Nederland is een land van achterkamertjes, elites die elkaar baantje toespelen, zo willen ons de herauten van de onvrede laten geloven. Daar zit veel in. De kabinetsformatie is geen helder proces en de uitkomst ongewis. De burgemeester wordt niet gekozen, maar is een satraap uit Den Haag. De kandidatenlijsten voor verkiezingen is een gesloten systeem van vriendjes en gelijkgestemden uitzoeken. De verkiezing van de eerste kamer, door de provinciale staten is een trouvaille van Thorbecke, maar toch eigenlijk een aanfluiting. Zo gezien is het geen wonder dat dit land vast zit en zich niet vernieuwt... De vraag is natuurlijk of het waar is. Is het land in een politieke crisis? Is er stagnatie? De hooggeleerde Daudt kon mooi vertellen over het democratisch tekort in Nederland. Maar het kiezen van een burgemeester zou weinig oplossen, de evenredige vertegenwoordiging afschaffen zou de verscheidenheid van onze politiek om zeep helpen, de Eerste Kamer zou bij een andere vorm van kiezen zijn reflexieve karakter verliezen. Het is de vraag of je het van het sleutelen aan systemen moet hebben.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Wederom een gastbijdrage van Jaap Walhout.
De Eerste Kamer kwam vorige week in het nieuws met het voorstel van een aantal partijen voor een parlementair onderzoek naar de privatisering van publieke diensten. Erg veel reacties heeft het niet opgeleverd en zeker de VVD, groot voorstander van zoveel mogelijk privatisering, zal niet happig zijn op een dergelijk onderzoek.
Alleen al om het feit dat evalueren een essentieel onderdeel is van goed beleid, is terugkijken naar het beleid van de afgelopen decennia waardevol. Maar er is meer en dat heeft vooral betrekking op de aannames waarop de beslissingen tot privatisering en marktwerking worden gebaseerd.
Met name de neo-klassieke economische theorieën zijn gebaseerd op een aantal aannames die in de loop van de tijd meer en meer als feit worden gepresenteerd. Één van de bekendste is dat alle economische actoren (consumenten, bedrijven, publieke instellingen, overheden, etc.) volledig rationeel handelen en beslissingen nemen en dat de zogenaamde ‘onzichtbare hand’ zorgt voor efficiënte markten.
Een tweede belangrijke aanname is dat iedereen dezelfde (volledige) informatie heeft over prijzen en kwaliteiten. In dit model is de markt zo transparant dat afnemers (meestal de consument) een rationele keuze kan maken op basis van de prijs/kwaliteit verhouding en aanbieders makkelijk een vergelijking kunnen maken met hun concurrenten en hun aanbod daarop afstemmen.
Ervaringen uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst. Maar kennelijk ook geen les meer.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Een gastbijdrage van Marcel Canoy en Ben Vollaard. Zij zijn verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Canoy is tevens chief economist bij onderzoeksbureau Ecorys. Het stuk stond gisteren ook in NRC Handelsblad.
Het kabinet is de privatisering van het gevangeniswezen aan het voorbereiden. Dat is een opmerkelijk plan, dat tot nog toe weinig aandacht heeft gekregen. Hierover zijn afspraken gemaakt tijdens de coalitiebesprekingen.
Nu wordt het beleidsvoornemen uitgewerkt op ambtelijk niveau. Afgelopen week was staatssecretaris Teeven (Veiligheid, VVD) in het Verenigd Koninkrijk, om meer te weten te komen over de Britse ervaringen met de privatisering van gevangenissen.
Het plan is opmerkelijk omdat dit kabinet op vrijwel alle andere terreinen geen blijk geeft van een voorkeur om overheidstaken te laten uitvoeren door private partijen. Blijkbaar bestaat daar op dit ene terrein wel behoefte aan. De reden moet worden gezocht in de wens tot bezuinigen. De privatisering wordt voorbereid „met het oog op versobering en kosteneffectiviteit”. Het kan allemaal goedkoper en soberder. Privatisering gaat daarbij helpen, is de gedachte.
Als besparing het hoofddoel is, is dat te bereiken op een veel eenvoudigere manier: door het gevangenisregime te versoberen. Daarvoor is geen privatisering nodig – wel een debat over hoe Nederland wil omgaan met gevangenen.
De kwaliteit van de Nederlandse kinderopvang is door privatisering in het slop geraakt. NRC Handelsblad had afgelopen zaterdag een fraai verhaal waaruit duidelijk werd dat de verzelfstandiging van de crèches niet de gedroomde vruchten heeft afgeworpen. Ik kreeg de vraag van enkele lezers hoe dat in New York zit.
Eerst nog even Nederland. De droom was dat het makkelijker moest worden om een kinderdagverblijf te beginnen. Daarnaast zouden de zorg verbeteren en de kosten dalen. De praktijk is dat sprake is van marktconcentratie. Het bedrijf Catalpa, in handen van een Amerikaanse investeringmaatschappij, bestiert al meer dan 400 kinderdagverblijven. Negentig procent van de markt is in handen van vier partijen. De kwaliteit neemt ondertussen af (steeds minder leidsters op een groep), terwijl de kosten voor ouders flink toenemen.
Dat dit scenario nogal voorspelbaar was, hoef ik eigenlijk niet meer te zeggen. Het hele idee van privatisering is dat je de markt in beweging zet door kapitaal vrij te maken. Het is alleen altijd jammer dat dat kapitaal steevast uit de betreffende sector lekt naar buitenstaanders, investeerders in binnen- en veelal in het buitenland.
De toenmalige ambtelijke werkgroepen hadden ook een paar tripjes naar de VS kunnen maken. Hier is marktwerking in de kinderopvang al jaren heel normaal. Marktwerking betekent niet het einde van kinderopvang. Wel dat het schaarser en duurder wordt en voor veel mensen onbereikbaar. Het is ook jammer dat de beste les in de VS niet is geleerd, maar daarover zo meer.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
[qvdd]
Privatisering was de afgelopen twintig jaar het grootste maatschappelijk proces dat we kennen, maar toch doen we er geen studie naar, terwijl we weten dat het naast positieve ook veel negatieve en onverwachte effecten heeft gehad.
De senaatsfracties van SP, PvdA en Christen Unie willen dat de Eerste Kamer de privatiseringen van de afgelopen decennia gaat onderzoeken. Goed idee of is de senaat publiciteitsgeil aan het worden?
Directeuren van semi-publieke instellingen die ‘marktconform’ beloond worden, de invoering van de OV-chipkaart die gepaard gaat met enorme kosten en een verregaande inbreuk op de privacy, de verkoop van een energieproducent aan een buitenlandse energiereus die het niet zo nauw neemt met milieudoelstellingen: het zijn stuk voor stuk voorbeelden van de afstand die de afgelopen decennia geschapen is tussen de politiek en zaken die de burger meer aangaan dan de aankoop van een rolletje drop.
Het is het beeld van een land dat grossiert in toezichtsorganen die (half)vermarkte sectoren zoals openbaar vervoer en gezondheidszorg in de gaten moeten houden, van adviesbureaus en bestuurslagen. Het is het beeld van een land in een staat van permanent zelfonderzoek, waar besluitvorming slechts een stopwoord van zoekende bewindslieden is. Verantwoordelijkheid is er een begrip dat in een kluwen van lijnen is opgeknipt tot oneindig kleine en onherkenbare stukjes. Niemand is verantwoordelijk en niemand regeert.
Het moeras van politieke besluitvorming en betrokkenheid is de spil waar het boek Niemand regeert van NRC-journalist Marc Chavannes om draait. Niemand regeert is een bundeling van Chavannes politieke columns vanaf 2006, onderverdeeld in een aantal thema’s zoals “de markt, voor al uw politieke vragen”, “Nederland als wereldmacht”, “Regeren is vooruitschuiven” en “Hoe ver wilt u zich laten uitkleden?”
[qvdd]
“Zo?n pensioenfonds moet ook rendement behalen. Voorbeelden in het buitenland leren dat particuliere investeerders ook heel fatsoenlijke zorg mogelijk maken. Voorwaarde is natuurlijk wel dat je stevige meerjarenafspraken maakt, waarin het publieke belang van de zorg goed is verankerd.”
Oud-minister Roger van Boxtel is tegenwoordig topman van verzekeraar Menzis en wil graag meer privatisering in de zorg. Dan kunnen de pensioenfondsen weer een leuk rendement maken.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.