Doorvragen bij de imam
OPINIE - Vraag en antwoord over de achtergrond van een bloedige aanslag.
Het was het gebruikelijke gesprekje, in de uitzending van Nieuwsuur van 25 mei. Een toneelstukje zoals dat vaker wordt opgevoerd in de nasleep van een bloedige aanslag. De journalist (in dit geval Tim de Wit) gaat langs bij de imam en vraagt hem of dat geweld nou onderdeel uitmaakt van ‘de islam’. Natuurlijk niet, zegt de imam. Zoiets heeft niets met de islam te maken. Maar de daders (probeert de journalist) beroepen zich wél op de islam. Ze zijn misleid, vertelt de imam. Einde gesprekje. Daarna was Tim nog even aanwezig bij de Koranles. We zagen dezelfde imam omringd door brave kindertjes. Hij leest een Koranvers voor. Een van de kindertjes probeert zijn klanken na te doen. Dat lukt niet echt.
En zo is iedereen tevreden. De journalist heeft de quote waarvoor hij kwam: die bloedige aanslag heeft ‘dus’ niks met ‘de islam’ te maken. En de imam kreeg de kans zichzelf én de islam te distantiëren van dergelijke gruweldaden. De journalist zou niet weten wat hij verder moet vragen. Hij heeft geen verstand van de islam. Hij gaat er stilzwijgend van uit dat ‘de islam’ een helder en monolithisch stelsel van leefregels is. Dus als die imam zegt dat terreuraanslagen niet-islamitisch zijn, is voor hem de kous af. De imam heeft op zijn beurt geen behoefte om in te gaan op de claim van de daders dat ze handelen uit naam van de islam. Dat zou betekenen dat hij moet ingaan op de diepe verdeeldheid binnen de islam en de islamitische gemeenschap. Zoiets zou hem in eigen kring niet in dank worden afgenomen. Je hangt je vuile was niet buiten, en al helemaal niet voor een televisiecamera. Dus zegt hij simpelweg dat ze ‘misleid’ zijn. Maar is dat het hele verhaal? Wellicht dat een journalist de volgende keer eens kan doorvragen, zodat de kijkers een wat genuanceerder beeld krijgen van hoe er in de islamitische wereld hierover wordt gedacht. Er zijn wel wat interessante vragen te bedenken.
Zijn bekendste reportage in boekvorm ken je wellicht, omdat het later verfilmd werd: The right stuff, een heldenepos over het begin van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma. Maar al veel eerder ging Wolfe, aanvankelijk eigenlijk nauwelijks geïnteresseerd, op gevangenisbezoek bij Ken Kesey, de schrijver van One flew over the cuckoo’s nest, die was aangehouden voor het bezit van marihuana, in 1966 nog een ernstig misdrijf in de Verenigde Staten. (