Veganistische boterhammen

Foto: copyright ok. Gecheckt 13-10-2022

COLUMN - Het is verbazingwekkend hoe snel je je een nieuwe levensstijl kunt aanmeten. Ook als het om veganistisch eten gaat. Maar je moet het wel echt willen.

De tijd vliegt voorbij. Ik denk steeds: ‘ik moet nu toch echt een keer die excursie naar een lokaal, kleinschalig, biologisch boerenbedrijf organiseren, zodat ik erover kan schrijven in mijn blog.’ Maar ik heb het moment nog niet gecreëerd.

Natuurlijk is het doel van zo’n uitstapje ook niet om mijn lezers erover te kunnen vertellen. Het doel was om de mogelijkheid open te houden om dierlijke producten te eten, als ik dat echt graag wilde, en ik de herkomst kende en daarachter kon staan. Feit is echter, dat ik me prima vermaak met dat veganistische eten.

Ik ben geen purist; ik maak steeds weer de afweging tussen de positieve milieueffecten en de hoeveelheid geluk die het eten van iets dierlijks al dan niet zal creëren. Meestal zijn die twee goed met elkaar in overeenstemming. Ik koop zelf dan ook slechts zeer sporadisch iets dat zuivel of ei bevat. Vlees koop ik nooit.

Met eten dat anderen me aanbieden ben ik wat minder strikt. Salade met wat kaas die een vriendin meeneemt? Ach, die salade heeft ze toch al, ze kent mijn motieven en bovendien eten we straks samen de veganistische hoofdmaaltijd. Dan kan ik die kaas wel over mijn hart en mijn tong verkrijgen – een zeer gelukbrengende smaaksensatie.

Eten dat ik krijg aangeboden door de Bengaalse vrouw aan wie ik Nederlandse taalles geef? Tsja, we kunnen nog niet eens een gesprek met elkaar voeren over de eisen waaraan ze straks moet voldoen bij het inburgeringsexamen. Laat staan dat ik haar kan uitleggen dat ik liever geen eten met dierlijke producten eet. Bovendien is dat eten de enige manier waarop ze fysiek iets terug kan doen voor de lessen die ik haar geef. Samen eten en de vraag ‘mevrouw, heet?’ beantwoorden met ‘nee, heel lekker’, brengt zeker meer geluk in de wereld dan haar eten af te wijzen, zonder uit te kunnen leggen waarom.

Thuis heb ik keukenactiviteiten ontdekt waarbij positieve milieueffecten en geluk wel heel goed met elkaar stroken. Veganistisch broodbeleg is in de supermarkt lastig, zelfs als die supermarkt een natuurwinkel is. Je komt al gauw uit bij humus of pure hagelslag of chocopasta. Melkhagel, eiersalade en een broodje geitenkaas vallen af. Maar nu ben ik aan de slag gegaan met huisgemaakte salades en spreads. Twee vrienden hadden recepten gedeeld via het platform waar we ideeën en ervaringen uitwisselen. Het ene recept is een kidneybonenspread met tomatenpuree, ui en oregano. Het andere is een recept voor veganistische tzatziki, gebaseerd op komkommer, cashewnoten en dille. Een zeer smaakvolle afwisseling.

Het is grappig, te merken hoe snel je opvatting van ‘normaal’ verandert. Ik kan me levendig herinneren hoe ik drie jaar geleden nog vol overtuiging riep dat ik zeker geen vegetariër was; waar had ik anders die vleesverscheurende hoektanden voor? Ik woonde alleen, maar zocht altijd naar de kiloknallers, zodat ik mijn vriezer kon volstoppen met een kilo kip voor vijf euro.

Nu kijk ik met een zeker ongeloof naar de schappen vol met vlees, als ik er toevallig een keer langs loop. Het principe van ‘zo goedkoop mogelijk’ heeft de eerste plek op mijn prioriteitenlijst moeten afstaan aan ‘zo duurzaam mogelijk’. En dat voelt niet meer als een belemmering, maar is gaan voelen als een niet meer dan logisch criterium, op dezelfde manier als ‘zo goedkoop mogelijk’ dat altijd is geweest.

Laatst praatte ik met een ‘gewetensvol omnivore’ vriendin. Op een gegeven moment zei ze: veganistisch eten, dat zou ze niet kunnen. Maar uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat het niet zozeer een kwestie is van kunnen, maar van willen. Waar een wil is, is een weg. En als je die weg maar vaak genoeg kiest, dan wordt hij steeds begaanbaarder.

Reacties (45)

#1 Gert-Jan

leuk!

  • Volgende discussie
#2 Sil.

Goed bezig Jojanneke. Zo werkt het inderdaad, elke gewoonte of verslaving kun je in 14 dagen afleren als je maar wilt.
Overigens is het natuurlijk verboden om het hier over die kidneybonenspread te hebben zonder het recept te vermelden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Tom

Ikzelf ben na het bekijken van dat filmpje met Richard Dawkins hier op sargasso ook vegetariër geworden. Totdat mijn kleine een half jaar oud was… ik werd steeds vaker ziek en kwam tot de conclusie dat ik toch echt op zijn minst vis nodig had. Ging niet gemakkelijk, maar met een beetje vis per week gaat het nog heel aardig.
Een mens moet wel blijven functioneren. Dus de stelling dat iedereen “zomaar” even vegetariër kan worden… mwah

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Sil.

@3 Behoeften zijn af te leren, noodzaken niet.
Ik ben dan ook geen vegetariër. wel eet ik 9 van de 10 keer vleesloos.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Raymo

@3: dan eet je gewoon verkeerd. Je hebt niet ‘op z’n minst vis’ nodig als je weet wat je naar binnen werkt en wat een mens nodig heeft. Als je blijkbaar dus niet zoder vlees of vis kunt, wil dat niks anders zeggen dan dat je voedingspatroon gewoon niet toereikend is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 parallax

Want @5 weet ondanks een miljoen jaar evolutie wat een mens nodig heeft.

Vitamine B12 uit een potje.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Lutine

@5

Auto-immuunziektes kunnen gemakkelijker ontstaan bij gebrek aan vis. Het hangt uiteraard ook van andere omstandigheden en je genenpakket af. Maar je neemt wel een risico door vis van het menu te schrappen, zeker de vette vis. Uiteraard bagatelliseren vegetariers en veganisten dit moeilijke onderdeel of verwijzen naar het potje van #6 . Maar we hebben die hoektanden niet voor niks zoals Jojanneke al schrijft;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Tom

@5 da’s gemakkelijk gezegd. Natuurlijk eet ik verkeerd, het gaat erom hoeveel moeite het kost om zonder dierlijke producten te leven. Ik sport veel, heb een kantoorbaan waar ik het grootste gedeelte van de dag vastzit, dus ja, het is lastig om genoeg binnen te krijgen / het eten te verzamelen dat ik graag zou willen eten.
En als een baby je dan ook nog om de haverklap in je gezicht niest en snottert ga je vanzelf wat vaker ziek worden.
Nu worden vleeseters ook ziek van kleintjes, ik alleen net wat vaker en dat hield op toen ik weer vis begon te eten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Peter

@6: Veganisten stuiten niet zelden op weerstand of onbegrip in hun omgeving. Het slikken van pillen wordt door die buitenwereld maar al te gretig aangegrepen om vooroordelen bevestigd te zien, bijvoorbeeld het vooroordeel dat leven zonder dierlijke producten niet gezond kan zijn. Alle voedingswijzen hebben hun voor- en nadelen; bij veganisme is dat vitamine B12.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 gronk

@9: Alle gewoontes hebben hun voor- en nadelen; bij langdurig je adem inhouden is dat zuurstof.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 larie

Fraaie post, dat wel leef met je mee..maar hoe liever ze kijken hoe smakelijker ze zijn/stok in hoenderhok.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Peter

De mens is werkelijk het meest stomme zoogdier dat rondloopt op deze planeet. Wereldwijd doden we miljoenen dieren om ons vee dat wij opeten te beschermen. We vernietigen onze omgeving om ons te kunnen voeden dat wij daarna opeten. We geven meer geld uit, spreken meer natuurlijke bronnen aan en spenderen meer tijd aan het kunstmatig vetmesten van de dieren die wij opeten dan aan onze medemens die verderop de hongerdood sterft.

Maar de grootste ironie is toch wel dat we na ál die moeite, ál die kosten en álle energie die we in het kunstmatig opfokken van onze veestapel, de dieren opeten, waarna we zelf langzaam ziek worden en doodgaan. In plaats van deze idioterie onder ogen te zien, gaan we middels dierproeven, gevangenschap, marteling en het vermoorden van dieren op zoek naar geneesmiddelen om de ziektes te bestrijden die we hebben opgelopen door het eten van hun vlees.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Kalief

waar had ik anders die vleesverscheurende hoektanden voor?

In ieder geval niet om vlees mee te verscheuren. Hoektanden dienen om het hapje vast te houden zodat het niet weg rent. Snijtanden dienen om te snijden (vezels, pezen, spierweefsel) en kiezen om mee te malen (graan, noten).

Een vegetariër is blijkbaar een carnivoor die te stom is om te kauwen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Diener

@6 , 7: Vitamine B12 uit een potje moeten eten is niet natuurlijk, en dus kan veganisme nooit goed zijn? Doet me een beetje denken aan het ’tegennatuurlijk’ argument van bepaalde mensen tegen homo’s. Misschien bepaalt de evolutie wel dat gekloonde homosexuele veganisten zonder hoektanden deze planeet gaan erven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 DrBanner

Peter, P……… eter
Perverse Eter
Perfecte Eter
Peterweter Eter
Preek Eter

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Rinke Hoekstra

@8: Er lijkt me hier vooral sprake van toeval. Je schreef dat je vegetarier werd, en dus mag ik concluderen geen veganist? Ik heb nooit gehoord van gevallen van vegetariers die door hun dieet verminderde weerstand ontwikkelen, tenzij ze echt een potje maken van hun dieet. Een goed geinformeerd vegetarier krijgt geen gezondheidsproblemen.
Het krijgen van kinderen is trouwens vaak een periode van toenemende ziekte, je zegt het zelf al. Het is een van de zwaarste periodes in een mensenleven. Dit, en het gebruikelijke slaaptekort door babies, en de poelen van ziektekiemen die creches en scholen zijn, maken dat veel verse ouders de eerste jaren flink vaker ziek zijn. Na verloop van tijd wennen ze er aan en worden ze weer minder vaak ziek.
Mij lijkt de meest logische verklaring dat dit laatste bij jou toevallig samenviel met het weer vis gaan eten. Dieetkundig/voedingstechnisch gezien is er geen verklaring. Zelfs als je wel veganist bent zal een B12-tekort meestal pas na jaren opspelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Lutine

@14

Een auto-immuun ziekte als MS komt op plaatsen waar veel vis wordt gegeten minder voor. Evenals op plaatsen waar veel zon is. De oorzaak ligt (mede) in vit D. Ook is er een verband met verzadigde vetten. Dit is allemaal redelijk recente kennis, welke ook nog niet helemaal is uitgekristaliseerd. Maar de verbanden zijn er wel degelijk. Of dit allemaal te ondervangen is met een potje pillen wordt betwijfeld. Wat wel duidelijk is dat geen vlees en vis eten een risico inhoudt.

En dergelijke effecten treden pas op na vele jaren en zijn onomkeerbaar. Is dat een reden om maar geen vegetarier te zijn? Nee, natuurlijk niet. Maar om een goede afweging te maken dien je wel van alle informatie voorzien te zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 HPax

test

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 zmmmmmoc

@parallax, #6 Vitamine B12 uit een potje.

Wat een onzin. Echte veganisten eten hun eigen uitwerpselen – die zitten boordevol smakelijke B12.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Nirak
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Peter

Alleen voor veganisten: een literatuurstudie over vitamine B12.

http://home.hccnet.nl/michel.post/b12voorveganisten/b12voorveganisten.html

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Peter

@22: in ieder geval korter, bedankt!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Henk van S tot S

@23:
Moest tijdens mijn reactie even wat anders doen en had de jouwe nog niet gelezen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 kevin

Maar je moet het wel echt willen.

Daar zit het probleem. Als het niet zo verdomde lastig was om volledig veganistisch te leven, had ik dat allang gedaan. Ik eet vlees en vis en eieren omdat de meeste gerechten die ik ken dat nu eenmaal bevatten, ik het simpelweg gewend ben en ik anders heel weinig keus heb in wat ik kan eten. En ik heb niet de tijd of het geduld om mijn salades voor op brood zelf te maken. Dus koop ik een bakje kipkerriesalade en smeer dat op m’n brood.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 parallax

Er zitten voordelen aan de ‘juiste’ soorten en hoeveelheden vlees & vis eten. Net zoals de ‘juiste’ hoeveelheden groenten & fruit ‘voordelen’ (dan wel amper nadelen) heeft.

Deze discussie wordt vanuit het oogpunt van veganisten echter vaak gevoerd in een narratief van ‘mensen zijn van nature geen vleeseters/vlees eten is niet nodig’. Dit is feitelijk onjuist.
Mensen zijn in de eerste plaats jagers-verzamelaars (en jagers mag je ook als ‘aaseter’ lezen) en daarna pas groente-eters (herbivoren dekt de lading niet want daar zijn we fysiologisch maar matig voor aangepast). Groente & granen zijn ‘relatief’ nieuw in ons dieet en energetisch valt daar bijzonder weinig te halen. Naast het feit dat voeding & dieet ontzettend lastig is om zelfs middels (longitudinaal) onderzoek iets zinnigs over te zeggen blijkt de laatste jaren juist dat de inzichten van de afgelopen 30 over voeding op losse schroeven is komen te staan.

Wat betreft supplementen is B12 slechts een manier om de vraag te stellen of ‘natuurlijk’ of ‘gezonder’ wel de juiste benaming is voor bepaalde dieetkeuzes met onze beperkte en veranderende inzichten in het achterhoofd.
Ik vind het B12 argument vergelijken met homoseksualiteit stuitend en de analogie klopt ook voor geen meter.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Henk van S tot S

@25:
Nu ben ik zelf lacto-vegetariër; dus een luie ;-)
Wel heb ik kennissen die veganisten zijn (er zijn er een paar bij die de gemiddelde leeftijd ver te boven gaan)
Ik eet wel eens mee; smaakt goed!
Laatst had er een been in het gips en heb ik een paar keer geholpen om boodschappen te doen:
Viel erg mee!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 parallax

Edit @26 energetisch uiteraard alleen groenten; granen zijn juist energetisch uitermate geschikt als voedsel, het is de reden dat we ze zijn gaan verbouwen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Lutine

@26

Ik heb wel eens een onderzoek gelezen welke een verband legde tussen de (negatieve) gezondheid die de overgang van jagers/verzamelaars naar het boerenbestaan kenmerkte. Dit aan de hand van gevonden overblijfselen van dezelfde gemeenschap.
Het toevoegen van granen en groenten (en vlees van gedomesticeerde dieren) aan ons dieet leverde iig geen gezondsheidswinst op. Maar waarschijnlijk zullen ook andere oorzaken meespelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 parallax

Granen zijn de aardolie van de menselijke ‘industrie’. Een manier om carrying capacity als soort te omzeilen.

Als er meer dan 10 miljoen mensen rondliepen pre-granen dan is ’t veel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Inca

@29: nou ja, wel winst dus, want er verhongerden sindsdien een stuk minder mensen omdat ze een veel betrouwbaardere bron van voedsel hadden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 Lutine

@31

De reden dat jager/verzamelaars boeren werden ligt voor de hand, de bestaanszekerheid werd een stuk groter. En het werd gemakkelijker om een territorium te verdedigen of af te pakken.
Maar als we het hebben over wat voor voedsel ‘de mens’ nu eigenlijk van nature eet, dan zijn dat noten, knollen, vruchten en vlees. We hoeven slechts de voetsporen van de jager/verzamelaar te volgen.

Het ligt ook in de rede om te verwachten dat ‘de mens’ nog steeds is ingesteld op dat dieet van de jager/verzamelaar. Evolutie voltrekt zich nu eenmaal niet zo snel. Zoiets als groente is meestal geen menseneten. Tenminste niet zoiets als kool bijvoorbeeld. Wortelen die zoeter zijn daarintegen weer wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#34 Rinke Hoekstra

@32: [Maar als we het hebben over wat voor voedsel ‘de mens’ nu eigenlijk van nature eet, dan zijn dat noten, knollen, vruchten en vlees. ]
U vergeet een hele belangrijke – misschien wel de belangrijkste: insecten. Waarschijnlijk at de oermens meer insecten dan vlees, zeker toen deze nog in Afrika rondspookte. Insecteneiwit is minstens zo hoogwaardig, en een stuk minder risicovol om te bemachtigen.
We hebben een soort romantisch beeld van de oermens die in een berenvel achter een mammoet aanzit, maar dat was maar gedurende een heel bepaalde periode, en in bijzonder weinig optimale omstandigheden. De realtiteit is waarschijnlijk dat het aandeel vlees in het menu doorgaans nogal overschat wordt, en het aandeel insecten doorgaans zwaar onderschat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#35 zmmmmoc

Omdat het sargasso-publiek waarschijnlijk liever op deze meer wetenschappelijk klinkende link klikt dan eentje met wordpress in de naam, zoals die uit #33, hier het onderzoek waar #33 naar linkt:

http://healthland.time.com/2013/02/06/omega-6-fats-linked-to-increased-risk-of-heart-disease/

Met daarin de briljante quote I wouldn’t necessarily say that the current advice is necessarily completely wrong.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#36 Lutine

@34

Mea culpa. Hoe kon ik de insecten vergeten? Deze zijn gemakkelijker te begaan dan een dier wat groter is dan de mens.
Maar het doet aan de strekking niets af dat ‘de mens’ een vleeseter is van nature. En insecten zijn uiteraard ook vlees.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#37 Rob

@34 & @36 En het is nog lekker ook!

http://www.youtube.com/watch?v=Xcf8xhBGXjY

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#38 ed

@6: Marmite eten is gezond .
Er zit trouwens volgens de BBC een gevaarlijk stofje in Paardevlees ( veterinary drug phenylbutazone ) …
Maar dat ter zijde …
Shoarma vlees is ook nou niet bepaald aan te raden op dit moment .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#39 ed

Dit is pas eng en heeft volgens mij ook met vleeseten en de voedselketen te maken : http://www.kennislink.nl/publicaties/het-zusje-van-sars

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#40 ed

Vlees wordt onbetaalbaar !
De top van de evolutie van een groter wordende vleesetende soort ( china ) betekend op den duur ook een groter tekort aan voedsel wereldwijd ( al die subsidies die nu al in landbouw gestoken worden in de EU ) .Net zoals meest energieverslindende grondstoffen steeds sneller zullen opraken door onverstandig beleid zo zal de toegenomen vraag naar vlees ook op den duur ook zijn tol vragen van de mensheid .

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#41 Diener

@26: “Ik vind het B12 argument vergelijken met homoseksualiteit stuitend en de analogie klopt ook voor geen meter”
Dan zal ik het uitleggen. U zegt onder andere:
“Mensen zijn in de eerste plaats jagers-verzamelaars (en jagers mag je ook als ‘aaseter’ lezen) en daarna pas groente-eters (herbivoren dekt de lading niet want daar zijn we fysiologisch maar matig voor aangepast). Groente & granen zijn ‘relatief’ nieuw in ons dieet en energetisch valt daar bijzonder weinig te halen”
Analoog daaraan kun je dan ook zeggen: “mensen zijn in de eerste plaats heterosexueel en daarna pas homosexueel, want voor anale sex zijn we bijvoorbeeld fysiologisch maar matig aangepast (stroef enzo). Ook qua reproductie valt daar bijzonder weinig te halen”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#42 Nirak

Dan maar wat wetenschappelijker met Professor Muskiet. Er wordt op gepromoveerd! Echt waar.
Met een linkje natuurlijk; http://www.rug.nl/news-and-events/news/news2012/promotiekuipersumcg
http://www.rug.nl/science-and-society/video/archief/muskietoervoeding

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#43 Nirak

En nog iets van een grote inspirator. Dentist Weston Price.
Hij heeft een geweldig boek geschreven. (http://www.bol.com/nl/p/voeding-en-fysieke-degeneratie/9200000000941326/) Over tanden.
Filmpje; http://www.westonaprice.org/about-the-foundation/dr-price-movie

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#44 Nirak

http://www.centrumintegralepsychiatrie.nl/Pages/lezingen.php

Een pdf. Van een lezing van Prof. Dr. Muskiet. Daarin komt onder andere naar voren dat mensen steeds langer leven maar steeds korter gezond zijn. Een interessante stellingname in de tijden van uit de hand lopende zorgkosten!!!!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#45 Nirak

Don’t f*ck with my food!!!! Over de Codex Alimentarius. (TU Delft)

http://collegerama.tudelft.nl/Mediasite/Play/f773a6e9ecca43bbb3ac92687d4765681d

  • Vorige discussie