Goed volk | Heiligen en volkscultuur

Heiligenverering, vooral van plaatselijke heiligen, is een van de meest uitgesproken vormen van volkscultuur. We hoeven ons daarbij niet te beperken tot de christelijke heiligen. Er zijn pedanten in het boeddhisme, Ariya's en Bodhisattva's, en zelfs de islam kent zijn, meestal clandestiene heiligen, vooral in India en de Maghreb. Om het onderwerp overzichtelijk te houden beperk ik me tot de christelijke heiligen uit Europa. Maar wanneer ben je nu officieel heilig ? Zijn er ook officieuze heiligen ? Hoe is het 'instituut' eigenlijk ontstaan ? Is er ook sprake van syncretisme bij heiligenverering? Een heilige is volgens Van Dale iemand 'die Christus toebehoort'. Nader: Iemand die door zijn of haar vroomheid en goede werken heeft uitgemunt en waarvan de Kerk, na zaligspreking, verklaart heeft dat hij of zij openlijk vereerd mag worden. Die nadere definitie is een typisch actuele Rooms-Katholieke. Het is niet altijd zo geweest.

Door: Foto: © Sargasso logo Goed volk
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Racisme

, door

ACHTERGROND - U wist misschien al dat er twee dingen zijn die God niet weet: wat er omgaat in het hoofd van een Jezuïet en hoeveel heiligen er eigenlijk zijn. In Spanje kent men het antwoord op die laatste vraag echter wel en u kunt er zelfs van elke denkbare en ondenkbare heilige een beeldje kopen.

MartinPMijn vrouw, dochter en ik waren onlangs op Tenerife en geraakten – behalve op de bruiloft waar we voor kwamen – op een goede dag in een winkel voor religieuze snuisterijen zoals die alleen in Spanje bestaan. Daar zag ik de hier afgebeelde heilige (excuses voor de slechte foto: mobieltje, spiegelend glas) in drie maten. Als Nederlander schoot ik acuut in een Zwarte Piet-reflex. Een neger met een bezem, als dat geen racisme was…

Enig zoekwerk – gelukkig stond de naam van de brave man nog op de foto – leverde een biografie op met licht hagiografische trekjes. Maar wie door de regels heen leest, beseft dat de man heilig geworden is omdat zijn leven één grote aanklacht is geweest tegen de destijds geldende maatschappelijke verhoudingen.

Juan Martin de Porres Velasquez was – ondanks zijn welluidende naam – een onwettig kind van een Spaanse edelman en een vrijgelaten slavin. Hij wilde Dominicaner monnik worden maar de regels in het zeventiende eeuwse Peru beletten hem dat: negers en indianen waren niet welkom in de religieuze ordes, behalve als vrijwillig schoonmaker en manusje van alles, een soort slaafje dus. Martin werd dat – op zijn vijftiende – en maakte binnen de Dominicaner orde de zeer beperkte carrière die binnen de bestaande regels mogelijk was.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.