd naar.
@16:
Je kunt wel een eigen munst beginnen maar die kun je niet integreren in de bitcoin. Er zijn vele alternatieven zoals de Litecoin, dogecoin, Canyecoin.
Ik zie niet in waarom een bitcoin meer waard zou zijn dan de alternatieven.
Ik zal van u aannemen dat deze alternatieve systemen niet in de bitcoin geïntegreerd kunnen worden.
(volgens mij bevat een bitcoin, ter verificatie, een lijst met voorgaande transacties, maar zo’n lijst is eindig, dus uiteindelijk weet je nooit wie oorspronkelijk de bitcoin “gedolven” (“mined”) heeft, maar de uitvinder zal hierover al nagedacht hebben.).
@22: Natuurlijk zullen degene die lenen liever de waarde van geld zien dalen. De grootste schuldenaar, de overheid, heb ik immers zelf genoemd. Maar dat er voorstanders en tegenstanders van inflatie zijn wil nog niet zeggen dat deflatie slecht is.
Zoals je zelf aangeeft bestaat de reële rente uit inflatie plus opslag. Ingeval de inflatie negatief (deflatie) is dan zal de rente dus laag zijn. Sterker dat zien we nu ook dat we bijna geen inflatie hebben en de rente laag.
@18: Zeker grappig maar dit gebeurt als de overheid het voor het zeggen heeft: http://transitions.foreignpolicy.com/posts/2014/06/04/poverty_shoots_up_in_venezuela
(zomaar een voorbeeld hoor)
@28: Bitcoin hoeft inderaad niet meer waard te worden dan een andere cryptocurrency maar het zal in praktijk moeilijk worden voor andere crytocurrencies om bitcoin in te halen. Net als het moeilijk zal zijn Google van de troon te stoten.
De lijst met bitcoin transacties is inderdaad eindig en het is in principe onbekend wie de bitcoin gemined heeft. Maar dat maakt voor de functie als geld niet uit. Zolang je maar weet dat je een unieke bitcoin in handen hebt die maar één keer gemined is.
Bitcoins gaan geld niet vervangen omdat de populariteit van het bezit vergelijkbaar is met een piramidespel. Zij die bitcoins bezitten propageren het gebruik waardoor de bitcoin schaarser wordt en de waarde van de bitcoin stijgt. Zij die de bitcoin bezitten kunnen dus meer goederen aanschaffen. Dit feest gaat door zolang er steeds meer mensen de bitcoin gaan gebruiken. De fluctuatie in aantallen gebruikers van de bitcoin samen met speculatie is de reden waarom de waarde zo fluctueert.