Kunst op Zondag en de vrouwen in onze musea

Met het oog op Internationale Vrouwendag op 8 maart a.s. ging ik voor Kunst op Zondag op zoek naar vrouwelijke kunstenaars die je nu kunt zien in de Nederlands musea. Na jaren van museale droefenis door een zeer beperkt aanbod van vrouwelijke kunstenaars, begint 2023 hoopvol. En als slagroom op de taart organiseert een team van het Rijksmuseum op 7 maart a.s. het symposium 'Vrouwen van het Rijkmuseum'. Hier volgt een overzicht van tentoonstellingen van vrouwelijke kunstenaars die je nu in de Nederlandse musea kunt zien.

Door: Foto: Sofonisba Anguissola portrettist van de renaissance © foto Wilma Lankhorst.

Closing Time | Else Marie Pade

, door

Er kwamen hier al eens een paar pioniers op het gebied van elektronische muziek voorbij – Clara Rockmore die in de jaren ’20 van de vorige eeuw waarschijnlijk de eerste populaire vrouwelijke artiest in dit genre was, en Daphne Oram die haar eigen synthesizer bouwde en eind jaren ’50 bij de BBC de eerste vrouwelijke oprichter en directeur van een elektronische muziekstudio werd, bijvoorbeeld. Vlak voor Oram was er Else Marie Pade, een Deense pionier in Musique Concrète, waarbij alledaagse geluiden verwerkt worden tot composities. Syc Cirkler (Zeven Cirkels) was het eerste elektronische muziekstuk dat op de Deense radio te luisteren was en staat op het veel later (in 2001) samengestelde album Et Glasperlespil.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: https://pixabay.com/nl/photos/geweld-misbruik-agressie-pesten-4207549/ copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

#Ikspreekmijuit – Internationale Vrouwendag

, door

OPINIE - Aan de vooravond van Internationale Vrouwendag verscheen een oproep van Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) onder de noemer “#ikspreekmijuit tegen seksisme en vrouwenhaat”. Anderhalve week geleden verscheen van haar hand ook een essay over dit onderwerp in De Groene.

De reacties zijn voorspelbaar. Vrouwenonderdrukking in de islam wordt van stal gehaald, alsof ze zich daar niet tegelijkertijd tegen uitspreekt. Juist ook vrouwen met een niet-westerse achtergrond hebben het nóg zwaarder te verduren. Anderen vinden dat vrouwen maar gewoon ballen moeten hebben, niet zo in de slachtofferrol kruipen. Want mannen krijgen ook een hoop gezeik over zich heen, toch. En als je niet tegen al die haatspraak kunt, moet je maar een andere baan zoeken.

De typische afleidingsmanoeuvres van mannen én vrouwen die niet (willen) begrijpen dat de positie van de vrouw in onze samenleving lang niet zo gelijkwaardig is als we denken, zoals die zou moeten zijn.

Dat het in andere culturen (veel) slechter is gesteld, is geen excuus om je niet uit te spreken tegen de misstanden die zich hier nog steeds afspelen. Het is een feit dat vrouwen, zeker in hogere posities, veel meer bagger over zich heen krijgen dan mannen. Vrouwen worden anders beoordeeld dan mannen; een boze man heeft een stevige mening, een boze vrouw is emotioneel, of nog erger, hysterisch. En daar moet dan een piemel in. Wat dat betreft zijn denkbeelden uit de oudheid nog steeds bon ton.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De crisis is een mooie kans voor mannen

, door

Mannen gaan waarschijnlijk meer last van de crisis krijgen dan vrouwen. Dit geeft een geweldige kans om taken (binnenshuis) te gaan herverdelen,  betoogt psycholoog Vincent Duindam. Uit onderzoek dat hij deed komt naar voren dat mannen graag vaderschap en werk willen combineren. Dan is een part-time baan dus een ideaal perspectief.

Waarschijnlijk weten niet veel mensen dat de aanleiding voor de eerste Internationale Vrouwendag (Kopenhagen 8 maart, 1910) een massale staking was waarin Amerikaanse vrouwen eisten dat ze niet méér dan 8 uur per dag hoefden te werken. Behalve minder uren werken wilden ze betere arbeidsomstandigheden en kiesrecht. Er is veel veranderd in de afgelopen eeuw. En de hierboven genoemde eisen zijn in het Westen in elk geval grotendeels werkelijkheid geworden.

Sinds de jaren zestig is (vrouwen)emancipatie veel breder geworden. Het heeft te maken met zelfbeschikking: mogen beschikken over je eigen lichaam (inclusief seksualiteit, voortplanting, ouderschap), je eigen keuzes kunnen maken (vrije partnerkeuze, betaalde arbeid, zorg,  relaties, onderwijs, politiek).

In 1978 hing Joke Kool Smit een affiche op met TIEN VOORDELEN VAN DE 5-URIGE WERKDAG. Voor vrouwen én mannen wel te verstaan. Ook hier dus een radicalisering van de eisen uit 1910. Alle tien de voordelen zijn m.i. nog steeds actueel. Hieronder geef ik er drie van de tien:

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Closing Time | Daphne Oram

, door

Daphne Oram (1925-2003) was een pionier in elektronische muziek. Ze ontwikkelde haar eigen techniek om elektronische geluiden te produceren, Oramics. De machine die ze daarvoor bouwde – een soort synthesizer waarmee ze getekende patronen kon omzetten in geluiden – wordt als cruciaal gezien voor de verdere ontwikkeling van elektronische muziek. Nadat ze bij de BBC de eerste vrouwelijke oprichter en directeur van een elektronische muziekstudio was geworden, zette ze, ook als eerste vrouw, in 1959 haar eigen Oramics Studios for Electronic Composition op zodat haar producties meer konden worden dan achtergrondmuziek. Naast stukken voor tv, bioscoopreclame, theater en concerten maakte Oram experimentele nummers zoals ‘Four Aspects’ (1960).

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.