Krijgen we een populistische revolutie?

Hans Wansink opent zijn boek De populistische revolutie met een bekentenis: 'In mijn proefschrift De erfenis van Pim Fortuyn (2004) heb ik het populisme nog als een tijdelijke ontregeling van het politieke bedrijf getypeerd (…) Anno 2017 is duidelijk geworden dat het populisme veel duurzamer is dan de meeste waarnemers voor mogelijk hadden gehouden. Dat vraagt om nieuw onderzoek naar de bronnen (…) de vraag die zich opdringt is: is het populisme 'het nieuwe normaal?' Het zij hem vergeven. Vrijwel iedereen beschouwde de opkomst van Pim Fortuyn als een teken van ziekte van het politieke systeem. Hier werd een brede maatschappelijk onvrede vakkundig uitgebuit door een sluwe, charismatische raddraaier. Die beweging was ongetwijfeld een tijdelijk verschijnsel.

Door: Foto: Hrag Vartanian (cc)
Foto: Kennisland (cc)

In de ban van goed en fout

, door

RECENSIE - Opstootjes? Bedreiging van een Kamerlid? Het kon het kabinet en de Tweede Kamer niet veel schelen. Eigenlijk vonden ze het wel prima dat gewelddadige krakers de vergaderingen van de Centrumdemocraten verstoorden.

Partijleider Hans Janmaat probeerde verschillende malen de aandacht te vestigen op het feit dat de democratische rechten van zijn partij in het geding waren, maar kreeg keer op keer nauwelijks bijval.

Na de bestorming van een partijvergadering in hotel Krasnapolsky in 1982 vroeg hij minister Rietkerk van Binnenlandse Zaken wat de regering daarvan vond. Rietkerk kwam niet verder dan dat Janmaat maar naar de rechter moest stappen.

Vergoelijking

Toen het twee jaar later nog meer uit de hand liep in het Brabantse Boekel, waren Kamerleden bereid om geweld te veroordelen maar vonden ze het toch vooral een geval van ‘eigen schild dikke bult’. Kamerlid Fred van der Spek van de PSP (de eerste P stond voor ‘pacifistisch’) liet weten dat er in Boekel “ernstige dingen” waren gebeurd, maar: “de ergste daarvan is naar mijn mening dat er een congres is gehouden van de Centrumpartij. Ruimer gesteld: dat er zo’n partij bestaat.” Het geweld was met andere woorden te billijken.

De houding van de politiek zal de krakers zeker gesteund hebben in hun ‘strijd’ tegen de CD. Weer twee jaar later vielen er bijna doden toen krakers uit Amsterdam een partijbijeenkomst in Kedichem overvielen. Dit keer hadden ze een brandbom bij zich. Het hotel ging in vlammen op; partijleden sloegen in paniek op de vlucht en Wil Schuurman, de partner van Janmaat, moest met zware verwondingen worden afgevoerd. Janmaat, inmiddels wijs geworden, heeft er geen debat over aangevraagd. Hij had genoeg krokodillentranen gezien.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour

Quote du Jour | Een echte fascist

, door

Volgens het schoolboekje zijn fascisten voorstanders van sterk leiderschap, met alleenheerschappij in eigen kring. Ze zijn buitengewoon nationalistisch, tegen vreemdelingen, tegen de parlementaire democratie (‘nepparlement’), tegen links, demagogisch (‘ons wordt de mond gesnoerd’), antikapitalistisch, anti-internationalistisch (anti-EU). Altijd verraden de elites (de grachtengordel) het eigen volk. (…)

In de tijd van de eenzame Janmaat verkeerde Nederland in permanente staat van alarm vanwege ‘het fascisme’. Nu we eindelijk een echte fascist hebben (virtueel op 35 zetels), mag het niet meer zo heten.

Pim, Hans en de media

, door

COLUMN - Veertien jaar geleden kondigde Pim Fortuyn aan de politiek in te gaan. “Nederland is vol,” zei hij. Veel media liepen met hem weg. Hans Janmaat had eenzelfde slogan. De media verketterden hem twintig jaar lang. De verschillen in mediaberichtgeving over Fortuyn versus over Janmaat blijven opmerkelijk.

“Nederland is volgens [Fortuyn] vol, een kreet die jarenlang de affiches van de Centrumdemocraten heeft gesierd (…) Het staat hem natuurlijk vrij een partij op te richten (…) met de leus ‘Nederland is vol.’ Met dragers van dergelijke clubjes weten we inmiddels goed om te gaan.” Dit schreef huidig Rotterdams burgemeester Ahmed Aboutaleb in Trouw in 2001. Dat “goed om te gaan” klonk destijds nogal dreigend.

Want hoe was men omgegaan met de “drager” van de Centrumdemocraten, Hans Janmaat? Alle andere politici keken hem met de nek aan. Vrijwel elke verhuurder in het land weigerde hem een vergaderzaal. De Anne Frank Stichting infiltreerde zijn partij. Betogingen werden veelal verboden. Hij werd beboet voor weinig schokkende uitspraken. Bij een aanval van antifascisten verloor Janmaats secretaresse een been.

Een aantal organisaties steunde dit omgaan met Janmaat –voor zover niet gewelddadig. Bijvoorbeeld, als er Centrumdemocraten in een gemeenteraad werden gekozen werden er betogingen georganiseerd. De Anne Frank Stichting stuurde een informatiepakket naar gemeenten waar Centrumdemocraten in de raad waren gekozen met suggesties over hoe deze raadsleden te isoleren en uit raadscommissies te weren.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Podium voor mevrouw Janmaat

, door

COLUMN - Met enige regelmaat reden wij langs het hotel in Kedichem waar Wil Schuurman, de vrouw van Hans Janmaat, dankzij een aanslag door zogenaamde antifascisten haar been verloor. Van de aanslag zelf weet ik mij zo goed als niks te herinneren (ik was bijna negen jaar). Ik weet alleen dat ik, telkens als wij langs het uitgebrande hotel reden, bij mezelf dacht: dus dit hotel was bereid fascisten te huisvesten. Dat Wil Schuurman hier haar been verloor, was mij waarschijnlijk onbekend. En als ik het al had geweten, dan had ik waarschijnlijk gedacht: moet je maar geen fascist zijn.

Ach ja, de jaren ’80. Afgelopen zondag stond Wil Schuurman centraal in een reportage van Brandpunt, getiteld Podium voor mevrouw Janmaat. De reportage was van beroepsijdeltuit Fons de Poel. In 1998, toen de Centrum Democraten hun zetel verloren en de Kamer uit moesten, stond diezelfde Fons de Poel, glunderend van zelfvoldaanheid, Hans Janmaat wat trappen na te geven. Janmaat probeerde de camera’s te ontwijken, De Poel bleef hem achtervolgen, smalend ‘nul zetels, hoe voelt dat nou??’ roepende. Of zoiets. 

‘Farizeeër’, zo noemde Hans Janmaat Fons de Poel tegen zijn vrouw. Ze hadden het dus over hem gehad! De Poel nam deze geuzennaam in ontvangst met een mengeling van trots en gelegenheidsschuldgevoelens. In de reportage werd Janmaat neergezet als een profeet. Iemand die zijn tijd ver vooruit was. Wil Schuurman schetste haar man als een lieverd die dol was op zijn rol van onder gescheten underdog. We zagen wat fragmenten waarin Janmaat een paar dingen zei die de Tweede Kamer deden leeglopen. Het klonk meer als Pim dan als Geert. Professor Doctor Meindert Fennema kenschetste Janmaat als slachtoffer van z’n tijd.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.