Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Persvrijheid als EU-toelatingscriterium?
Een bijdrage van Katinka Barysch, deputy director of the Centre for European Reform.
Countries that want to join the EU need to show that their democracies work well. However, press freedom – a key ingredient of any pluralist democracy – is under threat in most of the countries that are now queuing for accession. Independent newspapers and broadcasters are being squeezed out of the market. Critical journalists are being sacked, beaten or locked up. Without curious and courageous journalists, crime and cronyism flourish, public debate is stunted and politicians feel unaccountable. The EU could do more to protect media freedom in the Western Balkans and Turkey.
The erosion of press freedom has been most striking in Turkey recently. A shocking 50-60 journalists are now in jail (depending on who does the counting), mostly accused of plotting to overthrow the government or split the country. Some 10,000 lawsuits are pending against writers and broadcasters. Many journalists suspect that their phones are tapped and their e-mails read. Fear and suspicion pervade the media. In the press freedom ranking of Reporters without Borders, a Paris-based NGO, Turkey has dropped to 138th place, behind Iraq and only just ahead of Russia.
Controle overheid moet niet bij overheid
De aankondiging van minister Donner (BZK) op Dag van de Persvrijheid om de Wet openbaarheid van bestuur in te perken, kon op een applaus van de aanwezige journalisten rekenen. Onbegrijpelijk, want de wet moet inderdaad op de schop, maar dan wel om andere redenen. De openbaarheid van overheidsinformatie, zoals vastgelegd in de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), dient het vooronderstelde belang van een goede en democratische bestuursvoering. Het recht is vastgelegd in onze Grondwet en openbaarheid dient dan ook het uitgangspunt te zijn.
Afhandeling vaak onzorgvuldig en te laat
De noodzaak van de wet wordt duidelijk uit de gang van zaken rondom het CIOT, de databank met de actuele klantgegevens van internet providers en telefoonaanbieders. Met de Wob in de hand wordt duidelijk dat de praktijk van bevraging door opsporingsdiensten al jaren zorgwekkend is en de wettelijk verplichte rapportages onvolledig waren. Ook de opzet van het internetfilter is gebaat bij openbaarheid, net als de camera’s boven de weg die kentekens scannen en de bedroevend slechte Nederlandse inbreng voor de Europese evaluatie van de bewaarplicht. Bij deze en vele andere onderwerpen heeft de Wob een belangrijke rol gespeeld, ondanks actieve tegenwerking van de overheid. Onnodig uitstel van de beslissing op het verzoek en het onzorgvuldig censureren van documenten zijn beproefde middelen voor obstructie. Bezwaar maken loont bijna altijd.
In 2010 heb ik enkele tientallen verzoeken gedaan. Bij meer dan één derde ervan nam de overheid de beslissing te laat. De overheid kan de beslissing verdagen als zij voor de behandeling van het verzoek meer tijd nodig heeft. Maar zelfs dan is de overheid vier van de tien keer te laat. En als de beslissing te laat is, dan is dat gemiddeld bijna twee weken. Soms is dat uitstel aantoonbaar onnodig. Zo adviseren internet providers de minister een brief van henzelf over een internetfilter openbaar te maken en de staatssecretaris belooft de Eerste Kamer dat ook. Desondanks is voor de beslissing op mijn verzoek maar liefst 2,5 maand nodig. De obstructie hindert een op feiten gebaseerde discussie. Zo had de brief een belangrijke rol kunnen spelen in de discussie die vooraf ging aan een stemming in het Europese parlement over verplichte internetfilters. De overheid hoort zich gewoon aan haar eigen, toch al lange, termijnen te houden. Dan hoef ik ook geen dwangsom te eisen, die ik overigens, via de belasting, toch weer zelf betaal.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Donner en het ministerie van Informatie
Het lijkt alsof Piet-Hein Donner voor een ministerie van Informatie pleit. Gisteren, op de dag van de persvrijheid, vertelde hij aan een groep journalisten dat de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) wat hem betreft ingeperkt wordt. Nieuwsgierige verslaggevers dienen zich voortaan bij de voorlichting te melden. De toespraak geeft weer eens treffend aan hoe stuurloos de overheid dobbert in de informatiemaatschappij.
Volgens Donner is de huidige Wet openbaarheid van bestuur gebrekkig. De wet leidt tot misbruik, een hoge werkdruk voor de ambtenaren en verstoring van het bestuurlijke proces, wellicht het meest zwaarwegende argument om de Wob aan banden te leggen.
Iedereen die vaak van de Wob gebruik maakt, erkent dat de wet kwalitatief onder de maat is.
Een aantal mensen vindt het inderdaad nodig om bestuursorganen met ingewikkelde Wobverzoeken te bestoken in de hoop dat de beantwoordingtermijnen overschreden worden en dat ze dwangsommen kan incasseren. Hier moet inderdaad tegen opgetreden worden.
De andere problemen hebben vooral te maken met de informatiehuishouding van de overheid, die ondanks alle beloften van een eOverheid nog volstrekt onvoldoende is. Donner klaagt er terecht over dat journalisten (alsof de Wob alleen voor journalisten is…) vaak een schot hagel vuren in de hoop dat één korreltje raak is. Inderdaad moet je een verzoek om informatie breed formuleren, maar dat komt omdat niemand wil of kan vertellen welke documenten beschikbaar zijn. De Wob is een tijdrovende procedure, dus moet je maar veel opvragen (en vreselijk veel onzin doorlezen) om toch aan de benodigde informatie te komen. Sommige landen hebben een register met overheidsdocumenten. Dan kun je gericht vragen. Zo kan het ook.
Press Freedom Night – three uneasy questions
GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini opende dinsdagavond de Avond van de Persvrijheid in Amsterdam. Ze hield de journalisten en uitgevers onder haar gehoor een spiegel voor: hoeveel is digitale vrijheid hun waard? We kregen de tekst (helaas in het Engels) toegestuurd en delen die graag met u.
Ladies and gentleman,
The internet is a dictator’s nightmare.
Ask Ben Ali. Ask Mubarak.
Twitter, Facebook and the blogosphere helped bring them down.
The internet can be a powerful tool for democratic change.
But it might not be so forever.
Governments are unhappy with the free flow of bits and bytes.
They are putting in place gatekeepers and spies.
Technologies for filtering information and intercepting communications might turn the internet into yet another instrument of repression.
Will we let that happen?
I am very honoured by the invitation to open this Press Freedom Night, but I am not here to talk smoothly.
I want to raise three uneasy questions, inspired by my personal experiences.
I suppose many of you are journalists, editors or publishers.
My three questions relate to the way your professions defend internet freedom and media freedom – or fail to do so.
First question:
Are Dutch publishers pushing for the same kind of internet filters that we find so reprehensible in dictatorships?
Last month, the Dutch government proposed to outlaw downloading copyrighted text, music and images from illegal sources.
For the Dutch Publishers Association (NVU), which includes newspaper publishers, this proposal doesn’t go far enough.
They want criminal sanctions, even for limited downloading.
They want better enforcement, even if someone downloads a text from a legal source but then mails it to a friend (which, unbelievably, is already a crime).
But how is the government supposed to enforce such strict copyright laws?
By having internet providers check all our internet traffic and block access to websites that infringe copyrights, as the music industry demands?
We would be halfway to China, with its Great Firewall.
Different goals, same technology.
Wouldn’t we be offering a blueprint for censorship to governments less democratic than ours?
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Hongarije verliest zijn vrijheid

Hongarije is vanaf januari tot juli voorzitter van de EU. Maar dat voorzitterschap heeft meteen al een krasje opgelopen door de mediawet die de rechtse regering Orban met steun van een tweederde meerderheid in het parlement onlangs heeft ingevoerd. De Europese Commissie heeft bij monde van Commissaris voor de media Kroes al vrij snel vragen gesteld aan de Hongaarse regering. Die heeft inmiddels enkele wijzigingsvoorstellen ingediend. Kroes bestudeert ze nog. Maar een woordvoerder van Kroes zegt dat het toch wel moeilijk zal zijn om de Hongaren tot een andere koers te dwingen. De EU mist concrete criteria voor onafhankelijkheid van de pers. Volgende week vindt er op initiatief van de Groene Fractie een debat plaats in het Europees Parlement over deze kwestie.
Judith Sargentini, Europarlementariër voor GroenLinks, vindt dat de EU Hongarije er toe moet bewegen om de wet in te trekken. De persvrijheid wordt op onaanvaardbare wijze aangetast als een media-autoriteit, die benoemd wordt door het – nu voor twee-derde rechtse- parlement, op zeer vage gronden moet gaan oordelen over nieuwsberichten en hoge boetes kan uitdelen als een publicatie niet in de smaak valt. Dit is een rechtstreekse aantasting van de vrijheid van het politieke debat.
András Schiffer, Hongaars parlementslid voor de LMP, een jonge, liberale partij die aspirant-lid is van de Europese Groene Partij, waarschuwt voor toenemende zelfcensuur in zijn land. Hij vindt dat de EU deze wet niet zomaar kan laten passeren. “De EU is niet alleen een economisch bondgenootschap, maar ook een gemeenschap van waarden waarin bepaalde rechten en vrijheden gelden.”
De schijnheilige verontwaardiging rond WikiLeaks
Toen vorig jaar onder andere op WikiLeaks emails van klimaatonderzoekers werden gepubliceerd was er geen ophef over de legitimiteit van WikiLeaks. De politici en journalisten die nu waarschuwen voor het gevaar van onbeperkte transparantie heb ik toen niet horen klagen terwijl er wel degelijk vraagtekens te plaatsen waren bij dat lek. Vorig jaar om deze tijd juichten conservatieve blogs over het lek, terwijl de wereld nu te klein voor de ’terrorist’ Julian Assange. Bijvoorbeeld de conservatieve blogger Michelle Malkin in 2009:
The crimes revealed in the e-mails promise to be the global warming scandal of the century — and have massive bearing on the climate change legislation being considered by our lawmakers here at home.
Maar anno 2010 zingt Malkin een heel ander lied:
No American should take joy, pleasure, or satisfaction from the untold, devastating ways in which the coordinated WikiLeaks document dump of hundreds of thousands of State Department cables — nearly half of which are ‘secret’ or ‘classified’– has undermined U.S. diplomacy.
Schijnheilig
Het is nog geen jaar geleden dat Hillary Clinton de Chinezen de les las omdat zij internet censureren:
Secretary of State Hillary Clinton will call tomorrow for an uncensored global Internet where individuals and companies can operate without fear of repression or computer attacks such as those Google Inc. says emanated from China.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
