"Steeds meer kinderen naar islamitische basisschool" kopte het AD afgelopen vrijdag. In de papieren editie stond "In 5 jaar tijd stijgt 't aantal leerlingen met 22 procent". We doken er even in. Allereerst valt op dat het AD (en alle media die het bericht overnemen) niet aan bronvermelding doet. Maar aangezien de autoriteit op dit punt het DUO is, konden we snel de gegevens boven tafel halen. En jawel, in 2010 waren het er 8.981 en in 2014 10.830. Een stijging van 20,6%, maar een kniesoor die daar op let. Vervat in een grafiek ziet het er dan zo uit: De kop van het bericht klopt dus. Maar....
Columnist René Kneyber, zelf docent wiskund op een vmbo, somt in Trouw op waarom de hoge werkdruk fnuikend is voor goed onderwijs.
Werkdruk is de terminale ziekte van het onderwijs. Wie het onbekommerd door laat groeien, riskeert uiteindelijk een gezond onderwijssysteem te verliezen. In Nederland staan we in het primair onderwijs aan de rand van die afgrond.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
OPINIE - De eindtoetsen in het primaire onderwijs zijn sinds dit schooljaar verschoven van februari naar april. Omdat vóór 1 maart alle basisscholen hun leerlingen in groep acht moeten hebben geadviseerd over de te volgen leerroute in het voortgezet onderwijs, zal de verplichte eindtoets hierbij veel minder een doorslaggevende waarde hebben dan voorheen. Dat is een gunstige ontwikkeling.
Maar is het (basis)onderwijs hiermee klaar voor de toekomst?
Basisscholen krijgen dit schooljaar de vrijheid om naar eigen inzicht te kiezen uit enkele, door de minister goedgekeurde, eindtoetsen voor de leerlingen van groep acht. Vóór 1 februari moeten alle 6500 scholen een keuze hebben gemaakt uit het geringe aanbod van eindtoetsen. Dat de Centrale Eindtoets, in de volksmond ‘Cito-toets’ genoemd, hierin een monopoliepositie heeft is niet vreemd. Het befaamde nationale toetsorgaan drukt immers al vele decennia een belangrijke stempel op de toetsing van de basisschoolleerlingen in ons land.
Wanneer we enkele van de goedgekeurde overgebleven toetsen met elkaar vergelijken, zien we wel wat verschillen. Bijvoorbeeld dat de Centrale Eindtoets zowel op papier als digitaal kan worden aangeboden, de IEP-toets enkel op papier en de Route8-toets alleen digitaal. Waar de Centrale Eindtoets kiest voor een traditionelere lay-out, maakt de IEP-toets juist gebruik van afbeeldingen die meer bij de belevingswereld van de leerlingen van nu aansluit (vraagvorm in Facebookposts).
Britse leerkrachten in het basisonderwijs besteden gemiddeld 55,8 uur per week aan hun werk, waarvan 36,1 uur aan primaire onderwijstaken.
Het ministerie van onderwijs in het Verenigd Koninkrijk doet al jaren onderzoek naar de tijdsbesteding van leerkrachten. Ze vragen daarvoor leerkrachten om gedurende twee dagen een (papieren) dagboek bij te houden. In het onderzoek over 2013 gaat het om twee dagen in maart. Ook wordt gevraagd wat ze in het weekend doen voor school. Vervolgens worden de activiteiten gecodeerd in 26 verschillende activiteiten.
65% van de tijd gaat op aan het geven reguliere lessen, het beoordelen en toetsen van leerlingen en het voorbereiden van lessen. De resterende tijd gaat op aan een diversiteit van 23 verschillende activiteiten waaronder opleidingen, administratie en overleg. Omdat ik de Engelse term ‘pastoral care’ zo mooi vond, heb ik de activiteiten niet vertaald.
Bron: Eigen grafiek op basis van tabellen in het rapport ‘Teachers’ workload diary survey 2013. Research report. February 2014. Department for Education.’
Gemiddeld zijn leerkrachten in het primair onderwijs 55,8 uur per week in touw. Daarvan besteden ze 18 uur aan lesgeven conform het rooster. 4,3 uur gaat op aan administratie. 45% van de leerkrachten vindt dat de bureaucratie is toegenomen.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
NIEUWS - Eerder schreef ik over Klasbord, een social media-app waarmee leerkrachten foto’s en andere persoonsgegevens van hun leerlingen kunnen delen met zowel de eigen ouders als de ouders van klasgenootjes. In de praktijk leidde het gebruik van deze app, zoals ik hier uiteenzette, tot een massale schending van de Wet bescherming persoonsgegevens.
Inmiddels heeft Klasbord, dankzij de aandacht op Sargasso en Ouders online, besloten de gebruikersvoorwaarden aan te passen, zo valt te lezen op de site van juridisch adviesbureau ICTRecht:
Op diverse media ontstond enige ophef over de populaire app Klasbord: deze zou de privacy van leerlingen schenden. Met Klasbord kan een leraar berichten en foto’s uit zijn klas delen met ouders die ook de app hebben geïnstalleerd. Maar op grond van de privacywet mag dat niet zomaar, daar is immers toestemming voor nodig omdat het gaat om ‘persoonsgegevens’, gegevens die een individuele leerling betreffen. En is die toestemming er wel? Wij zochten het uit voor Klasbord en lieten de app aanpassen om aan de wet te voldoen.
Leerkrachten die Klasbord gebruiken moeten voortaan bij ingebruikname van de app expliciet bevestigen dat zij beseffen dat zij met privacygevoelige gegevens werken. Verder wordt uitgelegd dat ouders vooraf toestemming moeten geven (en mogen weigeren). Tenslotte zal Klasbord, als bewerker van persoonsgegevens, voortaan ook aan de wettelijke verplichting voldoen om een zogenaamde bewerkersovereenkomst met scholen of leerkrachten aan te gaan.
ANALYSE - Ook kleine kinderen hebben privacy. Maar we lijken het geen enkel probleem te vinden wanneer deze op grove wijze wordt geschonden.
Mijn dochter van vier gaat sinds enkele maanden naar school. Afgelopen week ontving ik een enthousiaste e-mail van de contactouder van haar klas. Via de Klasbord-app zouden voortaan onder schooltijd genomen foto’s worden gedeeld, bijvoorbeeld om de ouders te laten zien ‘hoe onze kinderen vol spanning naar het Sinterklaasjournaal kijken of buiten de ritseldans aan het doen zijn.’
Ik was, om het voorzichtig uit te drukken, not amused. Sinds wanneer hebben kinderen geen recht op privacy? Onderdeel van opgroeien is juist dat kinderen ook buitenshuis langzaam aan een eigen leventje gaan opbouwen. Dat ouders niet overal meer bij hoeven te zijn en dat kinderen zelf leren beslissen welke ervaringen ze met hun ouders willen delen. Bovendien kan het toch niet de bedoeling zijn dat kinderen zich geremd gaan voelen omdat ze weten dat zowel hun eigen ouders als de ouders van klasgenootjes om de haverklap meekijken bij alles wat ze doen?
Maar dat soort overwegingen lijkt tegenwoordig achterhaald. Nu het technisch kan, willen ouders gewoon zo veel mogelijk meekijken.
Klasbord
Wat is Klasbord precies? En hoe werkt het? Klasbord valt het beste te vergelijken met een besloten facebookpagina waarvan de leerkracht de administrator is en bepaalt wie toegang krijgt en wie berichten mag plaatsen. Zowel op de homepage als op de ‘over’-pagina wordt verder gesteld dat Klasbord met name geschikt is voor het delen van foto’s, berichten en oproepen.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
DATA - Jaren geleden publiceerde Wolters Noordhoff een prachtige Onderwijsatlas, een speciale editie ter gelegenheid van een jubileum. De eenmalige uitgave bevatte een enorme rijkdom aan kaarten en grafieken.
Gelukkig wordt er af en toe een nieuwe atlas gepubliceerd. Het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs (PO) liet een atlas (pdf) maken over de arbeidsmarkt voor leraren. Een compacte en prachtige uitgave, met stijlvolle infographics en mooie kaartjes van Nederland.
Naast de al bekendere plaatjes over krimp en vergrijzing, bevat de atlas ook interessante hoofdstukken over besturen, financiën en sociale zekerheid. Ik koos twee plaatjes uit het laatste hoofdstuk.
Bron: CAOP Research en MOOZ (sept 2013). Onderwijsatlas Primair Onderwijs. In opdracht van Stichting Arbeidsmarktplatform PO
De auteurs schrijven over regionale verschillen in de mate waarin het personeel zich ziek meldt. Het ziekteverzuimpercentage in het basisonderwijs is het hoogst in Amsterdam en de provincies Limburg, Groningen en Friesland. Het personeel in Amsterdam meldt zich ook relatief vaak ziek. Ook in de andere steden in de G5 en in de provincie Zuid-Holland ligt de meldingsfrequentie van het personeel in vergelijking met andere gebieden in Nederland relatief hoog. Wel meldt het personeel in de G5 en Zuid-Holland zich vaak maar voor korte duur ziek. De verzuimduur in deze gebieden is aanzienlijk lager dan in andere gebieden die ook te maken hebben met een hoog ziekteverzuimpercentage, zoals Limburg, Groningen en Friesland.