Fraai stuk historische datagraafwerk over wetenschap in gouden eeuwen Europa
, door
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 18-10-2022
Canon van onze zwarte bladzijden
, door
Wat zijn de zwarte bladzijden in de vaderlandse geschiedenis? De Groene heeft deze week een interessant stuk van Chris van der Heijden, een historicus die de controverse niet schuwt (heeft u Grijs Verleden nog niet gelezen? Doen!).
Nu het geëmmer over de canons een beetje is uitgesputterd, wordt het ook tijd om een canon van minder florissante geschiedkundige feiten te presenteren. Voor het hele verhaal verwijs ik u naar De Groene, maar hier komt dan de top 10 van Van der Heijden, ik ga ervan uit dat uw historische kennis voldoende is. Wat vindt u van de selectie en is de canon nodig?
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Schrikkeldagen en schrikkelmaanden
, door
Eens in de vier jaar een schrikkeldag, maar niet in jaren deelbaar door honderd en weer wel als het jaarnummer deelbaar is door vierhonderd: echt makkelijk is het niet, maar nuttig is het wel. Door te schrikkelen, loopt de kalender namelijk in de pas met de seizoenen. Augustus blijft een zomermaand, februari blijft een wintermaand.
Voor ons is dat niet meer zo heel belangrijk, maar toen Julius Caesar de kalender met de schrikkeldag invoerde en toen paus Gregorius XIII de huidige regels invoerde, waren er nog religieuze feestdagen die aan de seizoenen waren gekoppeld. Het was handig als het feest voor de graanoogst ook plaatsvond als er iets te oogsten viel, en het was eveneens gemakkelijk als de vastentijd viel in een tijd waarin het eten toch al bijna op was.
Het blijft echter een raar ding, zo’n schrikkeldag, en we mogen blij zijn dat Julius Caesar een einde maakte aan het daarvoor bestaande systeem, waarin men complete maanden invoegde. Dat was immers het principe van de oudste kalenders, waarin men probeerde twaalf manen in één zonnejaar te stoppen.
En dat kan dus niet. De periode tussen twee volle manen is 29½ dagen, zodat twaalf maanmaanden 354 dagen duren, ofwel elf dagen minder dan één zonnejaar. De oude Babyloniërs, die zich er als eersten het hoofd over hebben gebroken, ontwierpen daarom eerst een cyclus van acht jaar, waarvan er vijf twaalf maanden hadden en drie dertien. Later werd dit verfijnd tot een cyclus van negentien jaar, waarvan er zeven een schrikkelmaan hadden.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 23-11-2022
Hedendaagse tempeliers (1)
, door
De Standaard (hier te lezen in de Google cache) vermeldt het op zich triviale feit dat de Vlaming Guy Fosté, in het dagelijks leven marketeer voor een energiebedrijf, is verheven tot “personal piper to the most noble comte Eric Hugh de Montgomery”. Ik houd van dit soort titels, en geniet dubbel als ik vervolgens lees dat Eric Hugh de Montgomery “Sovereign Grand Commander” is van “The Order of the Fleur de Lys“.
En daarmee hebben we het ineens over de Tempeliers. U weet wel, de geheimzinnige ridderorde die opduikt in alle complottheorieën en die te maken heeft met alle gebeurtenissen uit de wereldgeschiedenis. Het is weinig bekend dat ze onder een andere naam nog altijd bestaan.
Het begint met de Kruistochten. In 1071 versloegen de Seljukische Turken de Byzantijnen in de slag bij Manzikert, waarover ik al eens blogde. De verslagen partij zocht steun in het westen, die in groten getale kwam: tienduizenden soldaten hielpen de Byzantijnen een deel van het verloren gebied heroveren, en trokken vervolgens naar Jeruzalem, dat in 1099 werd ingenomen. Vanaf dat moment lagen er verschillende vorstendommen aan de oostkust van de Middellandse Zee, bestuurd door christelijke heersers, waarvan er een de trotse titel “koning van Jeruzalem” voerde. Onthoud die even, ik kom erop terug.
Foto:
copyright ok. Gecheckt 23-11-2022
Wat als we Brazilië hadden gehouden?
, door
Aan ‘wat-als’-geschiedenis heb je weinig, maar het is wel een leuke exercitie. Brazilië had een Nederlandse kolonie kunnen zijn. In twee gastbijdragen kijkt journalistiekstudente Esmee Verbeek naar de Nederlands-Braziliaanse verhoudingen. In dit eerste deel komt de geschiedenis aan bod. Waarom hebben we Brazilië eigenlijk afgestaan? Esmee zal de komende maanden vanuit Rio voor Sargasso schrijven.
Honderden jaren geleden stonden Nederlanders de Braziliaanse kolonie af aan de Portugezen, mede omdat we Suriname en de Caribische eilanden al hadden voor plantages en strategische posities. Anno 2012 lijkt die keuze een verkeerde.
Tussen 1600 en 1700 voeren Nederlanders wat af om ‘nieuwe’ landen te veroveren en heroveren in Midden- en Zuid-Amerika. Het doel? Meer economische en politieke macht. Curaçao namen we in 1634 over van de Spanjaarden; de positie was gunstig voor handel en kaapvaart en er was campêchehout (natuurlijke verfgrondstof). Ook andere Caribische eilanden als Saba, Sint Maarten en Bonaire veroverden we om zoutwinning en plantages. Maar eerste pogingen om Suriname over te nemen van Engeland mislukten. Pas in 1667 was Suriname officieel in ons bezit. In de tussentijd richtten de Nederlandse zeevaarders zich daarom op buurland Brazilië.
Het enorme ‘Terra Nova’ (nieuwe land) werd in 1500 ontdekt door de Portugese ontdekkingsreiziger Pedro Alvares Cabral. De WIC meerde ruim honderd jaar later aan in Bahia. Een bezetting die niet langer duurde dan een jaar. Niet echt noemenswaardig. De verovering van suikerkolonie Pernambuco in 1630, met als hoofdstad Olinda, is dat wel.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
De farce van het Nationaal Historisch Museum
, door
De farce rond het Nationaal Historisch Museum blijft de gemoederen bezig houden. Bas Heijne wijdde er onlangs een boek aan en medievist Henk ‘t Jong zei er gisteren verstandige dingen over (hier). Beide heel lezenswaardig.
Ik heb er zelf voortdurend een ongemakkelijk gevoel bij gehad. Eén reden was persoonlijk, namelijk dat ik in een vroeg stadium ben geciteerd als voorstander van de nationale canon die het museum aanvankelijk geacht werd te zullen presenteren. De reden was dat ik in een boekje aan immigranten had uitgelegd hoe Nederlanders hun verleden graag zien. De eerste zin maakte al duidelijk dat ik het beschouwde als een mythografie. Dat de voorstanders van een canon me als geestverwant rekruteerden – en dat ze dus een mythe niet van geschiedenis konden onderscheiden – gaf mij een ietwat nare bijsmaak bij wat op zich leuk projecten hadden kunnen zijn: vijftig vensters op het verleden en een daaraan gewijd museum.
Voor het goede begrip: ik had, en heb, er geen eenduidige mening over. Ik zie het voordeel van een canon voor het onderwijs, maar het is wel een ladder die, na te zijn beklommen, dient te worden weggeworpen. Geschiedenis is immers vooral een open dialoog, een discussie zonder einde, die echter toch ten einde komt als er een canon is.
Foto:
Sargasso achtergrond wereldbol
Crisis in 1458
, door
Arthur van Schendel twitterde al in 1906
Google kan wel inpakken. Gisterenavond kreeg ik een seintje dat er een nieuwe kleine zoekmachine voor het Nederlands online is, Kronos. Hij is nog in staat van ontwikkeling, ik heb hem nog nergens aangekondigd gezien, de interface is wat eenvoudiger dan die van andere zoekmachines. Maar hij biedt iets anders: historische diepte.
Je gebruikt Kronos om oude voorkomens van Nederlandse woorden te zoeken. Als basis gebruikt het systeem het Chronologisch Woordenboek dat Nicoline van der Sijs tien jaar geleden samenstelde en waarin ze van zeer veel Nederlandse woorden vermeldde wanneer ze voor het eerst werden opgetekend. Dat woordenboek is in Kronos uitgebreid met heel veel nieuwe bronnen — vooral oude teksten die te vinden zijn bij de Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren of het al Project Laurens Jz. Coster. Je kunt daardoor ineens de woorden zien in de omgeving waarin ze echt gebruikt werden.
Soms worden Van der Sijs’ bevindingen ook nog eens sterk verbeterd. In 2002 kwam de eerste vindplaats voor crisis bijvoorbeeld nog uit 1763. Dankzij Kronos weten we nu dat Bartholomeus Engelsman het al in 1485 gebruikte (so en salmen die lopinge int begin niet stempen op dat crisis niet belet en wert).
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.