Aan ’t water met Kunst op Zondag

Met de bundel Aan ’t water: 100 watergedichten en 100 watergezichten is de trilogie compleet. Een drietal boeken met daarin 100 schilderijen en tekeningen in combinatie met 100 gedichten over hetzelfde thema. En bij iedere publicatie hoort ook een museale tentoonstelling. Het slotakkoord in deze serie is nu te zien in de Tuinzaal van Museum MORE in Het Gelderse Gorssel. Voor Kunst op Zondag heb ik waterpret beleefd in de IJssel-vallei. [caption id="attachment_349929" align="aligncenter" width="300"] Op 't duin (omslag), Uitgeverij Thoth[/caption] Het begon … Op ’t Duin In 2015 verscheen bij de tentoonstelling Duingezichten in het Haags Historisch museum in samenwerking met het Letterkundig Museum de kunst- en dichtbundel ‘Op ’t duin: 100 duingedichten en 100 duingezichten. Samensteller van deze publicatie is Nicolaas Matsier, hij studeerde klassieke talen en filosofie. Het Haags Historisch Museum vroeg aan gastcurator Boudewijn Bakker om een tentoonstelling in te richten met hetzelfde thema in de kunst. De duinen waren en zijn nog steeds een populair onderwerp voor schilders, tekenaars en fotografen. Uit het enorme aanbod aan werk, selecteerde Bakker 100 werken en verdeelde die voor de tentoonstelling in verschillende thema’s. ‘Land van mest en mist, van vuilen, kouden regen.’  zo begon het bekendste weergedicht uit onze literatuur  anderhalve eeuw geleden. [caption id="attachment_349930" align="aligncenter" width="300"] Weer en Wind (omslag), Uitgeverij Thoth.[/caption] Weer en Wind in Singer Laren Het succes van deze formule smaakte naar meer. In 2019 kwam er een vervolg onder de titel Weer & Wind: 100 gedichten en 100 gezichten. In deze tweede productie nam Boudewijn Bakker de hele klus voor zijn rekening. Boudewijn Bakker was in zijn werkzame leven oud-hoofdconservator van het Stadsarchief te Amsterdam en specialist op het gebied van het landschap in de Nederlandse beeldende kunst. Net als de duinen is het thema weer een geliefd thema onder kunstenaars. Uit een groot en gevarieerd aanbod van werken uit de laatste vier eeuwen selecteerde Bakker wederom 100 weer en wind gezichten. Met als kers op de taart een expositie onder dezelfde naam in museum Singer Laren. ‘Nederland ook best Waterland kunnen heten of Zeeland.’ Citaat uit Aan ’t Water p. 13 [caption id="attachment_349921" align="aligncenter" width="450"] Aan 't Water Zaalimpressie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] De derde loot aan de stam: Aan ’t Water Dit voorjaar is het derde deel van de kunst- & dichtbundel verschenen met de titel ‘Aan ’t water’. De succesformule is doorgetrokken in 100 watergedichten & 100 watergezichten. Boudewijn Bakker kreeg hiervoor hulp van de eerste samenstellers uit deze serie Nicolaas Matsier en van Helmi Goudswaard. Het derde museum waar je nu de expositie met dezelfde titel kunt ontdekken is Museum MORE in het Gelderse Gorssel. De uiterwaarden van dit groene dorp liggen aan de zuidelijke oever van de IJssel. Boudewijn Bakker dook voor de derde maal in talrijke depots in ons land om watergezichten te selecteren. 50 Werken zijn deze zomer in Gorssel te zien. ‘Zet het blauw van de zee  tegen het blauw van de hemel…’ Willem Hussem p. 42 [caption id="attachment_349918" align="aligncenter" width="450"] Aan 't Water, het begint met de zee (l. E.Fernhout) © foto Wilma L.[/caption] Waar gaat het over in dit boek? Aan ’t Water is een bloemlezing over het vaderlandse water zoals dat werd verwoord in talrijke gedichten en werd verbeeld in schilderijen/tekeningen, prenten en foto’s. We hebben het vaak over water in onze gesprekken. De helft van ons land ligt onder de zeespiegel, waar je ook bent, het water is nooit ver weg. Mijn man is aan het water geboren en dat fenomeen blijft aan hem trekken. We maken ons zorgen over de klimaatveranderingen. We genieten van het water als de zon schijnt of als het bevriest en we de schaatsen weer onderbinden. Het boek Aan ‘t water is een ode aan de Nederlandse dichters en schilders die in secuur gekozen woorden en kleuren hun sfeerbeelden met ons delen. ‘Water weerspiegelt de hemel. Het water reflecteert ook ons zelf, ons spiegelbeeld en onze innerlijke wereld.’ Inleiding Aan ’t Water p. 5 [caption id="attachment_349919" align="aligncenter" width="450"] Aan 't Water p. 70-71 Gedicht © Erik Lindner en r. Mosselperceel (2005) © Emo Verkerk © foto Wilma Lankhorst[/caption] Hoe is het boek opgezet? De bundel telt 240 pagina’s. De drie samenstellers beschrijven in de inleiding met een korte ode aan het water. Water is steeds in beweging en oneindig verscheiden van sfeer, vorm en kleur. De aanwezigheid van water bepaalt het aanzien van stad en land: de kust, de polders, de rivieren, de plassen en meren, de bruggen en veren. Daarnaast zijn er de mensen en de dieren die genieten van het water, maar soms ook vluchten voor het fenomeen. Met deze thema’s in het achterhoofd is gezocht naar watergedichten en watergezichten. De stilte en koelte waren weergekeerd, Het nachtelijk feest lag als een glas versleten, …’ Uit Sluis van J.C. Bloem p. 156 [caption id="attachment_349925" align="aligncenter" width="450"] Zee anemoom © Christine van Zeegen (1890-1973) © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Wat gebeurt er in Aan 't water? Je ontdekt in het boek de grote variatie van de aanwezigheid van water in ons land, in ons leven. Boudewijn Bakker heeft 100 watergezichten geselecteerd uit allerlei musea, depots, privé en bedrijfscollecties. De geselecteerde gedichten en gezichten worden in het boek verdeeld over twaalf gemeenschappelijke noemers zoals water, zee, de weerwolf, eilanden & kusten, bruggen & sluizen, havens & grachten, Oost & West en polder.  De gedichten en de gezichten worden per thema gecombineerd en geven de lezer/kijker een mooie inkijk in het water en de waterrijke geschiedenis van ons land. [caption id="attachment_349927" align="aligncenter" width="450"] Zomer aan de Kaag © Kasper Niehaus © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Wie zijn de samenstellers? Voor deze derde bundel zijn drie samenstellers verantwoordelijk. Gastcurator Boudewijn Bakker was in zijn werkzame leven oud-hoofdconservator van het Stadsarchief te Amsterdam en specialist op het gebied van het landschap in de Nederlandse beeldende kunst. Nicolaas Matsier studeerde klassieke talen en filosofie. Helmi Goudswaard is schrijver. Haar debuut ‘ Ik ook!’ Verscheen in 2006. Daarna was zie betrokken zowel Op ’t Duin (2015), Weer & Wind 2019) en tot slot Aan ’t water (2024). [caption id="attachment_349920" align="aligncenter" width="450"] Aan 't Water bezoekers luisteren naar de watergedichten © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Mijn ervaringen met dit boek Het is een mooi uitgevoerd boek met prachtige foto’s van watergezichten gecombineerd met mooie gedichten. Een thema in zoveel verschillende beelden en woorden vind ik aantrekkelijk om te ontdekken. De gedichten bieden mooie reflectiemomenten. Voor Museum MORE heeft het museumteam vijftig werken geselecteerd uit dit boek en die zijn prachtig opgehangen in de licht Tuinzaal van het museum. Schrijver Tommy Wieringa heeft uit de vijftig bijbehorende watergedichten, twaalf poëziestukken geselecteerd. Deze leest hij voor en je kunt ze luisteren op de bank in de Tuinzaal. Op de site van met museum staat een voorproefje, zoals het gedicht ‘Zomerwater’ van Maria Barnas. [caption id="attachment_349926" align="aligncenter" width="450"] Vijvertje bij de kolk (1990) © Dorian Hiethaar © foto Wilma L.[/caption] Titel                    Aan ’t water:                              100 watergedichten en 100 watergezichten Samenstellers     Boudewijn Bakker, Helmi Goudswaard, Nicolaas Matsiers Uitgever               THOTH ISBN                     978 90 6868 872 6 Omvang               240 pagina’s Prijs                      € 24,95 Het boek is te koop in de museumwinkel van Musea MORE, online bij de uitgever of via je eigen favoriete boekhandel. De tentoonstelling Aan t water toont Museum MORE is tot en met 8 september 2024 te zien in de Tuinzaal van het museum te Gorssel. Lees hier meer over de tentoongestelde werken. Museum MORE is gratis te bezoeken met de Museumkaart. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met toestemming van Museum MORE, alle bruikleengevers, de dichters,  genoemde kunstenaars en Uitgeverij Thoth.   Een terugblik voor de liefhebbers. Weer en Wind https://youtu.be/5zXbAYXH0vw  

Door: Foto: Sfeerbeeld van het thema 'Over het water'© foto Wilma Lankhorst.
Foto: Museum MORE Kasteel Ruurlo © foto Wilma Lankhorst

Kunst op Zondag in de klei met Koos Buster

RECENSIE - Je hebt vast wel eens met je handen in de klei gezeten. Niet de vette, zwart glanzende Zeeuwse klei maar de bruine of grijze klei met chamotte. De klei die tijdens handvaardigheid op school wordt gebruik. Kunstenaar Koos Buster is er op de Rietveld Academie op afgestudeerd en noemt zichzelf de Minister van Keramische Zaken. De eerste museale solotentoonstelling van deze artistieke minister is tot en met 20 mei te zien in Museum MORE Kasteel Ruurlo.

Koos_Buster Planning van de expositie Het had ook anders kunnen zijn © foto Wilma_Lankhorst

Planning van de expositie Het had ook anders kunnen zijn © foto Wilma Lankhorst.

Koos z’n kleivoet

Koos Buster Stroucken (Amsterdam, 1991) heeft op de basisschool leren kleien. Hij was er toen niet goed in en vond het ook niet leuk. De grote omslag kwam toen hij op de Rietveld Academy zijn eigen voet moest kleien. Het eindresultaat was verbluffend goed. Klei kun je goed nat houden waardoor je er steeds mee verder kunt gaan. Terugkijkend op deze ervaringen concludeert Buster dat hij inmiddels behoorlijk goed kan kleien. Zo goed zelfs dat hij zichzelf Minister van Keramische Zaken noemt.

Koos Buster Collage met sfeerbeelden expositie © foto Wilma_Lankhorst.

Collage met sfeerbeelden expositie © foto Wilma Lankhorst.

Dagelijkse dingen

Na zijn studie werkt Buster tijdelijk als kunsttransporteur. In de musea en galerieën ziet hij objecten waarvan hij vindt dat ze meer aandacht verdienen. Museumbezoekers zien geen trappen en/of rollen tape, maar deze hulpmiddelen zijn wel nodig bij de opbouw van een tentoonstelling. Koos Buster geeft deze en andere alledaagse objecten een podium. Hij werkt zowel in keramiek als met glas. In Ruurlo zie ik flessen met schoonmaakmiddelen, een Slush-machine, grote waterflessen -koelers met kraantjes, limonadekoelers en kauwgomballenautomaten. En uiteraard mag de brandblusser niet ontbreken voor het geval dat.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sfeerbeeld in de Kloosterkerk Voorhout Monumentaal © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag tentoonstellingstips juli

NIEUWS - Er wordt door veel mensen, veel energie gestopt in het samenstellen van tentoonstellingen, kunstroutes en evenementen. Het wat en wanneer wordt helaas niet altijd even helder gecommuniceerd. Kleine(re) musea missen vaak het budget voor landelijke campagnes. Ik mis dus wel eens wat en dat overkomt jou vast ook? Daarom stel ik voor de komende drie maanden, een drieluik samen met verschillende tentoonstellingstips. Laat me weten of je de suggesties waardevol vindt om er na dit drieluik eventueel een nieuwe serie tips voor Kunst-op-Zondag van te maken.

Kunst op Zondag juli Rembrandt en de liefde zaalimpressie © foto Wilma Lankhorst

Rembrandt en de liefde zaalimpressie © foto Wilma Lankhorst.

Rembrandt en de liefde

In het voormalige woonhuis van Rembrandt in Amsterdam is deze zomer een expositie te zien waarin de liefde centraal staat. Liefde in al haar facetten, zoals liefde voor de natuur, liefde voor de ouders, naastenliefde, dierenliefde, de ware liefde en liefde in mythische en Bijbelse voorstellingen. In twee zalen hangen allemaal etsen waarin Rembrandt de liefde verbeeldt. Het verhaal begint met de ware liefde voor Rembrandt, zijn liefde voor zijn eerste vrouw Saskia. Naast een prachtig dubbelportret zie je schetsen van Saskia en andere modellen. In de vrouw met de parels laat Rembrandt een betoverde versie van zijn Saskia zien. Neem de tijd en ontdek steeds meer details in de geselecteerde etsen. Hier ontdek ik de liefde van de schilder voor honden. Je ontdekt hier dat op veel werken wel ergens een hond staat afgebeeld.

Foto: Zomeraanbod Museum MORE in Gorssel en Ruurlo © Museum MORE. copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Kunst op Zondag begint museale zomer in museum MORE

VERSLAG - Museum MORE is klaar voor een gastvrije zomer. Voor Kunst op Zondag bezocht ik twee nieuwe exposities in Museum MORE in Gorssel. In de Tuinzaal hangen 40 doeken van Anya Janssen. In de grote expositieruimte op de eerste etage is een retrospectief ‘Het leven als spektakel’ van de Duitse schilder Norbert Tadeusz (1940-2011) te zien. De derde mijlpaal is de viering van de 80ste verjaardag van kunstenaar Pat Andrea (1942) vandaag, zondag 26 juni, in Museum MORE op Kasteel Ruurlo.

Eerste uitgebreide solo Anya Janssen

Het team van Museum MORE geeft Anya Janssen (Arnhem, 1962) alle ruimte in de lichte en ruime tuinzaal voor haar eerste, uitgebreide expositie. Voor Earthlings dook kunsthistoricus en gastcurator Fleur Junier in het werk van Janssen. Samen met de kunstenaar heeft Junier een selectie gemaakt van zo’n veertig doeken uit Janssens werk vanaf begin jaren negentig tot nu. In de tuinzaal kun je deze keuze nu zelf verkennen.

Museum MORE- Ecce Homo (2019) © Anya Janssen- particuliere collectie© foto Hans Wijninga

Ecce Homo (2019) © Anya Janssen, Particuliere collectie © foto Hans Wijninga.

Janssen en de mens

Anya Janssen is gefascineerd door de mens. Ze bekijkt de mens met grote bewondering en laat dit gevoel zien in monumentale portretten. In de beginjaren schildert Janssen vooral zichzelf, later juist de medemens. Met Ecce Homo gaat ze voor even, terug naar het zelfportret. Janssen gaat in dit werk de confrontatie aan met haar eigen sterfelijkheid, geïnspireerd op het werk van de zeventiende-eeuwse schilder Francisco de Zurburán. Het is meer dan een zelfportret in traditionele zin, Janssen verschijnt ook als metafoor. Als een zinnebeeld van vergankelijkheid.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Zaalimpressie Tekenen met mededogen © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag verkent Jan van Herwijnen

VERSLAG - De nieuwste expositie in Museum MORE heet ‘Jan van Herwijnen, Tekenen uit mededogen’. Honderd jaar geleden tekende Jan van Herwijnen 32 portretten van psychiatrische patiënten. Mannen en vrouwen, ten voeten uit, dus bijna levensgroot. Deze serie portretten is t/m 9 januari 2022 te zien in Museum MORE in Gorssel. Kunst op Zondag ging op bezoek en sprak met conservator Marieke Jooren.

Jan van Herwijnen Museum MORE © foto Wilma Lankhorst

Jan van Herwijnen, Tekenen met mededogen in Museum MORE © foto Wilma Lankhorst.

Serene stilte

Het contrast kan niet groter zijn in deze museumzaal. In deze ruimte stonden tot voor kort 40 schildersezels met daarop de kleurrijke werken van TV-schilder Bob Ross. Ross noemde zijn werk ‘Happy Paintings’. Marieke Jooren conservator gaf de serie tekeningen van Jan van Herwijnen (1889-1965) de titel ‘Tekenen uit mededogen’. De originele titel van deze serie van 32 portretten uit 1920 was: ‘De krankzinnigen’. Niet alleen de sfeer in de museumzaal is veranderd van vrolijk & kleurrijk naar ingetogen & sereen, ook de manier waarop wij anno 2021 naar onze medemens kijken die in psychische nood verkeert.

“Het gaat om het wezen van de dingen en niet om de schijn.”

Uitspraak Jan van Herwijnen (Tv-interview 1963).
Jan_van_Herwijnen Portret Jan van Herwijnen (1920) Archief Jan van Herwijnen Stichting

Portret Jan van Herwijnen (1920) © Archief Jan van Herwijnen Stichting.

Foto: copyright gecheckt 09-Feb-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Kunst op Zondag | Kijk Jan Mankes

RECENSIE - 2020 is het grote herdenkingsjaar voor de schilder Jan Mankes (1889-1920. De Stichting 100 jaar Jan Mankes zocht naar een blijvend bewijs van de grote genegenheid voor deze schilder van het realisme. Van 1916 tot aan zijn dood in 1920 woonde Jan met zijn vrouw en zoon in het Gelderse Eerbeek. Daar schilderde hij ruim een derde deel van zijn totale oeuvre. Ook anno 2020 kent ons land nog veel Mankes-liefhebbers. Veertien van hen delen hun mooiste Mankes-moment in Kijk Jan Mankes.

Kijk_Jan_Mankes zelfportret (1915) © collectie Museum MORE

Zelfportret Jan Mankes (1915) Collectie Museum MORE.

“Er was eens een man.
Die kon blij zijn met niks: met dingen die er zomaar waren.
Een gemberpot, een lijster op een twijg, een ingedroogde muis”.

Keuze van schrijver Lydia Rood – Klein Licht uit Kijk Jan Mankes (2020)

Over wie gaat dit boek?

De titel laat er geen twijfel over bestaan. Dit boek gaat over Jan Mankes en vooral over zijn werk. Wie met enige regelmaat een museum bezoekt, heeft vast wel eens iemand opgewekt horen roepen: “Kijk, een Mankes!” Dat gevoel krijg je ook al je de mooie omslag van dit jubileumboek voor het eerst ziet: “Ja een echte Mankes”. De jonge gespikkelde steenuil (1909), oplettend kijkend terwijl hij op de rand van een emaillen koffiebeker zit. Naast hem ligt een staafje houtskool. Het is net of Mankes even van zijn plaats is gegaan en dat de steenuil wacht op zijn terugkomst. De oplettende blik van de steenuil als metafoor voor de lezer om zelf de blik op scherp te zetten om dit boek verder te gaan verkennen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.