Kunst op Zondag | Jarige griep

Er zijn verjaardagen die bedoeld lijken er wat van op te steken. De 100-jarige Spaanse griep bijvoorbeeld. Awel, laat ons eens zien. Wie de jarige napluist in de werelds wijdse weetjes zou makkelijk kunnen concluderen dat de Spaanse griep zich kon verspreiden dankzij Amerikaanse soldaten op weg naar de ‘pearly gates’ op het slagveld van de Eerste Wereldoorlog. Die jonge mannen, in de kracht van hun leven, worden als martelaren herdacht in de vele oorlogsmonumenten, terwijl er wellicht veel meer stierven aan de Spaanse griep, verzwakt als ze waren door een Russisch virus. Het Protocol van Genève (1925) en het Verdrag biologische wapens  kwamen rijkelijk te laat om biologische oorlogsvoering te verbieden. Wacht! Dat staat nergens zo geschreven. Ook niet in de geschriften die zijn uitgekomen om de verjaardag van dat virus te vieren en die posthuum kennis zeggen toe te voegen aan lacunes die de Spaanse griep jarenlang omgeven schijnen te hebben. Er zijn verjaardagen die bedoeld lijken er wat van op te steken. Weten we nu meer?

Door: Foto: Wellcome Images (cc)
Foto: Navy Medicine (cc)

Een ramp die zwijgend voorbijging

, door

RECENSIE - Wat een uitstekend boek! Alles wat u over het verloop van de Spaanse griep zou willen weten, staat erin. Helder en vlot geschreven. Historische overzichten afgewissseld met persoonlijke verhalen, anekdotes en actuele wetenschappelijke informatie. En met in de laatste hoofdstukken een wijze les.

Alleen is dat wat mij betreft niet de les die auteur Laura Spinney voor ogen had.

Gruwelijke pandemie

De eerste driehonderd van de driehonderdzestig pagina’s gaat alles goed. Vol overgave beschrijft Spinney de afschuwelijke pandemie die vanaf het voorjaar van 1917 in drie golven over de wereld raasde, en uiteindelijk méér slachtoffers maakte dan de Eerste Wereldoorlog. Waar die uiterst besmettelijke en dodelijke griepvariant vandaan kwam, is nog steeds een raadsel. Mogelijk in de Verenigde Staten, waar het eerste ‘officiële’ geval werd genoteerd. Mogelijk in Noord-Frankrijk, waar zich in de overvolle, smerige Britse militaire kampen al eerder vergelijkbare uitbraken van griepachtige ziekten hadden voorgedaan, eerder dan in de VS.

En dan is er altijd nog Chinese platteland. Een gebied dat in die tijd zó regelmatig getroffen werd door ziekten (en waar mens, eend en varken zó dicht op elkaar leefden) dat dat per definitie over de beste papieren beschikt om als bron in aanmerking te komen. Waar is die dodelijke combinatie van viraal RNA ontstaan, die later de aanduiding H1N1 kreeg? Hebben Chinese arbeiders op weg door de VS (op weg naar het westelijk front, om daar loopgraven aan te leggen), de ziekte verspreid?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Quote du Jour

Quote du Jour – Pandemiepandemonium

, door

Professor Oxford [sic] “Scientists worldwide are working on examples of the virus from the remains of five people… so any additional source is very significant. What we are after from Sir Mark is a genetic footprint from the virus at the time he died. It has the potential for us to be able to say with regard to H5N1, ‘It’s ok, we can relax’, or ‘Oh my God’.”

Kommerkijkers, doemkwellers, eindevandewereldNUMETEEN-ers, We Gaan Eraan-gillers:noteer 18 september in uw zwarte Moleskin agenda’s: vandaag is the first day of the rest of our species. Want Sir Mark, samen met 40 miljoen anderen gestorven aan een beestje wordt (zonder houten spies bij de hand) uit zijn loden kist gehaald, teneinde de Spaanse Griep tot leven te wekken.
Waar zijn de witte mondmaskertjes, schat? Niet dat het er veel toe doet, maar ik wou in rust mijn testament nog ff schrijven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.