Kunst op Zondag | Oh oog, o hoor

Er zijn mensen die wat horen als ze wat zien. Ja, da’s normaal zult u zeggen, ik hoor een auto als ik een auto zie. De synestheten zijn echter een slag apart. Zien ze een kleur, dan horen ze een klank. Synesthesie is een neurologisch fenomeen. Als één van de zintuigen wordt ‘geprikkeld’, treedt ook een effect op bij een ander zintuig. Er zijn verschillende vormen van synesthesie. Kleuren zien bij het lezen van letters of cijfers, een vorm zien bij het proeven van eten, een klank horen bij een bepaalde geur, etcetera. In Trouw werden we geattendeerd op een wel heel bekende synestheet: Wassily Kandinsky. Het Centre Pompidou in Parijs heeft in samenwerking met Google Arts & Culture de online tentoonstelling Sounds Like Kandinsky samengesteld. Met veel interactieve ondedelen. Eén van die onderdelen is de interactieve versie van Geel Rood Blauw (1925). Via ‘Play a Kandinsky’ kun je dit iconische schilderij beluisteren én ‘bespelen’. Na de ‘click anywhere to start’ krijg je vier keuzes. Ga ze alle vier langs en je zult merken dat het alsmaar leuker wordt. Het luisteren naar de klanken van kleuren en vormen (blok 2) is aardig, het beluisteren van het schilderij (blok 3) heel leuk, maar zelf een klinkende Kandinsky samenstellen (blok 4) is natuurlijk het spannendst. Luister bijvoorbeeld eens naar het nogal chaotische ‘Cokema’s GeelRoodBlauw I’ en het wat rustiger ‘Cokema’s GeelRoodBlauw II’. Uw composities kunt u in de reacties kwijt. Het heeft niet zo veel met Kandinsky’s synesthesie te maken, want hij zag vormen en kleuren bij muziek. Bij de interactieve Geel, Rood, Blauw is het andersom: je ziet vormen en kleuren en je klikt er een klank bij. Hoe werkt dat bij andere kunstenaars met synesthesie? Melissa McCracken ziet kleuren als ze letters of cijfers ziet en als ze muziek hoort. Ze kwam er relatief laat achter dat ze een ‘afwijking’ had. Op haar twaalfde vroeg ze haar broer welke kleur hij zag bij een bepaalde letter. Hij verklaarde haar voor gek. Nu maakt ze schilderijen bij muziek. Op haar website staat de lijst liedjes die de basis voor haar schilderijen zijn. Probeer eens eerst de link naar Superstition aan te klikken dan de link naar het schilderij. Idem bij The colour in anything van James Blake dat er bij Melissa McCracken zo uit ziet. Christina Eve laat zien wat zij ziet bij het luisteren naar Don't Take The Money van Bleachers. https://youtu.be/ePPRsvw9TaA Daniel Mullen heeft zelf geen synesthesie, maar Lucy Cordes Engelman wel. Samen maken ze de serie Synesthesia. Daniel Mullen vertelt er over. Meer weten over synesthesie? Ga grasduinen op de Nederlandse Synesthesie Pagina, samengesteld door Crétien van Campen. De titel van deze aflevering (Oh oog, o hoor) is een kleine variatie op ‘Oh oor, o hoor’, een regel uit het gedicht ‘Herfst der muziek’ van Lucebert, uit de bundel ‘Van de afgrond en de luchtmens’ (1953).

Door: Foto: Schermannski (cc)

Closing Time | The Great Gig In The Sky

, door

Dat kun je soms hebben, dat je denkt: woorden, wie heeft ze nodig, vandaag even niet. Vandaag doen we het zonder woorden, alleen klanken. Woorden leiden alleen maar af. Zit je weer met een betekenis, of interpretatie. The Great Gig In The Sky wordt natuurlijk gemaakt door de zang van Clare Torry. Er bestaan verschillende versies over hoe dit nummer precies tot stand is gekomen, maar feit is wel dat het improvisatie was. Ze kwam in de studio en vroeg wat de bedoeling was. Maar er was niks klaar, er was geen tekst uitgeschreven. Doe maar wat. En dat deed ze. En het was gelijk raak.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Amanda (cc)

Kunst op Zondag | Kunst maakt muziek

, door

Vandaag voltooien we het drieluikje over beeldende kunst en muziek. Na muzikanten die muziek maken geïnspireerd door een kunstenaar of een kunstwerk en kunstenaars die zelf muziek maken, kijken en luisteren we nu naar kunst die muziek maakt.

Niet dat je snel een paar schilderijen een bandje ziet vormen om er flink op los te jammen. Kunstwerken die muziek maken zijn vooral installaties waar de nodige technologie aan te pas komt. Het is een breed terrein waar op de meest uiteenlopende manieren beeld in geluid wordt omgezet of geluid juist tot beelden moet leiden.

Het leidt ook niet altijd tot muziek, in de zin van verteerbare melodietjes en navolgbare ritmes. Meestal gaat het om louter klankproductie. Wat die klank ook moge zijn.

Een poging muziek in beeld om te zetten deed de Letse band InsTRUmenti. Met wat speakers en verf maakten ze van hun cd-cover een aardig kunstwerkje.

Leuk, maar nu wat kunst waar geluid uit komt.

Fraai voorbeeld is Disarm van Pedro Reyes. Hij maakte van door het Mexicaanse leger vernietigde wapens mechanische muziekinstrumenten. In het filmpje hieronder aangestuurd door een computer en in dit filmpje bespeeld door muzikanten.

Tot 22 maart 2015 is in het Tropenmuseum de installatie Grand Parade van Jompet Kuswidananto te zien. Het mechanische orkest staat symbool voor de voortdurende veranderingen die individuen ondergaan als gevolg van de veranderingen in de wereld en hun eigen omgeving.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Poging

, door

Technologie kan klank zichtbaar maken en wel zo dat het welhaast beeldende kunst wordt. Dat bleek uit de waanlink die 31 augustus op Sargasso stond (muziek in gestolde vorm).

Het leverde twee reacties op. Reacteur Hans meende iets gelezen te hebben over het bekende experiment met aardappelzetmeel. Met wat water, maizena, folie en een speaker tover je allerlei vloeibare klanksculpturen te voorschijn. Leuk voor regenachtige zondagen, om je kinderen het verschil te laten zien tussen de Carmina Burana van Orff en Gangnam Style van PSY. Wel even het filmpje bekijken en de instructies goed lezen.

Reacteur Bullie vond het maar niks: “Wat een onzin. Hoe smaakt architectuur? Hoe klinkt een poffertje?”
Misschien weet reacteur Bullie er meer van, want “De Smaak van Architectuur” blijkt sinds kort te bestaan. In juni startte Joris Roovers een website, bedoeld als “een nieuw soort ‘kookboek’, een cross-over tussen voedsel en architectuur, in een poging de beleving van ruimte te vertalen in een beleving van smaak”. Hier de trailer van een eerste poging: de Universiteitsbibliotheek Utrecht van architect Wiel Arets in een recept van chefkok Olaf Bouman.

[kliktv nr=1]

De poging van de Smaak van Architectuur gaat niet verder dan het vormgeven van inspiratie.
Zoals dichters geïnspireerd kunnen zijn door een schilderij of zoals componisten een ode brengen aan een sculptuur. Maar dat gaat lang niet zover als de poging om met de middelen en parameters van één kunstvorm een andere kunstvorm weer te geven.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Baby’s zonder accent

, door

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Baby-brein wordt gemeten (still uit TED-presentatie Patricia Kuhl)Mijn vriendin gaf ooit balletles aan een viertalige vijfjarige. Haar moeder was Frans, haar vader Duits, thuis spraken ze Engels en buiten en op school Nederlands. Wat voor iedere volwassene een gekmakende situatie moet zijn was voor deze dreumes geen enkel probleem. Het ging haar zelfs zo soepel af dat de ouders een regel moesten instellen: als je een zin begint in een taal, moet je hem ook in dezelfde taal afmaken.

Dat het verwerven van een taal voor kinderen veel makkelijker is dan voor volwassenen is al langer bekend. In het bovenstaande voorbeeld gaat het niet om het aanleren van een tweede taal, maar om simultane tweetaligheid (of in dit geval meertaligheid): hierbij worden de talen tegelijk en direct na de geboorte aangeleerd. Bijkomend voordeel hierbij is dat er geen specifiek eentalig accent achterblijft. Het jonge kind kan alle taalspecifieke klanken produceren. Neurowetenschapper Patricia Kuhl was benieuwd hoe dit allemaal in zijn werk ging.

Uit eerdere observaties is bekend dat hele jonge baby’s gelijk reageren op alle wereldklanken: Westerse baby’s reageren net zo goed op Japanse “R”-geluiden als andersom. Maar een paar maanden later is dit wereld-taalgevoel door de nietsvermoedende ouders drastisch verminderd. Na een paar maanden moeder-gebrabbel reageren de Japanse baby’s veel beter op Japanse R-klanken terwijl de reactie van Westerse baby’s vermindert (en vice versa). Waar baby’s dus beginnen met gevoel voor alle talen worden de (door de moeder) niet-gebruikte klanken uitgefilterd en de taalspecifieke klanken versterkt.