Recensie Zomergasten | Ilja Leonard Pfeijffer

Het werd heel eventjes een klein beetje spannend, tegen het einde van de vijfde en laatste aflevering van Zomergasten 2020 met schrijver Ilja Leonard Pfeijffer. Presentatrice Janine Abbring wees hem op het seksisme van een aantal van zijn personages, waaronder het seksisme van de ik-figuur in het autobiografische Brieven Uit Genua. ‘Volgens mij’, zei Abbring, ‘zitten er in jouw boeken twee soorten vrouwen: vrouwen die je kan neuken en die je kan negeren, als ik dat zo mag zeggen.’ Dat mocht ze niet. Pfeijffer voelde zich zichtbaar aangevallen. Als zijn personages seksistisch zijn, is dat om het seksisme te thematiseren en te onderzoeken. Hij had ons daarvoor net verteld hoe Dolly Parton in dit fragment ironie als stijlmiddel gebruikt om haar feministische boodschap uit te dragen. Terwijl sommige hedendaagse politici een soort omgekeerde ironie hanteren: ze doen een politiek incorrecte uitspraak (bijvoorbeeld: ‘vrouwen zijn veel gelukkiger achter het aanrecht’) en als iedereen daarover valt, dan beginnen ze te jammeren dat niemand nog ironie herkent. Maar ze zeiden wel degelijk wat ze bedoelden. Abbring vroeg of hij niet hetzelfde deed met zijn personages. Pfeijffer bleef ontkennen. ‘Je kan een onbewust seksistisch wereldbeeld hebben’, zei Abbring. ‘Als het onbewust is, ben ik mij er niet bewust van’, zei Pfeijffer. Maar het leek hem sterk, want hij had zich goed in de materie verdiept. Ik meende een weinig ironische woede in zijn blik te zien. De woede van iemand die zich verraden voelt. ‘Tijd om naar duivelsuitdrijving in Sicilië te gaan’, zei Abbring. De ogen van Pfeijffer bleven vuur spuwen. Het had me niks verbaasd als hij zou zijn opgestapt, maar na de duivelsuitdrijving zat hij nog steeds op zijn stoel en had hij zich herpakt. Of ik heb me de woede in zijn blik ingebeeld, dat kan ook. De blik was in ieder geval wezenlijk anders dan toen hij aan het begin van de uitzending tegen Janine Abbring zei dat om met haar te mogen praten oceanen over zou zwemmen en woestijnen kruipend zou doorkruisen.

Door:
Foto: © VPRO screenshot Zomergasten 2020 Ilja Leonard Pfeijffer

Zomergasten 2020 met Ilja Leonard Pfeijffer

, door

NB.: Dit is niet de recensie. Sargasso’s recensie vindt u hier.

Wij verwachten van de literatuur niet dat zij oplossingen biedt, maar wel dat zij de wereld verandert.

Een statement dat in 2009 tot flink wat reuring leidde bij literatuur- en poëzieblogs. Het was puntje 6 uit het ‘Manifest voor een riskante literatuur’, in Trouw gepubliceerd, opgesteld door Erik Jan Harmens en VPRO’s Zomergast van vanavond: Ilja Leonard Pfeijffer.

De beweegreden tot het manifest verklaarde zich in puntje 4:

Deze tijden van globalisering, immigratie, toenemende religieuze spanningen, oorlog, uitholling van de democratie onder druk van populisme, verkwanseling van grondrechten onder het mom van bevordering van de veiligheid, ecologische rampspoed en economische crisis zijn bijzondere en bijzonder gevaarlijke tijden die bijzondere eisen stellen aan de kunst.

Aan die tijden is in de laatste elf jaar helemaal niets veranderd.

Sterker nog, er is een levensbedreigend, maatschappij ontwrichtend virus bijgekomen. Janine Abbring kan er tegenaan (Janine, lees je mee?). Hier zit een prangende vraag in: Waar in zijn enorme hoeveelheid romans, essays, gedichten, columns, toneel- en muziektheaterteksten heeft Pfeijffer de wereld veranderd?

Mocht Janine Abbring weer een poging doen door te dringen tot de mens achter de schrijver, dan vrees ik dat ze niet verder komt dan wat Joost de Vries in 2016 in De Groene ‘het merk Pfeijffer’ noemde. Pfeijffer wil dat wij hem zien, zoals híj wil dat wij hem zien.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.