Waarom ik niet en wél rouw om Charlie Kirk

Waarom ik niet rouw om Charlie Kirk Er zijn mensen wiens overlijden vanzelf stilte en respect oproept. Charlie Kirk hoort daar voor mij niet bij. Zijn dood is geen verlies voor de democratie, maar hooguit het verdwijnen van een van haar luidruchtigste ondermijners. Want laten we eerlijk zijn: Kirk zal niet worden herinnerd om zijn bijdrage aan een open samenleving, maar om zijn hardnekkige inzet om achterdocht, ressentiment en complottheorieën te voeden. Hij zette de Civil Rights Act weg als een “enorme fout”, droeg complottheorieën als de “Great Replacement” met trots uit en wijdde zich aan het in twijfel trekken van verkiezingsuitslagen zodra de uitkomst hem niet beviel. De belangrijkste taak van vrouwen is kinderen krijgen en abortus is erger dan de Holocaust. In elk ander systeem zou dit slechts gênant theater zijn geweest, maar in de VS, waar miljoenen zijn woorden omarmden, kreeg het gewicht. Hij was een van de speerpunten van een beweging die de democratische spelregels alleen respecteert zolang ze zelf wint. Hier komt de tolerantieparadox van Karl Popper om de hoek kijken. Een samenleving die onbeperkt tolerant is tegenover intolerantie, graaft haar eigen graf. Kirk was bij uitstek een vertegenwoordiger van die intolerantie: niet de felheid van een debatpartner die de democratie scherper maakt, maar de gretigheid van iemand die aan haar fundamenten zaagt omdat diversiteit, inclusie en verkiezingsresultaten niet in zijn straatje pasten. Tolerantie voor dat soort denkbeelden is geen deugd, maar een zwaktebod dat aan de basis ligt van de ondergang van de democratie. Rouwen om Kirk zou dan ook impliceren dat zijn stem iets essentieels toevoegde aan het publieke gesprek. Maar wat hij toevoegde, was ruis, misleiding en de normalisering van haat als legitiem standpunt. Democratie is niet gebaat bij elke mening, ze is gebaat bij meningen die de basisprincipes van gelijkheid, rechtvaardigheid, waarheid serieus nemen. Natuurlijk, voor hemzelf en zijn familie is zijn dood een tragedie, en moord is om meerdere redenen niet de manier waarop iemand - wie dan ook - het politieke toneel zou moeten verlaten. Maar dat maakt nog niet dat zijn nalatenschap ook tragisch genoemd moet worden. Die is eerder een opluchting voor de samenleving die hij zo gretig tegenwerkte. Dus nee, ik rouw niet. Ik noteer het als een voetnoot in de lange strijd van de democratie tegen haar interne vijanden, een strijd die relevanter is dan ooit. De paradox leert ons dat het verdragen van mensen als Kirk uiteindelijk leidt tot het verdwijnen van de ruimte waarin echte vrijheid kan bestaan. Zijn afwezigheid is geen reden tot feest, maar wel tot een zucht van verlichting. Eén demagoog minder die meent dat de democratie een speeltuin is voor zijn intolerantie. Waarom ik wél rouw om Charlie Kirk Soms is het niet de stem zelf die telt, maar wat er met de echo wordt gedaan. Charlie Kirk was bij leven een demagoog, een man die complotten, ressentiment en halve waarheden tot politiek wapen verhief. Om zijn ideeën op zich verlies ik geen traan. Maar om zijn dood wel. Niet omdat ik hem bewonderde, maar omdat een moord als deze een dodelijk geschenk is aan precies de krachten die de democratie verder willen uitkleden. De geschiedenis laat zien hoe handig martelaarschap kan worden gerecycled. We hoeven maar te denken aan Pim Fortuyn, wiens dood in Nederland een beweging vleugels gaf die zonder dat pistoolschot waarschijnlijk nooit zo groot was geworden. Of aan de Weimarrepubliek, waar de nationaalsocialisten er een sport van maakten om elk slachtoffer in de eigen gelederen te gebruiken als bewijs dat de democratie hun vijand was. Een moord levert niet alleen rouw op, maar ook munitie. Daarin schuilt de reden om te rouwen: niet om de man, maar om de gevolgen. De dood van Kirk kan dienen als katalysator voor het verhaal waarin conservatieven zich de enige ware slachtoffers wanen, en waarin iedere linkse of progressieve stem verdacht wordt gemaakt als potentiële dader of aanstichter. Het gevaar is dat kritische geluiden het zwijgen worden opgelegd onder dreiging van “zie je wel, jullie hebben bloed aan je handen”. Bovendien is het een klassieke valkuil van democratische samenlevingen om een gewelddadige dood als bewijs van legitimiteit te zien. Kirk zelf ondermijnde met plezier verkiezingen en burgerrechten, maar nu kan hij worden opgevoerd als martelaar van de vrijheid van meningsuiting. Zijn erfenis wordt daarmee opgeblazen tot proporties die hij bij leven nooit had kunnen bereiken. Dus ja, ik rouw. Niet om de man, maar om de speelruimte die zijn dood zijn geestverwanten geeft. Want in die speelruimte kan het klimaat voor kritiek verder verstikken. Elke columnist, academicus of activist die het waagt de fundamenten van extreemrechts te bekritiseren, kan nu nog sneller worden neergezet als medeverantwoordelijk voor “het volgende Kirk-moment”. Het is een wrange constatering: juist de dood van iemand die zelf intolerantie verspreidde, kan leiden tot minder ruimte voor broodnodig verzet.

Door: Foto: "Charlie Kirk" by Gage Skidmore is licensed under CC BY-SA 2.0

Closing Time | Grimm

Het is alweer bijna twintig jaar geleden dat de toenmalige band van André Manuel (Krang) de plaat Gluut uitbracht. Die werd nog deels bekostigd met een of andere subsidie om de regionale kunsten aan te moedigen: alle nummers waren namelijk in Twents dialect en naar verwachting zou de plaat geen commercieel succes worden.

De CD zat in een merkwaardig plastic constructie, die nog het meest weg had van een uitvergrote pillendoos, en die grof beschilderd was door de bandleden van Krang zelf. Geen idee hoeveel exemplaren ervan zijn gemaakt. Zal nu wel een collector’s item zijn geweest.

Foto: © Sargasso logo serie Nieuwe politieke partijen

Pim en andere debutanten

COLUMN - Deze maand maakte het European Research Council bekend wie het een Consolidator Grant toekent. Na een strijd waarin 90% is afgevallen ben ik één van de gelukkigen. Met die beurs kan ik mijn onderzoeksteam uitbouwen en onderzoek doen naar nieuwe politieke partijen en media.

“Nederland, met al zijn antidiscriminatiebepalingen en vooral de morele verontwaardiging over alles wat maar enigszins zweemt naar het maken van onderscheid tussen mensen op welk terrein dan ook, is een keiharde gesegregeerde samenleving.” In zijn boek De islamisering van onze cultuur uit 2001 plaatste politicus Pim Fortuyn vele vraagtekens bij het ideaal van de multiculturele samenleving.

Mee eens of niet, Fortuyn verwoordde de mening van een flink deel van het electoraat. Althans, volgens het Nationaal kiezersonderzoek bestaat al sinds 1994 een grote mate van stabiliteit in de antwoorden op de vraag of ‘allochtonen hun eigen cultuur mogen behouden of zich juist geheel moeten aanpassen.’ Die antwoorden waren scheef verdeeld, en dat zijn ze tot op de dag van vandaag.

In een recente enquête van mijn team onder 1.404 kiezers bijvoorbeeld neigt 12% naar ‘behouden’ en 68% naar ‘aanpassen.’ Ook is 45% het eens met de stelling dat ons land een slechtere plek is geworden door mensen uit andere landen die hier zijn komen wonen, en 38% is het daarmee oneens. Liefst 37% vindt dat die mensen het culturele leven in ons land ondermijnen en 46% vindt van niet.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Beledigen

Ter ere van Pim wordt sinds enige jaren het Nederlands Kampioenschap Moslims Beledigen georganiseerd. En zoals dat gaat overal waar de naam van Santo Pim wordt aangeroepen ontstond er heibel. Een van de genomineerden trok zich terug omdat hij het gevoel had niet helemaal in het gezelschap te passen. Er is dus een plek vrij.

Ik zeg: Fawaz Jneid, de Relimam van de Hofstad. Meester van het vrije woord. Grootgrutter in controversiële uitspraken. Begenadigd geselaar van alles wat niet deugt aan de houding van moslims in Nederland. Pim zou van de man gehouden hebben, dat weet ik zeker. Misschien kan het zelfs tot een handgemeen komen op de uitreiking.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Ode aan het Klootjesvolk

De kwalijke suggestie is dat de gewone man zich laat leiden door zijn onderbuik, waar de intellectueel, alias de “weldenkende Nederlander”, zich door ratio zou laten leiden. Maar de gewone man kent de realiteit heel goed. Vaak beter dan de academici in hun witte wijken, die hun trendy zienswijzen graag uitdragen als moreel superieur, als de Betere Gedachten. Terwijl er bij hen absoluut eigenbelang meespeelt. De globalisering biedt hoogopgeleiden carrièrekansen, maar is voor praktisch opgeleiden vaak bedreigend.’

Foto: Hrag Vartanian (cc)

Krijgen we een populistische revolutie?

RECENSIE - Hans Wansink opent zijn boek De populistische revolutie met een bekentenis:

‘In mijn proefschrift De erfenis van Pim Fortuyn (2004) heb ik het populisme nog als een tijdelijke ontregeling van het politieke bedrijf getypeerd (…) Anno 2017 is duidelijk geworden dat het populisme veel duurzamer is dan de meeste waarnemers voor mogelijk hadden gehouden. Dat vraagt om nieuw onderzoek naar de bronnen (…) de vraag die zich opdringt is: is het populisme ‘het nieuwe normaal?’

Het zij hem vergeven. Vrijwel iedereen beschouwde de opkomst van Pim Fortuyn als een teken van ziekte van het politieke systeem. Hier werd een brede maatschappelijk onvrede vakkundig uitgebuit door een sluwe, charismatische raddraaier. Die beweging was ongetwijfeld een tijdelijk verschijnsel.

Tegen de tijd dat Wansink promoveerde, was Fortuyn al dood en was zijn LPF een zieltogende club. Alleen, de onvrede die Pim een stem had gegeven, die was niet verdwenen. Vijf jaar later was het Geert Wilders die op dezelfde akker oogstte. Het populisme bleek een blijvertje.

Merkwaardige mix

De voedingsbodem, zo ontdekte ook Wansink (p.9), ‘is te vruchtbaar’. En hij somt vervolgens een aantal hardnekkige vraagstukken op (integratie, de radicale islam, de recessie, de Europese integratie, stijgende sociale ongelijkheid) die zich in zijn ogen ‘duurzaam lenen voor politisering en agitatie’. Hij concludeert dat ‘onder de oppervlakte van populistische bewegingen met een korte levenscyclus zich een historische ontwikkeling afspeelt van een veel langere adem.’ En die dynamiek wil hij beschrijven met ‘een mix van analyses en beschrijvingen’.

Foto: Metropolico.org (cc)

Ich bin ein Gutmensch

COLUMN - Mensen van goede wil laten zich nodeloos in de verdediging drukken, betoogt Eddy Stam. Laten we van Gutmensch een geuzennaam maken!

Een collega kwam te laat de zaal binnen. Het werd even stil en alle blikken volgden hem terwijl onverstoord een zitplaats zocht. Met z’n geverfde haren, donkere bril en lange jas was het een flamboyante verschijning. Ik dacht wat zou ik doen in zijn plaats? Allerlei gedachten schoten door mij heen. Was het niet beter als hij weg was gebleven? Had hij niet gebukt onder schaamte moeten binnen komen? Kunnen wij nog wel zaken doen met hem? Zou hij niet openlijk afstand moeten nemen?

Het was 15 jaar geleden toen in Oostenrijk ondanks wereldwijde protesten de Christen Democraten een coalitie met de ultra rechtse FPÖ van Jörg Haider vormden. Er waren discussies over boycots. De Europese Commissie had besloten de contacten met Oostenrijk te minimaliseren. En toch kwam deze Oostenrijkse collega zonder enige schaamte naar een EU bijeenkomst.

Inmiddels zijn we 15 jaar verder en in verschillende landen in de EU spelen zich taferelen af waar Jörg Haider van kon dromen. Overal in de EU zien we radicaal rechts sterker worden. We kijken nergens meer van op. Ik loop ook nergens met schaamte binnen omdat de PVV misschien wel de grootste partij in Nederland is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour | De buitenstaander, de verlosser

It is during ascent or descent in the social scale that the individual achieves the clearest view in the social and historical structure of society. In the ascent one understands what one is aiming at, in the descent that one is losing.

Karl Mannheim maakt deze observatie als hij de sociale status van de conservatief Edmund Burke bespreekt. Als Ier was hij een buitenstaander. Bovendien kwam hij uit een burgerlijk milieu en probeerde toegang te krijgen tot de elite van Engeland.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Zuivere wetenschap

Wanneer je als hoogleraar bent aangesteld aan een Nederlandse universiteit, verlies je het recht om politiek gevoelige uitspraken te doen. Dat vindt – u raadt het al – iemand van de PVV die zich gestoord heeft aan een prof (Paul Frissen) die iets lelijks over de PVV gezegd had. Nu zijn er ook rechtse proffen (wijlen Bob Smalhout comes to mind), maar die zeggen zinnige dingen, dus dan is het niet politiek gevoelig.

Dit hadden we allemaal kunnen voorkomen als we de hoogleraren lekker in hun ivoren toren hadden laten zitten. Maar nee hoor, al enkele decennia hameren we erop dat ze maatschappelijk relevante wetenschap moeten bedrijven. Als de PVV aan de macht komt, mogen we dus verwachten dat hoogleraren weer hun wereldvreemde gang mogen gaan. Degenen die het niet kunnen laten, moeten dan maar de politiek in gaan, zoals professor Pim.

Quote du Jour | Het mes kwam van Rechts

Het mes gevoerd hebben ook die “bezorgde burgers”, die mensen, welke uit de grootste nood en ellende naar Europa vluchten, beschimpen als “invasiemacht”, “illegale kolonisten” en “asielbedriegers”. Het mes gevoerd hebben diegenen, die de opname van vluchtelingen als “asielwaanzin” verguizen. Het mes gevoerd hebben diegenen, die luidkeels over een zogenaamde “vijandige overname”, “omvolking” of “islamisering van het Avondland” klagen. Het mes gevoerd hebben diegenen, die mensen die zich voor een welkomstcultuur inzetten, als “Multikulti-ideologen” en “Duitslandafschaffers” wegzetten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende