Mexicaanse bendes: veel meer dan drugs alleen

Vorig weekend was ik voor een serie reportages in de Centraal-Mexicaanse deelstaat Michoacán. Ik bezocht er het plaatsje Cherán, schitterend gelegen tussen de bergen. Maar Cherán is geen toeristenplaatsje. Afgelopen april gooiden de bewoners de burgemeester en de lokale politie de stad uit en besloten een comité van zelfbestuur op te richten. Dit omdat de bosrijke omgeving van Cherán de laatste jaren op grote schaal wordt vernietigd door de lokale criminele groep La Familia Michoacana. Deze wat bizarre, quasi-religieuze drugsbende heeft zich recentelijk toegelegd op de illegale houtkap, met alle gevolgen van dien. De gemeente Cherán is 270 vierkante kilometer groot, ongeveer zo groot als Bonaire. 80 procent van alle bossen in de omgeving zijn sinds 2008 door La Familiaweggekapt. In een gemeenschap als Cherán, waar het bos van levensbelang is, heeft dat dramatische gevolgen: bodemerosie brengt de watervoorziening in gevaar, flora en fauna worden vernietigd en doordat de houtkappers niet ongewapend op pad gaan, zijn er sinds april zo’n tien doden gevallen in gevechten met woedende bewoners van Cherám.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De Del Campo’s en de vloek van Graaf António

Mexico werd door Marcel Proust het ‘meest surrealistische land ter wereld’ genoemd. Het is in ieder geval een land met schitterende verhalen. Neem dat van de familie van mijn eigen vriendin: het luisterrijke geslacht van de Del Campo’s, een oude adellijke familie. Het is een familieverhaal dat alles heeft: avontuur, schatten, revolutie en zelfs een vloek.

Banamex, een van de grootste banken van Mexico, kwam januari dit jaar met een persbericht, waarin het aankondigde dat het klaar was met de restoratie van het Palacio del Conde del Valle de Súchil, een fraai koloniaal pand in de Noord-Mexicaanse stad Durango. 75 miljoen pesos waren in de restauratie geïnvesteerd, ruim 4 miljoen euro. Leuk nieuwtje op zich, maar verder niet heel erg in het oog springend. Ware het niet dat ik sinds ruim twee jaar een klein beetje een band heb met dat specifieke gebouw.

Niet dat ik het ooit heb gezien. Ik ben zelfs nooit in Durango geweest. Maar het toeval wil dat de familie van mijn vriendin onlosmakelijk verbonden is met Durango en het Palacio del Conde del Valle de Súchil. De moeder van mijn vriendin heeft als achternaam Ibañez del Campo, en het is die tweede achternaam (Del Campo) die voor dit verhaal van belang is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Koelkastloos in Mexico Stad

Iedere tien jaar komt INEGI, het Mexicaanse instituut voor statistiek, met een rigoreuze volkstelling. Die Censo de Población y Vivienda levert een schat aan informatie op. Behalve de evolutie van de Mexicaanse maatschappij, bevat het vuistdikke rapport  ieder decennium weer een veelheid opmerkelijke weetjes. Ook de editie 2010  staat er vol van. Wellicht de opmerkelijkste is dat meer Mexicaanse huishoudens een televisie in huis hebben dan een koelkast: 93% om 82%.
(Dit artikel werd 20 mei gepubliceerd in dagblad De Pers.)

Nu wil het toeval dat ik zelf tot de groep behoor die wel een televisie, maar geen (werkende) koelkast heeft. Mijn vriendin en ik hebben wel een koelkast staan, maar die ging een jaar geleden kapot. Sindsdien doen we zonder. Niet dat we het ding niet kunnen of willen repareren, we zijn er gewoon niet aan toe gekomen. Na verloop van tijd zijn we het apparaat eigenlijk gewoon vergeten. En eerlijk gezegd missen we hem ook helemaal niet.

Dat klinkt vreemd, maar is eigenlijk heel logisch. De noodzaak om etenswaren koel te houden is voor ons niet zo groot, aangezien we nooit verder dan een meter of honderd hoeven te lopen om groenten, fruit, zuivel en vlees te kopen. Er is wel een supermarkt in de buurt, maar die is een stuk duurder dan de kleine buurtwinkeltjes om de hoek.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom legaliseren drugs in Mexico (nu) geen oplossing is

In de discussies over hoe de veiligheidsproblematiek in Mexico en Centraal-Amerika op te lossen duikt, vooral vanuit Nederland en Europa, steeds weer hetzelfde discours op. Legaliseer drugs, dan komt het allemaal op termijn goed. Dat is, zeker vanuit de Nederlandse optiek, een begrijpelijk standpunt. Maar de realiteit van de war on drugs is echter van dien aard dat we het punt dat legalisering dé oplossing is voor het drugsprobleem al lang en breed gepasseerd zijn.

35.000 doden in vijf jaar tijd, toenemende instabiliteit in sommige delen van het land, een politieke klasse die niet in staat lijkt concreet resultaat te boeken tegen de kartels. Corruptie die welig tiert. Een rechtsstaat die niet functioneert. Een uiterst problematische mensenrechtensituatie. Mexico heeft een groot probleem. Wat te doen?

Een veel gehoorde oplossing is: legaliseren die hap. Vooral buiten Mexico, en zeker ook in Nederland met haar liberale drugsbeleid, hoor ik het regelmatig. In het verleden was ik er zelf ook van overtuigd dat de sleutel in het wegnemen van de pijn die Mexico op dit moment lijdt, drugs uit de illegaliteit halen is. Nu, anderhalf jaar sinds ik hier begonnen ben met werken, geloof ik dat niet meer. Sterker nog, ik denk dat legaliseren ronduit gevaarlijk is. Dat heeft niets met moraliteit te maken, maar is mijns inziens een kwestie van gezond verstand.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Vijf maatregelen om Mexico veiliger te maken

Er wordt mij vanuit Nederland wel eens gevraagd wat er eigenlijk moet gebeuren om de drugsoorlog in Mexico te stoppen. Ik heb daar geen eenvoudig antwoord op, niet in de laatste plaats omdat ik bij lange na niet voldoende ben ingevoerd in de machinaties van zowel de Amerikaanse als Mexicaanse decision makers. Toch worden er door media en analisten regelmatig suggesties aangevoerd waar ik wel iets over te zeggen en heb, en die me nuttig en effectief lijken. Hieronder een langer opiniestuk met enkele basismaatregelen die in mijn optiek genomen zouden moeten worden om de drugscrisis in dit land effectiever te kunnen bestrijden.

Trek de militairen terug uit de drugsbestrijding
Tanks in de straten en zwaargewapende soldaten die bloeddorstige criminelen met militaire discipline te lijf gaan bekt politiek heel lekker, maar in de praktijk moet ik het eerste scenario nog zien waarbij het leger probleemloos politietaken op zich kan nemen. Soldaten worden opgeleid voor de landsverdediging en rampenbestrijding. Ze worden klaargestoomd om snel en effectief in te kunnen grijpen in niet-civiele conflicten. Respect voor de wet en voor burgerrechten is (in ieder geval in Mexico) minder belangrijk dat het verdedigen van het landsbelang en gehoorzaamheid in de militaire pikorde.

In tijden van oorlog dank je als burgers deze ijzervreters op je knieën dat ze voor je land vechten, maar in een criminaliteitsgolf ligt dat anders. Criminaliteitsbestrijding is een kwestie van hard maar rechtvaardig optreden in de geest van de wet, en daarvoor wordt bij uitstek de politie opgeleid, niet het leger. Gevolg: duizenden klachten over marteling, ontvoeringen en zelfs executies door het leger. Intern onderzoek naar wangedrag door militairen wordt bovendien niet door de civiele rechtbank behandeld, maar door het leger zelf. Zie pikorde en gebrek aan respect voor burgerrechter: all is fair in (love and) war, maar dit is geen oorlog. Dit is een criminaliteitsgolf. Een civiele kwestie, die door een civiel instituut (de politie) moet worden bestreden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Politiechef Julían Leyzaola wéér in opspraak, dit keer in Juárez

Onlangs nam ik hem al op in het lijstje the Bad in deze opsomming van het goede/slechte/lelijke van Mexico in 2010. Maar Julían Leyzaola, voormalig politiechef van Tijuana en sinds kort bekleder van dezelfde functie in Ciudad Juárez, leert het blijkbaar nooit. Nu wordt zijn politiekorps amper een maand na zijn aantreden beschuldigd van het doen verdwijnen van 4 personen in Juárez.

Niet dat het als een hele grote verrassing komt. Leyzaola is een van de meest omstreden politiefunctionarissen van Mexico. Tijdens zijn korte periode aan het roer in Tijuana werd hij talloze malen beschuldigd van mensenrechtenschendingen. Hij zou leger en politie opdracht hebben gegeven op arbitraire wijze mensen te laten oppakken op basis van vage ‘aanwijzingen’ dat ze iets met de drugshandel te maken zouden hebben. Tientallen ‘verdachten’ zouden in opdracht van Leyzaola vervolgens zijn gemarteld in de militaire basis van Tijuana.

Compromisloos
Maar Leyzaola kreeg ook positieve kritiek. Zijn keiharde optreden in Tijuana (hij hanteerde een zero tolerance beleid tegen drugscriminelen) zou de stad na de geweldsexplosie van 2008 weer veilig hebben gemaakt. Vanuit de Verenigde Staten werd hij zelfs geprezen als het soort politieman dat Mexico nodig heeft: compromisloos, hard, confronterend.

Oh ja? Cijfervreter en topblogger Diego Valle denkt daar heel anders over. Hij deed zijn gebruikelijke duik in de statistieken en kwam met hele andere cijfers: 2009 was juist gewelddadiger dan de voorgaande jaren. Ook ontvoeringen, bankovervallen en gewelddadige berovingen namen toe.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Badiraguato, Sinaloa

 

Bron 1: “Chapo? Die is hier niet. Al jaren niet meer. Sinds hij in 2001 uit de gevangenis is ontsnapt komt hij hier niet. Geen idee waar hij is. Niemand heeft hem ooit gezien.”

Bron 2: “Chapo? Ja, die komt hier nog regelmatig. We weten niet precies waar hij zit, maar eens in de zoveel tijd hoor ik van deze of gene dat hij weer op een feestje is opgedoken. Ik weet in ieder geval zeker dat hij om de zoveel tijd met een helikopter hier in de bergen zijn moeder komt bezoeken.”

Bron 3: “Chapo? Da’s een mythe, man. Die is hier niet, al sinds zijn jeugd niet meer. Dat er hier drugs worden verbouwd is een leugen. Onzin. Mensen wagen zich daar niet aan.”

Bron 4: “Chapo? Nee, sorry, daar wil ik niets over zeggen.”

Bovenstaande quotes komen van inwoners van het plaatsje Badiraguato, in de gelijknamige gemeente. Ze reageren op de vraag of Joaquín ‘El Chapo’ Guzman, de machtigste drugsbaron ter wereld, zich nog wel eens laat zien in zijn geboorteplaats. De jacht op hem is gedetailleerd en goed gedocumenteerd beschreven in het boek The Last Narco van de Amerikaanse journalist Malcolm Beith. Ik wilde het allemaal wel eens van dichtbij zien en heb de afgelopen dagen in Badiraguato en omgeving doorgebracht. Behalve heel veel geruchten word je niet veel wijzer over de huidige stand van zaken omtrent de lokale (anti)held, maar de mysterie en fascinatie over de man wordt er in ieder geval niet minder om.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexicaanse noodhulp voor Texas

Gouverneur Rick Perry (Foto: Flickr/Jonathan D. Blundell)

De Texaanse gouverneur Rick Perry krijgt hulp van zijn zuiderbuur. Texas is getroffen door zwaar weer en heeft daardoor problemen met de energievoorziening. Gelukkig is er de Comisión Federal de Electricidad (CFE), één van de grootste energiebedrijven van Mexico. Een paar dagen geleden begon die met het over de grens pompen van 280 MW aan electriciteit. Ironisch is dat zeker, aangezien Perry vorig jaar nog verklaarde voorstander te zijn van het inzetten van Amerikaanse troepen in Mexico, om het drugsgeweld te bestrijden. Sinds de gebeurtenissen in 1846-1848 is dat niet iets waar je je populair mee maakt in Mexico, maar gelukkig voor Perry is de CFE niet rancuneus.

[jan-albert]

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexico in 2010: The Good, The Bad and The Ugly

Eindejaarslijstjes, ze horen erbij. En aangezien 2010 een zeer bewogen jaar was voor Mexico, mogen ze op die blog eigenlijk niet ontbreken. Anno 2010 is Mexico een land in crisis, maar ook zijn er heel wat lichtpuntjes geweest. Wie waren de winnaars, de verliezers en de smeerlappen in het Mexico van 2010, het jaar van twee eeuwen onafhankelijkheid en een eeuw Mexicaanse Revolutie?



THE GOOD

Marcelo Ebrard – In het immer turbulente Mexicaanse politieke landschap is Marcelo Ebrard, regeringsleider van Mexico Stad, een stabiele rots in de branding. Terwijl zijn partij, de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD), als een Mexicaanse LPF door interne strubbelingen uiteen lijkt te vallen, blijft Ebrard een populair politicus wiens werk op algemene waardering kan rekenen. Ook internationaal: Ebrard werd zelfs tot ´World Mayor 2010´ gekozen, ofwel de beste burgemeester van de wereld. De plaagstootjes van partijgenoot en stokebrand Andrés Manuel López Obrador (verliezend kandidaat in de presidentsverkiezingen van 2006 namens de PRD) weerstond hij met de gratie van een echte staatsman. En ook de scheldkannonades van de Katholieke Kerk, die Ebrard als een liberaal monster ziet, gleden al water van hem af. Onder Ebrard werden intussen de eerste homohuwelijken in Latijns-Amerika voltrokken en wordt Mexico Stad steeds schoner. De burgemeester van Mexico Stad lijkt in alle opzichten klaar voor de presidentsverkiezingen van 2012

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mexicaanse militairen naar de civiele rechtbank

De Mexicaanse president Felipe Calderón heeft gehoor gegeven aan internationale druk om militairen meer aansprakelijk te maken voor schendingen van de mensenrechten. Het staatshoofd stuurde eerder deze week een wetsvoorstel, dat voorziet in een aanpassing van de Fuero Militar (= juridische voorziening met betrekking tot militairen) naar het parlement. Hoewel zo’n wetsvoorstel hard nodig is en het voorstel daarom bijzonder welkom is, is er ook kritiek: het zou allemaal niet ver genoeg gaan.

Militairen in MichoacanPresident Calderón nam in 2006, kort na zijn aantreden, de beslissing om tienduizenden militairen het land in te sturen ter bestrijding van de georganiseerde misdaad in Mexico. Vaak wordt gesteld dat die beslissing de aanleiding zou zijn voor de ruim 30.000 slachtoffers tellende drugsoorlog. Dat is een verkeerde voorstelling van zaken: de escalatie begon pas echt in 2008, toen het Sinaloa Kartel brak met hun voormalige bondgenoten in Ciudad Juárez. Toch heeft de inzet van het leger verstrekkende gevolgen gehad. In hun aanpak van de drugskartels gaat het leger soms bruut en meedogenloos te werk: deuren van huizen worden ingetrapt, verdachten zonder proces en juridische vertegenwoordiging vastgezet.
Op grote schaal worden de mensenrechten geschonden: sinds 2006 heeft de Nationale Mensenrechtencommissie (CNDH) meer dan 4000 klachten ontvangen. Marteling, moord en verkrachting worden regelmatig gemeld. Tot nu toe kunnen militairen alleen worden berecht in een militaire rechtbank, achter gesloten deuren.

Buitenlandse druk
Mexico heeft geen goede historie op het gebied van de mensenrechten, maar dat het leger zich dermate te buiten zou gaan aan onwettelijke daden, kwam ook voor veel Mexicanen als een verrassing. Toch geldt het leger geldt nog steeds als een van de meest vertrouwde instituties van het land. Het is dan ook wellicht niet zo verwonderlijk dat de druk om iets aan de mensenrechtensituatie te doen vooral uit het buitenland kwam: het Inter-Amerikaanse Hof van Justitie, de Verenigde Naties en NGO’s als Human Rights Watch.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende