Racisme
ACHTERGROND - U wist misschien al dat er twee dingen zijn die God niet weet: wat er omgaat in het hoofd van een Jezuïet en hoeveel heiligen er eigenlijk zijn. In Spanje kent men het antwoord op die laatste vraag echter wel en u kunt er zelfs van elke denkbare en ondenkbare heilige een beeldje kopen.
Mijn vrouw, dochter en ik waren onlangs op Tenerife en geraakten – behalve op de bruiloft waar we voor kwamen – op een goede dag in een winkel voor religieuze snuisterijen zoals die alleen in Spanje bestaan. Daar zag ik de hier afgebeelde heilige (excuses voor de slechte foto: mobieltje, spiegelend glas) in drie maten. Als Nederlander schoot ik acuut in een Zwarte Piet-reflex. Een neger met een bezem, als dat geen racisme was…
Enig zoekwerk – gelukkig stond de naam van de brave man nog op de foto – leverde een biografie op met licht hagiografische trekjes. Maar wie door de regels heen leest, beseft dat de man heilig geworden is omdat zijn leven één grote aanklacht is geweest tegen de destijds geldende maatschappelijke verhoudingen.
Juan Martin de Porres Velasquez was – ondanks zijn welluidende naam – een onwettig kind van een Spaanse edelman en een vrijgelaten slavin. Hij wilde Dominicaner monnik worden maar de regels in het zeventiende eeuwse Peru beletten hem dat: negers en indianen waren niet welkom in de religieuze ordes, behalve als vrijwillig schoonmaker en manusje van alles, een soort slaafje dus. Martin werd dat – op zijn vijftiende – en maakte binnen de Dominicaner orde de zeer beperkte carrière die binnen de bestaande regels mogelijk was.