Democratie in Azerbajdzjan – deel III

Dit is deel II van een drieluik over democratie in Azerbajdzjan – een verhaal opgetekend aan de hand van krantenartikelen. De quotes zijn afkomstig van Coen van Zwol, correspondent van het NRC Handelsblad in Moskou – naar wie vriendelijke dank uitgaat.

Voor de verkiezingen zelf reden we naar het noorden, tot vlak aan de Russische grens – Dagastan. Net buiten Baku zat een man langs de kant van de weg, letterlijk in z’n onderbroek. Hij probeerde zijn jeans te verkopen. Drie dagen later reden we terug, en zat hij er nog.

Een groepje Jonge Democraten staat in een hoekje van het Hyatt te giebelen. Zij namen waar in het noordelijk Katsjmas en het westelijke Ganja. ,,Ik was vorige winter in Oekraïne. Daar ging de fraude stiekem, onder de tafel. Dit was hardcore”, zegt Olaf Koens. Hij achtervolgde een Mercedes door de stoffige straten: de eigenaar trok langs de stemlokalen om kiezers ervan te doordringen dat hun baan op het spel stond. ,,Hij maakte ze wijs aan de inkt op hun duim te kunnen zien op wie ze hadden gestemd.” Clanleiders reden hun aanhang naar de stemlokalen, en bij de telling ging men helemaal los. ,,Ze vouwden de biljetten niet eens open, telden ze automatisch bij de regeringskandidaat.” Een voorzitter van een stembureau, tevens schoolhoofd, dreigde een docente met ontslag toen ze protesteerde.

Thijs Brandenburg zag in Ganja ,,voor elk stemlokaal zo’n muur van leren jassen en gouden tanden”. De mannen schudden kiezers de hand, vertelden ze wat te stemmen. Soms was de voorzitter behulpzaam bij het invullen van het stembiljetten, soms kon iedereen meekijken in het stemhokje. De waarnemers vermoeden dat incompetentie een even grote rol speelde als kwade wil en regeringspartij YAP ook zonder fraude wel had gewonnen. Koens: ,,Maar 40 of 5 procent voor de oppostie, dat is nogal een verschil.”