Vol op het orgel

“Vol op het orgel”, ´kent u die uitdrukking?’ zou dominee Gremdaat zeggen. Het was de reserve van Ab Klink, destijds onderhandelaar van het CDA, in de aanloop naar het kabinet Rutte. Hij zag de risico’s van de beledigende retoriek van Wilders.  Klink had het niet zo op de politicus Wilders en dat zat meer in zijn stijl, of juist gebrek daaraan, dan in de inhoud van de PVV.

Niet alleen ingetogen mannenbroeders, maar ook eigen partijgenoten (toen VVD) hadden weinig op met de eigenzinnige grofheid van Wilders. Een andere preferente getuige, Jozias van Aartsen, was fractieleider van de VVD, toen Wilders daar zijn vertrek regisseerde. Frustratie van de fractieleider, wellicht, maar: “Op enig moment zal Wilders je verlaten”.

Dat moment hebben we nu. De PVV heeft een programma met een mengsel van rechtse en linkse posities. De rechtse stellingen zijn gretig omarmd door CDA en VVD,  de linkse zijn wat afgekocht, maar niet zo serieus genomen. Door de acceptatie van de rechtse posities is in Nederland een kil klimaat ontstaan en is de internationale reputatie van ons land behoorlijk beschadigd.  De linkse sentimenten van de PVV zijn nogal onderschat. De PVV heeft daar  aan bijgedragen door een rabiate campagne te voeren tegen links. Maar de lijn van de PVV kan moeilijk als niet consequent worden afgeschilderd. In die zin valt de PVV weinig te verwijten. Alleen heeft de retoriek van de PVV wel een polarisatie bevorderd waarin haar eigen positie onbegrijpelijk werd. De vorm is belangrijker, dan de “buitenstaander” heeft gedacht.

De verbazing van de betrokkenen van het Catshuisberaad is verbazend. Het was een spelletje ‘Mens erger je niet’ en aan het einde wordt het bord omgegooid, zei de CDA onderhandelaar. Ook de VVD was verbluft: alle onderdelen waren meegenomen en besproken en dan dit. Je hoeft de interne verhoudingen niet precies te kennen, maar duidelijk is dat door Brinkman en andere middelpuntvliedende krachten (Limburg) er een duidelijke slijtage in de PVV als partij zat. Dat leverde risico op voor de PVV top.

Moeilijk, zo niet onverdraaglijk, is het politieke framen, dat bij iedereen begint. “Het was een donderslag bij heldere hemel”. Dat valt moeilijk vol te houden; afspraken maken met de PVV mag dan wel lukken, maar Wilders heeft toch ook vaak duidelijk laten blijken dat hij zijn eigen afwegingen maakt. “Onzinnige dictaten uit Brussel”? Dat is een belachelijke formule. De norm van 3% als maximaal tekort op de begroting komt uit het verdrag van Maastricht (1992) en is al enige decennia richting gevend. Gerrit Zalm verwierf zich er de bijnaam  ‘il Duro’ mee toen hij de Fransen en de Duitsers tot de orde poogde te roepen. Ook recent, tijdens de eurocrisis werd kamerbreed de kracht van de 3% tekort als norm bevestigd. “Wij hielden de rug recht”? Dat is toch wel tamelijk onzinnig. Van geen der partijen is gevraagd iets te slikken dat volstrekt onaanvaardbaar was. Als de CPB doorrekening wordt geanalyseerd, zie je wel een rechtse bias, waarin de AOW-ers en uitkeringstrekkers veel inleveren en de rijken weinig, maar daar had de PVV nog een miljard aan compensatie in kunnen binnenhalen.

Nog iets over het onverwachte: mijn oplettende lezers weten dat ik mij als onbezoldigd informateur, wel eens tot Hare Majesteit heb gericht. Zo schreef ik hier op 12 september 2010 in “Hubris, Tjeenk Willink en het regeren”:

• De combinatie VVD, CDA en gedogende PVV levert geen kans op een stabiele werkrelatie met de Staten Generaal;
• Deze combinatie biedt onvoldoende kansen op radicale hervorming van de openbare financiën, openbaar bestuur, woningmarkt en arbeidsmarkt;
• De fragmentatie in de politiek wijst niet naar een duidelijke andere richting, die nog zou kunnen worden beproefd.”

Je had er toen al geen gymnasiumdiploma voor nodig om tot die slotsom te komen. Vervolgens concludeerde ik dat de beste kansen zouden liggen bij een niet partijgebonden zakenkabinet, dat vermoedelijk deze week ook weer besproken zal worden. Was het kabinet Rutte wel de moeite waard of verloren tijd, wilde Buitenhof weten van Stef Blok (VVD).

Maar Blok was trots op wat er was bereikt, b.v. op de woningmarkt, waar “de overdrachtsbelasting was gekort en marktconforme huren waren ingevoerd”. Ik viel verbijsterd van mijn stoel: de overdrachtsbelasting is inderdaad van 6% naar 2 % teruggebracht, maar tijdelijk, met het doel de woningmarkt een prikkel te geven, hetgeen niet lukte.  Marktconforme huren hebben we niet.

Maar Blok en de VVD willen wel dat alle huurders marktconforme huren gaan betalen. En wat zou marktconform betekenen? Ik heb een idee: een afleiding van de opgeblazen koopprijzen, via de w.o.z. waarde. Ik ben voor doorstroming, maar een volledige opheffing van de sociale huursector gaat mij te ver. De sociale huursector is juist niet marktconform. Dat is de mop ervan.

Kortom, dit is een slechte crisis, met ongelooflijk geklungel.  Wilders maakt de AOW-ers opzichtig het hof, terwijl Blok zo eerlijk is aan 2.4 miljoen huishoudens te laten doorschemeren dat hun schappelijke huur binnenkort zal aflopen. Voor wie het CDA pal staat, is al langer onhelder. Kortom, de campagne is begonnen en de vijvers, waarin om stemmen wordt gevist, tekenen zich af.

In Buitenhof zei Meindert Fennema wel iets te zien in deze rechtse combinatie, want daar kon dan op gezette tijden een links alternatief tegenover worden gezet. Maar nu Wilders zo nadrukkelijk op de anti-Europa lijn gaat zitten, wordt het resultaat vermoedelijk een nieuw Paars, met twee behoorlijk grote partijen, die tegen Europa zijn in de oppositie: de SP en de PVV. Het is te hopen dat de SP de kansen ziet die dit oplevert en haar standpunten jegens Europa nog eens in revisie neemt. Een iets mildere houding jegens Europa zou een stevigealliantie met een herboren PvdA in beeld kunnen brengen. Dat is beter dan een verkiezingsstrijd over Europa.

En de VVD moet nog maar een beetje doorgaan met het vervreemden van  bijna vijf miljoen hurende kiezers. Dat gaat stemmen kosten en de verhoudingen in Paars plus zullen er verrassend door veranderen. Diederik Samsom for President!

Foto Flickr Juergen Kurlvink