ACHTERGROND - Kijk, dat is nou interessant. Een team van Italiaanse geleerden doet onderzoek naar de wijze waarop onbevestigde geruchten en samenzweringstheorieën zich via de sociale media kunnen verspreiden. Een van hun conclusies is dat mensen die zich bezighouden met dit soort ideeën, op Facebook alleen (99%) kijkt naar onderwerpen die dat bevestigen. Ook de omgekeerde conclusie is waar: wetenschappers becommentariëren vrijwel alleen (90%) wetenschappers.
Dat stemt overeen met wat ik weet over degenen die geloven dat de Cyruscilinder een mensenrechtendocument is: ze citeren vooral elkaar en nooit de laatste wetenschappelijke inzichten. Jezusmythicisten lezen alleen Jezusmythicisten – het boek van Van der Kaaij noemt bijvoorbeeld Meiers Marginal Jesus-serie niet.
Kwakhistorici zoeken bevestiging, zoeken niet naar de informatie die het eigen gelijk tegenspreekt en zijn er – dat bewees Trouw zo mooi – niet van op de hoogte welk wetenschappelijk onderzoek bestaat.
Ik kan ook de tweede conclusie bevestigen: wetenschappers weten nauwelijks wat er omgaat in de kwakgeschiedenissfeer, al is men zich ervan bewust dat er kwakgeschiedenis is. Ik ben blij dat mijn subjectieve indruk met cijfers valt te onderbouwen.
De onderzoekers wilden vervolgens weten hoe mensen reageerden als ze werden geconfronteerd met evident onjuiste informatie. Daarvoor keken ze of informatie van bestaande satirische websites (“troll posts”) was herkend. Ze schrijven:
To do this we collected a set of troll posts—i.e. paradoxical imitations of conspiracy information sources. These posts are clearly unsubstantiated claims, like the undisclosed news that infinite energy has been finally discovered, or that a new lamp made of actinides (e.g. plutonium and uranium) might solve problems of energy gathering with less impact on the environment, or that the chemical analysis revealed that chem-trails contains sildenafil citratum (the active ingredient of Viagra™).
Het bleek dat degenen die in samenzweringstheorieën geloven, de hun gepresenteerde onzin niet herkenden. Dat klinkt mij opnieuw plausibel in de oren, al zeg ik erbij wat de onderzoekers niet noemen: je kunt wetenschappers even gemakkelijk om de tuin leiden.
Bij de Harvard-universiteit hebben de onderzoekers die zo hadden geblunderd met het Evangelie van de Vrouw van Jezus, voorgesteld de authenticiteit te bepalen door de chemische samenstelling van de inkt te analyseren, een onderzoek dat werd goedgekeurd omdat degenen die het moesten beoordelen niet in de gaten dat deze methode geen resultaten kan opleveren. (De methode kan alleen werken als de vervalser inkt had gebruikt die hij niet via het antieke recept had gemaakt. Zo dom is echter geen enkele vervalser.)
Ik schrijf dit niet omdat ik wil beweren dat wetenschappers even dom zijn als pseudowetenschappers. Ik wil er duidelijk mee maken dat iedereen het slachtoffer kan zijn van te gemakkelijk aangenomen informatie. Dat samenzweringsgelovigen onzin geloven, is dus niet omdat ze niet intelligent zouden zijn maar omdat hun niets menselijks vreemd is. Niemand kan de kwaliteit van alle informatie beoordelen, iedereen betrekt zijn informatie uit een te beperkt aantal bronnen.
Tot slot nog even dit. De Italiaanse onderzoekers keken dus naar de wijze waarop mensen die in pseudowetenschap geloven, reageren op al bestaande “troll posts”. Dat is echter niet wat je kunt lezen in deze samenvatting, waarin staat dat
the researchers tested the strength of these users’ biases by posting “troll information” on Facebook.
Die onderstreping is van mij. De onderzoekers hebben echter niets gepost. Dat zou me ook hebben verbaasd, een half jaar nadat Facebook in opspraak was door onderzoek waarbij de informatie van ruim 700.000 mensen was gemanipuleerd (meer). De samenvatting is dus misleidend en bewijst dat ook wetenschapsjournalisten niets menselijks vreemd is.
Reacties (8)
Science is a bitch.
Trolls are bitches.
Internet is a bitch.
Information is a bitch.
There’s only propaganda and disinformation.
James Bond is everywhere.
Wie een Mening heeft zal zich niet door feiten omver laten blazen zei Jan Paul van Soest al.
Als ik toch de afgelopen jaren bekijk en zie hoe de samenleving steeds weer inhumaner word dan hebben veel mensen die in het verleden uitgescholden werden voor alu-hoedje gewoon gelijk gekregen. Maar het is makkelijk om alles op een hoop te gooien en dan zie je door de bomen het bos niet meer.
In het licht hiervan is ook dit interessant. Valt op zo’n beetje alles toe te passen.
@Joost, het kan best een interessant verhaal zijn maar als er geen transcript bestaat heeft een oraal betoog meer weg van manipulatie en propaganda dan van wetenschap. De tekst wordt te snel uitgesproken en op het moment dat je denkt hé, daar moet iets op gezegd worden is hij al weer bezig met de volgende stap. Het is te eenvoudig zo punt op punt te stapelen waar met een foutje gewoon de hele redenatie fout is. Dit soort YT-filmpjes zijn shit en de dood in de pot voor de wetenschap.
@overigens
Maar daarbij ook nog even een punt over die kwakwetenschap. Het punt dat wordt gemaakt is – als ik het goed zie – dat mensen eigenlijk alleen zoeken naar bevestiging en niet naar falsificaties. En dit geldt voor ‘gewone mensen’ en wetenschappers gelijk. Wetenschapsfilosofisch onjuist denk ik, je moet altijd je oog open houden voor je ongelijk.
Maar het heeft ook te maken met een groot verschil tussen beta en de andere wetenschappen. Simpel gezegd: als een appel valt hoef je alleen de ontkenning te zoeken en je hebt de zwaartekrachttheorie gefalsifieerd.
Maar in de zachtere wetenschappen geldt dit niet. En twee van elkaar afwijkende theorieën dienen dan niet direct als kwaktheorieën – of een er van – te worden gekwalificeerd. Er is vaak meer dan een waarheid, hoe lastig dat ook is te begrijpen. En wetenschap wordt dan ietwat amorf.
De Aluhoedjes van gisteren zijn de gelijkhebbers van vandaag (in de surveillance, menswetenschappen) en waar men vroeger geestesgestoorden opsloot worden ze vandaag gezien als waardevol lid van de samenleving.
De vraag is of waarheid dan een tijdsfactor heeft of dat waarheid absoluut is. En een tijdsfactor maakt elke wetenschap lastig. De Einstein van de geschiedenis moet nog opstaan, die van de psychologie ook enz.
Aluhoedjes die jaren voor de Griekse corruptie dit aangaven vergelijken met geestegestoorden?
@5: waar vergelijk ik aluhoedjes met geestesgestoorden? Ik zet ze in een zin als voorbeelden van veranderde waarheden maar ik vergelijk niets.
Wetenschap begint bij goed lezen.
Nee je hebt gelijk dat je ze niet vergelijkt.
Het is geen wonder dat er pseudowetenschappen ontstaan als de universiteit een ivoren bolwerkje van grijsaards is, die vooral bezig is met zelfverzonnen kwesties, het versturen van bij voorbaat kansloze onderzoeksaanvragen en alle energie verloren gaat in een grote stoelendans om de beste plekjes en het meeste geld.
Welke professor is er nog bezig met zijn maatschappelijke opdracht om naar buiten te vertellen wat we nu weten? Robbert Dijkgraaf. Maarten van Rossum. Meer weet ik er zo niet. En verder zullen ze ook geen tijd hebben, omdat alleen Dijkgraaf op een positie zit waar je (edit:onderzoeks)geld kan binnenhalen.