Scheppen, scheiden en donkere materie

Dat was me wat toen Trouw deze week op de voorpagina aankondigde dat God de wereld niet geschapen had maar gescheiden. Vertaalfout volgens de Nijmeegse hoogleraar Ellen van Wolde. Ouwe koek, meende het theologische establishment, en al lang geleden verworpen dan wel aanvaard, afhankelijk van de religieuze overtuiging. De achterliggende discussie over de creatio ex nihilo is namelijk al heel oud: heeft God de materie geschapen of heeft God de wereld geschapen (of gescheiden) uit reeds bestaande materie? De een meent dat de oude bijbelschrijvers te simpel waren om een abstracte notie als schepping uit het niets te bedenken. Het zou een Griekse vondst zijn die later in het christelijke denken terecht kwam. Anderen menen dat deze abstractie wel degelijk op conto van de joden geschreven mag worden. Hoe de oorsprong ook ligt: het concept staat centraal in het christelijke denken over het begin van de wereld.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Ariekoek

Hieronder volgt een gastbijdrage van StB die met wederzijds welbevinden is overgenomen van PropriaCures

arie-150x135Er zijn maar weinig dingen waar ik echt bang voor ben. Vliegtuigen, tandartsen, parkieten, parachutisten, aids, suikerriet, tuberculose, ebola, zombies, clowns, oeigoeren, acrobaten, dansmuziek, Volkskrant Magazine, ja dat was het eigenlijk wel zo’n beetje. Maar toen ik onlangs Arie Boomsma op straat zag lopen, heb ik me thuis in foetushouding onder mijn bed genesteld en ben er pas weer onder vandaan gekomen toen vrienden en familie bezwoeren dat de kust weer veilig was.

Sluit Richard Dawkins op met Arie Boomsma en hij komt gegarandeerd halleluja roepend en met de handen ten hemel geheven naar buiten. Er bestaat simpelweg geen remedie voor die verschrikkelijke, angstaanjagende redelijkheid. Ook ik zal zwichten. Arie zal zijn hand op mijn schouder leggen en vragen: ‘Wil je eens aan mijn tatoeage voelen? Toe maar, het mag.’ Wanneer je dan uitgevoeld ben, stelt hij voor om over het geloof te spreken. ‘Vooruit, eventjes dan,’ antwoord je argeloos. Daar heeft hij je. Arie heeft een God geschapen naar zijn eigen evenbeeld. Een moderne God die naar je luistert en van wie alles mag en niets hoeft. Een prima kerel dus, en waarom zou je daar niet in willen geloven? Een kwartiertje Boomsma en je bent nooit meer hetzelfde.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hoofddoek of segregatie voor moslims?

Hoofddoek (Foto: Flickr/CharlesFred)

Wat moeten we daar nu weer van denken? In Vlaanderen is onlangs een verbod op hoofddoeken afgekondigd voor alle openbare scholen, als onderdeel van een verbod op religieuze uitingen. Een knap staaltje cultuurabsolutisme waar de vele rechtse krachten binnen de Nederlandse samenleving ook zo naar snakken. In Vlaanderen is het werkelijkheid.

Een flink aantal moslima’s zijn er vanzelfsprekend niet blij mee, zij willen de vrijheid hebben om hun godsdienst uit te oefenen. Desnoods openen ze zelf wel een islamitische school. Op die manier hebben de islamitische scholieren toch een mogelijkheid om hun geloof te belijden én onderwijs te volgen. Daar is bijzonder onderwijs immers voor.

Zoals altijd in dit soort conflicten kunnen de moslims het niet goed doen. Een bijzondere school oprichten, dat is niet de bedoeling, aldus de grootste Vlaamse politieke partijen. “Het werkt de segregatie tussen gemeenschappen in de hand en schaadt de inburgering.” No shit, sherlock!

Natuurlijk schaadt een verbod op hoofddoeken de integratie. Je slaat mensen terug hun schulp in, omdat je probeert een ideologie of cultuur op te leggen aan mensen die dat niet willen. Ze willen hun identiteit behouden of daar in ieder geval de regie over voeren.

Dat mensen in hun eigen persoonlijke religie – een hoofddoek schaadt immers niemand anders dan de draagster zelf – niet dezelfde vrijheid mogen genieten als de schreeuwende rechts-conservatieven met hun ‘meningen’, geeft mooi aan waar de Vlaamse prioriteiten liggen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Boekbespreking: Zingeving als Machtsmiddel

Omslag Zingeving als Machtsmiddel (Uitgeverij Meinema)

Dat de (ex-)bloggers van GeenCommentaar boekenschrijvers zijn zagen we al eerder, maar nu is het dubbel raak. Op 29 september presenteert GC-gastlogger Olivier van Beemen van Parijsblog.nl zijn boek “In Parijs”. En slechts een maand geleden verscheen het boek Zingeving als Machtsmiddel van Meerten ter Borg en GC-redactielid Berend ter Borg. Dat laatste boek kreeg ik als goede vriend opgestuurd en las ik met buitengewoon veel plezier.

Zingeving als Machtsmiddel (uitgeverij Meinema) past goed in het onderzoeksgebied van Meerten ter Borg, bijzonder hoogleraar aan de Leidse Universiteit op het gebied van niet-institutionele religie in de hedendaagse samenleving. Eerder verschenen van zijn hand de boeken Het geloof der goddelozen (1996), en Zineconomie (2003). De socioloog Ter Borg schetst hierin de oorzaak voor de menselijke drang naar zingeving en de manier waarop de moderne mens hier mee omgaat. Naast traditionele religie ontstaan steeds meer ongebonden vormen van religiositeit.

In Zingeving als Machtsmiddel keren de auteurs terug naar de vraag wat zingeving is, maar koppelen dit aan het idee van macht. De centrale vraag is hoe zingeving dient als machtsmiddel. De titel roept al snel het beeld op van dominante kerkvaders die God als een stok achter de deur hebben om hun onderdanen te onderdrukken. Maar ter Borg en ter Borg tonen aan dat er bij macht altijd sprake is van een wederzijds ‘contract’. De auteurs nemen rustig de tijd om het begrip macht te ontleden en te definiëren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Moslims in de VS

“You know how everyone loves their congressman but hates Congress? It’s almost the same for Muslims. People… might be afraid of Islam in totality, but when you think of Muslims you actually know and interact with, they don’t scare you. They’re not radically different.”

Mevrouw Talat Magna is een boekhoudster uit Falls Church in de VS. Ze reageert tegenover de Christian Science Monitor op een onderzoek over de positie van moslims in de Amerikaanse maatschappij. Zelf voelt ze zich niet gediscrimineerd, maar de dreiging blijft en dat heeft invloed op haar. Daarmee bevestigt ze het beeld dat het onderzoek geeft.

Onderzoek van The Pew Forum on Religion & Public Life wijst namelijk uit dat 58% van de Amerikanen denkt dat moslims veel discriminatie ondergaan. Dit is een erg hoog percentage vergeleken met andere religies. Alleen homo’s en lesbiennes scoren hoger in de categorie discriminatie. Er is een dalende trend zichtbaar in het aantal Amerikanen dat overtuigd is van de gewelddadigheid van de Islam. Vier op de tien Amerikanen denkt dat de Islam geweld meer aanmoedigt dan andere religies.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de Dag: Spiritueel gif

“There is absolutely no doubt that the so-called ‘First’ World has exported up to now and continues to export its spiritual toxic waste that contaminates the peoples of other continents, particularly those of Africa.”

Hier bedoelt paus Benedictus dus niet het katholicisme, maar het materialisme en de populistische religies van Amerikaanse snit.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Plasterk: “Meer ruimte voor verongelijkte religieuzen”

Minister Plasterk van Onderwijs wil via een speciale wet regelen dat er meer ruimte komt voor religieuze verongelijktheid. “Dat god niet bestaat, leidt tot enorme gefrustreerdheid bij religieuzen. Je ziet religieuzen massaal in denial gaan en dat geeft allerlei vreemde excessen.” De bewindsman pleit er daarom voor religieuzen veel meer ruimte te geven om hun dingetjes in de openbare ruimte te doen. “Geef ze wat schooltjes, wat straatjes met lingerievrije reclamebordjes of een onschuldig hoogleraarschapje. Dan hebben ze in ieder geval het idee er een beetje bij te horen.”

Hoewel het aantal religieuzen in de afgelopen decennia drastisch is gedaald, gaan de overgebleven gelovigen steeds luidruchtiger zitten doen. Kenmerkend is de combi lange teentjes/korte lontjes en de rigide preoccupatie met sex. Bovendien kunnen religieuzen slecht tegen grappen, ze zijn bang voor homo’s en schaars geklede vrouwen, en ze denken dat ze na dit leven in een soort pretpark terecht komen. “En on top”, vervolgt Plasterk, die zichtbaar moeite doet om zijn lach in te houden, “denken ze dat er boven op een wolk een soort van kerel met een baard de wereld zit te bestieren.”

“Hoe dan ook”, meent Plasterk, “dit zijn denkbeeldjes waar je – hoe raar ook – rekening mee moet houden. We hebben nu eenmaal een maatschappij waarin gezond denkende mensen en gelovigen naast elkaar moeten kunnen leven. En omdat gelovigen niet heel veel ruimte hebben voor andere denkbeelden, vind ik dat niet-gelovigen die ruimte dan maar moeten scheppen. Zie het als een cadeautje van atheïsten aan god.”

Quote du Jour | Halsema wil haren zien

“Als ik op de school van mijn kinderen kom, valt het mij wel eens moeilijk – ik kom echt voort uit de feministische beweging – dat ik dan tussen allerlei gesluierde vrouwen zit. Ik zal hun rechten niet aantasten daarin. Maar ik kan niet wachten op het moment waarop ze in vrijheid hun hoofddoek zullen afslingeren. Ik zie het liefst elke vrouw in Nederland hoofddoekloos. En volstrekt vrij. Ik geloof niet dat welke God ook kledingeisen stelt. Dat zijn de mannen geweest die het geloof uitleggen.”

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende