Op Vrij-Zinnig.nl postte Lisa Westerveld, raadslid van GroenLinks voor de gemeente Nijmegen, een vurig pleidooi voor méér langstudeerders. ‘Werkgevers willen universiteit wél op rendement afrekenen’, kopte De Volkskrant (7 mei 2015). In een notitie aan de minister van onderwijs schreven lobbyorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland ontevreden te zijn over de kwaliteit van het onderwijs en instellingen daarom te willen binden aan meer rendementsafspraken. Het aantal hoger opgeleiden moet bovendien omhoog volgens de werkgevers. Om een aantal redenen loopt de redenering scheef: prestatieafspraken hebben verstrekkende gevolgen, maar leiden niet tot meer kwaliteit. Wanneer bekostiging afhankelijk is van een bepaalde indicator, is het logische gevolg dat de ontvanger de afgesproken doelstelling probeert te halen. Met in sociale sectoren vaak averechtse effecten. We zagen dat in de Verenigde Staten, waar hogere bonussen werden gegeven wanneer toetscijfers hoger waren. Het gevolg? Leerlingen kregen hogere cijfers. Niet door beter onderwijs, maar doordat de norm werd verlaagd. We zien dat nu in het hoger onderwijs: instellingen die worden beoordeeld op het aantal studenten dat binnen een bepaalde tijd afstudeert, halen deze norm door minder streng te beoordelen. En daar wordt het onderwijs niet beter van. Wanneer werkgevers de kwaliteit van de afgestudeerden daadwerkelijk omhoog willen, kunnen ze beter pleiten voor andere zaken:
DATA - Onder de noemer “Waar blijven de bèta’s?” volgen we al enige tijd het verloop van afstudeerders naar studierichting. Daar het CBS weer een jaar heeft toegevoegd, geven we u hierbij zonder nadere duiding een update van de grafieken.
Wetenschappelijk Onderwijs:
Hoger Beroepsonderwijs:
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
COLUMN - Het akkoord over het sociaal leenstelsel heeft meer nadelen dan voordelen. Maar klaarblijkelijk had van Ojik behoefte aan zijn eigen ‘Kunduz’.
Van Ojik heeft wat uit te leggen. Deze week tekende hij een akkoord waarmee de gemiddelde studieschuld met 15.000 euro wordt ophoogt. Volgens hem wordt het stelsel er eerlijker op.
Toegegeven, sommige zaken in het plan zijn goed verdedigbaar. Het maximale percentage van het loon dat verplicht afbetaald wordt ligt flink lager, en mensen met een laag inkomen worden bij het afbetalen meer ontzien dan nu het geval is. Inderdaad een forse verbetering ten opzichte van de situatie nu.
Verder is het natuurlijk leuk dat er wat extra OV-kaarten worden uitgedeeld.
Maar dat was het dan ook wel.
De hogere aanvullende beurs voor kinderen van ouders met een laag inkomen die GroenLinks bedongen heeft lijkt leuk, maar netto gaan deze studenten er toch op achteruit. Daarbij heeft iemand met rijke ouders die weigeren te betalen aan de studie daar niks aan.
GroenLinks verdedigt haar actie met het argument dat met de huidige basisbeurs ook mensen met lage inkomens meebetalen aan de studie van mensen die daardoor later veel verdienen. Zij noemt dat onnodig en oneerlijk.
DATA - Al jarenlang roepen politici dat er in het hoger onderwijs meer aandacht moet zijn voor die richtingen waar mensen opgeleid worden worden die nog weten hoe fysieke zaken werken en gebouwd moeten worden. Ondanks die roep, stijgt het aandeel afstudeerders in die richting niet.
Sterker nog, sinds we twee jaar geleden het overzicht maakten, is het aandeel afstudeerders dat met een niet-constructieve achtergrond alleen maar gestegen. Nog steeds is meer dan de helft van de afstudeerders er om de maatschappij te duiden, om mensen te sturen die wel wat maken of om recht te spreken. Geen van allen draagt vanuit de studie bij aan de maakindustrie. (Grafiek na de streep.)
Dus beste politici, doe nou eindelijk wat.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
COLUMN - Dinsdag had iemand bij de universiteit het gore lef om een flyer aan mijn fietsstuur te hangen. Op die flyer stond minister van Onderwijs Jet Bussemaker achter tralies afgebeeld, schuldig aan ‘desastreuze bezuinigingen op studenten’. De oplossing volgens de ASVA: een grootschalige actie tegen bezuinigingen op studenten.
Nadat eerdere bezuinigingsplannen op studenten naar de prullenbak werden verwezen, komt het kabinet nu met een tweeledig plan, waarin zowel gekort wordt op de OV-toelage als een sociaal leenstelsel wordt ingericht. Dit, samen met het gigantische kamertekort in Amsterdam, was voor de Algemene Studenten Vereniging Amsterdam genoeg reden om een grootschalige actie tegen bezuinigingen op studenten te organiseren. Het werd een ludieke flashmob op de Dam.
Het verbaasde me niet zoveel. In de twee jaar dat ik nu studeer heb ik organisaties als de ASVA en het LAKS leren kennen als groeperingen die zich voornamelijk geroepen voelen bij elke poging tot wijziging in het onderwijs te gaan roepen. Ongeacht de aard van de wijzigingen is de reactie vaak al te voorspellen. Voor de 1040-urennorm op middelbare scholen stroomde de dam vol met puberende onruststokers, bij de langstudeerboete ging een arsenaal aan zwarte ballonnen de lucht in. Het geeft mij een gevoel van ‘protesteren om het protesteren’, om nog maar te zwijgen van de Sywerts die zichzelf ten onrechte profileren als ‘de stem van een generatie.’
COLUMN - Hoe een verhaal dat ooit verlangens opriep, een half leven later troost biedt.
In de schoolbus zeiden jongens uit kleine Drentse dorpjes altijd ‘kameraad’ als ze ‘vriend’ bedoelden. ‘Vriend’ klonk te intiem, op het homofiele af. Misschien is de waarheid onschuldiger, had het enkel met hun dialect te maken, maar ik vond het altijd achterlijk klinken.
Tijdens mijn studie in Groningen noemden bekenden met wie ik wel eens een biertje dronk mij ‘vriend’. Dat leek me het andere uiterste. Het bleek slechts een tussenvorm. Mensen van andere continenten zeggen al friend of amigo als je twee minuten met ze staat te praten. Op Facebook heb ik zelfs ‘vrienden’ waarvan ik geen idee heb wie ze zijn.
Een van hen postte een filmpje waarin mensen van nul tot honderd jaar achter elkaar hun leeftijd zeggen. Hij noemde het prachtig. Ik vond het confronterend. In plaats van de vorderingen in het leven zag ik vooral de nadering van de dood.
Het voelt soms alsof mijn werkelijke leeftijd steeds verder afstand neemt van wat het gevoelsmatig zou moeten zijn. Vrienden (kameraden, bekenden, amigos) gaan voor huisje-boompje-beestje, terwijl ik me acht jaar na mijn afstuderen angstvallig blijf vastklampen aan mijn studentikoze leventje. Ik vrees soms dat ik me op mijn zestigste nog steeds gedraag alsof ik achttien ben. Toen ik daar zaterdagavond, nota bene op weg naar de kroeg, aan dacht, had ik weinig ontzag voor mijn toekomstige ik. Dat de regen met bakken uit de hemel viel, maakte het er niet veel beter op.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
In 1968 was het – 1968 was het jaar waarin de Mammoetwet in werking trad, de Fabeltjeskrant voor het eerst op de televisie verscheen, Tsjechoslowakije werd overvallen door de Russen, zonder dat wij er iets tegen deden (wij gooiden liever bommen op Vietnam, maar wij hadden natuurlijk tegen de Russen moeten zeggen: trek je binnen 24 uur terug, anders ben je Moskou en Sint Petersburg kwijt). Het was ook het jaar waarin Neal Cassady en Joeri Gagarin overleden, Marcel Duchamp stierf ook in dat jaar, maar gelukkig stierf ook Lou de Palingboer – in 1968 was het dat ik mijn vader vroeg: ‘Mag ik straks studeren?’ Het was nog lang niet zo ver, want ik was nog maar vijftien jaar oud, maar je kon er niet vroeg genoeg bij zijn, vond ik. ‘Wat wil je dan gaan studeren?’ vroeg hij. ‘Nederlands,’ zei ik. ‘Maar dat spreek je al!’ Het leek hem verspilde moeite. Later heb ik hem nog geprobeerd over te halen met ‘Geschiedenis’, maar ook dat haalde niets uit: geschiedenis hoefde helemaal niet bestudeerd te worden, dat kon je wel in je avonduren doen.
Ik moest maar aan het werk gaan als ik achttien was, en geld verdienen en dan kon ik altijd nog gaan studeren, want dan betaalde ik het allemaal zelf. Ik was thuis de oudste van negen kinderen, dus dat kon ik wel begrijpen: mijn vader was een zelfstandig loodgieter, hij zou arm geworden zijn als alle negen kinderen gestudeerd zouden hebben.
Mijn Nijmeegse collega Vincent Hunink spreekt op zijn Facebook-paginazijn zorg uit over enkele recente maatregelen. “Studenten komen in keurslijf,” schrijft hij, “nóg meer.”
Hij heeft natuurlijk volkomen gelijk en het is alleen omdat ik het haat eindconclusies te bereiken, dat ik wil wijzen op een complicatie. Op zich is er namelijk niets tegen een keurslijf. Het biedt noodzakelijke steun. Ik herinner me – opa spreekt – dat wij als oudheidkundestudenten rond 1990 aan de VU smeekten om meer regulering omdat de studieprogramma’s onwerkbaar chaotisch waren. Of kijk eens in Oxford en Cambridge. Studeren is daar vooral een kwestie van in razend tempo en op gezette momenten stukken schrijven. Daar pakt de structuur van een keurslijf dus goed uit.
Dat kan echter zo zijn omdat de universiteiten daar ook de middelen hebben om een keurslijf te bieden. Er is voldaan aan drie voorwaarden:
Wat mij aan het hogeronderwijsbeleid zo vaak opvalt, is de ondoordachtheid. Er is niets op tegen de efficiëntie van het onderwijs te vergroten door de studenten in een keurslijf te dwingen, maar dan moet de overheid de maatregelen niet tegelijk zelf uithollen. Als je studenten harder wil laten studeren, moet je niet ook de beurzen verlagen, want dan dwing je ze een bijbaantje te nemen. En als je studenten vooral effectief wil laten studeren, moet je zorgen dat ze bij elkaar in dezelfde stad kunnen wonen, zodat ze samen op de leeszaal kunnen zitten en tijdens de koffiepauze over geconstateerde problemen kunnen spreken. Dát is de beste manier om goed te studeren, maar ze is kapot gemaakt toen Wim Deetman de studenten dwong OV-kaarten aan te schaffen, waarna studenten in toenemende mate bij hun ouders moesten gaan wonen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.