Zomerquote | Literatuur niet meer ‘moeilijk’?

"The revolution is under way. The novel is getting entertaining again." (Lev Grossman) De wereld van de literaire roman is behoorlijk aan het veranderen. Volgens literair criticus Lev Grossman (Time, Wall Street Journal) gaat het richting leesbare verhalen. Met een plot dat klopt en te volgen is. De liefde voor een goed verhaal is het dirty secret dat we allemaal met elkaar delen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

A.F.Th. van der Heijden – Doodverf

Cover van Doodverf (Foto: Site Van der Heijden)

Uit de envelop, die aan de binnenkant gecapitonneerd was met in plastic gevangen luchtbellen, gleed een boek met glanzende kaft. Op de voorkant een zwartwitfoto van een persoon die in gips gewikkeld leek, het hoofd hing licht over zijn rechterschouder. Ver achter de dikke bovenlip, in de schaduw van de geopende mond, was een deel van de tanden te zien. Het verhemelte werd verhuld in een grijs gelijk aan de achtergrond. Grote pseudo-reliëfletters verkondigden dat het hier om de nieuwe roman van A.F.Th. van der Heijden ging: Doodverf.

De manier waarop het boek is vormgegeven is even iets anders dan we van Van der Heijden gewend zijn. Sterker nog, de zeer opvallende buitenkant zou weinig gelijken vinden in de sectie literatuur van de boekwinkel. Doodverf verscheen dan ook niet voor niets tijdens de maand van het spannende boek en misstond toen niet tussen alle andere boeken met om aandacht schreeuwende hoogglansomslagen en liefst tweelettergrepige titels. Het kan verbeelding zijn, maar zelfs de grillige rimpels op de rug van het boek, ontstaan tijdens het lezen, doen denken aan een thriller die op een ligbed in de zon doorgeploegd is.

Afgaande op het uiterlijk, heeft het er dus veel van weg dat Van der Heijden een thriller heeft willen publiceren. Toch is het waarschijnlijker dat hij een roman in vermomming heeft gemaakt. Belletrie in travestie. Met een inhoud die nog donkerder is dan de buitenkant doet vermoeden.

Terug in de (tandeloze) tijd
Sinds 2003 publiceert Van der Heijden regelmatig een deel uit zijn tweede grote cyclus Homo Duplex. Het is zaak aan de verschijningsvolgorde vooral geen conclusies over de opbouw van de cyclus te verbinden: het deel dat het eerst verscheen, De Movo tapes, is deel 0. Drijfzand koloniseren is de sleutel tot Homo Duplex en van Het Schervengericht is nog geen plaats bekend.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Italianen opgelet: Is ‘Sonia Rossi’ echt?

fuckingberlinVakantietijd is dé tijd voor sensatielectuur. Sensatielectuur vereist sensationele behandeling. Ongeveer een jaar geleden kwam bij het Duitse uitgeefconcern Ullstein het boek Fucking Berlin uit. Het concept deed de Duitse kassa’s rinkelen. Een autobiografie van een studente wiskunde van Italiaanse komaf bekostigt haar studie met het werk in de prostitutie. Teilzeit Hure, zo vertelt het omslag gewichtig. Tot zover weinig opmerkelijks.

Het boek is sinds kort in Nederland uit bij TM Publishers. De redactie van BNN’s Spuiten en Slikken Zomertour zocht haar op voor een interview, dat de omroep gisteravond uitzond. Net als in haar boek vertelt Rossi in dit interview hoe ze als studente naar Berlijn kwam en afgleed richting seksindustrie. Van de ene industrie naar de andere: ik verdenk de uitgevershuizen van een fraai staaltje marketing – leugens, mogelijk. Er zitten haken en ogen aan het verhaal van deze nieuwe ‘schrijfster’.

Sonia Rossi komt uit een klein dorpje op Sicilië, zo vertelt de biografie. Naar eigen zeggen sprak ze de Duitse taal niet en kon zij geen aanspraak maken op enige studentenfinanciering. Ze ontwikkelde zich van onschuldige webcamgirl tot hoer teneinde haar hoofd boven water te houden. Interviews met de schrijfster gaan steevast gepaard met pruiken en zonnebrillen. De naam ‘Sonia Rossi’ is uiteraard een pseudoniem.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Tommy Wieringa ? Caesarion

Cover van Caesarion (Beeld van site Wieringa)

Is het wel gerechtvaardigd om het nieuwste werk van een kunstenaar te beschouwen tegen de standaarden van het voorgaande, dat hem in één klap op de kaart zette? Dat is de vraag die rijst bij het verschijnen van de vijfde roman van Wieringa, Caesarion.

De verwachtingen die Caesarions voorganger, Joe Speedboot, had geschapen waren enorm. In dat boek was alles perfect: de personages ontroerden, het bijna on-Nederlandse verhaal verraste en deed denken aan de manier waarop een beroepsverteller als John Irving zijn werk neerzet. De lyrische stijl paste goed bij het verhaal en ontspoorde nergens. Kortom, een boek waartegen niemand zijn nieuweling graag afgezet ziet.

Het lijkt er dan ook sterk op dat Tommy Wieringa heeft geprobeerd onder de loodzware en verplichtingen scheppende erfenis van Joe Speedboot uit te komen. Des te ironischer is het dat het juist in Caesarion duidelijk wordt dat sommige invloeden onafschudbaar zijn.

Erosie en indolentie
Grauwheid domineert het eerste deel van het boek, waarin Ludwig Unger terugkeert naar het dorp waar hij een tijd met zijn moeder Marthe woonde. Reden van terugkomst: het overlijden van Warren Feldman, die het als zijn levenswerk beschouwde de kliffen van Kings Ness te beschermen tegen de onafgebroken invloed van de beukende zee en wind.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Robert Vuijsje reageert op stellingen

Hassan Bahara legde schrijver Robert Vuijsje onlangs enkele stellingen voor in Contrast, tijdschrift voor diversiteit. Vuijsjes boek Alleen Maar Nette Mensen is omstreden, omdat uit verscheidene hoeken beweerd zou worden dat het een racistisch boek is. Sargasso plaatst Vuijsjes reactie als gastbijdrage.

almnmNaast veel lof en de grootste literaire prijs van België (de Gouden Uil), ontving de roman Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje de nodige kritiek. ”Klompendanserige stijl”, “Seksistich” en “racistisch” waren maar enkele van de kwalificaties die zowel boek als schrijver in het gezicht kreeg gesmeten. Tijd dus voor Robert Vuijsje om zich tegen zijn grootste criticasters te verweren. En om een paar fans aan het woord te laten.

“Blanke mannen gaan naar zwarte getto’s om exotische vreemdelingen op te pikken, iemand die niet van hun soort is. Meestal doen ze dat om hun eigen milieu te schofferen: kijk, ik ben anders dan jullie, ik haat jullie. Ze exploiteren zwarte mensen voor hun rebellie. Dat is au fond racistisch.” Amerikaanse Nobelprijswinnares en schrijver Toni Morrison (zwart)

Vuijsje: “Tja. Zoals zij het bekijkt, zo heb ik er zelf nog nooit over nagedacht. Als ik voor mijzelf spreek: iedereen heeft een bepaalde smaak van wat hij of zij aantrekkelijk vindt. Voor mij zijn dat toevallig zwarte vrouwen. “

“Met zijn karikaturale seksuele fantasieën berokkent Vuijsje schade. Straks komt dit boek op de literatuurlijst op school en dat vind ik heel erg. Jongeren hebben juist behoefte aan positieve voorbeelden.” Cultureel antropologe Irma Accord (zwart)

Vuijsje: “Bij deze uitspraak denk ik: zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten. Als je zelf dat soort gedachtes hebt, dan ga je er van uit dat andere mensen dat ook zullen hebben. Dat is gewoon niet zo. Het zijn ook zoveel denkfouten op elkaar gestapeld dat je denkt: hoe komt iemand hier bij? Volgens mij zijn jongeren heus wel in staat om dit boek niet als de absolute waarheid te beschouwen. Ze kunnen vast veel verder kijken.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weten we nog wel wat een roman is?

schrijversindedopEen goed teken dat Dimitri Verhulst de Libris Literatuurprijs 2009 heeft gewonnen met Godverdomse dagen op een godverdomse bol. Dan beperken we ons weer tot waar het om gaat: letters op papier die beroering brengen. De man of vrouw die er achter schuilt komt op de tweede plaats. Misschien dat deze benoeming de storm laat overwaaien die ontstaan is rond die andere, meer besproken Libris-genomineerde. Cabaretier / programmamaakster Anousha Nzumé trekt zich de inhoud van Robert Vuijsjes debuut Alleen maar nette mensen aan. Volgens Nzumé zet Vuijsje met zijn boek de zwarte vrouw in een verkeerd daglicht. Als reactie hierop schreef ze een nogal verwarrende brief op poten in de Volkskrant van afgelopen zaterdag. Daarin doet ze opmerkelijke uitspraken, waarvan de zin: ‘Zijn seksistische roman ontkent mijn bestaan’ de romankunst niet alleen te veel macht toekent, maar zelfs beledigt.

Maandagavond kreeg Nzumé’s tirade een staartje met haar optreden in De Wereld Draait Door. Het werd de cabaretier bijna te veel. Ze viel hierbij zelfs presentator Matthijs van Nieuwkerk aan, omdat hij volgens haar in een eerdere uitzending te jolig en grof had meegepraat over zwarte vrouwen met schrijver Vuijsje. (Ze moest eens weten. Een paar minuten later zou men in een gesprek met Vuijsje op het andere net in de aankondiging van Netwerk net zo kolderiek reppen over de billen van negerinnen). Vriendinnen van Nzumé zaten ook in de zaal. Één van hen gaf aan het boek ‘abject’ te vinden.

Alleen maar nette mensen zoals Vuijsje winnen een Gouden Uil

vuijsjeHet nieuws werd gebracht door de Vlamingen in het tv-programma Terzake op Canvas: Robert Vuijsje heeft de Gouden Uil gewonnen. Joodse bourgondiër met het uiterlijk van een Marokkaan en een zwak voor volle vrouwen uit de Bijlmer wint Belgische literatuurprijs. Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje is een stille drinker. Geen haan kraaide naar het boek bij het verschijnen, maar nu zul je er mee doodgegooid worden. De Libris prijs lonkt eveneens. En Robert lacht in zijn Vuijsje. Gefeliciteerd!

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Geef ‘literatuurprofs’ in het onderwijs de ruimte

booksEind maart van dit jaar verscheen het Handboek Literatuuronderwijs 2009-2010, naar aanleiding van de Dag van het Literatuuronderwijs in november 2008. Op deze dag werden door leraren, schrijvers en anderen gediscussieerd en vragen gesteld als: Hoeveel zinvolle manieren van vertellen over literatuur zijn er eigenlijk? Vertellen nieuwe media ook een literair verhaal en is dit verhaal anders per medium? ‘Leest’ een film anders dan een boek en waarom?

Veel docenten gaan op een goede manier met literatuuronderwijs om. Er zijn ook scholen waar het minder goed gaat. Soms staan twee typen docenten tegenover elkaar: de vakgek en de vluchter. De één staart zich blind op de heiligverklaring van de vaderlandse letteren, de ander raffelt literatuur af met opdrachten uit een weinig creatieve lesmethode die door een educatieve uitgeverij is opgesteld. Niet iedere taaldocent is enthousiast over literatuur. Dat geeft niet, zolang elk docententeam maar een ‘literatuurprofessional’ in dienst heeft, die desnoods alleen het ’taaloverstijgende’ vak Literatuur zou mogen geven.

Stoommachine
‘Mediapedagoog’ Daniël Lechner nam vorig jaar op de opiniepagina van de Volkskrant stelling over literatuuronderwijs in zijn artikel Literatuur niet meer van deze tijd. ‘Literatuur is best een aardige expressievorm, maar ondertussen wél een relikwie van vervlogen tijden geworden.’

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende