RECENSIE - In “Wie is Charlie?” schetst de Franse antropoloog en historicus Emmanuel Todd een pessimistisch perspectief voor Frankrijk.
Vijf maanden na de aanslagen in Parijs waarbij een groot deel van de redactie van het satirische tijdschrift Charlie Hebdo omkwam en in een Joodse supermarkt ook nog eens vier mensen werden gedood bij een gijzeling shockeerde Emmanuel Todd zijn landgenoten met een tegendraadse visie op de betekenis van het massale protest dat deze terroristische daden hebben opgeroepen. Todd ziet in de massale demonstratie voor de vrijheid van meningsuiting niets minder dan het einde van de republiek die is voortgekomen uit de Franse Revolutie, de republiek van vrijheid, gelijkheid en broederschap. “Dat is niet de schuld van de islam, maar van de islamofoben”. En dan bedoelt hij niet zozeer de aanhangers van het Front National, maar vooral de nieuwe, “xenofobe” middenklasse die op 11 januari massaal achter Francois Hollande en andere politieke leiders uit heel Europa demonstreerde voor “het recht om de islam te beledigen”. Zonder de islamofobe lagere klassen die nu bij het Front National te vinden zijn. En zonder de werkloze jonge migranten die zich dagelijks beledigd voelen door de Franse meerderheid.
De reacties op het boek, dat onlangs in de Nederlandse vertaling is gepubliceerd, logen er niet om. Het was ego-tripperij, beledigend voor de demonstranten van 11 januari, absurd, vals, gratuit en schadelijk. De Franse premier Manuel Valls nam zelfs de moeite Todd te weerspreken in Le Monde. De inzet van de demonstratie was volgens de premier tolerantie en laïcité, maar het ging ook om een protest tegen het jihadisme dat onze democratische waarden bedreigt en even goed christenen als joden als moslims doodt. Over dat terrorisme lezen we bij Todd opvallend weinig.