Goed idee: inspraak bij strafeis?

Justitie wil burgers, brancheverenigingen en maatschappelijke organisaties meer betrekken bij de strafeis. Het zal allemaal vast ingegeven zijn door de kritiek uit de maatschappij: rechters zijn te soft. Op zich is er wel wat voor te zeggen. Rechtspraak valt of staat bij de notie dat er inderdaad recht wordt gesproken. En de samenleving bepaalt uiteindelijk zelf wat recht is, nietwaar? Een rechtelijke macht die niet of slecht in contact staat met de samenleving verliest haar draagvlak, en dat kan tot vele verschillende vormen van eigenrechting leiden. Een situatie die we moeten zien te voorkomen. Aan de andere kant is het een heel eng idee. De roep om zwaardere straffen is vaak gebaseerd op enkele incidenten die breed worden uitgemeten in de pers. De kinderverkrachter die er met een taakstraf afkomt, of de moordenaar die maar een paar jaar krijgt, bijvoorbeeld. Het idee dat de gemiddelde Nederlander heeft van de rechtspraak is dus waarschijnlijk niet representatief. De adviesvonnissen van burgers zullen waarschijnlijk hoger liggen dan die van de rechters. Brancheverenigingen en maatschappelijke organisaties om advies vragen lijkt me een erg onzalig plan. Zij zijn per definitie bevooroordeeld. Brancheverenigingen zullen in ieder geval voor hogere straffen gaan. Ik ben dus sceptisch. Het zou kunnen werken, zoals een test al eens uitwees, maar het risico dat er een situatie ontstaat waarin rechters wel gedwongen worden mee te gaan in een soort volksgericht-light is gewoon te groot.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Softe rechters (5) | De kwestie Eerdmans

Met enige regelmaat biedt Sargasso ruimte voor gastredacteuren. Vandaag weer een stuk van filosoof en jurist Ron Ritzen. De reeks beslaat 5 afleveringen. Hier afleveringen 1, 2, 3 en 4


Er deugt helemaal niets aan het rechtsstelsel, meent Joost Eerdmans, voormalig LPF’er en medeoprichter van het Burgercomité tegen Onrecht. Bij Pauw & Witteman mocht hij uitleggen waarom. Eén van de redenen is dat vrouwen geen goede rechters kunnen zijn. Te soft. Dat leidde tot een hoop commotie en in de Volkskrant kreeg hij een herkansing. Zijn “laat ik helder zijn: ik ben dol op vrouwen” was de weinig hoopvolle introductie om zijn opmerking te nuanceren. Was er empirisch bewijs voor zijn stelling dat vrouwen lichter straffen, vroeg Eerdmans zichzelf af? “Nee”, gaf hij ruiterlijk toe. “Maar is het vreemd om te veronderstellen dat een vrouwelijke rechter minder aan vergelding denkt dan aan resocialisatie van de dader? Ik denk dat de (…) algemeen aanvaarde karaktereigenschappen van de vrouw haar oordeel over misdadigers en hoe die aangepakt moeten worden, milder zullen maken dan die van een man.”


Het antwoord op Eerdmans retorische vraag of het vreemd is om zo te denken, luidt als volgt: het is in elk geval volstrekt onlogisch. Zelfs al zou er zoiets zijn als de algemeen aanvaarde karaktereigenschappen, dan nog betekent het niet dat alle vrouwelijke rechters per definitie over die eigenschappen beschikken. De overlijdingsleeftijd van de gemiddelde Nederlandse man is nog steeds lager dan die van de gemiddelde vrouw, maar dat betekent dus niet dat alle vrouwen ouder worden dan mannen.
De Volkskrant was over Eerdmans betoog – nou ja, betoog is misschien een groot woord – enthousiaster dan ik, want niet veel later mocht Eerdmans de hele rechterlijke macht door het slijk halen: rechters hebben vele petten; ze bezoedelen het imago van een onkreukbare magistratuur. En voor dat ik het vergeet: te soft.
Eerst maar eens die vele petten. Elke nevenfunctie van iedere rechter is op de publieke site van de Raad van Rechtspraak te vinden. Bovendien heeft de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak een aantal jaren geleden de ‘Leidraad onpartijdigheid van de rechter’ opgesteld. In dat protocol wordt aangesloten bij de uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en de Hoge Raad. Bovendien kan een rechter worden gewraakt als hij in de ogen van de verdachte of zijn advocaat bevooroordeeld is.
Eerdmans’ verhaal over ‘de vele petten’ van rechters, klopt helemaal niet. Hij toverde die uit zijn eigen hoge hoed. Slechts de helft van de rechters heeft één nevenfunctie en dan hebben we het over ‘petten’ als lid van een oudercommissie van een kindercrèche, scheidsrechter, lid van een klachten- of examencommissie etc. Slechts een enkele rechter heeft meer dan één nevenfunctie of een echt commerciële functie.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Softe rechters (4) | Saban B. in het nieuws

Met enige regelmaat biedt Sargasso ruimte voor gastredacteuren. Vandaag weer een stuk van filosoof en jurist Ron Ritzen. De reeks beslaat 5 afleveringen. Hier afleveringen 1, 2 en 3

“Rechters moeten uitleggen, uitleggen en nog eens uitleggen”, aldus Van den Emster, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak. Ook weet de raad te melden dat het beeld dat de gemiddelde Nederlander heeft over rechtspraak, vooral gebaseerd is op de verslaggeving door de media.
Theo de Roos, hoogleraar strafrecht (UvT), is uiterst tevreden over de rechtbankjournalistiek van de Volkskrant, NRC en Trouw. Maar er zijn helaas ook andere, dominante informatiebronnen. In een eerder stuk, Softe rechters (1), wees ik op het trio Eerdmans, Leistra & Paradijs. Laat ik met die laatste beginnen.

De hoofdredacteur van de Telegraaf, Sjuul Paradijs, zette bij Pauw & Witteman (17.9.09) advocate en senator Böhler weg als een wereldvreemd wezen: “u leeft op een andere planeet”. Wilde Böhler iets vreemds? Kennelijk wel, want ze vond dat je eerst de feiten moet kennen, wil je ergens (in dit geval Saban B.) over kunnen oordelen. Op het moment van de uitzending was er nauwelijks meer bekend dan dat Saban B. de benen had genomen. Maar Paradijs had daar geen boodschap aan. Hij sloeg de plank dan ook mis, toen later de feiten boven water kwamen. Ook het OM reed een behoorlijk scheve schaats.

Een paar dagen eerder, op 22 september, schreef Leistra over Saban B. Dat was één dag voor dat minister Hirsch Ballin over de zaak verantwoording zou gaan afleggen aan de Kamer. Voor Leistra maakte het kennelijk niet uit wat de minister te melden had, want de conclusie stond bij voorbaat al vast: Hirsch Ballin moest sowieso opstappen.
Was Leistra dan zo goed op de hoogte van de zaak dat tekst en uitleg van Hirsch Ballin geen relevante informatie meer kon opleveren? De bronnen, waarop Leistra zich beriep, waren uiterst summier. Een bevestiging van het OM dat Baran ontsnapt was, een bericht in het Parool dat Baran verlof kreeg om zijn gezin te bezoeken en een artikel in de Telegraaf, was voor Leistra meer dan genoeg om ‘wederhoor’ overboord te zetten.
Eén bron vond Leistra kennelijk niet vermeldenswaardig en dat was zijn eigen commentaar dat ’s ochtends op 18 september verscheen. Maar in dit stuk repte Leistra niet over de rol van het OM, maar sprak hij enkel over blunderende rechters. “Niet minder dan zes raadsheren van het Gerechtshof in Arnhem zagen echter geen redenen om zijn verzoek af te wijzen. Een onbegrijpelijke beslissing.” Leistra was dus op dat moment niet goed op de hoogte hoe de zaak werkelijk in elkaar zat, maar trok vervolgens wel al conclusies over het handelen van rechters in forse bewoordingen (zoals “blunders”, “onvoorstelbare naïviteit”, “wereldvreemde types”).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Softe rechters (3) | Een moordmachine komt vrij!

Met enige regelmaat biedt Sargasso ruimte voor gastredacteuren. Vandaag weer een stuk van filosoof en jurist Ron Ritzen. De reeks beslaat 5 afleveringen.

“Experts vrezen vrijlating wrede tbsmoordenaar Dirk de V.”, kopte de Telegraaf op 9 september van dit jaar. “De meest gevreesde crimineel van ons land had gisteren een uitje: in Arnhem diende zijn hoger beroep tegen de verlenging van zijn tbs-behandeling. Justitie zit in haar maag met Dirk de V. (59), omdat de moordenaar zó levensgevaarlijk is dat hij eigenlijk zou moeten worden behandeld in een extreem zwaarbeveiligde tbs-kliniek. Probleem: zo’n afdeling bestaat niet. Maar vrijlaten van De V. is helemaal geen optie, want zeggen experts: ‘Dat kost mensenlevens!’ ”

Rob Zijlstra, rechtbankverslaggever van het dagblad van het Noorden, las dit bericht met stijgende belangstelling. Zijlstra kende deze zaak namelijk als geen ander. Hij was namelijk aanwezig bij de zitting over het hoger beroep in de zaak over de tbs-verlenging in hoger beroep van Dirk de V. bij het gerechtshof in Arnhem. De V. vermoordde in 1999 op gruwelijke wijze een willekeurige onschuldige man en kreeg onder meer tbs.
In de Telegraaf stond dat De V. hebben geëist dat zijn gedwongen tbs-behandeling werd gestaakt. Hij zou dan mogelijk op korte termijn kunnen vrijkomen. De teneur was duidelijk: de moordmachine zou binnenkort weer rondlopen.

Zijlstra herkende een paar zinnen uit het stuk, want die kwamen uit zijn stuk. Maar nog verbaasder was hij over de inhoud. Zijlstra: “Maar tijdens de verlengingszitting eiste Dirk de V. helemaal niet dat zijn gedwongen tbs-behandeling wordt gestaakt. Integendeel zelfs. Dirk de V. staat op de nominatie te worden overgeplaatst naar een longstay-afdeling, zonder behandeling. Daar verzet hij zich tegen. Hij eist juist weer in behandeling genomen te worden, binnen de muren van de tbs. Dat is heel iets anders, veiliger ook.”
Zijlstra noemt het stemmingmakerij. “Tijdens de zitting zei zijn advocaat dat een verlenging van tbs voor De V. onvermijdelijk is. Dat de man mogelijk op korte termijn vrij dreigt te komen, is niet aan de orde.” Saillant detail: de Telegraaf-collega was niet aanwezig bij de zitting.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Softe rechters (2) | Het onderzoek van Raad voor de Rechtspraak in de media

Met enige regelmaat biedt Sargasso ruimte voor gastredacteuren. Vandaag weer een stuk van filosoof en jurist Ron Ritzen. De reeks beslaat 5 afleveringen.

Rechters zijn soft“, giert het al een tijd door de media. De raad voor de Rechtspraak liet een onderzoek uitvoeren en kwam tot de volgende conclusies: vier op de vijf Nederlanders vindt dat rechters hun beslissingen beter moeten uitleggen aan gewone burgers. Zevenentwintig procent van de Nederlanders heeft veel vertrouwen in de rechter en drieënveertig procent van de Nederlanders heeft een neutrale houding ten opzichte van de rechtspraak. Vijfentachtig procent van de Nederlanders is van mening dat misdadigers te licht worden bestraft, omdat de wetten niet streng genoeg zijn en de rechters “te soft”. Tweederde is het eens met de stelling dat de rechter in de ogen van de publieke opinie nooit streng genoeg zal straffen.
Ook weet de raad te melden dat het beeld dat de gemiddelde Nederlander heeft over rechtspraak, vooral gebaseerd is op de verslaggeving door de media. Slechts vijf procent van de respondenten kan op basis van eigen ervaring een oordeel geven.
Dat roept de vraag op wat de media schreven of lieten zien naar aanleiding van dit onderzoek.

Elsevier vond het bericht kennelijk gefundes fressen: “Criminelen worden niet zwaar genoeg gestraft. Ook moeten rechters hun beslissingen beter uitleggen. Dat vindt een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking. 85 procent van de ruim 800 ondervraagden vindt de straffen die rechters opleggen, te laag. In vergelijking met andere landen is het vertrouwen in de rechtspraak hoog, concludeert de Raad. Een op de vier Nederlanders zegt veel vertrouwen in de rechter te hebben. Daar staat wel tegenover dat bijna dertig procent negatief tegenover de rechtspraak staat.” Maar daar staat ook tegenover dat 43% een neutrale houding heeft. En feitelijk had niet 25%, maar 27% procent van de burgers veel vertrouwen heeft.
Dan krijgt het bericht een verrassende wending. “Ook politici zijn vaak verontwaardigd over lage straffen die rechters opleggen. Zo pleit de PVV ervoor om voor zware delicten minimumstraffen in te voeren. De Kamer is daar in meerderheid tegen.” Maar het onderzoek ging helemaal niet over politici. Dit punt duikt gewoon midden in het artikel uit het niets op.
Het artikel gaat weer verder over het onderzoek. “Tachtig procent van de Nederlanders vindt ook dat rechters hun uitspraken niet goed genoeg uitleggen, blijkt uit het onderzoek van de Raad. Met open dagen in rechtszalen en de website rechtspraak.nl probeert de Raad voor de Rechtspraak de communicatie te verbeteren. Dat lukt niet erg. Gisteren nog concludeerde dezelfde raad dat maar veertig procent van de vonnissen voldoet aan de eigen leesbaarheidscriteria.” Elsevier legt hier een oneigenlijk verband, want volgens de Raad spreekt slechts 5% uit eigen ervaring. De rest wordt door de media gevoed.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Softe rechters (1)

Met enige regelmaat biedt Sargasso ruimte voor gastredacteuren. Vandaag weer een stuk van filosoof en jurist Ron Ritzen. De reeks beslaat 5 afleveringen.

softerechters1_200Afgelopen vrijdag veroordeelde de Haarlemse rechtbank de eerste vastgoedfraudeurs: zestien maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Daarnaast kregen ze nog boetes voor hun ondernemingen opgelegd: 17.000 euro. Ze sluisden door middel van facturen aan Bouwfonds waar geen zakelijke prestatie tegenover stond, 18 miljoen euro weg naar de andere verdachten in de vastgoedfraude.
In Nederland leeft niet echt het idee dat er zwaar wordt gestraft. “Dat 97 procent van de lezerskring van De Telegraaf aangaf zich ‘niet gesteund’ te voelen door justitie is misschien niet representatief, maar (…) zonder feitelijke gronden is het evenmin.“, meent een commentator van het NRC.

Dat maakt nieuwsgierig! Want wat vind de Telegraaflezer dan over het strafbeleid van de Nederlandse rechters? Een kleine niet-representatieve bloemlezing naar aanleiding van een bericht over de rechtspraak levert het volgende beeld op:
Ik vind de Nederlandse rechters van hoog tot laag (kanton-gerechtshof) een stelletje stumpers“. “Rechtspraak is verrot, door een bezetting van luie wereldvreemde vakidioten.
De rechters zijn bij de grotere crimineel te soft en bij iemand die voor een boete of iets kleins staat te hard en zeker ongevoelig. En het gehele OM is of corrupt of zelf crimineel, en maar fouten maken!” “De rechters waar ik indirect mee te maken heb gehad, hebben geen idee wat rechtspraak is, alleen maar verkeerde uitspraken omdat ze zo ‘wijs’ zijn!” “En vrouwelijke rechters is helemaal een ramp, die weten helemaal niet hoe het recht in elkaar steekt.” “De rechtelijke macht in Nederland is in handen van de ‘Linkse kerk’ t.w. PVDA, D66 etc. Wat kun je dan anders verwachten. Deze linkse kerk heeft het land naar de donder gebracht met zijn tolerantie.”

De Raad van de Rechtspraak zelf hoopt met meer uitleg een positiever beeld te bewerkstelligen van rechters. Want, zo bleek uit een onderzoek dat de Raad onlangs heeft laten uitvoeren, dat 85% van de Nederlandse burger de rechters te soft vinden. “Wij trekken ons de kritiek wel degelijk aan”, zei Van den Emster, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak. “Rechters moeten uitleggen, uitleggen en nog eens uitleggen.”
Over dat voornemen is Eerdmans, voormalig LPF’er en medeoprichter van het Burgercomité tegen Onrecht, heel kort: “Wat een arrogantie. Het enige dat weer vertrouwen brengt in de rechtstaat, is strenger straffen.”, brieste hij in de Spits. “Rechters straffen lager door allerlei verzachtende omstandigheden, maar slachtoffers hebben er geen boodschap aan dat de moordenaar van hun familieleden dronken ouders en een slechte jeugd had.”

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bijzondere plotwending ‘The Supremes’

Hooggerechtshof van de VS (Foto: Flickr/dbking)

Twee bijzondere verrassingen gisteren in het zich verder ontwikkelende verhaal rond de benoeming van Sonia Sotomayor tot Supreme Court-lid. Twee verrassingen ook die de Republikeinen enigszins op het verkeerde been gezet lijken te hebben. Verscheidene conservatieve kopstukken en zeer prominente partijleden hebben de laatste dagen geprobeerd haar weg te zetten als een ‘reversed racist‘, iemand die de blanke meerderheid van de VS discrimineert. Deze aanval viel ook binnen de partij al niet even goed, omdat de Republikeinen hun aanhang onder minderheden zullen moeten gaan uitbreiden, als ze überhaupt weer een kans willen maken op een meerderheid. Daar helpt het bashen van de potentieel eerste Latina rechter aan het hof met termen als ‘racist’ natuurlijk niet bij en sommigen komen nu ook terug op hun eerdere uitlatingen. Desalniettemin grepen vele Republikeinen naar deze aanval, ook omdat ze op dit punt twee specifieke zaken konden aanhalen die hun punt zouden onderbouwen.

De toespraak uit 2001
De eerste is een uitspraak die Sotomayor gedaan heeft bij een toespraak die ze in 2001 hield aan de Berkeley School of Law.

“I would hope that a wise Latina woman with the richness of her experiences would more often than not reach a better conclusion [as a judge] than a white male who hasn?t lived that life.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weekendquote – Rechters zijn geen watjes

Het idee dat rechters licht zouden straffen, klopt niet met de feiten. Uit internationaal vergelijkend onderzoek blijkt dat Nederland binnen Europa tot de gemiddeld strenger straffende landen behoort. De suggestie dat rechters het strafrechtelijk verleden van verdachten niet meewegen in een nieuwe strafzaak, is niet juist.

De Raad voor de Rechtspraak neemt afstand van de vingerwijzingen in Amsterdam als zouden rechters het “tuig” te licht straffen. De klassieke roep om zwaardere straffen na een incident is bekend. Zou het in dit geval helpen? Of is het financieel straffen van de ouders een betere optie?

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige