Hoe voelt het om een ex te hebben, iemand die jarenlang onontkoombaar was in je leven, maar nu – in fysieke zin – eruit verdwenen is? Dat is geen ongebruikelijke ervaring. Maar wat als die ex je land is? Dat is een ondervinding die de meesten van ons niet kennen. Maar dat ligt heel anders voor de bewoners van wat ooit Joegoslavië was. Met Ex. Een land dat zoek is schreef de Belgische slavist en politiek wetenschapper Peter Vermeersch een uiterst boeiend verhaal over de mensen – en vooral hun herinneringen – die hij ontmoette tijdens verschillende reizen naar de onafhankelijke republieken waarin Joegoslavië vanaf 1991 uiteenviel. Ex vertelt dus niet waarom Joegoslavië uiteenviel, maar wel hoe de achterblijvers dit verlies al dan niet hebben verwerkt. Daarmee is het boek vooral een sfeerschets geworden. Harde conclusies ontbreken.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Nog een zaak waar ik bredere belangstelling voor zoek: R.S. De voormalige legerinformant klaagt de Nederlandse staat aan. Hij zou 28 maanden voor Nederlandse militairen in Bosnië inlichtingen hebben verzameld. Onbetaald en bedreigd vluchtte hij naar de Verenigde Staten. Afgelopen donderdag werd in het gerechtshof van Den Haag de eerste stap gezet in een unieke zaak.
S., een stevige Kroaat van nu 29 jaar, sprak ik voor het eerst op zijn schuiladres in de Verenigde Staten. Hij vertelde me hoe Nederlandse militairen die deel uitmaakten van de Stabilisation Force SFOR (die tussen 1996 en 2004 moest toezien op het vredesverdrag van Dayton tussen Serven, Kroaten en Moslims) hem aanspraken en vroegen of hij hen kon helpen bij het vinden van voortvluchtige oorlogsmisdadigers uit zijn streek in de omgeving van de stad Vitez. De boeven werden gezocht door het Joegoslavië tribunaal in Den Haag. S. gaf inlichtingen over adressen, zorgde voor recente foto’s en tekende zelfs plattegronden waardoor onder andere de voortvluchtige misdadiger Vlatko Kupteskic kon worden gearresteerd.
Bij zijn mondelinge toelichting voor de Haagse rechtbank, melde S. verder dat hij de officieren alleen van voornaam kende. Ze zeiden niet dat het leden van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD waren. In missiegebieden is deze dienst echter als enige belast met het inwinnen van informatie. S. bezocht ze regelmatig in het Nederlands hoofdkwartier in Busovaca, ‘Hotel Nunspeet.’ Daar voorzag hij de Nederlanders, volgens eigen zeggen, ook van informatie over mogelijke aanslagen tegen SFOR. Maar de Nederlanders lieten hem aan zijn lot over toen de Kroatische inlichtingendienst, die lucht kreeg van zijn spionnenwerk, hem en zijn vader zwaar mishandelde.
De Amsterdamse advocaat Gerrit Jan Pulles die S. juridisch bijstaat, spreekt van een schandalige zaak. “S. heeft zich 28 maanden voor de Nederlanders ingezet. De Staat heeft de morele plicht de beloofde maandelijkse vergoeding van 5000 DM, ruim 2000 euro, uit te betalen. Hij, zijn vader en zijn moeder hebben moeten vluchten naar de Verenigde Staten. Het land van zijn vader wordt nu verbouwd door de buren en krijgt hij niet meer terug. Hem was asiel beloofd in Nederland. Maar hier werd hem aangeraden terug te gaan omdat het hier te gevaarlijk zou zijn.” Over de totale materiële schade wil de advocaat geen uitspraak doen maar zou in de honderdduizenden euro’s kunnen lopen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
“The accused knew throughout the course of the 44-month siege that his forces were shelling and sniping at civilians and creating conditions of terror for the citizens of Sarajevo” (France24)
De aanklager van het Joegoslavië-tribunaal stelt dat Radovan Karadzic wist van de terreur die de (Bosnisch-) Servische troepen uitoefenden op de bevolking van Sarajevo. Dat is nogal een understatement aangezien Karadzic destijds de Russische schrijver Eduard Limonov uitnodigde om voor de camera te komen schieten op Sarajevo. De Russische gast van Karadzic schoot als sluipschutter op de burgers van deze multiculturele stad in Europa, terwijl hijzelf een telefoontje pleegde naar zijn vrouw.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
