Bestaat pure naastenliefde?

Kerst is de tijd waarin we stilstaan bij het belang van naastenliefde. Hoewel oncontroversieel als ideaal, bestaat er een eeuwenlang wetenschappelijke discussie over het bestaan van pure naastenliefde of altruïsme, de bezorgdheid om het belang van een andere, niet verwante persoon. Voor de meeste, op het oog altruïstische gedragingen kan namelijk altijd wel een ‘zelfzuchtige’ reden worden gevonden, naar het beroemde dictum “Scratch an altruist and watch a hypocrite bleed”. Nieuwe meetmethoden in het laboratorium en in de neurologie werpen nieuw licht op deze eeuwenoude vraag. Stel een vriendin geeft een groot bedrag aan een goed doel. Doet zij dat puur uit medeleven met de ontvangers van het geld, probeert ze indruk te maken op haar vrienden, of heeft ze graag een goed gevoel over zichzelf met de feestdagen?

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Duopolie | In de stemming

, door

COLUMN - Vandaag zijn de gemeenteraadsverkiezingen en als de opkomst aan de verwachtingen voldoet, brengt iets minder dan de helft van Nederland zijn stem uit. Diverse fractievoorzitters noemen deze opkomst laag, en volgens Alexander Pechtold is een opkomst onder de vijftig procent echt een probleem.

Economisch gezien lijkt dit de omgekeerde wereld: met een economische bril op moet je enige moeite doen om te verklaren waarom de opkomstpercentages niet nog veel lager liggen. Dit omdat de kans dat je de uitslag beïnvloedt nihil is. Een stem verandert de verkiezingsuitslag alleen wanneer de uitslag op één stem beslist wordt. Zelfs wanneer de uitslag op twee stemmen hangt, of drie, of honderd, had je net zo goed thuis kunnen blijven.

En uitslagen worden vrijwel nooit beslist op één stem: Wikipedia geeft hier een lijstje van spannende verkiezingen en telt over de hele geschiedenis twintig keer een verkiezing die met nul stemmen of één stem verschil werd gewonnen (interessant genoeg voornamelijk in Canada). In Nederland is een voorbeeld bekend waarbij de ChristenUnie in Meppel in 2010 een gemeenteraadszetel verloor op één stem, en de restzetel via loting naar de PvdA ging. En in dat geval zou je de verkiezing alleen hebben beïnvloed als je ChristenUnie wilde stemmen, maar in plaats daarvan thuis bleef.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De gedragseconomie van Craigslist

, door
iemand een boekenkast?

Iemand een boekenkast?

Over een paar weken verhuis ik terug naar Nederland. We hebben de afgelopen drie jaar veel spullen verzameld en een deel daarvan proberen we te verkopen via Craigslist, een soort Marktplaats, alleen dan gratis. Dat verkopen gaat altijd moeizaam. Aan de vraag ligt het niet. Op alles wat we aanbieden, wordt gereageerd. Het probleem is dat de deals op het laatste moment vaak niet doorgaan. Hier gaat iets mis, wat volgens mij vanuit de gedragseconomie verklaart kan worden.

Craigslist werkt net als Marktplaats. Je zet iets online en via een versleutelde e-mail krijg je bericht terug van belangstellenden. Sommigen geven hun telefoonnummer, maar ik  handel zelf liever alles per mail af. In de mailwisseling die volgt, geef ik specificaties door en wordt over de prijs onderhandeld. Daarna maken we een afspraak, als we eruit komen. In zeker de helft van de gevallen komt de koper niet opdagen. Ik ben daardoor wantrouwender geworden en ga met meerdere mensen tegelijk in zee. Als er dan iemand toch komt opdagen, zeg ik de rest van de afspraken af. Niet netjes, maar het is de enige manier om iets te verkopen. Het is duidelijk dat dit voor iedereen frustrerend is, omdat het veel tijd kost.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Beloon het team, niet het individu

, door

Een gastbijdrage van Eddy Cardinaels van de Universiteit van Tilburg. Het stuk is overgenomen van Me Judice.

Om managers meer in het belang van de organisatie te laten werken is vooral gezocht naar slim vormgeven van individuele prestatiebeloningen, de bonussen. Dat blijkt niet goed te werken, stelt Eddy Cardinaels. De vaak één-dimensionale prestatiebeloningen kunnen de intrinsieke motivatie ondergraven. Beter is het teamprestaties te belonen. Die kunnen sociaal handelen bevorderen.

Bonussen zijn bedoeld om mensen tot extra presteren aan te vuren, om in het belang van de organisatie een stapje extra te zetten. De economische crisis heeft duidelijk gemaakt dat financiële prikkels en ook verscherpte controle (denk aan de code Tabaksblat) er in het gunstigste geval niet voor zorgen dat managers in het belang van de organisatie handelen, en soms zelfs het tegengestelde bereiken. Hoe is dit mogelijk? En is het te veranderen?

Controle en bonussen kunnen we vergelijken met een medicijn. Ze hebben als doel zelfverrijking door managers ten koste van de organisatie te onderdrukken. Net zoals bij ieder medicijn, kent ook dit medicijn zijn bijwerkingen, werkt het niet altijd even goed, en schrijven we het vaak onnodig voor. Zal de manager zich altijd willen verrijken ten koste van de organisatie? Vele controllers in organisaties menen van wel. Vandaar dat ze via bonussen, financiële prikkels en controle- en detectiesystemen mensen aanzetten om in het belang van de anderen, in dit geval de organisatie, te handelen. Maar recent onderzoek toont aan dat mensen ook sociale motieven hebben om in het belang van anderen te handelen (Fehr and Falk, 2002) en net hier wringt de schoen. De systemen die we opzetten, moeten kost wat kost zelfverrijking bestrijden, waardoor elk motief tot sociaal handelen, onderdrukt wordt.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De prijs van pijn

, door

Een bijdrage van Sietse Jonkman.

Oscar Wilde schreef ooit al dat sommige mensen van alles de prijs weten, maar van niets de waarde. De verhouding tussen prijs en waarde is ook tegenwoordig nog een actueel onderwerp in de economie en psychologie. In principe gaat men ervan uit dat de prijs die iemand bereid is te betalen af hangt van de waarde die het goed voor de koper heeft.

Dat klinkt logisch, maar het is niet helemaal duidelijk hoe consumenten waarde in prijs vertalen. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat iedere consument een interne waardeschaal heeft, die direct vertaald wordt in een maximale prijs. Een andere mogelijkheid is dat mensen de waarde van een goed alleen in vergelijking met een ander goed maken (meer of minder) en verder prijzen vooral bepalen naar aanleiding van kennis over de normale vraagprijs, in plaats van intrinsieke waarde. Dus, is € 8 nou te veel voor een kopje koffie omdat de smaak van de koffie en de opkikker die daarop volgt maar € 4 waard zijn, of omdat je weet dat koffie normaal gesproken geen € 8 kost?

Zolang proefpersonen de prijs van goederen die in experimenten te koop aangeboden worden kennen valt deze vraag moeilijk op te lossen. De psycholoog Nick Chater uit Londen heeft hier een slimme oplossing voor bedacht, door proefpersonen iets te verkopen dat intrinsieke waarde heeft, maar waar geen prijsinformatie over beschikbaar is. In zijn experimenten betalen proefpersonen om te voorkomen dat ze elektrische schokken toegediend krijgen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Verplichte keuze levert orgaandonoren op

, door

Een gastbijdrage van Aurélien Baillon en Dennie van Dolder, gedragseconomen verbonden aan Erasmus School of Economics.

Nederland kampt met een groot tekort aan orgaandonoren. Op 1 januari 2011 stonden er 1300 mensen op de wachtlijst voor orgaantransplantatie. Belangenorganisaties pleiten voor een ander donorregistratie-systeem. Minister Schippers houdt vast aan het huidige systeem. Verplichte keuze kan uitweg bieden.

Het huidige donorregistratiesysteem in Nederland is een opt-in systeem. Dit houdt in dat een burger na overlijden geen donor is, behalve als hij of zij hiervoor expliciet toestemming heeft gegeven. De meeste Europese landen hanteren een opt-out systeem. Dat komt erop neer dat elke burger donor is behalve wanneer hij of zij hier expliciet bezwaar tegen heeft gemaakt.

Belangenorganisaties zijn ervan overtuigd dat het opt-out systeem tot meer donaties leidt en pleiten voor een stelselwijziging. Minister Edith Schippers van Volksgezondheid heeft onlangs tot grote ergernis van de deze organisaties gekozen voor behoud van het huidige opt-in systeem. Ze gebruikt daarvoor twee argumenten. Een opt-out systeem zou het recht op zelfbeschikking schaden en er zou twijfel bestaan over de effectiviteit ervan. De minister kiest daarom voor een verbetering van de praktische uitvoering van het bestaande systeem. En voor een voortzetting van de wervingscampagnes.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kabinet verheerlijkt keuzevrijheid

, door

Een gastbijdrage van Esther-Mirjam Sent, hoogleraar Economische Theorie en Economisch Beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Het stuk is ook te lezen op Me Judice.

Ouders moeten zelf kunnen kiezen naar welke school hun kinderen gaan. Studenten moeten zelf hun onderwijskansen kunnen grijpen. Mensen moeten zelf kunnen kiezen of ze hun organen na hun dood ter beschikking willen stellen. En dit is slechts een kleine greep uit de argumenten die we vanuit het kabinet krijgen over voorgenomen beleidswijzigingen. Het onderliggende mensbeeld is dat van een koele en calculerende burger die optimaal gebruikt maakt van de geboden keuzemogelijkheden. Dat geeft de kiezer mogelijk een prettig gevoel, maar sluit absoluut niet aan bij de realiteit.

Ratio en emotie
Rationeel denken, analyseren, beslissen geeft mensen het gevoel dat ze in control zijn. En dat is plezierig, omdat de wereld om ons heen zo complex is geworden. Het verstand is te sturen, de emotie lijkt ongrijpbaar. Daarom denken we graag dat we op grond van redelijke overwegingen handelen, maar niks is minder waar. Ratio en emotie zijn innig vervlochten. Uit experimenten blijkt dat als je mensen een opdracht geeft, ze denken dat ze de vragen heel rationeel beantwoorden, maar het deel van de hersens dat tijdens de beantwoording van de vragen geactiveerd is, blijkt het emotionele deel te zijn (Camerer, Loewenstein en Prelec, 2005). Tegelijkertijd is het zo dat die emoties ons juist kunnen helpen om een rationele beslissing te nemen (Damasio, Tranel en Damasio, 1991). Dat wil zeggen, emoties stellen ons in staat onderscheid te maken tussen dat wat belangrijk is en dat wat minder belangrijk is.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige