Een revival van de ‘Bandung spirit’?

De Amerikaanse vice-president Vance bezoekt India 'voor de handel, maar ook ter geruststelling', schreef De Volkskrant. India hoopt met een bilateraal handelsakkoord onder de enorme importtarieven uit te komen die Trump vooralsnog on hold heeft gezet. De Indiase premier Narendra Modi besprak een dergelijk akkoord al in februari op het Witte Huis. Aan de andere kant willen de VS al jaren toegang tot de Indiase landbouwsector. Maar India beschermt de eigen landbouw ferm: het hanteert een importtarief van 39 procent. Op die manier zegt India de eigen boeren – de helft van 1,4 miljard inwoners van India werkt in de landbouwindustrie – en de voedselzekerheid te willen beschermen. Boeren demonstreerden tegen het bezoek van Vance, ze vrezen dat de regering zich toch zal laten verleiden tot concessies die de huidige crisis in de landbouw verergert en nog meer boeren de kop gaat kosten. Eind maart waren er ook al massale demonstraties van boeren die eisten dat er een einde komt aan de pogingen van de overheid om bedrijfsbelangen in de landbouw te betrekken, en dat er maatregelen worden genomen om boeren te beschermen tegen schulden en zelfmoord, waaronder een uitgebreide kwijtschelding van leningen voor zowel boeren als landarbeiders. Het succes van de missie van Vance zal mede afhangen van zijn respect voor de status van India als niet-gebonden wereldmacht. De VS kunnen naast China ook India niet langer behandelen als een uitsluitend van het westen afhankelijk ontwikkelingsland. India heeft zich sinds de dekolonisatie eind jaren veertig van de vorige eeuw opgesteld als een onafhankelijk, niet aan een grootmacht gebonden land. Deze week is het zeventig jaar geleden dat in Indonesië de Bandungconferentie plaatsvond. Het was eind april 1955 voor het eerst dat vertegenwoordigers van honderden miljoenen mensen uit de derde wereld bijeenkwamen om het enorme sociale proces dat bekendstaat als dekolonisatie te bespreken en de gevolgen daarvan te beoordelen. Het  initiatief kwam van de Indonesische president Soekarno en Modi's verre voorganger als premier van India Jawaharlal Nehru. Zij nodigden negenentwintig Aziatische en Afrikaanse leiders uit om samen te werken op economisch en cultureel gebied als tegenwicht tegen de Koude Oorlogsmachten VS en Sovjet-Unie en het kolonialisme. Soekarno, Nehru en de andere leiders van gedekoloniseerde staten vreesden voor het voortbestaan van de oude koloniale mentaliteit, de verdeeldheid in de wereld en het ongebreidelde geweld tegen de anti-koloniale beweging. Op 24 april 1955 werd een manifest met tien punten aangenomen dat, met verwijzing naar het Handvest van de Verenigde Naties, respect eiste voor mensenrechten, territoriale integriteit en de principiële gelijkheid van alle rassen en landen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Foster Dulles karakteriseerde de Bandungconferentie als 'anti-Western by its very nature and concept’. Als vervolg op de Bandungconferentie werd in 1961 de Beweging van de Niet-Gebonden Landen opgericht. De eerste voorzitter was de Joegoslavische president Tito. Onder zijn opvolgers vinden we bekende namen van staatslieden uit de vorige eeuw als Nasser, Boumédienne, Kaunda, Castro en Mandela. De beweging heeft binnen de Verenigde Naties geleid tot de oprichting van UNCTAD, de organisatie voor handel en ontwikkeling die ontwikkelingslanden moest helpen op gelijkwaardige wijze deel te nemen aan de wereldhandel. Sinds het einde van de Koude Oorlog heeft de Beweging van Niet-Gebonden Landen aan belang ingeboet. Het is nu vooral nog een overlegorgaan dat streeft naar gezamenlijke standpunten op vergaderingen van de Verenigde Naties en andere intergouvernementele organisaties. In 2010 kwam er met de BRICS-landen een nieuw niet-westers blok van economisch sterke landen: Brazilië, Rusland, India, China, Rusland en Zuid-Afrika. Inmiddels zijn ook Iran, Egypte, Ethiopië, Verenigde Arabische Emiraten en Indonesië toegelaten tot de groep. BRICS+ De vraag is of het BRICS+ blok de vreedzame en welvaartsbevorderende doelen van de Bandungconferentie uit 1955 kan voortzetten. De Indiase historicus en journalist Vijay Prashad meent dat een 'revival' van de Bandung-spirit afhankelijk is van de industriële ontwikkeling van de Global South. Hij geeft Indonesië als voorbeeld. Het land kan de grondstof nikkel leveren, van groot belang voor de energietransitie. Indonesië is daarvoor echter nog afhankelijk van de Canadese en Chinese eigenaren van de mijnen en van hun technologie om de grondstof te verrijken. Het Indonesische staatsmijnbouwbedrijf wil geleidelijk de verwerkingsfabrieken in het land overnemen en de Chinese bedrijven vervangen zodra de technologie is overgedragen. Zodat het de productie van het waardevolle metaal in eigen hand kan houden. De EU heeft Indonesië een paar jaar geleden aangeklaagd vanwege beperking van de export van nikkelerts. De zaak loopt nog. Prashad: 'Maar het is kenmerkend voor het dilemma: Indonesië probeert zijn economie op vreedzame wijze te ontwikkelen door zijn soevereiniteit over zijn eigen grondstoffen uit te oefenen – conform de Bandung Spirit – en de Europese Unie – waartoe ook Nederland, de voormalige koloniale heerser van Indonesië, behoort – besluit deze ontwikkeling te blokkeren.' [foto: standbeeld Soekarno in Jakarta]

Foto: KrisNM (cc)

Indonesische leger krijgt meer macht

Het parlement van Indonesië heeft een wet goedgekeurd die het mogelijk maakt dat militairen meer civiele functies bekleden, ook als ze nog in dienst zijn. De oppositie vreest voor terugkeer van een militair bestuur zoals ten tijde van het bewind van dictator Soeharto (1967-1998). De vorig jaar gekozen president Prabowo Subianto is niet alleen een voormalig generaal van de speciale troepen maar ook voormalig schoonzoon van Soeharto. De verruiming van de toegang van het leger tot civiele functies, inclusief die van openbare aanklager, is volgens de regering een antwoord op de wijdverbreide misstanden en straffeloosheid in burgerzaken.

Kennedy Muslim, een politiek analist van de Indonesische opiniepeiler Indikator, zei: “We zien deze sluipende militarisering al een tijdje, daarom is het terecht dat de burgermaatschappij zich zorgen maakt over deze trend. Maar ik denk dat de bezorgdheid dat dit terug is naar de Nieuwe Orde op dit moment nogal overdreven is.” Het leger in Indonesië scoort nog steeds hoog in opiniepeilingen. Prabowo doet het ook goed met zijn onlangs gelanceerde plan voor gratis maaltijden voor kinderen, zwangere vrouwen en moeders. Het leger zorgt voor de logistiek bij de uitvoering van dit plan. Maar ondanks geruststellende woorden van de minister van Defensie dat het uit is met de dubbele functie van het leger hebben zeven rechtenstudenten van de rechtenfaculteit van de Universiteit van Indonesië bij het Constitutionele Hof een zaak aangespannen.  Ze eisen een officieel onderzoek naar de nieuwe wet die mogelijk in strijd is met constitutionele principes.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Marion Jola

R&B en hiphop uit Indonesië vanavond, gewoon omdat het kan. De achttienjarige Marion Jola is een ster in eigen land dankzij een spetterend optreden in Indonesian Idol. Hierboven is ze in gezelschap van rapper Rayi, die alweer een jaar of tien meedraait in de lokale scene. Ze koos dit nummer om uit te voeren toen ze eind vorig jaar in Seoul een prijs mocht ophalen. “Jangan” betekent “Niet doen”.

Foto: Molukse Barak, Lage Mierde (1939) te zien in het Openlucht Museum Arnhem © foto Wilma Lankhorst.

Kunst Op Zondag inventariseert ons koloniale verleden in de kunst

ACHTERGROND - Er is de laatste jaren veel te doen over ons koloniale verleden. Kunst op Zondag verkende de uitingen van het koloniale verleden in musea en in andere kunstvormen in ons land. Er zijn talrijke exposities, boeken en theatervoorstellingen ontwikkeld rondom het koloniale verleden. Een speurtocht leverde vele verwijzingen op. Wat weet jij van onze koloniale geschiedenis?

Het koloniale verleden in de musea

Biografie Anton de Kom © foto Wilma_Lankhorst

Omslag van de biografie Anton de Kom.

Anton de Kom in het Openluchtmuseum

In 2020 kreeg de Surinaamse schrijver, verzetsstrijder, antikoloniaal denker, dichter en mensenrechtenactivist Anton de Kom (1898-1945) een eigen venster in de Canon van Nederland. In 1934 kwam zijn boek ‘Wij slaven van Suriname ’uit. Dit werk is een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Anton de Kom was de eerste schrijver die de geschiedenis van Suriname vanuit een niet-westers perspectief beschreef. De Kom streed voor een menswaardig bestaan. Hij kwam niet alleen op voor zijn landgenoten die onderdrukt werden, maar voor iedereen die lijdt onder uitbuiting en onderdrukking. Zijn inzet én strijd werden door de heersende partijen in zowel Suriname als in ons land niet gewaardeerd. Sterker nog hij werd als een gevaar voor de samenleving gezien. Ondanks de toenemende druk van de machthebbers, gaf De Kom niet op. Nu is er een tentoonstelling waarin zijn gedachtegoed aandacht krijgt. In het Openluchtmuseum ontdek je wie Anton de Kom was, hoe hij leefde en werkte. De Surinaamse kunstenaar Ken Doorson heeft speciaal voor deze expositie het kunstwerk ‘Papa de Kom’ gemaakt.

Foto: FaceMePLS (cc)

Het taboe op Nederlands koloniale verleden

De Amsterdamse rechtbank wilde vorige week geen voorwaarden opleggen voor vertoning van de film De Oost over het Nederlandse militaire ingrijpen in Indonesië. De Federatie Indische Nederlanders (FIN) had in een kort geding geëist dat de film zou beginnen met een waarschuwende tekst dat het ging om een ‘fictieve verbeelding’ van het Nederlandse ingrijpen, en dat die een reactie was op de Bersiap – de chaotische, gewelddadige periode in Indonesië pal na de Tweede Wereldoorlog. De FIN achtte de voorstelling van zaken in de film niet in overeenstemming met de feiten. De bezwaren richtten zich ook tegen beelden die te veel associaties zouden oproepen met de SS. En het ergste was nog, zo verklaarde een vertegenwoordiger van de FIN op de radio, dat de film ook onderdeel gaat uitmaken van een lespakket op scholen.

Lou de Jong

Het is niet de eerste keer dat er vanuit de hoek van oud-strijders en Indische Nederlanders een poging wordt gedaan de geschiedenis van de oorlog tegen Indonesië te vervalsen. Lou de Jong kreeg er eind vorige eeuw mee te maken toen hij zijn Geschiedenis van het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog voltooide met de zogenaamde ‘politionele acties’ van het Nederlandse leger. De boze oud-strijders hadden er zelfs een apart comité voor opgericht: het Comité Geschiedkundig Eerherstel Nederlands Indië. Toen een concept van deel XIA uitlekte waarin een hoofdstuk voorkwam onder de titel ‘Oorlogsmisdrijven’ ontstond een enorme ophef, aangejaagd door De Telegraaf.  De Jong beloofde er nog eens naar te kijken en gaf het omstreden hoofdstuk de titel ‘Excessen’. Toen hij de oud-strijders niet verder tegemoet wilde komen voerde het Comité tevergeefs een gerechtelijke procedure om alsnog gelijk te krijgen over de wijze waarop de gebeurtenissen in Indonesië in zijn boek behoorden te worden beschreven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: uyeah (cc)

In Indonesië wint de hoop het nipt van de angst

ANALYSE - Het ziet ernaar uit dat de zittende president Joko Widodo tijdens de presidentsverkiezingen van Indonesië een nipte overwinning heeft behaald op zijn tegenkandidaat Prabowo. In dat geval heeft de progressieve politiek het in dat land het voorlopig nog gewonnen van de politiek van verdachtmakingen en angst.  

Waar in de hele wereld de democratische rechtsstaat aan de verliezende hand lijkt en minder democratische krachten oprukken, is in Indonesië vooralsnog het omgekeerde aan de gang. In 1998 trok de dictator Soeharto zich onder druk van de bevolking terug uit de politiek. Indonesië kreeg een nieuwe grondwet, die uitgaat van een op moderne leest geschoeide rechtstaat en bestuur. Indonesië beweegt zich sindsdien stap voor stap in de richting van een moderne democratie. In praktijk blijkt een dergelijke omwenteling in een land dat lang geregeerd werd door een corrupte elite echter lastig.

Groot potentieel

Het potentieel van Indonesië is groot. Met meer dan 250 miljoen inwoners is het veruit het grootste land in de regio. Jakarta is met een kleine tien miljoen inwoners de grootste stad van de regio.

Door de snelle en slecht gecontroleerde urbanisatie van de afgelopen decennia is de hoofdstad echter uitgegroeid tot een notoire verkeerschaos. In andere grote steden in Indonesië zoals Surabaya en Bandung is de situatie niet veel beter. Ook tussen de steden zijn de verbindingen duidelijk overbelast. En naast het gebrek aan een goede infrastructuur vormen een gebrekkige scholing en armoede een economische rem op het land. Ook speelt de corruptie het land nog steeds parten.

Foto: IISG (cc)

Nederlandse SS’ers in Indonesië en Korea

RECENSIE - Ondanks dat hen het recht om in de krijgsmacht te dienen was ontnomen hebben Nederlandse SS-soldaten na de oorlog voor het vaderland en tegen het communisme gevochten in Nederlands Indië en Korea.

‘Maak van onze jongens geen SS’ers’ was de leuze waarmee de communistische jeugdbeweging onder leiding van Marcus Bakker actie voerde tegen het uitzenden van dienstplichtigen naar de oorlog in Indonesië. De woede over die uitzending zou nog vele malen groter geweest zijn als ook toen al circulerende geruchten bevestigd waren geweest dat er zich onder de Nederlandse soldaten in Indonesië daadwerkelijk ex-SS’ers bevonden. Dat gebeurde pas in de jaren tachtig toen Chris van Esterik in de NRC een getuige opvoerde die als dienstplichtige geconfronteerd was met soldaten die enkele jaren eerder in dienst van de nazi’s hadden gevochten. Geert Mak schreef op basis van dat artikel in De eeuw van mijn vader dat het om vijftien- à dertigduizend man ging. Dat was een pijnlijke vergissing die hij later moest rectificeren.

In Vechten voor vijand en vaderland doet historicus en ex-PvdA Kamerlid Gerrit Valk verslag van zijn onderzoek naar hoe het in werkelijkheid allemaal is gelopen. Hij beschrijft de inzet van voormalige SS’ers in Nederlands Indië en in de Korea-oorlog op grond van zorgvuldig archiefonderzoek en gesprekken met betrokkenen. De miskleun van Mak komt pikant genoeg voort uit een memorandum uit 1945 van de Rooms-Katholieke Kerk aan toenmalig premier Schermerhorn. Volgens de katholieke schrijvers, die de goedkeuring kregen van kardinaal De Jong, waren de meeste SS’ers geen oorlogsmisdadigers, maar idealisten, aanhangers van de Groot-Nederlandse gedachte en anticommunisten. Vanuit christelijk oogpunt bezien zou hen de gelegenheid gegeven moeten worden ‘goed te maken wat zij hebben misdreven’. ‘Een groot voordeel, aldus de schrijvers van het memorandum, was dat er 15.000 en misschien wel 30.000 geoefende en ervaren militairen beschikbaar waren voor de strijd.’ De regering Schermerhorn is om begrijpelijke redenen niet op deze suggestie ingegaan. Dat wil echter niet zeggen dat de deur naar de krijgsmacht voor alle voormalige SS’ers gesloten bleef in de naoorlogse jaren. Zowel in de oorlog in Nederlands Indië als in de Korea-oorlog enkele jaren later waren soldaten actief die ervaring hadden opgedaan in het leger van nazi-Duitsland.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Stefano Cannas (cc)

Nederlanders hebben (te) weinig kennis over zwarte bladzijden uit de eigen geschiedenis

ONDERZOEK - Nederlanders weten niet alleen weinig over de zwarte bladzijden van onze geschiedenis. Als ze meer informatie krijgen verandert ook hun houding tegenover de betrokken bevolkingsgroepen, ontdekte de Utrechtse sociologe Sabrina de Regt

Een van de speerpunten van het nieuwe kabinet is meer aandacht voor de Nederlandse cultuur, identiteit en geschiedenis. Meer specifiek staat in het regeerakkoord: “We vinden het belangrijk de kennis over onze gedeelde geschiedenis, waarden en vrijheden te vergroten. Deze maken ons tot wat we samen zijn. … Het is van groot belang dat we die historie en waarden actief uitdragen (p. 19)”.

De vier regeringspartijen hebben ook nagedacht over hoe ze dit willen bereiken. Zo lezen we in het regeerakkoord dat alle kinderen op school het Wilhelmus moeten leren, inclusief de context ervan. Ook willen ze dat alle kinderen tijdens hun schooltijd het Rijksmuseum en het parlement bezoeken. Verder wordt de nationale canon uitgereikt aan jongeren die de leeftijd van 18 jaar bereiken en aan personen die het Nederlanderschap verwerven.

In het regeerakkoord wordt echter met geen woord gerept over de “beladen” kanten van de nationale geschiedenis. Het AD suggereerde eerder op basis van uitgelekte stukken dat D66 heeft gepleit voor lessen over kolonialisme en slavernij, maar daar is in het regeerakkoord niets over terug te vinden. Uiteraard is de totstandkoming van een regeerakkoord een kwestie van geven en nemen. Zeker wanneer het min of meer een “gedwongen huwelijk” betreft tussen verschillende partijen zoals de VVD, het CDA, D66 en de CU. Toch is het erg spijtig dat juist dit punt het niet gehaald heeft in de onderhandelingen. Dit omdat, zoals ik hieronder zal laten zien, 1) Nederlanders weinig kennis hebben van dit deel van onze “gedeelde geschiedenis” en 2) een focus op het beladen verleden kan zorgen voor meer cohesie in de samenleving.

Foto: Wahid Hasyim (cc)

Grootste islamitische jongerenbeweging ter wereld roept op tot islamhervorming

U wilde islamhervorming, u krijgt islamhervorming. En uit onverwachte hoek ook nog.

De Indonesische jeugdbeweging Ansor, de jongerenafdeling van de gematigd-conservatieve islamitische organisatie Nahdtlatoel Oelama, roept op tot het ontwikkelen van een nieuwe hermeneutiek, waarmee de bronteksten van de islam helemaal van voren af aan bekeken zouden moeten worden.

De beweging constateert dat de traditionele orthodoxie in haar visie op samenleving en politiek goeddeels in de Middeleeuwen is blijven steken. Daardoor lijken moslimradicalen en -extremisten nog wel eens de beste theologische papieren en de orthodoxie aan hun kant te hebben.

Middeleeuws

Onlangs nog werd een christelijke gouverneur in Indonesië veroordeeld wegens godslastering, omdat deze zei dat de Koran helemaal niet bedoelt te zeggen, dat moslims niet op een christen zouden mogen stemmen. Radicale stemmingmakers grepen dit aan om een hetze tegen de gouverneur te voeren.

Volgens Ansor is het hoog nodig dat de islamitische plichtenleer bijvoorbeeld op het punt van de rechten van moslim-minderheden in een islamitische samenleving bij de tijd wordt gebracht.

“Er rust nu een wijde kloof tussen de structuur van de islamitische orthodoxie en de context van het bestaan waarin Moslims zich bevinden”, zegt Luthfi Thomafi, een lid van de bestuursraad van GP Ansor, “vanwege de immense veranderingen die hebben plaatsgevonden sinds de leerstellingen van de orthodoxe Islam, die grotendeels versteend zijn geraakt tegen het einde van de tijd van de Middeleeuwen.”

Grassroots-netwerk

De beweging wil een wereldwijd islamitisch educatief netwerk bouwen om moslims theologisch te onderwijzen en zo een ideologisch tegenwicht te bieden tegen radicale (wahhabitische, salafistische en ronduit extremistische) stromingen.

Ook wil ze grassroots-bewegingen opzetten en inspireren, om deze ideeën ingang te doen vinden bij de bevolking en de politieke wil te creëren om deze meer humanistische en inclusieve opvattingen van sjaria daadwerkelijk te implementeren.

Nahdtlatoel Oelama heeft vijftig miljoen aanhangers. Tja, wat wil je, Indonesië is nu eenmaal een groot eilandenrijk; we vergeten het vaak, maar het is het land met de meeste mosliminwoners ter wereld. Dat geeft deze stap door haar jongerenorganisatie best wat gewicht.

Lees meer op Channel NewsAsia.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende