Op dit moment kun je op twee locaties in ons land het werk van de Duitse schilder Neo Rauch (1960) verkennen. Voor Kunst op Zondag bezocht ik in Museum De Fundatie in Zwolle Die Mitte, Rauch’s tweede solo expositie in dit kunsthuis. In het Drents Museum in Assen ontdekte ik Wegzehr, werken op papier van Neo Rauch. Rauch is een van de meest toonaangevende hedendaagse kunstenaars. Zijn wortels liggen in Leipzig, hij is een van de motoren achter de ‘Neue Leipziger Schule’. [caption id="attachment_341736" align="aligncenter" width="354"] Wegzehr (2015) © Neo Rauch, courtesey Galerie EIGEN+ART © foto Uwe Walter.[/caption] Wegzehr, een snack voor onderweg Neo Rauch heeft net als Frits Spits een passie voor vergeet-woorden. Wegzehr betekent ‘voedsel voor onderweg’ een woord dat bijna niet meer wordt gebruikt in het Duits. Rauch heeft net als vele kunstenaars altijd een schetsboekje op zak. Daarin verzamelt hij ‘beeldend voedsel’ dat hij onderweg tegenkomt. In zijn ruime atelier in de Spinnerei in Leipzig, werkt hij vaak aan meerdere werken tegelijk. In het Drents Museum kun je in de filmkamer de kunstenaar aan het werk zien. [caption id="attachment_341726" align="aligncenter" width="450"] Wegzehr, zaalimpressie Abdijkerk © Neo Rauch in het Drentsmuseum © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Neo Rauch: Werken op papier Ik kende Rauch als de man van het grote gebaar: grote doeken waarop hij zijn droomwereld op kleurrijke wijze met ons deelt. In Assen ligt de focus op Rauch’s werk op papier. In de Abdijkerk hangen wel enkele grote werken op papier, allemaal achter glas omdat ze kwetsbaar zijn. Hier hangt onder andere de naamgeving van deze expositie ‘Wegzehr’ (2015). Een werk op papier van twee meter bij een meter zestig waarop vier figuren staan, een geknield, de andere drie staan tegen over hem. Een kleine man met zwart krullend haar houdt de geknielde figuur een bord voor. In zijn rechterhand heeft hij een lange lepel vast. De geknielde man heft zijn beide armen op zodat zijn handen op oorhoogte komen. Rechts onder staat een vrouw met in haar ene hand een langwerpige doos. Met haar andere hand houdt ze een (slangen)staart vast. De kunstenaar nodigt je uit om er zelf de rest van het verhaal bij te dromen. [caption id="attachment_341719" align="aligncenter" width="450"] Wegzehr litho's, pen- & viltstifttekeningen © Neo Rauch © foto Wilma L[/caption] Kamers vol tekeningen Op de tweede verdieping van het Drents Museum hangen bijna honderd kleine werken. Hier hangen talrijke litho’s, potlood-, pen- en viltstifttekeningen die een intiemere blik geven op het werkproces van deze Duitse meester-schilder. Het merendeel hiervan was nog nooit eerder te zien ons land. In de schilderkunst en in zijn tekeningen vind je sporen van zijn omgeving, Leipzig. Invloeden van magische, terugkerende motieven als fabrieksschoorstenen en kerktorens en komische figuren, komen samen in zijn persoonlijke wereld. Rauch werkt nooit volgens een vooropgezet plan. Hij laat zich leiden door zijn intuïtie. Wegzehr, is een uitgelezen kans om je eigen verbeeldingskracht te voeden, en op de terugreis nog eens te herkauwen. Wegzehr van Neo Rauch in het Drents Museum in Assen is nog te zien tot en met 26 maart 2022. Gratis te bezoeken met je Museumkaart. Voor de liefhebbers is het gelijknamige boek Neo Rauch – Wegzehr Werken op papier € 28,50 te koop in de museumwinkel, online bij Waanders Uitgevers of bij je eigen, lokale boekhandel. Nu ook te zien in het Drents Museum: Sterven in schoonheid, de wereld van Pompeï en Herculaneum. [caption id="attachment_341724" align="aligncenter" width="450"] Op de onderste regel enkele tondi © Neo_Rauch © foto Wilma L.[/caption] Overzichtstentoonstelling Die Mitte in Zwolle Naast de Rauch-expositie in Assen kun je in Museum de Fundatie in Zwolle de overzichtstentoonstelling Die Mitte verkennen. Hier hangen zijn meest recente schilderijen (2018-2022), in combinatie met een bijzondere selectie uit zijn vroege werk, de reeks tondi uit 1993 en 1994. Het Engelse woord tondi staat voor ronde schilderijen. Een ander woord daarvoor in de ornament-kunst is de medaillon en in de architectuur noemen we ronde panelen een tori. In de jaren 1993-1994 maakt Rauch een serie tondi’s naar aanleiding van een droom die een fundamentele verandering in zijn manier van werken tot gevolg had. Schilderde hij tot die die bewuste nacht vooral abstract, na de droom gaat hij figuratief verder. Curator van Die Mitte is Ralph Keuning, oud directeur van de Fundatie en een van de meest deskundige Rauch-kenners in ons land. Ik schilder voornamelijk mannen, omdat ik er zelf een ben en erin geïnteresseerd ben mijn innerlijke natuur te doorgronden. En die is nu eenmaal mannelijk. Ik wil door middel van mijn schilderkunst liever over dingen spreken waar ik iets van begrijp Neo Rauch tijdens interview met Bettina Krause (mei 2022) Verlichting & Romantiek [caption id="attachment_341722" align="aligncenter" width="450"] Die Vulkanschule (2018) © Neo Rauch © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Neo Rauch is een tijdreiziger We staan anno 2022 in Zwolle oog-in-oog met de meest recente schilderijen van Neo Rauch. Hierin lijkt hij terug te grijpen naar de tijd van de Verlichting (18de eeuw) en de Romantiek (19de eeuw). “Hier zoeken zijn figuren naar evenwicht, naar dromen en kunst, en binden ze gedecideerd de strijd aan met ideologen en herrieschoppers. Tijdreiziger Rauch lijkt de 20ste en 21ste-eeuwse verwarring en aftakeling te becommentariëren, binnen de hoopgevende coulissen van de 18de en 19de eeuw“, aldus Keuning. Een thema heb ik niet. Bij mij moet de kijker wel moeite doen om antwoorden te krijgen Neo Rauch tijdens interview met Bettina Krause (mei 2022) [caption id="attachment_341725" align="aligncenter" width="450"] Het raadsel van Neo Rauch Die Mitte zaalimpressie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Het raadsel van Rauch De curator vervolgt: “In de jaren ’90 van de vorige eeuw veroverde Neo Rauch de kunstwereld met zijn figuratieve schilderijen. Zijn schilderijen vielen toen buiten de boot van de hedendaagse kunst: ze waren niet abstract en niet conceptueel. Zijn voorliefde voor strips, zijn afkomst uit de DDR en het nieuwsgierig makende, ongrijpbare karakter van zijn verhaallijnen versterken nog eens het Raadsel Rauch.” Rauch wordt in de kunstwereld gezien als een grote voorvechter van de grote terugkeer van de figuratie binnen de beeldende kunst. Met én door hem kreeg Leipzig andermaal de internationale reputatie als stad van de schilders. De oprichters van de Leipziger Schule, Werner Tübke (1929-2004), Bernard Heisig ( 1927-2011) en Wolfgang Mattheuer (1927- 2004) gingen hem voor, ook hier in de Fundatie [caption id="attachment_341723" align="aligncenter" width="450"] Die Mitte © Neo Rauch in Museum De Fundatie © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Uitgebreide tentoonstellingscatalogus Bij deze expositie hoort ook een uitgebreide catalogus, met veel foto’s van Rauch’s werk. In het interview dat Ralph Keuning met de Duitse kunsthistorica Bettina Krause heeft, leer je de denkwereld van Neo Rauch weer een stukje beter kennen. Ook de droom die Rauch’s werkwijze drastisch heeft veranderd wordt hierin door Krause uitgebreid beschreven. De catalogus is te koop in het museum en je favoriete boekhandel. Die Mitte van Neo Rauch s tot en met 8 januari 2023 te zien in Museum de Fundatie Zwolle. Ook deze expositie is gratis te bezoeken met de Museumkaart. [caption id="attachment_341728" align="aligncenter" width="450"] Zaalimpressie met een blik op Drift © Nieke Koek © foto Wilma Lankhorst.[/caption] Nu ook te zien in Museum de Fundatie: Gelichaamd van Nieke Koek. Meer lezen over het werk van Neo Rauch? [caption id="attachment_341729" align="aligncenter" width="450"] Neo Rauch met die Mitte in Museum de Fundatie in Zwolle © foto Wilma Lankhorst.[/caption] In 2018 had hij zijn primeur in Zwolle met zijn retrospectief Dromos: een selectie van 65 werken uit de periode 1993-2017. Ook zijn partner Rosa Loy heeft een solo tentoonstelling in ons land gehad. De sprookjeswereld van Rosa Loy was in 2018 te zien in het Drents Museum in Assen. © tekst en foto’s Wilma Lankhorst, foto Wegzehr © uwe Walter Berlijn. © gebruik van de afbeeldingen met toestemming van en met dank aan het Drenst Museum, Museum de Fundatie en Neo Rauch.
Tim Noble en Sue Webster, Dirty White Trash [With Gulls], 1998
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Bijzonder als hij toont in ’t werk van zijn penselen
Een scherpe zuiverheid, daar de ogen lang op spelen – Cornelis de Bie in Het Gulden Cabinet der Edel Vry Schilderconst (1662)
Telkens wanneer ik een tentoonstelling van een klassieke schilder bezoek, bekruipt mij een soort gevoel van nostalgie. Het is een soort heimwee naar de tijd waarin de schilders nog fungeerden als chroniqueurs die op realistische wijze portretten, stillevens of landschappen schilderden en op die manier een schat aan informatie over het leven in vroeger tijden voor ons hebben achtergelaten. Natuurlijk, de figuratieve kunst bestaat nog steeds, maar het lijkt niet meer mogelijk om een waarheidsgetrouwe weergave van de werkelijkheid te maken. Wellicht missen de de huidige kunstenaars de verfijning in techniek, heeft men moeite met het Hollandse licht of hebben ze er domweg gewoon geen zin in. De taak lijkt te zijn overgedragen aan de fotografen.
De wintertentoonstelling in het Rijksmuseum toont voor het eerst een serie van 23 werken bij elkaar van de zeventiende eeuwse schilder Karel du Jardin (1626-1678). De schilder van landschappen, dramatische Bijbelse taferelen en portretten van welgestelde lieden uit Amsterdam wist ondanks zijn eenvoudige komaf (zijn vader was vetverwerker uit het slachtafval van runderen) zich op te werken tot één van de meest succesvolle schilders van zijn tijd. Hoe hij dat gedaan heeft en wie zijn leermeesters zijn geweest, is onbekend. Voor het laatste worden Nicolaes Berchem en Paulus Potter genoemd, maar dat is niet met zekerheid te zeggen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.