De zaak Rosenberg

Zestig jaar geleden werden Julius en Ethel Rosenberg in de Sing Sing-gevangenis in New York geëxecuteerd. Twee jaar eerder waren ze veroordeeld wegens spionage voor de Sovjet-Unie. De Rosenbergs hebben beide tot het laatst toe volgehouden dat ze onschuldig waren. Zowel Amerikaanse als Russische bronnen tonen aan dat Julius in de jaren veertig informatie heeft doorgespeeld naar de Russen. De waarde van die informatie is altijd omstreden geweest. Het proces tegen de Rosenbergs vond plaats op het hoogtepunt van de Koude Oorlog, tijdens de Korea-oorlog en vlak nadat was gebleken dat ook de Sovjet-Unie over atoomwapens beschikte. In de Verenigde Staten werd onder leiding van senator Joe McCarthy een heksenjacht gevoerd tegen communisten, en iedereen die daar ook maar een beetje in de buurt kwam. In het proces werd het echtpaar er van beschuldigd rechtstreeks verantwoordelijk te zijn voor de dood van Amerikaanse soldaten op het Koreaanse slagveld. Julius en Ethel Rosenberg zijn veroordeeld volgens de nog altijd van kracht zijn de Espionage Act uit 1917. Ze zijn de enigen die ooit op grond van deze wet ter dood zijn gebracht.

Door: Foto: Ethel en Julius Rosenberg na hun veroordeling. Foto commons.wikimedia.org
Foto: copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

Leren van de geschiedenis

, door

ELDERS - Duitsland wordt in het proces tegen Beate Zschäpe opnieuw geconfronteerd met een bruin verleden. Waarom zijn de nazi’s niet eerder ontdekt?

Het proces in München tegen Beate Zschäpe, verdacht van betrokkenheid bij een reeks moorden van een nazigroep (NSU) op voornamelijk Turkse ondernemers, is direct na de start maandag alweer verdaagd tot volgende week. Een paar weken geleden moest het proces ook al eens worden uitgesteld omdat Turkse journalisten geen kans hadden gekregen het proces bij te wonen. Bij de herstart werden de rechters nu gewraakt door de advocaten omdat zij wel en de aanklagers niet werden gefouilleerd. Een teken van vooringenomenheid, volgens de verdediging.

Hoe de zaak ook verder zal verlopen, volgens Thomas Schmid in Die Welt zullen de belangrijkste vragen niet beantwoord worden. De rechter zal zich alleen uitspreken over de strafbaarheid van de daden van Zschäpe en de andere aangeklaagden. In de Duitse publieke opinie gaat het echter meer over vragen die daar achter liggen. Schmid: “Het eigenlijke schandaal is dat de moorden van de NSU jarenlang niet zijn begrepen en opgelost, hoewel de samenhang, zoals achteraf moeiteloos kan worden vastgesteld, nogal voor de hand lag.” Maar dat schandaal is in deze rechtszaak niet aan de orde.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Mededeling

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Moyan Brenn (cc)

Geschiedenis van Nederland

, door

Veertien jaar geleden publiceerde ik een – al zeg ik het zelf – erg leuk klein boekje over het Nederlandse consensusmodel, Hollands glorie. Onze hele ontstaanslegende zat erin verwerkt: polders, de waterschappen, Floris V, de hertogen van Bourgondië, Calvijn, de Tachtigjarige Oorlog, de Gouden Eeuw, Rembrandt van Rijn, de regenten, de Patriottenbeweging, Vincent van Gogh en uiteindelijk hoe de overlegcultuur vorm heeft gegeven aan overlegeconomie. Ironisch detail: het eindigde met de constatering dat het streven naar consensus betekende dat soms onderwerpen onbesproken bleven. De discussie over de islam, zo schreef ik, leek zich te beperken tot een debat over hoofddoekjes en vermeed echte problemen.

Toen die discussie er toch kwam, leek het verstandig het boekje opnieuw uit te geven. Iets minder lichtvoetig en met een iets duidelijkere politieke boodschap. De belangstelling viel echter toch tegen, misschien omdat het boekje, dat vrij herkenbaar was, een nieuwe titel had gekregen, Polderdenken.

Waarschijnlijk speelde ook een rol dat ik met de eigenlijk analyse geen vrienden maakte. Ik wees erop dat in de late twintigste eeuw een bestuursklasse is ontstaan die Angelsaksische modellen gebruikt en zodoende breekt met de Hollandse overlegcultuur. Dat de internationaal-georiënteerde bestuurders de burgers in de steek hebben gelaten is natuurlijk gewoon de analyse van Christopher Lasch (The Revolt of the Elites and the Betrayal of Democracy, 1994).

Foto: Patrick Rasenberg (cc)

Turks tuig houdt ons spiegel voor

, door

OPINIE - Even geleden alweer verschenen er een paar Turkse jongens op de tv die het wel best vonden dat Hitler al die joden had omgebracht. Ooit kwam de dag dat diens werk zou worden afgemaakt, en daar verheugden ze zich nu al op. ’t Was voor menig kijker even slikken, zegt Bart Voorzanger.

Over deze zaak valt veel te zeggen. De context die die jongens zelf schetsten maakte duidelijk wat ze bedoelden. Voor hen is ‘jood’ synoniem met Israël, en Israël is – niet geheel onbegrijpelijk – in de ogen van veel moslimjongeren dé grote boosdoener in het Midden-Oosten. ’t Is maar zeer de vraag of ze beseffen dat joden in Nederland, en elders buiten Israël, mensen zijn die níet naar Israël emigreerden, sommigen zelfs omdat ook zij hun bedenkingen bij het zionistische project hebben. Dikke kans dat ze die joden zien als immigranten: Israëli’s die naar Nederland kwamen om hun economische positie te verbeteren, zoals hun eigen ouders of grootouders uit Turkije kwamen omdat hier werk voor ze was.

’t Is verleidelijk deze jongens weg te plakken achter het etiketje ‘antisemitisme’, maar het is zeer de vraag of dat iets verheldert. Met gruwelsprookjes over babybloed in matzebeslag, de moord op een heiland of een internationale samenzwering die naar wereldheerschappij streeft, heeft hun ‘antisemitisme’ weinig te maken. En voor zover ze al geloven in een internationaal complot zitten ze de werkelijkheid redelijk dicht op de hielen: zonder westerse steun had Israël zijn schrikbewind niet lang volgehouden. De fout die ze maken is dat ze joden en Israëli’s over één kam scheren, en die fout maken ze omdat ze te weinig weten. Daarover zo meer.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Maxim K (cc)

Benedictus XVI hield het nog best lang uit

, door

DATA - Het is opmerkelijk dat Paus Benedictus er na acht jaar de brui aan geeft. Toch heeft hij het nog best lang volgehouden.

Zelfs de perschef van de Heilige Stoel stond gisteren met zijn mond vol tanden bij het zelfverkozen ontslag van Paus. Het is een opmerkelijke stap, al eeuwen niet vertoond, want Paus ben je totdat je sterft. Ik bedoel, Jezus heeft ook netjes zijn rol vervuld en liep daarover niet te miepen (al wilde Andrew Lloyd Webber ons anders doen geloven). Dus wie denkt Benedictus wel dat hij is door er na acht jaar al tussenuit te piepen?

Het lijken dan acht schamele jaartjes, maar de plaatsvervanger van Christus heeft het eigenlijk nog best lang volgehouden.

Ik heb eens de zittingsperioden van Pausen opgezocht en gekeken naar hoe lang ze Jezus mochten vertegenwoordigen op dees’ aardkloot. Een kleine complicatie is dat niet van alle Pausen precies bekend is wanneer ze zijn begonnen en wanneer ze zich bij hun lieve Heer mochten voegen. Daarnaast zijn er nogal wat tegenpausen geweest (Avignon).

Uit het overzicht blijkt dat het vak van Paus niet zonder gevaren was. Vooral in de vierde, zesde, tiende en elfde eeuw ging het er flink aan toe en konden in een jaar nog wel eens een paar Pausen stuivertje wisselen. Met zijn acht jaar, doet Benedictus het nog niet zo slecht (hij zit ongeveer halverwege de lijst).

Foto: erinhickey (cc)

Identiteit en verleden

, door

OPINIE - Kun je de identiteit van een natie vaststellen op basis van zijn geschiedenis?

De mens is de maat der dingen, en dat is best onhandig. Natuurlijk, wanneer we het hebben over de kruin van een boom of de voet van een berg, heeft iedereen in de gaten dat dit beeldspraken zijn. Ook denken archeologen niet werkelijk dat amforen een voet, buik en schouders hebben. Het wordt echter al moeilijker als we naar dieren kijken. Hoe makkelijk projecteren we geen menselijke eigenschappen als “tevredenheid” en “vrolijkheid” op een spinnende kat of een blaffende hond? Het wordt nog moeilijker onszelf niet als maat der dingen te nemen als we het hebben over het verleden.

Wie u als individu bent, wordt voor een deel door uw historie bepaald, zozeer zelfs dat niemand ervan opkijkt als we iemands identiteit zouden definiëren als de som van zijn ervaringen. U bent als kind door een hond gebeten en bent daarom nog steeds bang voor honden; u had een oom die u vaak meenam naar het museum en daarom houdt u nu van mooie schilderijen. Wanneer u komt te overlijden, draagt uw grafsteen uw historische coördinaten: geboren in 1964, overleden in 2039. Uw identiteit wordt voor een stevig deel beschreven aan de hand van uw geschiedenis en daar is niets mis mee.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: IISG (cc)

Formatie hoort bij kortste van na de oorlog

, door

DATA - De kabinetsformatie tussen VVD en PvdA lijkt uit te komen op een duur die fors ligt onder het na-oorlogse gemiddelde van 90 dagen. Maandag is dag 47 sinds de verkiezingen van 12 september.

Als het loopt zoals nu verwacht wordt, kan het kabinet in de week van 5 november op het bordes staan met koning Beatrix. Dan heeft de formatie een duur van tussen de 54 en 58 dagen. We moeten terug naar de jaren 80 voor formaties die relatief zo kort duurden. Lubbers-1 werd in 1982 in 57 dagen geformeerd, Lubbers-2 in 1986 nog iets sneller, in 53 dagen.

Sindsdien duurden formaties allemaal fors langer. Voor Paars-1 waren 111 dagen nodig en Paars-2 89 dagen. Balkenendes eerste kabinet stond er in 68 dagen, zijn tweede in 125 en zijn derde in 93. Voordat Rutte in oktober 2010 met zijn eerste kabinet op het bordes stond, waren er sinds de verkiezingen 127 dagen verstreken.

VVD-leider Mark Rutte en PvdA-leider Diederik Samsom spiegelen zich nu meer aan de kortste formaties. De snelste van na de oorlog was die van het kabinet-Drees-1, dat in 1948 al 31 dagen na de verkiezingen een feit was. Louis Beel had in 1946 binnen 48 dagen een kabinet rond en Piet de Jong in 1967 in 49 dagen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 14-10-2022

Ruinenlust

, door

COLUMN - Het is lastig dilemma: wanneer laat je historische gebouwen vergaan in een vlaag van’ ruinenlust’ en wanneer probeer je ze uit alle macht te beschermen?

Nederland, zo lees ik, maakt zich op voor een zuidenwind die Saharazand met zich meebrengt. Dat is goed nieuws voor de ramenwassers, maar ik geloof dat het verder niet veel zal uitmaken. Op Sicilië is dat wel anders. Daar neemt de wind wel vaker poederzand mee, dat vervolgens de monumenten kaal slijpt.

De bovenstaande foto maakte ik in Eraclea Minoa, de ruïne van een oude Griekse stad in het zuidwesten van Sicilië. De banken van het theater zijn door de winderosie vrijwel weggevreten, en het theater is daarom geplaatst onder een metalen afdak om verdere schade te voorkomen.

Ik beken dat ik teleurgesteld was. Weliswaar zijn antieke theaters allesbehalve zeldzaam – ik heb in mijn collectie 1101 foto’s van 94 theaters – maar het is toch jammer als je een keer niet naar boven kunt klimmen om het standaardkiekje te nemen van de onder je uitwaaierende tribune. Van die aanblik wil ik kunnen genieten, ook als het straks zal gaan om theater numero vijfennegentig.

Er is hier een spanning tussen enerzijds de wetenschappelijke eis dat een monument wordt geconserveerd en anderzijds wat de Duitsers zo mooi “Ruinenlust” noemen: het romantische genieten van de aanblik van een oude ruïne.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende