Westerse bezoekers in ontwikkelingslanden vinden bijna altijd dat 'we' het beter weten. Judith van de Kamp is er door haar onderzoek naar de invloed van westerlingen in een Kameroenees ziekenhuis bijna dagelijks mee bezig. Maar wat denken we beter te weten, en waarom dan? Waarom hebben sommige westerlingen een bijzonder sterke verbeterdrang en anderen niet? Je kunt vooronderstellingen zien als een soort geschreven en ongeschreven regels die door een groep mensen worden gedeeld, over ‘zo moet het’, ‘dit klopt’, en ‘dit is normaal’. Over duizend-en-één onderwerpen. Ze geven ons houvast en richting. Nederlanders zullen de volgende herkennen. Je slaat je kinderen niet. Je draagt geen witte sokken in sandalen. Je eet netjes je groente op. In de metro maak je geen oogcontact (tenzij met goede reden). Vaders horen hun kinderen goed te kennen. Wat niet strookt met onze vooronderstellingen klopt niet. Daar een oordeel op plakken gaat bijna automatisch. Dus de Amerikaanse toerist die onze sokkenregel niet kent loopt een beetje voor gek. En die man met 39 kinderen kan deze onmogelijk allemaal goed kennen, en dat vinden wij geen goede zaak. Om maar niet te beginnen over serieuzere onderwerpen, zoals vrouwenbesnijdenis en de inheemse medicijnman.
Onlangs overleden aan het Corona virus, als eerste internationaal bekende artiest, op 86-jarige leeftijd: Manu Dibango. Als een van de grondleggers van de Afrobeat, was hij zeer belangrijk voor de ontwikkeling van de Afrikaanse popmuziek.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
ELDERS - Judith van de Kamp doet onderzoek in Kameroen en blogt over haar ervaringen. Vandaag: de dood in Kameroen. ‘Een keer werd een gewonde jongen naar mijn onderzoeksziekenhuis gebracht op een motorbike. Bij aankomst bleek hij al dood. De motorbike-jongen nam ‘m gewoon weer mee achterop de motor; terug naar huis.’
Hoe langer we in Kumbo wonen, hoe meer we de dood opmerken. De graven rondom de huizen waren altijd al zichtbaar. Maar er zijn ook zichtbare en hoorbare kenmerken die we nu pas opmerken omdat we de betekenis ervan begrijpen. Zo dragen vrouwen met een bepaalde traditionele titel maandenlang zwarte kleding omdat een dierbare overleden is. Moeders die hun kind verliezen scheren hun hoofd kaal. In mijn onderzoeksziekenhuis herken ik het geluid van de dood vrijwel meteen; de familie van de zojuist overleden patiënt barst plotseling uit in luid gejammer en geklaag. Op slechte dagen hoor ik het meer dan één keer.
Het geluid van de dood is niet alleen maar naar en verdrietig. Als een belangrijk iemand op leeftijd overlijdt, wordt dat de nacht voor de begrafenis groots gevierd. Het begint ’s avonds met een kerkdienst,en daarna neemt de DJ het over en wordt er de hele nacht gedanst en gezongen. Soms lig ik ’s nachts te luisteren en herken ik liederen uit mijn eigen kerk uit mijn jeugd (zoals ‘Lord, I lift Your name up high’), alleen zit er nu een übervrolijke Afrikaanse beat onder. Je zou bijna vergeten dat er iemand overleden is.
De dood lijkt veel meer bij het leven te horen dan in het westen. Dat is ergens mooi; mensen blijken ongelooflijk sterk en rouwen samen. Maar het is ook wreed. Zo werd er een keer een gewonde jongen naar mijn onderzoeksziekenhuis gebracht op een motorbike. Bij aankomst bleek hij al dood. De motorbike-jongen nam ‘m gewoon weer mee achterop de motor; terug naar huis. En zoveel doden hadden voorkomen kunnen worden, zoals het kindje van anderhalf jaar dat voorover in een bak water viel en verdronk. En de mensen met ernstige malaria hadden gered kunnen worden als ze eerder naar het ziekenhuis waren gekomen.
ACHTERGROND – Deze week van Afrikaanse bodem een keur aan kijk- en luistertips, alsook aandacht voor Fransen op hete kolen. Nope, géén Pistorius. Daar worden we toch al mee doodgegooid, nietwaar?
Zo vier je vakantie in Kameroen, zo grijpt Boko Haram je bij de kladden. Een familie van zeven avonturiers wordt vermoedelijk vastgehouden in het (islamitische) noorden van het land, of in Nigeria, thuishaven van de rebellenbeweging. Parijs zet vanzelfsprekend z’n war face op en weigert iedere vorm van onderhandeling. Boko Haram op zijn beurt dreigt de ongelukkigen (drie volwassenen en vier kinderen) een kopje kleiner te maken als hun eisen – de vrijlating van gevangenen – niet worden ingewilligd.
Een flink eind naar het noordwesten, in Mali, ontvouwt zich het gevreesde guerrilla-scenario. The shit has hit the fan, want keiharde gevechten zijn inmiddels aan de orde van de dag een snelle Franse terugtrekking lijkt er voorlopig niet in te zitten. Hier nog een heldere analyse van Time Magazine.
Persoonlijk sidder ik nog na van een weergaloos muziekfestival op Zanzibar, een moveable feast met een indrukwekkende stoet goeie Afrikaanse bands. Luister eens naar het Zimbabwaanse Mokoomba, of de Burkinabé/Amerikaanse combi Burkina Electric. Khaira Arby, Cheik Lô en Atongo Zimba (“In heaven there is no beer”) lieten zich ook van hun beste kant zien. Als je er dan toch voor gaat zitten, huil dan met me mee om de overleden echtgenoot van Neria, en bekijk de meest recente aflevering van Tegenlicht. Ter afronding van dit chaotische allegaartje een interessant stuk over censuur in de Afrikaanse kunsten – naar aanleiding van het FESPACO filmfestival dat nu aan de gang is in Ouagadougou. En, bijna vergeten: Botswaanse metalheads!
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Nederlandse soldaten vertrekken morgen naar Kameroen voor een internationale oefening. Vooral de VS profiteren hiervan.
Op dit moment maken militairen van het Nederlandse 101ste Communicatie- en Informatiesystemen (CIS) bataljon zich klaar voor deelname aan de oefening Africa Endeavour in Kameroen. Nederland neemt voor de tweede keer deel aan de sinds 2006 jaarlijks terugkerende communicatie oefening. Er zullen in totaal tweehonderd deelnemers zijn uit vijfendertig Afrikaanse landen, de VS, Canada, Nederland en van internationale organisaties zoals de NAVO, Afrikaanse Unie, Europese Unie en West-Afrikaanse Economische Gemeenschap.
Uit Nederland gaan vier officieren en negen onderofficieren naar Kameroen, waaronder een mediatrainer, een sergeant van de medische dienst en een commandant. Het team zal Afrikaanse trainers opleiden en begeleiden. De bedoeling is dat deelnemende landen uiteindelijk met eigen materieel communicatienetwerken opzetten en gebruiken. De netwerken zijn bedoeld voor samenwerking tijdens militaire operaties. Op de website van het CIS staat dat deze netwerken de basis vormen voor toekomstige samenwerking bij natuurrampen of humanitaire hulp. De site van Modern Ghana voegt hier fijntjes aan toe dat het ook om peace keeping en contra-terrorisme kan gaan; dat zijn gewapende militaire operaties. De oefening is ook onderdeel van het Amerikaanse militaire goodwill offensief in Afrika om meer landen op het continent op zijn hand te krijgen.
Some pictures I took of bush meat people offered me yesterday while biking to Mindourou and back. Some drunk Baka started to ask me large sums of money when I took the first picture. I asked them why and they said I will earn billions in Europe with those pictures. Sometimes it is hard to explain that I am a poor bastard, just like them. Especially when they are drunk. Alcoholism is rampant here in the jungle. Modernisation with all its negative aspects came very fast the last few years, maybe as fast as the log truck came suddenly, following forest exploitation. People started to watch TV and many got a totally strange perspective on “the west”. They watched western business man and consultants drive by, well dressed, living expensive and driving big cars. Traditional structures and culture eroded and are still eroding fast. It is rather sad to experience this. In some villages people drink from the early morning ’till the late evening, abandoning their plantations, just selling bush meat and spending money on booze. This highly increases pressure on wild life. For one smoked monkey they can buy 23 plastic bags of the worst quality toilet cleaner they call whiskey here. Soon we will have to start alcoholism prevention projects I’m afraid…
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Wouter Mijland, bosbouwkundige en kunstenaar, werkt momenteel in de jungle van Zuid Oost Kameroen. Sargasso plaatst de komende weken foto’s en verhalen door die Wouter ook op zijn eigen blog Extra Way to Express zet. Hierboven ziet u het bureau van Wouter in Kameroen. Wouter stelt zich hierbij in de derde persoon enkelvoud aan u voor:
Met een klein budget en vol goede moed probeert hij een gemeenschapsbossen project, dat ernstig leidt onder het brutaal afkappen van ontwikkelingsgeld door onze rechtse regering, nog enigszins te redden. Door zich onder de bevolking te mengen, veel in het bos zelf te zijn en als een doorsnee Kameroenees te leven hoopt hij inzicht in de problematiek te krijgen en daardoor eenvoudige doch werkbare praktische oplossingen te ontwikkelen. Ontwikkelingssamenwerkingsprojecten zijn vaak verre van realistisch. Het bureau en de praktijk staan te ver uit elkaar. Onbetrouwbare mensen en initiatieven worden gesubsidieerd, waardoor sociale lokale structuren ontwricht raken. Grote organisaties besteden veel budget aan dure auto’s, consultants, topsalarissen voor het management en mooie huizen en kantoren. Wat dat betreft verschilt Afrika niet veel van Europa. Wouter reist per Chinese motorfiets, slaapt waar hem een plek wordt aangeboden en eet wat de pot schaft. Hij doet nu en dan verslag op zijn blog als er voldoende diesel voor de generator is en de satellietverbinding voor het internet, gehackt via de Wifi van een nabijgelegen bureau van een internationaal mijnbouwbedrijf dat in de regio actief is, het doet. De ene keer wat gefrustreerd, de andere keer dik tevreden. Ontwikkelingssamenwerking in de jungle gaat niet van een leien dakje en vergt een boel aanpassing en nieuw inzicht.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.